Өскен бидайдың бидайдері
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
Турсынгалиев М.А.
Семей қаласындағы ұн тарту зауытының энергия аудиті
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
мамандығы 5В081200 – Ауыл шаруашылығын энергиямен қамтамасыз ету
Нұр-Султан 2021
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
Қорғауға жіберілді
__ ______ 2021 г.
Кафедра меңгерушісі
____________ Е.Ж.Сарсикеев
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы: Семей қаласындағы ұн тарту зауытының энергия аудиті
мамандығы 5В081200 – Ауыл шаруашылығын энергиямен қамтамасыз ету
Орындаған М.А.Турсынгалиев
Ғылыми жетекшісі
т.ғ.к., доцент М.А.Шукралиев
Нұр-Султан 2021
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
Факультеті Энергетиқалық Кафедрасы Электржабдықтарын эксплуатациялау
Мамандығы 5В081200 – Ауыл шаруашылығын энергиямен қамтамасыз ету
(шифры, атауы)
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
_______ Е.Ж.Сарсикеев
07 01
2021 ж.
дипломдық жобаны (жұмыс) орындауға берілген
Тапсырма.
Студент Турсынгалиев Мадияр Аманжолұлы
(аты, жөні, тегі)
1. Жобаның тақырыбы Семей қаласындағы ұн тарту зауытының энергия аудиті
30 қараша 2020 ж. № 1729 -Б университет бұйрығымен бекітілген
2. Студенттердің бітірген жобаны тапсыру мерзімі: 30 мамыр 2021 ж.
3. Жобаға берілген міліметтер: Ғимараттың бас жоспары, электр жабдыктарын
сүлбасы, бөлмелердін жарыктандыру сүлбасы
4. Дипломдық жобадағы қарастыруға арналған сұрақтар тізімі немесе дипломдық
жұмыстың қысқаша мазмұны:
Дипломдық жұмыстың негізгі тақырыптары. Обьекті жобалау сипаттамасы.
Обьектің желдеткіштердің есептемесі. Жарық ағынын таңдау мен есептеу. Күшті
торапын есептеу. Тоқ қабылдағыштары үшін іске қосу қорғанысының
аппаратурасын таңдау. Кабелдер мен сымдырдың қимасын, санын,маркасын, төсем
тәсілдерін,сонымен қатар, кедергінің жойылуы бойынша оларды тексеру
Жоспарда көрсетілген жабдықтар типі мен оның техникалық сипаттамасы бойынша
тоқ қабылдағыштардың белгіленген санын орнату. Электр жабдықтарын пайдалану
бойынша шаралар. Еңбек қорғау. Жалпы мәліметтер Электр қондырғыларын
қауіпсіз пайдалануды ұйымдастыру Жерге қосу құрылғысын есептеу.
Нөлдену әсерін тексеру. Қоршаған ортаны қорғау. Арнай сұрақ Вакуумды
кептіргіш.Жобаның техника-экономикалық жағынан негізделуі.
5. Графикалық материалдардың тізімі (қажетті сызбаларды нақты көрсету: 1.
Электрмен жарықтандыру жоспары. 2. Күштік тораптың жоспары. 3.Есептік
сұлба. 4. Энергия тиімділігі. 5.Энергетикалық аудит.
6. Ұсынылған қажетті әдебиеттер:Н.Ә.Назарбаев. Қазақстан жаңа жаһандық
нақты ахуалда: өсім, реформалар, даму. [Ғаламтор желісі]
http:www.akorda.kz
Саликов П.И. Работа на мельничных комплексах. [Ғаламтор желісі]
http:stroy-technics.ruarticle
Скрбкович Ю.А. Оборудование для производства ремонтных мастерских.
[Ғаламтор желісі] http:toolsmann.kz
ҚР ҚНжЕ 4.02-42-2006 Жылыту, желдетужәне ауа баптау – Астана: Казгор,
2006. - 54 б.
Богословский В.Н., Новожилов В.И. Симаков Б.Д. Тито. Отопление и
вентиляция. Часть 2. Вентиляция. - М.: Стройиздат, 1976. – 441с.
Кравчик А.Э., Шлаф М.М., Афонин В.И., Соболевская Е.А. Асинхронные
двигатели серии А4: Справочник. – М.: Энергоиздат, 1982. – 504с.
Современные оборудование в энергетике [Ғаламтор желісі]
http:www.electroonpo.ruҚР ҚНжЕ 2.04.05. -2002
Табиғи және жасанды жарықтандыру – Астана: Казгор, 2004. - 67 б.
Справочная книга для проектирования электрического освещения. Под ред Г.М
Кнорринга.– Ленинград: Энергия, 1976. - 84 с. Қазақстан Республикасының
Электр қондырғыларын орнату қағидалары. –Алматы: Бастау, Казэнергоналадка,
2008. - 588с.
