Минералдық тыңайтқыштар және олардың маңызы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 Әдеби шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1 Минералдық тыңайтқыштар өндірісіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз етудің заманауи жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2 Минералдық тыңайтқыштар және олардың маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 8
2.1 Тыңайтқыштарды өндірудің технологиялық процестері ... ... ... ... ... ... . ... ..8
2.2 Минералдық тыңайтқыштардың түрлері және қолдану тәсілдері ... ... ... ..10
2.3 Химия саласындағы өндірістік объектілерде қолданылатын техника
мен техникалық жабдықтар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
3 Химиялық қауіпті өндірістік объектілерде болатын қауіпті және зиянды өндірістік факторлар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
3.1 Өндірісте ауаға бөлінетін зиянды заттар ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..16
3.2 Химиялық қауіпті өндірістік объектілердегі апаттық жағдайлар ... ... ... ..18
4 Қазақстан Республикасының химия саласындағы техникалық реттеу жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
4.1 Қауіпті өндірістік объектіні пайдалану кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
4.2 Технологиялық процестердің өнеркәсіптік қауіпсіздігін қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
4.3 Қауіпті өндірістік объектідегі авариялардың зардаптарын оқшаулау және жою жөніндегі іс-қимылдарға әзірлікке қойылатын өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27

КІРІСПЕ
Химия өнеркәсібі - бұл өндірістің, ауыл шаруашылығының және тұтынудың барлық салалары үшін химиялық өнімдердің әр түрлі түрлерін шығаратын халық шаруашылығының саласы.
Курстық жұмыстың өзектілігі. Химия өнеркәсібі ел экономикасының ең жас және жылдам дамып келе жатқан саласы болғандықтан, өңірдегі өндірістік объектілердің өнеркәсіптік қауіпсіздігін қамтамасыз ету маңызды.
Химия өнеркәсібі алғаш рет Германияда 19 ғасырдың соңында пайда болды. 20 ғасырдың 50-70 жылдары химия өнеркәсібінің дәуірлік"алтын ғасырына"айналды. Осы кезеңде газ шикізатын пайдалану арқылы өндірістің өсуімен байланысты өнеркәсіп әлемдегі ең жоғары қарқынмен дамыды. ХХ ғасырдың екінші жартысында әлемдік өңдеу өнеркәсібіндегі химияның үлесі 8-9% - дан 12-15% - ға дейін ұлғайды. Химия өнеркәсібінің салалық құрылымы төрт топқа бөлінеді, олар:
кен-химия өнеркәсібі (шикізат, фосфорит, ас және калий тұздары, күкірт, т.б. өндіру, байыту және оларды бастапқы өндеу);
негізгі химия өнеркәсібі (минералдық тыңайтқыштар, қышқылдар, сілтілеер, т.б. өндіру);
полимерлік материалдар өнеркәсібі (синтетикалық шайырлар мен пластмассалар, химиялық талшықтар, синтетикалық каучук, синтетикалық бояғыштар өндіру);
тұтыну қажеттерін қанағаттыруға арналған өнім (фарматцеытикалық дәрмек, жуғыш заттар, фотохимия, парфюмериялық- косметикалық тауарлар) өндәру. Жалпы алғанда, химия өнеркәсібі 200-ден астам шағын салалардан және 1 миллион жобадан тұратын өнімдер ассортиментінен тұрады.
Химиялық қауіпті объект (ХОО) - оның өндірісінде уыттылығы жоғары заттарды (КӘУЗ) (хлор мен аммиак) сақтау және пайдалану жөніндегі объект, онда ол персоналдың (уланудың), жануарлар мен өсімдіктердің қатысуымен жаппай аварияларға (улануларға) әкеп соғуы мүмкін.
Еліміздің негізгі химиясын төрт таған - кукірт қышқылы, химиялық қосылыстар, фосфор мен минералдық тыңайтқыштар өндірісі құрайды.
Курстық жұмыстың мақсаты: Химия өнеркәсібіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарының сақталуын және өндірісте техникалық жабдықтар мен технологияларды қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету үшін техникалық шешімдерді таңдау.
Курстық жұмыстың міндеттері:
өндірістегі қауіпсіздікті қамтамасыз етудің заманауи жүйелерін сыни талдау;
өндіріс технологиясына сипаттама беру;
қауіпті және зиянды өндірістік факторларды зерттеу;
қауіпсіздікке қойылатын талаптарды айқындау.

