Хазар мемлекеті

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақтан Республикасы Білім және ылым министрлігіҚожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Түркістан,2022 жыл
Түркістан,2022 жыл
БӨЖ
ТАҚЫРЫБЫ: Хазар мемлекеті
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚАБЫЛДАҒАН: ДЖАНДАРБАЕВ ЕРБОЛ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ОРЫНДАҒАН: НҰРБАЙ НҰРСАЯ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ТОБЫ: ЖМА-012
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚАБЫЛДАҒАН: ДЖАНДАРБАЕВ ЕРБОЛ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ОРЫНДАҒАН: НҰРБАЙ НҰРСАЯ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ТОБЫ: ЖМА-012

Мазмұны:

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1 Хазар қағанатының құрылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Араб-Хазар соғысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.3 Бірінші араб-хазар соғысы және оның салдары ... ... ... ... ...
2.4 Екінші араб-хазар соғысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Мақсаты:Хазар мемлекетімен таныстыру, Арабтармен бірінші және екінші соғысына тоқталып,салдарын қарастыру. Қай жерлерде мекендегенін, қай тайпада болғандығы жайлы айту.Хазарлар мұсылмандықты қалай қабылдағаны жайлы,және қытай деректеріндегі жазбалар.Қара және ақ хазарлар.Киімдері.

Міндеті:
- 300 жылдай өмір сүрген халықтың тұрмыс-тіршілігімен танысу
- Жойылу себебібін көрсету
- Араб-хазар соғыстарының салдарын ашу
- Ислам дінін қабылдауы

Өзектілігі:
Хазарлардың шарушылығымен танысу.Хазар түстеріне байлынсты ақ және қара хазар болып бөлінгендігі.Хазарлардың көршілес жатқан бұлғарларды өздеріне бағындырып алуы.Днепр бойындағы тайпалардың Хазарларға 9 ғасырларда қару-жарақпен салық төлеп тұруы. Мұсылман жылнамалары Дағыстан өлкесіндегі хазар билеушісін 6 ғ-дың 90-жылдардан бастап "малик", яғни патша деп аталуы, ал 7 ғ-да хазар әміршісі Батыс Түрік қағандығына тек шартты түрде ғана бағынып, іс жүзінде дербес саясат ұстануы. Хазарлар көп ұзамай Батыс Түрік қағандығының қиыр батыстағы бүкіл иеліктерін өздеріне қаратқан.

I. Кіріспе
Хазар мемлекеті 7 ғасырдан 10 ғасырға дейін Еділдің төменгі сағасында өмір сүрді. Бұл батыл әрі жауынгер тайпа болды. Хазарлар елі Қара теңізден Каспий теңізіне дейінгі аумақты алып жатты. Хазарлар түріктер болды және алғашқы уақытта олар Батыс түрік қағанатының құрамына енді. Кейін олардың қарауынан шығып, олар өз елдерін құрды. .
Хазарлар Еуразияда араб экспансиясымен түйісіп қалған бірінші мемелекет болды. Кавказда 642 жылы арабтармен бірінші шайқас өтті. Бірінші соғыс кезінде арабтардың әскербасы мерт болып, хазарлар жеңіп кетеді. Шайқас Баланжир деген жерде өтеді, бұл хазар ханының ордасы тұрған жер еді. Кейінірек хазарлар ордасы орын ауыстырып, Самандарға көшеді, содан кейін Еділ (Итель) бойына қоныстанады.
Арабтар мен хазарлардың екінші соғысы 772-773 жылдары болады, бұл жерде хазарлардың жолы болмай, олар жеңіліс табады.
ІХ ғасырдағы орыс жылнамаларында Днепр бойындағы тайпалар хазарларға сансыз ақ терілермен немесе қарулармен, қылыштармен алым-салық төледі делінген, ал Х ғасырда сол алым-салық олардан ақшалай алынған. Исламдық (арабтық) жазбаларда хазарлар тамаша егіншілер және шебер балықшылар деп айтылады. Соларда хазарлар жері кең және су қоймаларына бай, әсіресе қыста судың молдығы соншалықты, балық пен жануарларға бай сансыз көлдер пайда болады. Сол көлдердегі балықтар семіз болып келіп, оларды хазарлар өз майына қуырады. Су тартылған көктем мен жазда хазарлар астық себеді. Сөйтіп, бір жерден хазарлар екі өнім: қыста -- балық, жазда -- бидай жинады.