Федоров А.А., Старкова А.Е. Учебное пособие для курсового и дипломного
проектирования. – М.: Энергоатомиздат, 1987. - 368с.
Справочник по электроснабжению и электрооборудованию. Под ред. Федорова
А.А., М.: Энергоатомиздат, 1987. Луковников А.В. Охрана труда. 5-е изд.,
перераб. и доп. – М.: Колос, 1984. – 288 с.
Попов В. П., Янкевич Д. И. Охрана окружающей среды на предприятиях. – М.:
Агропромиздат, 1991. – 176 с.
7. Жобаға (жұмыс) қатысты бөлімдерджі көрсете отырып, жоба (жұмыс)
кеңестері:
Бөлімі Кеңесшілер МерзімдеріҚолы
дата
экономика бойынша М.А.Шукралиев 20.05.2021
норманы бақылау бойынша Е.Ж.Сарсикеев 25.05.2021
Тапсырманы беру күні "06" 01 2021 ж.
Жобаның (жұмыс) жетекшісі ___________ М.А.Шукралиев
(қолы)
Ф.И.О.
Тапсырманы орындауға қабылдаған ______ М.А.Турсынгалиев
(қолы)
Ф.И.О.
ОӘЖ: 621.311:335.751.1 (079.1)
Түйін
Жоба ұн зауытының электрмен жабдықтау жүйесін қайта құруды
қарастырады.
Жоба зауытының, технологиялық процестің сипаттамаларын ұсынады.
Есептелген желдеткіш электржетегі, жарықтандыру желісі, электр желісі.
Еңбекті қорғау, қоршаған ортаны қорғау мәселелері қарастырылады.
Электр жабдықтарының экономикалық тиімділігі мен жұмысының шаралары
келтірілген.
Дипломдық жобаның түсіндірме жазбасында 5 сурет, 20 кесте, 69 парақ,
графикалық бөлімнің 5 парағы бар.
Аннотация
В проекте рассмотрена реконструкция системы энергообеспечения
мукомольни.
В проекте представлена характеристика хозяйства, технологический
процесс. Произведен расчет электропривода вентиляции, осветительной сети,
силовой сети.
Рассмотрены вопросы охраны труда, охраны окружающей среды. Приведены
меры по экономической эффективности и эксплуатации электрооборудования.
Пояснительная записка дипломного проекта содержит 5 рисунка, 20
таблиц 69 листов 5 листов графической части.
Annotation
The project considers the reconstruction of the power supply system of
the flour mill.
The project presents the characteristics of the economy, the
technological process. Calculated ventilation electric drive, lighting
network, power network.
Issues of labor protection, environmental protection are considered.
Measures for the economic efficiency and operation of electrical equipment
are given.
The explanatory note of the diploma project contains 5 figures, 20
tables, 69 sheets, 5 sheets of the graphic part.
Мазмұны
Нормативті сілтеу 7
Кіріспе 8
1 Жобалау объектінің сипаттамасы 9
1.1 Жалпы мәліметтер 9
1.2 Өндірістің қысқа сипаттамасы мен өнімдер түралы мәлімет 10
1.3 Ұн диірмені объектісі туралы қысқаша мағлұмат 11
2 Кәсіпорының технологиясы 13
3 Желдетудің есебі 18
4 Электрлік жарықтандырудың есебі 21
4.1 Зертхананың электрлік жарықтандыруын есептеу 21
4.2 Күзет бөлмесінің электрлік жарықтандыруының есебі 23
4.3 Есептік жүктеме 24
4.4 Апаттық жарықтандыруды таңдау 30
5 Күштік торапты есептеу 32
5.1 Жүргізіп - қорғау аппаратураны таңдау 32
5.2 Маркаларды, сандарды, кабель желісімен сымдардың таңдауы 33
5.3 Қорғаныс және басқару аппаратураларын таңдау 35
5.4 Күштік қалқандағы электр жүктемені есептеу 36
6 Еңбек қорғау 40
6.1 Ғимаратқа кірме кезіндегі нольдік сымның жермен қосуының есебі
40
6.2 Нөлдеу әсерінің тиімділігін тексеру 41
7 Қоршаған ортаны қорғау 43
8 Ғимараттың энергия тиімділігі класын анықтау 45
8.1 Кіріспе 45
8.2 Ғимарат жағдайының сипаттамасы 45
8.3 Есеп беру бөлімі 49
8.4 Диірменнің энергия тиімділігі класын анықтау 51
8.5 Энергия тиімділігі класы 57
8.6 Ғимараттың энергетикалық жүктемелері 58
9 Қорытынды бөлім 59
9.1 Энергия тұтыну 59
9.2 Энергия тиімділігі 60
9.3 Энергия тиімділігі шаралары 62
Қорытынды 66
Қолданылған әдебиеттердің тізімі 68
Нормативті сілтеу
Осы дипломдық жобада келесі нормативті құжаттарға сілтеулер
пайдаланылған.
МСН 2.04.01-98 аралық мемлекеттік құрылыс нормалар.