ӘДЕБИ ШОЛУ
Тұздар және басқа бейорганикалық табиғи нмесе өнеркәсіптік жолмен алынған, құрамында өсімдіктің қоректенуіне және топырақтың құнарлылығын арттыруға қажетті элементтер бар, ауылшаруышылық дақылдарынан жоғары және тұрақты өнім алу мақсатында қолданылатын заттарды минералдық тыңайтқыштар деп атайды.
Қазақстанның химия өнеркәсібі бүгінде минералды тыңайтқыштарды (фосфор, азот, хром тұздары, т.б.) дайындау саласына бейімделген. Елімізде химия саласының 500 кәсіпорны бар. Оның ішінде 460 кіші, 30 орта және 9 ірі кәсіпорын жұмыс істейді. Аталған салада 14 мың адам еңбек етеді. Саладағы ірі кәсіпорындар туралы айтсақ, бұлар: "Қазфосфат" ЖШС, "ҚазАзот" ЖШС, және "Ақтөбе хром қоспалары" ЖШС болып табылады.
Бұрынғы КСРО аумағында құрамында фосфор бар тыңайтқыштардың ірі тоннажды өндірісін дамыту соңғы отыз жылдан астам уақыт ішінде негізінен қолданыстағы қуаттарды жаңғырту есебінен жүзеге асырылды. Қазіргі уақытта Ресей, Беларусь, Қазақстан, Литва, Өзбекстан және басқа да елдердің бірқатар жетекші компанияларында құрамында фосфор бар кешенді тыңайтқыштарды шығару бойынша жаңа өндірістік қуаттарды жобалау және салу мәселелері белсенді түрде пысықталуда, жұмыс істеп тұрған цехтарды техникалық қайта жарақтандыру және реконструкциялау саланы дамыту үшін әлі де үлкен маңызға ие болады. НИУИФ ақ-Ресейдегі фосфоры бар тыңайтқыштар бойынша ең көне және жалғыз мамандандырылған ғылыми-зерттеу және жобалау институты өзінің 100 жылға жуық жұмысында осы мәселелер бойынша айтарлықтай тәжірибе жинады.
Өндірісті жаңғырту (немесе техникалық қайта жарақтандыру) мақсаттары көбінесе:
өнімділікті арттыру;
өнім ассортиментін кеңейту;
өнімнің сапалық көрсеткіштерін жақсарту;
технологиялық жіптердің сенімділігін арттыру, тоқтап қалуды азайту;
өнімнің өзіндік құнын азайту, шикізат пен энергия ресурстары бойынша шығыс нормаларын төмендету;
экологиялық көрсеткіштерді жақсарту;
шикізаттың басқа түрлерін, әртүрлі қоспаларды және т. б. пайдалану.
және басқа да.
Көбінесе олар тізімделгендердің ішінен бірден бірнеше мақсатқа жетуге тырысады, сондықтан қайта құру бойынша әзірленген техникалық шешімдер жан-жақты болуы керек. Өндірістерді жаңғырту кезінде НИУИФ ақ қолданатын кешенді тәсілдің негізінде мынадай схема жатыр (сурет. 1).

Сур. 1. Өндірісті жаңғыртуды жүргізу кезінде кешенді қызмет көрсетудің Блок-схемасы[1].
Желдетудің үш түрі бар, олар белгілі бір жұмыс сипатымен ерекшеленеді. Олардың сипаттамаларын зерттей отырып, ең аз шығынмен өндіріcке қандай тип сәйкес келетінін түсінуге болады.
Желдетудің белгілі бір түрі өндірісте улану қаупін азайта алады. Олар:
ағынды-әрекеттер(сурет 1);
сору-сыртқа тарату(сурет 2);
сору(сурет 3)[4].

