Мотивацияны ынталандырушы әдістер

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
1. Жоғары мектеп жағдайы үшін "тәрбие" ұғымын нақтылау
2. Тәрбиенің мақсаты, міндеттері, мазмұны.
3. Тәрбие әдісінің мәні мен бөліну ерекшеліктері
4. Студенттерді тәрбиелеудің мәні мен мазмұны.
ІІІ.Қорытынды
ІV.Пайдаланылған әдебиеттер

Жоғары мектеп педагогикасы мен психологиясында студенттерді тәрбиелеу мәселесіне қарағанда даулы мәселе жоқ. "Ересек адамдарды тәрбиелеу керек пе?"Бұл сұраққа жауап тәрбиені қалай түсінуге байланысты. "Егер оны тәрбиешіге, ЖОО-ға, қоғамға қажетті қасиеттерді қалыптастыру мақсатында жеке тұлғаға әсер ету ретінде түсінсе, онда жауап тек теріс болуы мүмкін. Егер ЖОО-да оқыту барысында тұлғаның өзін-өзі дамыту үшін жағдай жасау сияқты болса, онда жауап бірден оң болуы керек" (С. Д. Смирнов). XVIII ғ.француз философы және жазушы Ж. Ж. Руссо "Эмиль, немесе Тәрбие туралы" романында: "туған кезде бізде болмайтындардың бәрі де, ересектермен бірге тұра алмаймыз, бізге тәрбиемен беріледі"деп атап өтті.
Тәрбиелеу - педагогтың студенттермен өзара әрекеттесудің арнайы ұйымдастырылған, мақсатқа бағытталған педагогикалық үрдіс, сонымен қатар студенттерде саяси, өнегедік, эстетикалық, физикалық қасиеттерін қалыптастыру мақсатымен алуан түрлі әрекетті ұйымдастырудың педагогикалық үрдісі. Жоғары мектеп оқытушылары үш категорияларға бөлінеді. Біреулері студенттермен тәрбиелеу жұмысын арнайы ұйымдастыру қажеттігін мойындамайды. Басқалары ол тәрбиелеу қызметімен сәйкес оқыту үрдісі кезінде жүзеге асу керек деп айтса, үшіншілері жоғары мектеп жағдайында мұндай жұмыстың қажеттігі мол, өйткені оқыту үрдісі тәрбиелеудің көптеген міндеттерін орындауға мүмкіндік бермейді.
Тәрбие - біз кімдерді тәрбиелейміз, солардың жүрегіне ықпал ету... Тәрбие - бізге мәлім адамгершілік әдет - ғұрыптарын меңгеруді мақсат көздеп, бір адамның екінші адамға ықпал етуі (Л.Н.Толстой). Олай болса тәрбие процесі деп - қоғамның талап - тілектеріне сай әрбір жеке тұлғаның ақыл - ойын, сана сезімін, ерік - жігерін, мінез - құлыұ ерекшеліктерін жүйелі түрде қалыптастырып, дамытудағы тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің өзара бірлескен әрекетін айтамыз. Жоғары мектеп үшін соңғы оқу құралдарының бірі болып табылады: "тәрбие - бұл баланың тұлғасын барынша дамытуға, баланың қазіргі мәдениеттің контекстіне енуіне, оның субъекті және өз өмірінің стратегиясы, лайықты адам ретінде қалыптасуына ықпал ететін педагогтің мақсатты мазмұнды кәсіби қызметі" .
Тәрбие жеке тұлғаның санасына, мінез - құлқының дұрыс қалыптасуына әсер ететін құрал. Тәрбие - халықтың ғасырлар бойы жинақтап, іріктеп алған озық тәжірибесі мен ізгі қасиеттерін жас ұрпақтың бойына сіңіру, олардың айналамен қарым - қатынасын, өмірге көзқарасын және соған сай мінез - құлқын қалыптастыру құралы. Тәрбиелеу - халықтар бойына білімге негізделген этикалық ізгіліктер мен өнерлерді дарыту (Әл - Фараби).
Аристотель IV ғ. біздің дәуірімізге дейін жазған тәрбие:" қазіргі кезде барлығы елемейтін мемлекеттік құрылымның сақталуына ықпал ететін ең маңыздысы - бұл жасөспірімдерді тиісті мемлекеттік құрылым рухында тәрбиелеу".Психологиялық сөздік: "тәрбие - белгілі бір қағидаларды, қағидаларды, құндылықты бағдарлауды қалыптастыру мақсатында адамның сана-сезімі мен мінез-құлқына жоспарлы және мақсатты әсер ету" .Көрнекті кеңестік социолог А. Г. Харчев: "педагогикалық әдебиетте тәрбие әдетте саналы түрде түсіндіріледі... әлеуметтік әсер индивидтің дайындау мақсатында орындау сол немесе өзге де қоғамдық рөлін, әзірлеу, оған осы үшін қажетті қасиеттер". Қазіргі уақытта М. Т. Громкова тәрбиені адамның қажеттіліктерін басқару ретінде қарастырады . Н. Е. Щуркова тәрбиелеудің мақсаты-өмір сүруге қабілетті, адамға лайықты тұлға екенін көрсетеді. Я. А. Коменский XVII ғасырда "Ұлы дидактика" еңбегінде "тәрбие" деген Комендік термин бойынша оқушының адамгершілігіне ғана емес, сонымен қатар оның белсенділігінің, адамның өз уақытының кез келген сапаларының көрінуіне әсер ету ретінде түсіндіруге мүмкіндік береді, бұл барлық оқу процесімен қамтамасыз етіледі.