МЕСТ 10704-91 Тіктігісті болатты электр дәнекерлік түтіктер.
ГОСТ 1839-80 Қысымды құбыр өткізгіштер үшін асбесцементті муфталар
және түтіктер.
СНиП41-01-2003 Кондиционерлі, желдеткіш және жылыту.
МЕСТ 69423-80; Техникалық қуаіпсіздік ережелері.
МЕСТ-19348-74 Электртехникалық ауылшаруашылық тағайындау бұйымдар.
Жалпы техникалық талаптар. Таңбалау, орауыш, транспортлеу және сақтау.
СН РК 2.04-29-2005 нормативті-техникалық құжат.
Құрылыс және ғимараттың найзағай қорғау құрылғы бойынша нұсқаулар.
МЕСТ-19348-74; ҚР ҚН және Е 2-04-05-2002.
Тұтынушылардың және электр құрылғылардың техникалық пайдалану
ережелері.
СН 245-71 өнеркәсіп кәсіпорын жобалау санитарлық нормалар.
МЕСТ 26633-91. Ұсақ түйіршікті және ауыр бетондар.
Кіріспе
Аграрлық сектор экономиканың жаңа драйверіне айналуы керек.
Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенінің болашағы зор. Көптеген позициялар
бойынша біз әлемде ірі аграрлық экспорттық өнім өндірушілердің бірі бола
аламыз. Бұл, әсіресе, экологиялық таза тағамдарға қатысты. Made in
Kazakhstan бренді сондай өнімдердің эталоны болуға тиіс [1].
Сонымен қатар, астық өнімдері бойынша біз Еуразияда нан кәрзеңкесі
болуымыз керек. Шикізат өндірісінен сапалы өңделген өнім шығаруға көшу
қажет. Тек сонда ғана біз халықаралық нарықтарда бәсекеге қабілетті бола
аламыз. Осы мақсаттарға қол жеткізу үшін Үкімет пен әкімдерге мынадай
тапсырмалар беремін: біріншіден, субсидияларды бөлу қағидаларын қайта
қарастырып, біртіндеп өнімді сақтандыруға көшу қажет; екіншіден, бес жыл
ішінде 500 мыңнан астам жеке үй шаруашылықтары мен шағын фермерлерді
кооперативтерге тартуға мүмкіндік беретін жағдай жасау керек;
үшіншіден, өнімнің өңдеу сапасын жақсартып, тауарларды сақтаудың,
тасымалдаудың және өткізудің тиімді жүйесін құру қажет; төртіншіден, еңбек
өнімділігін белсенді түрде арттырып, өндіріс шығындарын төмендету керек;
бесіншіден, жерді пайдалану тиімділігін арттыруға тиіспіз [1].
Суармалы егіс алаңын 5 жыл ішінде 40%-ға кеңейтіп, 2 миллион гектарға
жеткізу қажет; алтыншыдан, өндірісте сұранысқа ие аграрлық ғылыми
зерттеулерге салынатын инвестиция көлемін арттыру керек.
Ауыл шаруашылығын әртараптандырып, 2021 жылға қарай азық-түлік тауары
экспортын 40%-ға көбейтуді тапсырамын.
Бұл міндеттер агроөнеркәсіп кешенін дамытудың жаңа мемлекеттік
бағдарламасы аясында іске асырылуы қажет[1].
Кәсіпорын мен халық шаруашылықтың дамытуы электр энергетиканың жоғары
сатыға көтеруінің қажеттілігін ұсынады: өнеркәсіптік кәсіпорының электрмен
жабдықтауының жүйенің, технологиялық процесстермен автоматты электр
жетектермен басқару жүйесінің тиімді экономикалық тұдыру.
Энергоқұрылыстардың және энергетикалармен шешілушілер өте маңызды
мақсаттың электр энергетикасы өндірістері өндіріс көлемдерінің толассыз
артуында, жаңа энергетикалық объектілердің құрылыс мезгілдерінің
қысқартуында және ескі реконструкциялар, салыстырмалы ақша қаражатын
жұмсаулардың азаюында, отын салыстырмалы шығындарының қысқартуында, еңбек
өнімділігі жоғарылауында, құрылым жақсаруында түзеледі [1].
Тапсыру, тарату және істеп шығарылған энергия тұтынуы өнеркәсіптілерді
кәсіпорындарда үнемділікпен және сенімділікпен биікпен тиісті шығарылу .
Қамтамасыз етуге арналған мына энергетикалармен электр энергиясы тарату
сенімді және үнемді жүйесі жасалған барлықтардың қолданылатын күштену
сатыларында тұтынушыларға биік күштену барынша көп жақындауымен [1].
1 Жобалау объектінің сипаттамасы
1. Жалпы мәліметтер
Кәсіпорының аймағының жалпы аудыны 37,3 га құрастырады.