Сурет 1[5] Сурет 2 Сурет 3
Химия өнеркәсібінде реагенттерді сақтауға арналған ыдыстар мен контейнерлер, төмен қысым мен температурада жұмыс істейтін құрылғылар, шығатын қолшатырлар, кіретін және шығатын желдетудің ауа өткізгіштері, спиральды және құлыптау тігісі бар үлкен диаметрлі құбырлар металл пластиктен жасалған. Қауіпсіздік және еңбекті қорғау туралы арнайы заңдар мен ережелер жұмысшылар үшін қауіпсіз жұмыс жағдайларын қамтамасыз етеді, герметикалық жабдық, желдету, ыстық беттерді оқшаулау және т. б[2].
Өрт сөндіру құралдары мен әдістерін таңдағанда, ең аз шығындармен ең тиімді өрттен қорғау жағдайларын қамтамасыз ету маңызды.

"Түтін жою жүйелері" интерактивті "Құлақтандыру жүйелері" интерактивті
демонстрациялық-жаттығу стенді[6] демонстрациялық-жаттығу стенді[6]

"Автоматты өрт сөндіру жүйелері" интерактивті демонстрациялық-жаттығу стенді[6]
Ғимараттарда орналасқан технологиялық процестер жағдайында ең жақсы тәсілдердің бірі газ құрамын қолдана отырып көлемді сөндіру болып табылады. Өрттен қорғаудың бұл әдісі тек өрт сөндіруді ғана емес, сонымен қатар жарылғыш ортаның пайда болуын болдырмауға мүмкіндік береді және өртті өте қысқа мерзімде (нақты жағдайларға байланысты 30 с және одан да аз) сөндіруге мүмкіндік береді [7]. Бұл әдістің тиімділігі мен сенімділігі галоид көмірсутектеріне негізделген қосылыстарды, атап айтқанда, аралас газ қосылыстарын (мысалы, хладон-азот немесе хладон-көмірқышқыл газы) қолданған кезде айтарлықтай артады. 13b1 хладон негізіндегі композициялар өте тиімді, өйткені олар іс жүзінде зиянсыз және кейбір жағдайларда адамдардың қатысуымен қолданылуы мүмкін [8].
Тығыздық(герметика) - бұл құрылғылар мен қондырғылардың ішкі көлемін шектейтін қабырғалар мен қосылыстардың сұйықтықтары мен газдарының өткізбейтіндігі.
Тығыздық принципі, яғни өткізбеушілік, белгілі бір дәрежеде сұйық немесе газ жұмыс денесі ретінде қолданылатын барлық құрылғылар мен қондырғыларда қолданылады. Бұл принцип вакуумдық қондырғылар үшін де міндетті болып табылады. Құрылғылар мен қондырғылар пайдаланатын процесінде жұмыс принципі герметикалығын болады қысқаша атай герметикалық болуы тиіс.
Жабық құрылғылар мен қондырғылардың ішкі көлемі айтарлықтай әртүрлі функцияларды орындай алатын ортаны шектейді: ол жұмыс денесі бола алады немесе негізгі жұмыс процестері жүретін ортаның рөлін атқара алады. Сондықтан оның күйінің параметрлері (ортаның өзі сияқты) өте әртүрлі. Мысалы, қоршаған ортаны қатты қыздыруға болады -- температурасы бірнеше мың градус болуы немесе қатты салқындауы -- абсолютті нөлге жақын температура болуы мүмкін; құрылғы ішіндегі қысым мыңдаған атмосферамен өлшенуі мүмкін немесе шамамен 10-13 мм.рт. Б.
Кейбір жағдайларда герметиканың бұзылуы, яғни құрылғылар мен қондырғылардың герметизациялануы тек техникалық тұрғыдан жағымсыз ғана емес, сонымен қатар қызмет көрсететін персонал мен жалпы өндіріс үшін қауіпті[9].