Тәрбие - кең мағынасында - бұл рухани жағынан үнемі жетілу және баюда көпсалалы процесс (В.А.Сухомлинский).
Тәрбие, кең мағынасымен алғанда, қандай да болса бір жан иесіне тиісті азық беріп, сол жан иесінің дұрыс өсуіне көмек көрсету деген сөз. Ал енді, адамзат туралы айтылғанда, адамның баласын кәмл жасқа толып, өзіне - өзі қожа болғанша тиісті азық беріп, өсіру деген мағынада жүргізіледі (М.Жұмабаев).
Тәрбие - бұл адам жанын жетілдіру өнері. Тәрбиеде адам табиғатын жетілдірудің ең күшті сыры бар (Иммануил Кант).
Тәрбие - тұлғаны мақсатты түрде дамуын басқару процесі (Х.Й.Лийметса).
Н.К.Крупская Тәрбие атты мақаласында (1929ж.): Тар мағынада алып қарағанда, тәрбие деген сөз арқылы балалар мен жеткіншектердің мінез - құлқына әдетте ересек адамдардың алдын ала ойластырылған және жүйелі түрде жасайтын белгілі бір ықпалы, ал кең мағынасында ... қоғамдық мекемелер, айналаны қоршаған бүкіл жағдай, бүкіл қоғамдық құрылыс тәрбиелейді - деп түсіндіреді. Сондықтан да тәрбиенің мәнісі, біріншіден, қоғам үшін саналы, белсенді, ізгіленген, іскер азаматты қалыптастыру болса, екіншіден, жеке адам үшін - оны өмір сүре білуге, өзін қоршаған ортамен қарым - қатынас жасай білуге үйрету.
Орыстың ұлы сыншысы В.Г.Белинский Адамды табиғат жаратқанмен, оны өсіріп, тәрбиелейтін - қоғам, - деп өте орынды айтқан. Педагогика ғылымында тәрбие мен оқытудың мақсаты мен міндеттерін қарастырғанда оны әрқашанда қоғаммен бірлікте, қоғамдық құбылыс ретінде, қоғамның талаптарымен байланысты қарастырады.
Тәрбие берудің дәстүрлі тәсілі студенттерді тәрбиелеу -- бұл тұлғалық қасиеттері мен сапаларын -- бағыттылығын, қабілеттерін, санасын, борыш сезімін, тәртіптілігін, адамдармен жұмыс істей білуін, өзін-өзі ұстай білуін және т. б. қалыптастыру мақсатында олардың психикасына және іс-әрекетіне ықпал ету болып табылады.
Тәрбиенің мақсаты - үздіксіз білім беру жүйесінде мектеп жасына дейінгі балалардың, және білім алушылардың Қазақстан Республикасының азаматгары және патриоттары ретінде қалыптасуы мен өзін-өздері танытуларына, әлеуметтенуіне, болашақ мамандық иесі болып, кәсіби интеллектуалды және әлеуметтік шығармашылыққа жетуіне оңтайлы
жағдай жасау.