Кәсіпорының негізгі қызметінің түрі болып: ұнды өндеу, қабылдау,
кептіру, сақтау.
Кәсіпорының аймағында келесі негізгі объектілермен ғимараттар
орналасқан:
Өндірістік технологиялық зертхана диірмен және астық дақылдарға
болінеді.
Зертхана келесі жабдықтармен жабдықталған:
Астық зертхана [2]:
Дозаторы бар қамыр илеу - 1 дана.
Электронды тараздар – 2 дана
6 кг-ға дейін тараздар – 1 дана.
Техникалық тараздар – 1 дана.
ЛЗМ диірмен - 2 дана.
СЭШ 3-М - 4 дана.
ПХЛ пурка - 1 дана.
ДБП айырғыш - 1 дана.
Муфельдік пеш - 1 дана.
Аналитикалық тараздар - 1 дана.
Ұн үшін арналған отырғызу
Белизнөлшегіш - 1 дана.
Астық зертхана нан тапсырулардан келетін бидайнің сапасын анықтаумен
айналасады (табиғатын, дымқылдығын, лас болушылығы, ұлпаның саны мен
сапасың, шыны көрінуі)
Және сүрлемдегі сапасы бойынша топтастыруын, тазартуымен кептіру
бойынша бақылау жүргізеді.
Диірмендік зертахана бидайдік пен жармалау жиының құрастыруынмен
айналасады.
Өнделген ұн бойынша бақылау жүргізеді (ірілігі, күлдігі, ылғалдығы,
ұлпалығы, иісі, дәмі, түсі).
Диірмен зауытының жиынтығының құрамына кіреді:
← Элеватордың сүрлем корпусы
← диірменге берілетін бидайнің галереясы
← сөткесіне 250 тонна диірмен
← кебектердің бункері
← қалдықтардың бункері
← ыдыстағы дайын өнімнің қоймасы
Кәсіпорының аймағында негізгі өндірістен басқа қосымша қызмет орнындар
орналасқан, сонын ішінде автокөліктердге бензин қию және электр энергияны
өндеу, бидайді кептіру кезінде қолданатын, жалпы сыйымдылығы 1100 м.куб,
мұнай өнімдердің сақтау қоймасы қолданылады.
Әкімшілік және тұрмыстық корпустарды жылыту үшін арналған Братск
түрлі қазандармен жабдықталған, сүекті отын қолданатын (көмір), диірмен
зауытының корпусын жылыту үшін арналған КВ-1000 маркалы 2 қазанды,
котельная; Мерседесс-Бенц түрлі 2 дизельды электр станциясы әр бірінің
қуаты 500 кВтсағ.[2]
Көліктер түратын бокстер.
Қосымша шаруашылық, көмірлік көйма, мазут қоймасы.
Кәсіпорының көліктік байланысы теміржол тармағы және көлік жолдары
бойынша орындалады.
Кәсіпорының аймағында 5 тж жете беріс жолдар бар, Колутон станциядан
жалпы ұзындығы - 30 км.
Вагондарды маневрлеу үшін ТГК-2 маркалы 2 тепловоздар бар.
Тараздық шаруашылық: кәсіпорында АЦ-60-2 дана, АЦ-30 маркалы – 2 дана
4 көліктік тараздар бар, осылардың ішінде пайдалануға – 4 дана берілген.
Теміржол тараздар 150 тон жүк көтергіштік жұмыс істеп түр.
Кәсіпорының аймағы түгел қоршалған, ведомстволық қызмет көрсетілген.
Кәсіпорының аймағына кіру үшін рұқсат қағаз бойынша жүргізіледі.
Элеватордың жедел мүмкіншіліктері [2]:
1. Элеватордың технологиялық, қөліктік, қосымша жабдықтары бидаймен әр
бір операция екі бірдей жұмыс істеп тұрған ағынымен операция жүргізуге
рұқсат береді.
2. Және осымен бірге автокөліктін, бидайді кептіру және т.ж. вагондарынан
жүк түсіруін жүргізуге болады.
3. Автокөліктерді көтеру және т.ж. вагондардға жүк көтеруді бірге
жүргізуге болады болады
4. Бидайді өндеу үшін сепараторларда басқа операциялармен бірге үстінгі
және астынғы сепараторлық бункерлер көрсетілген.
5. Бидайді сергіту бір ағында параллельды басқа операциялармен
жүргізіледі.
6. Бидаймен басқа жұмыс түрімен істеген кезде бидайді тиеуін екі
сүрлмемнен бидайді үздіксіз ағынымен жүргізуге болады.
← Сүрлемде бидайнің сақтау температурасы ДКГЭ-4м термоілгіштермен
тексеріледі, 1984 жылда әр бір мұнарада 6 көлденең электромомерлік
құралдар қондырылған. Бидайнің сапасы элеватордың зертханасымен
бақылау жүргізіледі.