Химиялық өндірісте қолданылатын герметизацияланған химиялық реакторлар[8]
2 МИНЕРАЛДЫҚ ТЫҢАЙТҚЫШТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ МАҢЫЗЫ
2.1 Тыңайтқыштарды өндірудің технологиялық процестері
Минералдық тыңайтқыштар өндірісі үшін әр түрлі шикізаттар қолданылады. Белгілі бір өнімді әр түрлі технологиялық процестерді пайдаланып, түрлі шикізаттан алуға болады. Минералдық тыңайтқыштар өндірісінде қолданылатын шикізаттар:
а) табиғи минералдар (аппатиттер, фосфориттер, сильвинит, карналлит);
ө) атмосфера (ауадағы азот);
б) химиялық жөне өнеркәсіптің басқа салаларының өнімдері жөне жартылай өнімдері;
в) басқа өндірістің (фосфаттық қождар) қалдықтары.
Минералдык тыңайтқыштарды алу үшін қолданылатын шикізаттар бірнеше компоненттерден тұрады, сондықтан шикізаттың барлық құрамды бөліктерін пайдалану үшін өндірісті кешенді түрде ұйымдастырады. Көптеген минералдык тыңайтқыштардың өндірісі минералдык тыңайтқыштарды өндіруде шикізат ретінде қолданылатын өнім шығаратын басқа химиялык өндірістермен қатар салынады. Мысалы, суперфосфат зауытын күкірт қышқылын өндіретін зауытпен қатар салады, аммоний нитратын өндіретін цехты аммиак пен азот қышқылын синтездейтін цехпен, карбамид өндірісін аммиак өндірісімен және т.с.с. біріктіреді[10].

Тыңайтқыштарды өндірудің технологиялық сұлбасы[11]
Кешенді минералды тыңайтқыштарды өндірудегі негізгі кезеңдер:
Шикізатты қабылдау, дайындау, қоймаға жинау және өндіріске беру;
бейтараптандыру;
түйіршіктеу;
кептіру;
себу және ұсақтау;
салқындату;
кондиционерлеу;
қоймалау, толық өңдеу және жөнелту;
газдарды тазарту[12].
Минералды тыңайтқыштар олардың агрохимиялық мәні, қоректік заттардың мөлшері мен түрлері, топырақ суларындағы ерігіштігі, ұрықтандырылған топырақтарға физиологиялық әсері және т. б. бойынша жіктеледі.
Өсімдіктер тікелей сіңіретін қосылыстар түрінде қоректік заттар бар тыңайтқыштар тікелей деп аталады. Топырақта бар қоректік заттарды жұмылдыру үшін қолданылатын тыңайтқыштар жанама деп аталады.