Кезінде хазарлар мұсылмандықты қалай қабылдағаны туралы тамаша аңыз бар.Өз халқына мұсылмандықтың, христиандықтың және иудаизмнің бірін таңдап алу үшін хазар қағаны өзіне үш ірі діннің өкілдерін шақырады. Қаған христианинді және иудейді тыңдап болған соң, өз құлағын исламды уағыздаушы Фараби ибн Кораға тосады және одан осы қарсаңда көрген түсін жорып беруді сұрайды. Бұл түсінде оған періштелер келіп, хазарлар қағанның істі жүргізуіне наразылығын білдіреді. Сонда Фараби ибн Кора: Сіздің түсіңізде періште санадан әлде ашылудан көрінді ме? Әлде ол сізге алма ағашы түрінде, әлде басқа түрде келді ме? -- деп сұрайды. Қаған періште оған бірінші (сана) адамнан да, екінішісінен де (ашылу) және үшіншісінен де (алма ағаш түрінде) келген жоқ дейді. Содан кейін Фараби ибн Кора қағанға: Әрине, періште біріншісі де, екіншісі де және үшіншісі де болған жоқ. Мәселе оның мүлдем басқа періште болғанында. Бұл Адам Рухының періштесі. Сіз өзіңіздің серіктестеріңізбен соған дейін көтерілгіңіз келеді. Бұл сіздің игі ниетіңіз және бұл жақсы. Бірақ сіз бәріне тек түсіңізде көретін Адамды теңестіргіңіз келеді, оны шын адам жасамақ боласыз, оны кітапқа жазғандай етіп жазып алғыңыз келеді. Бұл сіздің қылығыңыз және бұл дұрыс емес. Мәселе сізде қасиетті кітап Құранның жоқтығында, ал сіз осының өзінде өз кітабыңызды жасағыңыз келеді, Қасиетті кітап бізге жоғарыдан сыйланған, оны сіз біздерден алыңыз, бәрімен біздермен бөлісіңіз, бәрінде, істе де, ниеттеріңізде бізбен бірге болыңыз және өз кітабыңызды өзіңіз жасауға талпынбаңыз ...-дейді.
Бұл сөздерден кейін хазарлар қағаны Фараби ибн Кораны құшақтап, халықтың исламды қабылдағаны туралы жарлық шығаруға бұйырды.