← Элеватордағы бидайнің жүргізілу бүкіл операциялар көтергіш-көлік
жабдықтармен орындалады (норийлер, конвейерлер).[2]
1.2 Өндірістің қысқа сипаттамасы мен өнімдер түралы мәлімет
← Элеватор бидайді сақтаумен, жіберуімен, өндеуімен және қабылдауымен
айналасады.
← Элеватор механизацияланған түрге жатады, мұнда бидаймен жүргізілетін
бүкіл операциялар қол еңбексіз орындалады, тек ғана бидай қоймаларында
жүкті көтеру кезінде қол еңбегі қолданады.
← Бидайді қабылдау таразар арқылы жүргізіледі, мұнда бидай толтырылған
автокөліктер өлшеніледі және бидайнің сараптамасын өткізеді.
← Содан кейін автокөліктер автоқабылдағыштарға барғаннан кейін, бидай
әр түрлі ылғалдығы және сапасы бойынша әр түрлі автоқабылдағыштарға
барады. Олар ГУАР – 30 маркалы екеу болады.[2]
Бидай қабылдағыш бункерлерге барады, содан кейін нории башмағына екі
конвейір арқылы барады және элеватордың жұмыс мұнарасына барып жоғары
галерея бойынша сол бойынша тік жоғарыға барады.
Құрғақ бидай екі алғашқы бункерден сепараторға өндеуге барып, содан
кейін сүрлем корпустарға сақтау үшін барады. Ылғал бидай екінші конвейер
бойынша оперативті бункерлерге бидай кептіргішке барады (ылғалдығы 15,2%).
Бидай цикл кептіруінен өтіп 13-14,5% ылғалдыға дейін барып сүрлем
корпустарына кептіру үшін барады.[2]
Құрғақ бидай сепараторда өңдеуден кейін нории кебісіне өздігінен ағу
құбырлармен және нориимен нории салт кішкене басына , бөліп тұратын
шеңберлерге көтеріледі, содан соң конвейерлермен арбаша түсіруші және
конвейермен алысырақ сүрлем корпусына.
Сүрлем корпустарында температуралық датчиктер орналасқан, осылардың
көрсеткіштері бойнша зертхана бидайнің түгелдігене қарап тұрады.[2]
Қажетті жағдайда бидайді керек кезінде немесе қосымша кептіруге
барылады.
Бидай кептіргіш процесс ретінде берілген кәсіпорында Целинная – 36
және Целинная – 30 бидай кептіргіштер қолданады, кептіру процесінде
элеватордың бидай кептіргіштерніде бидайдің шанымен жұмыс істелінген
Кептіру агенті лақтырылады. Бидай кептіргіштерде жұмыс істеу үшін
көлденнен болат жергілікті резервуарлар сйымдылығы - біреуі 50м, екеуі 25м
және екеу 5м бойынша. Сыйымдылықтар венттүтіктермен жабдықталған.[2]
1.3 Ұн диірмені объектісі туралы қысқаша мағлұмат
Ұн тарту зауыты Семей қаласында орналасқан. Ғимарат екі қабаттан
тұрады. Оның ішінде келесі бөлмелер орналасқан: диірмен, сепаратор,
тазарту, компрессорлық, пештік (қазан), насостық, қоймалар, қызметкерлер
бөлмелері.
Ғимарат құрылысы жиналмалы. Негізгі ғимараттың тірегі металлдық
колонналардан тұрады. Сыртқы қабырғалар жуандығы 400 мм қабырғалық
панельдерден тұрады. Панельдік қабырғалардың тігіс арасын толтыру үщін
цементтік ерітінді қолданылады.
Терезе мен есік арасындағы толтырғыш ойыстары синтетикалық эмальмен
екі рет боялады. Ішкі қабырғасы шлак толтырғыш жуандығы 400 мм. Үстіндегі
қабырғасы 3х6м өлшемдегі қабырғалы темірбетондық плиталар. Ағаш келтек
арқылы жүргізілген шатыры толқынды абестоцементтік парақтардан жасалған.
Едендері бетондық. Есіктері мен қақпақтары темір.
Ғимаратың ірге тасың периметрі бойындағы судан қорғау үшін гравиялық
негізінде бетондық көпір жасалған [3].
Табиғи-климаттық сипаттамасы. Суықтық аз қарла қыс пен құрғақ ыстық
жазды қатты-континентальды климат. Ең суық ай – қаңтар, ең ыстық – шілде.
Ауданың климатына қарқынды желді әрекет сипатты. Желдің орташа жылдық
жылдамдығы 12,0 мсек құрастырады.
Жылдын суық мерзімінде солтүстік желдердің бағыты басып алады,
(С, СБ, СШ), ал жылы уақыта солүстік желдердің румбтары басып алады.
Қысқы уақыта сыртқы ауаның есептік температурасы минус -25°С.
2 Кәсіпорының технологиясы
Ұсақтауға арналған ұнға бидайдың бидайдерлері маңызды жігердің, бірақ
екпінді аналардың немесе басқа машиналардың тап осы процес қолданумен
қарапайым орындайды немесе әрекет жобалуы.