Тікелей минералды тыңайтқыштарда бір немесе бірнеше қоректік заттар болуы мүмкін. Егіс үшін ең көп мөлшерде үш негізгі қоректік заттар қолданылады: азот, фосфор және калий. Осы элементтердің құрамына сәйкес минералды тыңайтқыштар бір жақты (немесе қарапайым) және күрделі болып бөлінеді. Үш элементтен тұратын тыңайтқыштар Үштік немесе толық деп аталады.
Негізгі топқа микротыңайтқыштар бөлінеді, олардың құрамына өсімдіктер аз мөлшерде тұтынатын Zn, si, MP, B және басқалары кіреді[13].
2.2 Минералдық тыңайтқыштардың түрлері және қолдану тәсілдері
Шығу тегіне қарай органикалық және бейорганикалық тыңайтқыштар деп, ал агрегаттық күйіне қарай тыңайтқыштар қатты (селитра, фосфор тұздары) және сұйық (аммиак суы) болып бөлінеді. Тыңайтқыштарды дұрыс пайдаланғанда ауыл шаруашылық дақылдарының түсімі артады, өнім сапасы жақсарады. Елімізде өсірілетін алуан түрлі ауыл шаруашылығы дақылдарынан мол, тұрақты, әрі сапалы өнім алуда басқа да агротехникалық шаралармен қатар, тыңайтуды дұрыс ұйымдастырудың маңызы орасан зор. Ауыл шаруашылығы практикасында егіншілікті химияландыру, оны жедел дамытудың куатты факторы екенін сенімді дәлелдеп берді. Құрамына қарай тыңайтқыштар органикалық, минералдық, органикалық-минералдық және бактериялық тыңайтқыштар болып жіктеледі.
Минералды тыңайтқыштар топырақтың құнарлылығы мен ауыл шауашылығы дақылдарының өнімі мен сапасын арттыру үшін қолданылады. Минералды тыңайтқыштарды дұрыс пайдалану дақылдардың өнімін арттырумен қатар, оның түсімінің сапасын жақсартады, топырақты қоректік элементтермен байытып, микробиологиялық процестерге әсер етеді.
Минералды тыңайтқыштар тікелей және жанама әсер ететін тыңайтқыштар болып бөлінеді. Тікелей әсер ететін Минералды тыңайтқыштардың құрамында өсімдіктерге тікелей қорек болатын N, P, K, Mg, B, Mn, т.б. элементтер бар. Осы элементтердің мөлшеріне қарай жай және кешенді тыңайтқыштар деп бөлінеді. Жанама әсер ететін Минералды тыңайтқыштар (әк, бор, гипс, доломит) топырақтың агрохимиялық және физикалық - химиялық қасиетін жақсарту үшін пайдаланылады. Мысалы, топырақтың қышқылдығын жою үшін ұнтақталған әк, доломит, бор шашылады. Ал құрамында натрий иондарының (Na⁺) мөлшері көп топыраққа ұнтақталған табиғи гипс (CaSO₄,2H₂O) себіледі. Минералды тыңайтқыштар қатты (ұнтақталған, түйіршіктелген) және сұйық (аммиак суы, сұйық аммиак, т.б.) түрінде өндіріледі. Ерігіштігіне және өсімдіктердің сіңіруіне байланысты Минералды тыңайтқыштар суда еритін (қос суперфосфат, аммофос, диаммофос, нитроаммофос, т.б.), ерімейтін (бірақ аммоний цитраты мен лимон қышқылының ерітіндісінде ериді) болып бөлінеді[14].
Көптеген бағбандар бүгінде минералды тыңайтқыштарды қолданудан мүлдем бас тартты және бекер. Тыңайтқыштың бұл санатынсыз топырақтың жоғары құнарлылығына және нәтижесінде жақсы өнім алуға өте қиын. Әрине, минералды тыңайтқыштар арнайы тәсілді қажет етеді, бірақ органикалық заттармен, егер қолдану дозасы дұрыс есептелмесе, сіз өз жеріңізге көп зиян келтіре аласыз. Сондықтан, мұқият қарастырайық: минералды тыңайтқыштар неге соншалықты маңызды және оларды қалай дұрыс пайдалану керек .

Минералды тыңайтқыштар. (C) Сара Beecroft [15]
Азот тыңайтқыштары
Топырақтағы азот жетіспеушілігінің белгілері
Көбінесе көктемде өсімдіктерде азот тыңайтқыштарының жетіспеушілігі пайда болады. Олардың өсуіне кедергі жасалады, қашу әлсіз қалыптасады, жапырақтары атиптік емес, соцветие кішкентай. Кейінгі кезеңде бұл проблема тамырлар мен қоршаған тіндерден бастап, жапырақтардың ағып кетуімен танылады. Әдетте, бұл әсер өсімдіктің төменгі бөлігінде көрінеді және біртіндеп көтеріледі, ал толық жарықтандырылған жапырақтары түсіп кетеді.