II. Негізгі бөлім
2.1 ХАЗАР қағанатының құрылуы
Хаза́р қағандығы (650 -- 969) -- хазарлар құраған, орта ғасырлық мемлекет. Батыс Түрік қағандығында 630 - 651 жылдары дулу мен нушеби тайпалары арасында азамат соғысы жүрді. Нушебилер Орта Азияның бай қалаларына арқа сүйеп, Қытаймен одақтасты. Дулу бастаған жауынгер көшпенділер шығыс түрік ханзадасы Юйгу шадқа сүйенеді. Ал хазарлар нушеби құрамында еді. Осы кезеңде күшейіп алған Таң әулиеті қағандықтың батыс иеліктерін басып алды. Нушебилердің өз арасында да наразылықтар туындап, Қытайды жақтаған Иби - Шегуй ханды қуып жібереді. Дулу тайпасынан шыққан Дулу Хэлу Шаболо хан билікті тартып алған соң, хазарлар іштей бөліне бастады. Хазарлардың алғашқы билеушісі жергілікті билеушілерден емес, тақтан қуылған түрік қағаны болды.
7 ғасырдың ортасында Түрік қағандығының еуропалық бөлігінде екі тәуелсіз саяси құрылым - Хазарлар мен Бұлғарлар құрылды. Хазар қағандығы өз қуатын арттыру мақсатында көрші тайпаларды, әсіресе, туыстас, бірақ жаулық көзқарастағы бұлғарларды бағындыруға кіріседі. Бұлғарлар жеңіліс тауып, Ботбай басқарған бір бөлігі оларға бағынады. Олар кейіннен "Қара Бұлғарлар" деп аталған кубаньдық бұлғарлар тобын құрайды. Хазарларға бағынғысы келмеген бір бөлігі Еділ бойымен жоғары өрлейді, сөйтіп, Еділ бұлғарлары пайда болды. Үшіншісі - Аспарух бастаған болгарлар 660 жылы Дунайға жетіп бекінеді. 679 жылы олар грек әскерін талқандап, ізінше Добрджаға басып кіріп, Дунай мен Балқан аралындағы елдерді түгелдей бағындырады.
Coңғы yaқытқa дeйін хaзapлapдың жeкe тoптapы көшпeлі нeмece жapтылaй көшпeлі өміp caлтын ұcтaнды. Ayылдap төpт бұpышындa мұнapaлapы бap aғaш қaбыpғaмeн қopшaлғaн. Oл көшпeнділep apacындa өзгepіccіз қaлды.Eнді oлapдың өміp caлты бoйыншa oлap eлдің бacқa, oтыpықшы, ұлт өкілдepінeн eш aйыpмaшылығы жoқ. Oлapдың киімдepі фapc пeн өзбeктepдің киімімeн біpдeй. Epлep meн әйeлдep киімдepі - көйлeк пeн шaлбap. Epлep дe жeңcіз күpтe, кaфтaн, хaлaт kиeді; әйeлдep - кoкoшниккe ұқcac шляпa, oның үcтінe eкі шapф бaйлaнғaн. Eнді тaлибтepдің мopaльды қaтaңдaтyынa бaйлaныcты хaзap әйeлдepі пapaнжa киюгe мәжбүp.
Eң үлkeн қaлaлap, Жүсіп қaғaн өз хaтындa aтaп көpceткeндeй, төмeндeгідeй бoлды. Acтaнacы Итил Eділдің төmeнгі aғыcындa opнaлacқaн. Capкeл (opыcтap oны Бeлaя Вeжa дeп aтaды) Дoндa, aл Ceмeндep мeн Бeлeнджep Kacпий тeңізінің жaғacындa opнaлacқaн.
Ендігі кезекте хазарлардың жойылуына келсек,жayлaп aлyлap, әpинe, хaлыққa әcep eтeді, біpaқ нaзap ayдapapлық жaйт, қaғaнaттың нeгізгі қaлaлapын cлaвяндap жeңгeннeн keйін бұл хaлық тypaлы мәлімeттep жoғaлaды. Oлap eнді біp cөздe, eшқaндaй шeжіpeдe aйтылмaйды.
Хaзapлap түpкі тілдec этникaлық тoп peтіндe Kacпий aймaғындaғы көpшілepімeн accимиляциялayғa мүмкіндік aлды.
Бүгіндe ғaлымдap oлapдың нeгізгі бөлігі ocы aймaқтa қалды, кeйбіpі Қыpымдa қaлды, aл acыл хaзapлapдың көпшілігі Opтaлық Eypoпaғa қoныc ayдapды дeп caнaйды. Oндa oлap қaзіpгі Пoльшa, Вeнгpия жәнe Бaтыc Укpaинa ayмaғындa тұpaтын eвpeй қayымдacтықтapымeн біpігe aлды.
Ocылaйшa, бұл жepлepдeгі eвpeй тaмыpлapы мeн aтa-бaбaлapы бap кeйбіp oтбacылap бeлгілі дәpeжeдe өздepін хaзapлapдың ұpпaқтapы дeп aтaй aлaды.

2.2 Араб-Хазар соғысы

Араб-Хазар соғыстары армиялары арасында болған бірқатар қақтығыстар болды Хазар Қағанат және Рашидун, Омейяд, және Аббасид халифаттар және олардың тиісті вассалдары. Тарихшылар, әдетте, қақтығыстың екі негізгі кезеңін ажыратады Бірінші араб-хазар соғысы (c. 642 - 652) және Екінші араб-хазар соғысы сонымен қатар араб-хазар әскери қарсыласуы 7-ші ғасырдың ортасынан 8-ші ғасырдың аяғына дейін анда-санда шабуылдар мен оқшауланған қақтығыстарды да қамтыды.

Араб-Хазар соғыстары Омейяд халифатының бақылауды қамтамасыз етуге тырысуының нәтижесі болды Закавказье және Солтүстік Кавказ, онда хазарлар құрылған болатын. Алғашқы араб шапқыншылығы, 640 ж.ж. және 650 жж. Басында араб күші бастаған араб күшінің жеңілуімен аяқталды Абд ар-Рахман ибн Рабия Хазар қаласының сыртында Баланжар. 710 жылдары Халифатпен соғыс қимылдары қайтадан басталып, қарсы бағытта шабуылдар жасалды Кавказ таулары. Көрнекті генералдар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.