Осыған қарағанда қара ұн нан болып шығады қайсының сонымен қара жабық
түспен боялған, сондықтан ұсақтау сондай тәсілі жанында барлық бөлімнің
бидайдың бидайдерлері, соның ішінде және қара түспен боялған қабықтың, ұнға
тигізеді. Егер оны елеу арқылы қоюды ( жиі ) жібек немесе капронды елеуіш
ұсақ ұйымдармен еленсе, онда жеңіл көзі жету не ол түзеледі әртүрлілердің
кішкентай бөлшектердің мөлшерлерімен [2].
Елеуіште қалғандар ірі бөлшектерде ірі қабықтар қалады.
Елеуіш арқылы кеткен ұн ақ, бірақ ондада қабықтарды болады. Сондықтан
нанның жұмсағы сондай ұннаң сұр болып келеді.
Ақ нанды алуына арналған ( жарық нанның жұмсағымен ) ұнды тек қана
эндоспермадан қажетті істеп шығару, яғни ұсақтау барысында мүмкін толық
қабықтар бөліп алу. Мынаны жетеді, әртүрлі бөлімдердің қолдана - беріктігі
эндосперма бидайдіктер - сынғыштық және қабықтардың үлкен беріктік және
ұрықтың . Сайып келгенде, үшін эндосперманың қабықтардың мүмкін толық
айырылулары жылдам қарқынды ұсақтау бидайдың бидайдерлері. Ірі көбірек тек
қана бірте-бірте және қайта-қайта механикалы әсерлер жанында қабықтардың
кішкентай бөлшектері сақтайды және әрбір ұсақтаудан кейін алынған өнім
сорттайды эндосперма ұсталушы ұсақ кішкентай бөлшектер түрінде белгілейді,
кішкентай бөлшектің, жеткен мөлшер одан белгілей, өзіне тән ұнға [2].
Бидайдіктің бір текті құрамының қатылығы кішкентай бөлшектердің дұрыс
ұсақтауы жанында эндосперма әр түрлі бөлімдерінен ұнды алу бидайдітер
құрылым беріктігі тіпті эндосперма шектерінде рұқсат етеді (ішкі және
шеттегінің), айырмашылығы барды химиялық құраммен, қасиеттерге және
коректенгіштіктің бидайде заттардың әркелкі таратулары сол себепті.
Негізінде мынаның ұн тартатындарды зауыттарда ұн тарту бірнеше түрінің
қолданады және шығудың әртүрлі алады және ұн сорттары.
Ұнның шығыуы бидайді ұсақтау нәтижесінде алынған кезінде оның саның
айтады [2].
Шығу өнделген бидайнің массасына пайыз ретінде көрсетілген.
Ол 100% болу мүмкін, сонда бүкіл бидай дақылдар ұнға айналады. Бірақ
осындай шығыста ұнда ақаулар болады (дәмнің өзгеруі, сықырлауы, түсі
өзгеруі). Біздің елімізде ұнның келесі шығымы бар.
Бидайлық: 96% – обойлық (бір сорты); 85% – екінші сортты (бір сортты);
78% - екі және үш сортты; 72% – бірінші сортты (бір сортты). Қара бидай:
95% – обойлы; 87% – жігерлендіруші; 63% – себілген (бүкілі бір сортты).
Бір сортты ұнды қара бидай және бидайдың бидайдеріннің қоспасынан
алады: бидай және қара бидайдың шығуы 96% және қара бидай және бидайдың
шығуы 95%. Осыған қарамастан 70% шығу ұнды тәжірибелік зертханалық
диірмендерде мукомолды - нан пісіру бидайлардың сорттарын бағалау үшін
өнделеді [2].
Бидайдың және технологиялық процес схемалары әрбір сорт шығу пайызы
сапаға тәуелді болады. Ұн тартуда бидайдың бидайдер қаттының бидайлар үшін
макарондықтың өнеркәсіптер шектерде анықталғанды шығуды алады ерекшені ұнды
ең жақсыны, біріншіні және екіншіні сорттардың [2].
Көрсетілгендер шығудың және ұн сорттары істеп шығарады және басқаларды
елдерде. Сирек, дәл осылай ұн жалпы шығуы төмен 70% алады қалай 81...85%.
бидай нормалы орындалған бидайінде эндосперма ұстауы жетеді ұн басқа, ұн
тарту барысында қосымша өнімдерді құрылады: кетулер, бидайдың бидайдерлері
анау немесе басқа сан ұстаушылар және арамшөптердің тұқымдарының, ұн шаң,
кебектер және д. т [2].