Қызанақтың азотты ашуы. (C) Сара Beecroft [15]
Азоттың жетіспеушілігіне ең белсенді реакция қызанақ, картоп, алма ағаштары және бақша құлпынайы болып табылады. Топырақ дақылдарының қандай түрге өсетіні маңызды емес - олардың кез-келгенінде азот жетіспеушілігі байқалуы мүмкін.
Азот тыңайтқыштарының түрлері
Азот тыңайтқыштарының ең көп кездесетіні - аммоний нитраты және мочевина. Алайда бұл топқа аммоний сульфаты және кальций нитраты, натрий нитраты, азофоск, және нитроаммофос, аммофос және диаммоний фосфаты кіреді. Олардың барлығы әртүрлі құрамға ие және топырақ пен дақылдарға әртүрлі әсер етеді. Сонымен, мочевина жерді қышқылдандырады, кальций, натрий және аммоний нитраты оны сілтілендіреді. Қызылша натрий нитратына жақсы жауап береді, ал пияз, қияр, салаттар мен гүлді қырыққабат аммоний нитратына жақсы әсер етеді.
Қолдану әдістері
Азот тыңайтқыштары барлық минералды тыңайтқыштардың ішіндегі ең қауіптісі болып табылады. Бұл өсімдіктердің көп болуымен олардың ұлпаларында нитраттың көп мөлшерде жиналуына байланысты. Сондықтан азот топырақтың құрамына, берілетін дақылға және тыңайтқыштың маркасына байланысты өте мұқият қолданылуы керек.
Азоттың булану мүмкіндігі бар болғандықтан, топыраққа кейіннен енгізе отырып, азот тыңайтқыштарын жасау қажет. Күзде жерді азотпен ұрықтандыру практикалық емес, өйткені көктемгі көгалдандыру кезінде оның көп бөлігі жаңбырмен жуылады.
Тыңайтқыштардың бұл тобы сақтау кезінде ерекше тәсіл талап етеді. Гигроскопияның жоғарылауына байланысты оларды вакуумдық пакетте, ауасыз ұстау керек.
Калий тыңайтқышы
Топырақтағы калий жетіспеушілігінің белгілері
Өсімдік жасушаларында жеткілікті мөлшерде калий бар болуы оларды жақсы тургормен қамтамасыз етеді (тамырға төзімділік), тамыр жүйесінің қуатты дамуы, жемістерде қажетті қоректік заттардың толық жиналуы және төмен температура мен ауруларға төзімділік.
Көбінесе калий тапшылығы өте қышқыл топырақтарда кездеседі. Алма ағашы, шабдалы, өрік, таңқурай, алмұрт және қарақаттың пайда болуымен оңай анықталады.
Калийдің жетіспеушілігі өсімдік дамуында бірден байқалмайды. Өсіп келе жатқан маусымның ортасында сіз мәдениеттің табиғи емес көкшіл реңктері бар, жалпы түсіп кететінін және калийдің ашығуының, қоңыр дақтардың немесе жапырақтардың ұштарының күйіп қалуының (өліп кетуінің) неғұрлым ауыр түрі бар екенін байқай аласыз. Оның үстіне оның сабағы атипті түрде жұқа, борпылдақ құрылымы бар, қысқа интеродтары бар және жиі ұйықтайды. Мұндай өсімдіктер әдетте өсуден артта қалады, баяу бүршіктер қалыптастырады, жемістер нашар дамиды. Калийдің аштығы бар сәбіз мен қызанақта жоғарыда аталған белгілерден басқа, жас жапырақтардың бұйра болуы байқалады, картопта шыңдары мерзімінен бұрын өледі, жүзімде кластерлерге жақын жапырақтары қара жасыл немесе күлгін реңк алады. Калийге бай өсімдіктердің жапырақтарындағы тамырлар жапырақ пышағының етіне түсетін сияқты. Калийдің біршама жетіспеушілігімен ағаштар табиғи түрде гүлдейді, содан кейін атипті түрде кішкентай жемістер пайда болады.
Қызанақтағы калий тапшылығы. (C) Scot Nelson [15]
Калий тыңайтқыштарының түрлері
Сатылымда калий тыңайтқыштарының бірнеше түрін таба аласыз, атап айтқанда: калий нитраты, калий хлориді (шпинат пен балдыркөк үшін жақсы, қалған дақылдар хлорға нашар әсер етеді), калий сульфаты (оның құрамында күкірт бар), калимагнезия (калий) + магний), калимаг. Сонымен қатар, калий нитроаммофоскос, нитрофоск, карбоаммофоск сияқты күрделі тыңайтқыштардың құрамына кіреді.
Калий тыңайтқыштарын қолдану әдістері
Калий тыңайтқыштарын қолдану оларға бекітілген нұсқауларға сәйкес келуі керек - бұл азықтандыру тәсілін жеңілдетеді және сенімді нәтиже береді. Оларды дереу топыраққа жабу керек: күзгі кезеңде - қазу үшін, көктемде көшет отырғызу үшін. Калий хлориді тек күзде енгізіледі, өйткені бұл хлорды ауаға шығаруға мүмкіндік береді.
Тамыр дақылдары калий тыңайтқыштарын қолдануға көп жауап береді - олардың астына калий жоғары дозада қолданылуы керек.
Фосфат тыңайтқышы
Фосфор жетіспеушілігінің белгілері
Өсімдік тіндерінде фосфор жетіспеушілігінің белгілері азоттың жетіспеушілігімен бірдей көрінеді: өсімдік нашар өседі, жұқа әлсіз сабақтарды құрайды, жемістердің гүлденуінде және пісіп-жетілуінде кідіреді, төменгі жапырақтарды тастайды. Алайда, азоттық аштықтан айырмашылығы, фосфордың жетіспеушілігі жарықтың түсуіне әкелмейді, бірақ құлаған жапырақтардың күңгірттенуіне әкеледі және ертерек кезеңдерде жапырақтары күлгін және күлгін реңктердің жапырақтары мен тамырларын береді.