Тәрбиенің міндеттері:
* білім беру ұйымдарында денсаулығы зор, рухани дүниесі бай, адамгершілікті, тәуелсіз жеке тұлғаны қалыптастыруға ықпал ететін
тәрбие жүйесін құру және дамыту;
* балалар мен жастарды азаматтылыққа, отансүйгіштікке, зиялылыққа, адам құқықтары мен бостандықтарын, мемлекеттік рәміздер мен ұлттық дәстүрлерді сыйлауға тәрбиелеу;
* өзінің және қоғамның, болашақ ұрпақ алдында әлеуметтік, табиғи
және мәдени ортадағы өз іс-әрекетінің нәтижесі үшін жауапкершілікті сезінуде гумманистік дүииетанымды қалыптастыру;
* мемлекеттік тілді және басқа тілдерді үйрену арқылы балалар мен
жастардың әлем және ұлттық мәдениетті игерулеріне, Қазақстан
халықтарының дәстүрлері мен мәдениетін зерттеуіне және қабылдауына жағдай жасау;
* жеке тұлғаның өзін-өзі іс жүзінде көрсетуі мен ары қарай
дамуына ықпал етуде білім беру ұйымдары жағдайында жастар мен
балалардың танымдық қызығушылығын, олардың шығармашылық
қабілеттерін, жаппы білімге икемділігін, өзін-өзі тану мен өздігінен білім алу дағдыларын, әлеуметтенуін барынша дамыту бейімділігін қалыптастыру;
* қазіргі заманғы қоғамдық өмірге және тиімді кәсіби іс-әрекет пен
жеке басының және әлеуметтік кәсіби тұрғыда үздіксіз пісіп жетілуіне қажетті маңызды тұлғалық және кәсіби сапаларын қалыптастыру;
* қоғамда орнықты қалыптасқан дәстүрлер негізінде этникалық және діни толеранттылықты тәрбиелеу;
* балалар мен жастардың бойында Қазақстанға сырттан енуші этнодіни экстремизм мен түрлі радикалды ағымдарға қарсы әрекет ете алатын дағдылар қалыптастыру;
* отбасылық тәрбие жүйесін қайта жандандыру және отбасын білім беру мекемелерінің тәрбие жүйесіне араластыру.
Тәрбие мақсаттары мен тәрбие жұмысының міңдеттері білім беру үдерісінде, сабақтан тыс уақытта және білім алушылардың бос уақытында жүзеге асырылады.
Білім берудің жаңа моделіне өту жағдайында және тәрбиенің білім беру үдерісіндегі рөлінің өсуіне байланысты тәрбие мазмұнын қайта бағдарлау даму заңдылығы болып табылады. Қазір білім беру үдерісінде жеке тұлғаның рухани адамгершілік дамуына үлкен мән беріліп отыруына орай,
адамгершілікке тәрбиелеу мен рухани жағынан қалыптасуы барлық
тәрбие үдерісінің өзегі болып отыр. Тәрбиенің мазмұны оның мақсаттары мен міндеттері арқылы анықталады және ол қоғамдық дамудың бағыты мен мазмұнына заңды тұрғыда тәуелді болады. Тәрбие мазмұны адам тұлғасының гуманистік құндылықтар жүйесін игеру негізінде қалыптасуын, оның барлық мәндік сферасының дамуын қамтамасыз етуге жұмылдырады. Сонымен бірге, тәрбиеге әлеуметтік-рөлдік көзқарас тұрғысында адам көптеген әлеуметтік жүйенің компоненті болып саналады: отбасы, ұжым, кәсіби топ, этнос, қоғам және т.б.
Тәрбие әдісі (гректің "методос" -- жол деген сөз) -- бұл мектеп тәжірибесінде тәрбиеге қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін пайдаланылатын жол, тәсілдер - тәрбиелеу саласына, еркіне, сезіміне, іс-әрекетіне әсер ету шаралары.Тәрбие әдістері -- ересектер мен балалар арасындағы қоғамдық қарым-қатынастардан туындаған тәрбиелік әрекеттестік тәсілдерінің жиынтығы. Ол балалардың тіршілік, әрекет, қарым-қатынастарын ұйымдастырып, белсенділігін арттырып, тәртіпке келтіруді көздейді. Тәрбие әдістерінде тәрбиешінің тұлғалық ерекшелігі, кәсіптік құзыр деңгейі айқындалады. Қазіргі педагогикалық теорияда Тәрбие әдісі ұғымы әлі де жете зсрттелмеген мәселелердің бірі.Өйткені бұл жөнінде әр түрлі көзқарастардың бар екені байқалуда. Бұған көптеген авторлардың тәрбие әдісіне берген анықтамаларының өзі-ақ дәлел бола алады. Т.Е.Конникованың анықтамасы бойынша -- бұл педагогикалық жұмыстың тәсілдері мен жолдары арқылы тәрбие мақсатына жету. И.С.Марьенконың анықтамасы бойынша, тәрбие әдісі -- бұл жеке адамға тікелей және жанама түрде ықпал жасау. В.А.Сластенин тәрбие әдісін тәрбиешілері мен тәрбиеленушілердің іс-әрекетінің өзара байланыс тәсілдері деп тұжырымдайды. Сонымен, әр түрлі авторлардың анықтамаларына сүйеніп, мынадай қортынды жасауға болады. Тәрбие әдісі - тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің өзара байлайыс іс-әрекеттерінде оқушылардың тұлғалық қасиеттерінің қалыптасуына бағытталған педагогикалық жұмыс тәсілдері. Әдістерді мұғалім тәрбиенің мақсатына, мазмұнына балалардың жас және дербес ерекшеліктеріне, тәрбиелік деңгейіне қарай іріктейді. Әдістер тәрбие мақсатына жетуге, оқушыларды қоғамдағы тәртіп ережелерін үйретуге, адамдармен қарым-қатынас жасауға, олардың жақсы тәжірибесін алуға көмектеседі. Қоғамдағы әлеуметтік-экономикалык; өзгерістерге байланысты тәрбие мақсаты мен мазмұнының өзгеруі әдістер жүйесін жаңартады. Қазіргі кезде әдістер жүйесінің ондаған жіктелісі бар, олардың біреулерінің тәжірибелік, ал екіншілерінің теориялық маңызы басымырақ.