Әртүрлі шығулардың ұн және сорттарды коректенгіштікпен құйып алады
және қонымдылықтың. Ұн ең жақсыны және ақуыздар азырақ бірінші сортты
асырайды, немен тұсқағаз және екінші сорттың. Бірақ қонымдылық оның маңызды
жақсырақ. Бірақ тұсқағаз ұн және екінші сорттың сонымен қатарға ақуыздардың
үлкен ұстауымен және топтың көбірек витамин азбен - көмірсутектерді
асырайды, минералды заттардың және каротинның, клечатканың. Қара сияқты
адам қоректенуі рационында тиісті қатысу, дәл осылай және қара бидай және
бидай ұннан ақ нан. Ұн алуына арналған, мемлекеттік нормалау талаптарына
лайықтының және сандарда, шығуларға тиістілердің, әр түрлі машиналардың
қолдануымен ұн тарту әртүрлі түрлері қолданады [2].
Байлаулы ұн тартумен жиынтық қабылданған атау аралық өзімен
операциялардың айқын жүйеліліктері өңдеумен ұнға бидайдың бидайдерлері.
Майдалау дегеніміз ұнды өндеу кезіндегі тізбектеп опреацияның бір-
бірімен байланған жиынтығың айтады.
Жармалау процессі технологиялық схема ретінде графикалық түрде
көрсетілген, осында шартты белгілер ретінде машиналар көрсетілген, олардың
техникалық сипатамасын берілген және өнімдердің жылжу бағытын.
Жармалау классификация негізіне келесі шарттар көрсетілген: бидайнің
ұсақтау еселі; жармалау өнімділігінің дәрежесі; жарманың байыту процесің
дамуы [2].
Жармалы бірінші белгі бойынша бір реттікке және қайталауларға бөлінеді
[2].
Бір жолғыларда арқылы - машинаны бидайдың бидайдерлері бір рет кіргізу
нәтижесінде ұнды алады, ал бидайдың бидайдерлері ұсақталу өнімдерінің қайта-
қайта және жүйелі кіргізуі қайталауға арналғандардың - нәтижесінде.
Қайталауға арналған ұн тартулар қарапайым және күрделілерді ұсақтайды.
Қарапайымдар дамыған процеспен ең азы құйып алады және бір қосады жыртықтың
процес немесе жыртық және қысқарған ұнталғанмен айырылады. Күрделі ұн
тартулар көбірек дамыған қарапайымдарға қаралғанда, және жыртық және
дамыған қосады үнталған процестер немесе жыртықтың, байыту процес, ажарлау
және үнталған.
Байыту дәрежелер - процесінің тәуелділікте күрделі ұн тартулары бола
алады: байыту процессіз; байыту қысқарған процесімен; байыту дамыған
процесімен.
Күрделі ұн тартуларға, қайсыларда өңдіру жанында байыту процесін қара
бидай ұн тартулары қолданбайды, апарып береді ұндар - және обдирной немесе
тек қана. Бұларды оқиғаларда аралық өнімдер, алынғандар жыртық жүйелерден,
жүйелерде ұсақтауға ұшырайды.
Байыту қысқарған процесімен күрделі ұн тартулар жанында аралық өнімдер
немесе тозаңның, алынғандар жыртық жүйелерден, машиналарда елеуіш байытуға
жарым-жарты ұшырайды, ал ұнға ұсақтауға содан соң - жүйелерде.
Байыту дамыған процесімен күрделі ұн тартулар жанында аралық өнімдер,
алынғандар жыртық жүйелерден, машиналарда елеуіш байытады, қосымша өңдейді
арнайыларды жүйелерде мынадан кейін оларды екінші қайтара байытады, ал -
жүйелерде ұнға содан соң ұсақтайды [2].
Технологиялық процес ұн тартатындарды өндірістерде.
Ұн тартатын зауыттар қоймалармен жабдықталған және элеваторлармен үшін
бидайдың бидайдерлері, дайын өнім сақтауына арналған қоймалармен. Өндіріс
процесі оларға толық механикаландырылған. Технологиялық процесте өздігінен
ағу принцибын кең қолданады. Бидай немесе аралық өнімдер, көтерілгендер
жоғарғы қабатқа механикалымен (нориялармен) немесе пневматикалы көлікпен,
бөліп тұратын құрылғылардың көмегі жанында машиналарға тигізеді және содан
соң гравитацияларға (өздігінен ағумен) құбырларға машиналарға бағыттайды
орналасқан қабатпен төмен [2].
Алуға арналған стандартты сапа ұндары бидай алды ұн тартумен тазалауға
және ауа тазартуға ұшырайды. Екі кезеңге бидайді дайындайды. Бірінші кезең
- тазалауды сепараторларда шөп-шалаң қоспаның бидайдың бидайдер,
триерларда, дуаспираторларда; тас айырғыш минералды қоспа шығаруы
машиналарда; жуу бидайдың бидайдерлері жуатындарды машиналарда және оның
силосах екінші кезең - қосымша тазалау сепараторларда бидайдың бидайдер,
дуаспираторларда, щеткалық машиналарда, дымдау еліктейтіндерді машиналарда.