Фосфор ораза қызанақ. (C) K. N. Tiwari [15]
Көбінесе фосфор жетіспеушілігі жеңіл қышқыл топырақтарда байқалады. Бұл элементтің жетіспеушілігі қызанақ, алма ағаштары, шабдалы, қарақатта айқын байқалады.
Фосфат тыңайтқыштарының түрлері
Топырақтың кез-келген түріне қолданылатын ең көп таралған фосфат тыңайтқыштарының бірі - суперфосфат, калий монофосфаты өте жылдам әсер береді, ал фосфорлы ұн - бұл өте жақсы нұсқа.
Фосфат тыңайтқыштарын қолдану әдістері
Қаншама фосфор тыңайтқыштарын әкелмейді - олар зиян келтіре алмайды. Дегенмен, ойланбастан, қаптамада көрсетілген ережелерді сақтау жақсы.
Өсімдіктерге қашан және не қажет
Әр түрлі мәдениеттердегі әртүрлі қоректік заттардың қажеттілігі әртүрлі, бірақ жалпы үлгі әлі де бар. Сонымен, алғашқы шынайы жапырақтар пайда болғанға дейін барлық жас өсімдіктерге азот пен фосфор қажет, олардың дамуының осы сатысындағы жетіспеушілік кешірек, тіпті жоғарғы жақсартылған күйінде жасалмайды - депрессия күйі вегетация кезеңінің соңына дейін жалғасады.