Сипатына қарай топтастырылған тәрбие әдістері: сендіру, жаттықтыру, мадақтау және жазалау, іс-әрекетті ұйымдастыру, оқушының тәртібіне ықпал ету әдістері. Нәтижесіне қарай топтастырылған тәрбие әдістері:
адамгершілікті қалыптастыруға бағытталған түрткілер, қатынастар, түсініктер, идеялар тудыратын әдістер.
әдептілікті және тәртіптілікті қалыптастыратын әдістер. А.П.Пинкевич тәрбиені екі топқа бөліп, бірінші тобына педагогикалық ұзақ мерзімді әсер ету әдісін, ал екінші тобына өтпелі әдісті, яғни белгілі-бір жағдайда нәтиже беретін әдістерді енгізген. Жеке тұлғаны қалыптастыруда ұзақ мерзімді педагогикалық әдістер тиімді деп саналады. Олар: ұзақ мерзімді жаттықтыру, оқыту әдістерінің жүйесі, тәрбиешінің жеке басының үлгісі.
ЖОО білім алушыларды тәрбиелеуде қолданылатын тәрбие әдістерінің 3 негізгі тобы:
1. Студенттердің дүниеге көзқарастары мен құндылық бағдарын қалыптастырушы әдістер;
2. Мотивацияны ынталандырушы әдістер;
3. Шығармашылық потенциалын ашуға жэне оның сапалық жетілуіне әсер етуші әдістер.
Қазіргі кезде тәрбие әдістерін жіктеудің 11-ден астам түрлері бар. Солардың ішінде Т.Е.Конникова, Г.И.Щукина жәнеВ.С.Сластенин жасаған тәрбие әдістері жіктеуінде бірізділік байқалады. Бұл жіктеу мектептерде қолданылады. Осыған орай тәрбие әдістері төрт топқа ажыратылады:
Адамгершілік сананы қалыптастыратын әдістер.
Іс-әрекет және қоғамдық тәртіп тәжірибесін қалыптастыратын әдістер.
Тәртіпке, іс-әрекетке ынталандыратын әдістер.
Мінез-құлық пен іс-әрекетке бақылау жасау, өзін-өзі бақылау, ұйымдастыру және өзіне-өзі баға беруді, ұйымдастыруды жүзеге асыру әдістері.
Герцен атындағы Санкт-Петербург мемлекеттік педагогикалық институтының ғалымдары (Т. Е. Конникова, Г. И. Щукина) жасаған тәрбие әдістерін жіктеу үш топқа бөлінеді.
Бірінші топ- тәрбиеленушілердің іс-әрекеттеріндегі, қарым-қатынасындағы, мінез - құлқындағы жағымды тәжірибені қалыптастыру әдістері: талап, қоғамдық пікір, үйрету, жаттықтыру, арнайы тәрбиелік ситуация.
1. Талап - мінез-құлық нормасының көрнісі, балаларды әлеуметтік тәжірибеге қатыстыру. Талаптың ынталандыру және тежелеу функциялары бар. Ынталандыру функциясы - бұл жұмысты бастау және аяқтау. Тежелеу - басқа адамдардың жұмысына кесел келтіретін әрекетті тоқтату.
2. Қоғамдық пікір - бұл ұжымдық талаптың бейнеленуі, ал талап - нақты міндет, оны іс- әрекеті, процесінде орындау қажет. Ұжым мүшелерінің байымдауы, баға беруі - бұл қоғамдық пікір, ұжымының еркі және күші. Ұжым тәрбие субектісі, педагогктың тірегі.
3. Үйрету, жаттықтыру - бұл мінез - құлық нормасына сәйкес оқушыларды қажетті дағдыға, әдетке төселдіру. Тәрбие үйретуден басталады. Мысалы, баланың мезгілімен жатуы, өз мүліктерін, жұмыс орнын тәртіпке келтіріп ұстауы т.б.
Үйрету әдісі баланың орындағыштық, сыпайлылық (инабатылық), мұқияттылық, табандылық сияқты қасиеттерін қалыптастырады. Балалардың өмір тәжірибесі кеңейіп, санасы дамыған сайын, үйрету әдісі өзінің алғашқы маңызын жойып, басқа әдістермен бірігеді. Мысалы, бұл әдіске өте жақын жаттықтыру әдісі.
Жаттықтыру әдісі - бұл әр ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.