Калий хлориді [15] Аммоний сульфаты[15] Аммоний хлориді[15]
Өсімдіктердің вегетативті массасының белсенді өсу кезеңінде олардың тамақтануында азот пен калий басым рөл атқарады. Гүлдену мен гүлдену кезінде фосфор қайтадан маңызды бола бастайды. Егер осы кезеңде фосфор мен калий тыңайтқыштарымен тамырдан тыс өсіру жүргізілсе, өсімдіктер ұлпаларда қантты белсенді түрде жинай бастайды, бұл олардың өнімі сапасына жағымды әсер етеді.
Сондықтан минералды тыңайтқыштарды қолдану арқылы топырақ құнарлылығын тиісті деңгейде ұстап қана қоймай, сонымен қатар егістік алқаптан шығарылатын өнім көлемін де реттеуге болады[15].
2.3 Химия саласындағы өндірістік объектілерде қолданылатын техника мен техникалық жабдықтар
Бір аппараттағы түйіршіктеу және кептіру процестерінің үйлесімі минералды тыңайтқыштар өндірісінде кеңінен қолданылады, өйткені бұл технологиялық схеманы едәуір жеңілдетеді, Шикізат шығынын азайтады, энергия мен материалдық шығындарды азайтады [16].
Түйіршіктеу мен кептірудің біріктірілген процестерін жүргізу үшін түйіршіктеу мұнараларын, қайнаған (сұйылтылған) қабаты бар құрылғыларды және барабан аппараттарын қолдануға болады. Соңғы топ КСРО кезінде әзірленген барабанды грануляторлармен-кептіргіштермен [17-19] және "Сферодайзер" деген атпен белгілі аппараттармен ұсынылған [20]. Олардың барлығы көкжиекке 1...3° көлбеу орнатылған ішкі көтергіш-лобты саптамасы бар айналмалы барабандар (сурет. 1). БГС аппараты "Сферодайзерден" ішкі саптамамен, және, ең алдымен, түйіршікті материалдың белгілі бір мөлшерін аппараттың бас бөлігіне қайтаруға мүмкіндік беретін кері бұранданың болуымен ерекшеленеді (ішкі ретур). Барабан айналған кезде, барабанның ішіне орнатылған арнайы профильдегі пышақтар төменгі бөліктегі өнім қабатынан өтеді ("бітеу"), оны ұстап, содан кейін төгіліп, бүкіл секцияда перде түзеді. Бұл пердеге форсунканың көмегімен сығымдалған ауаның көмегімен (немесе құбырлы реактормен жұмыс істеу кезінде пайда болатын будың есебінен) диспергирленетін өңделетін қойыртпақ жағылады. Сондай-ақ, жану газдары мен сыртқы ретур барабанның бас бөлігіне беріледі[1].

Сур. 1. Барабанды гранулятор-кептіргіш (БГС):
1-форсунка; 2-тиеу камерасы; 3-бұрандалы қоректендіруші саптама; 4-кері шнек; 5-көтергіш-қалақты саптама; 6-түсіру камерасы; 7-алау; I-түйіршіктеу аймағы; II-кептіру аймағы[21]

а) б) в)
а) түйіршіктелген кептіргіш;
б) элеватор;
в) кептіргіш барабан.
Салқындату және кондиционерлеу. Дайын өнімді салқындатқыштар ретінде конвективті аппараттар (айналмалы барабандар, салқындатқыштар, Қайнаған қабатты салқындатқыштар (КС)) немесе тот баспайтын болаттан жасалған салқындатқыш элементтердің (әдетте пластиналар немесе құбырлар) қабырғасы арқылы сумен салқындатылатын өткізгіш құрылғылар қолданылады. Конвективті салқындатқыштар үлкен өнімділікке ие, жылу берудің жоғары коэффициенті бар, олар бір уақытта өнімнің шаңын кетіреді, түйіршіктердің беті тегістеледі және шаң азаяды. Алайда, олар салқындатқышты (ауаны) беру және тазарту үшін айтарлықтай шығындарды талап етеді.Өткізгіш (су) салқындатқыштар пайдалану үшін әлдеқайда аз энергия шығындарына ие, олар шығатын газдардың үлкен ағындарын тазартуды қажет етпейді. Сонымен қатар, олар металды көп қажет етеді, салқындату арқылы су циклын ұйымдастыруды қажет етеді, оларда өнім шаңсыз болмайды[1].

3 ХИМИЯЛЫҚ ҚАУІПТІ ӨНДІРІСТІК ОБЪЕКТІЛЕРДЕ БОЛАТЫН ҚАУІПТІ ЖӘНЕ ЗИЯНДЫ ӨНДІРІСТІК ФАКТОРЛАР
3.1 Өндірісте ауаға бөлінетін зиянды заттар
Химия өнеркәсібінің тек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.