Бидай айырылулар бөлмелерден бидай үгеткіш бөлмеге түседі, мұнда
жаншып үгітетін станоктарды орналасқан.
Бидай бірте-бірте жазылатың процесі және тозаң үгетілетін одан, бітіп
кеткен қабықтармен эндоспермадан құрылушылар, ал эндосперм ұн күй-жағдайына
дейін жарым-жарты азғындалады жыртық деп атайды.
Мына процесте төрт - алты жүйелі жаншып үгітетін станоктар қатысады (І
жыртық, ІІ жыртық және т.с.). Нөмір жүйесі көбірек болса вальцілерде
рифлей кесуі ұсағырақ және саңылау жұп-жұқа болады ( вальц ара қашықтық
аралығы). Әрбір жыртық жүйелері өнімдердің әр түрлі мөлшерлер және құрамы
эндоспермасы бірдей емес [2].
Келесі өнімдерді алады: ұн, жарма (ұсақ, орта және іріні), дунстер
(орта аралық ұнмен және ұсақ тозаңмен). Оларды ірілік ойынша болу үшін
елеуіш машиналарға жібереді (себу).
Содан кейін жармалар және дунстер оларды сапасы бойынша сорттайтың
елеуіш машиналарға барады.
Елеуіш машина қайтқан - алға басқан қозғалыспен елеуіш арқасында
жантайған анықталған рамалардың өнімдері сорттайды және ауа селінің,
елеуіштер арқылы өтетінді және өнімдер. Ең төзімді өнімдер, эндосперммен
негізінде ұстаушылар, жаншып үгітетін станоктарға бағыттайды, онда олар
ұнға айналады [2].
Жаншып үгітетін станоктарда дайын ұн елеуімен жүйелі ұсақтау жанында
тозаңның және дунсті тартады. Осы процес үнтақталған деп атайды. Қабық
кішкентай бөлшектерді жаншып үгітетін станоктар е жіберіледі, рифлейсіз
вальцтермен жабдықталғандар, содан соң қайтадан үшін - және машина елеуіш
себудің. Ұстаушы қабықтың жарманың өңдеу процесс тегізделген деп аталады.
Жарма ұнтағы деп аталынған тауарлық өнім, орта жарманың біреуін
көрсетеді.
Елеулегіш машиналардан кейін оны ұсақтайды және дайын өнім қоймасына
жібереді.
Бәр ұн, алынған жұмыс себуден алынған, бақылауларға түседі (бөтен
заттардың тию қақпайлауына арналған, қабықтардың бидайдың бидайдер және
т.с.с.). Бақылау себуден кейін ұнды ыдыссыз сақтау қоймасына тапсырады
немесе қаптарға буып-түйеді.
Тамақтық құндылықтарын жоғарылау үшін жоғары және бірінші сортты
ұнға арналған B1, B2, және РР 2 витаминдарды қосады [2].
Ұн тартатын зауытта технологиялық процес шаңды шығуымен жүргізіледі.
Оны ұстау үшін аспирация жүйесін қолданады
Ауада айқын концентрация жанында бидайді және ұндық шаң жарылыс қаупі
бар.
Барлық шығулардың ұн сапасы және сорттарды стандарттармен нормаланады
және көрсеткіштердің үлкен санымен сипатталады, ол екі топқа бөлінеді:
көрсеткіштер, мінездеме және сандық айтылу қайсылардың шығудан тәуелді
болмайды және ұн сорттары, яғни олардың үстілерімен кез келген ұнға
бірыңғай талаптарды көрсетеді; көрсеткіштер, нормаланатындар үшін әр түрлі
шығулардың ұндары және сорттары.
Бірінші топ сапалардың көрсеткіштері.
Балғындық. Ұн әлсіз ерекше ұн иіспен және тұщы дәмге ие болу керек.
Басқа иістер және дәмдер өнім ақаулылығы туралы куәландырады.
Сықырлау. Мүмкінсіз ақау. Ұн өңдіруі кезінде минералды қоспалардан
дұрыс тазаланбағыннан болады себепті көрінеді бидайдың бидайдерлері
,немесе дұрыс кондырылмаған вальцілерден болады.
Дымқылдық. 15%, тиісті шамадан асырмау бірақ аласа дымқылдық сонымен
қатар жағымсы, дәл осылай ұн сақтау кезінде тез ашы болады
Нан қорларды зиянды жәндіктерімен жұқтырылған. Ұн нан дайындау кезіндегі
жартылай фабрикат болады, сондықтан зиянды жәндіктердің қатысуы болу мүмкін
емес [2].
Зиянды қоспалар. Қатал белгілі шектерде мүмкін болу - 0,05% емес.
Егер зиянды қоспалардың көбірек болса, сонда осындай бидайді тартуға рұқсат
берілмейді [2].
Металл қоспалар. Бидайдың бидайдерлерін дұрыс тазаламағанда немесе
машиналардың жұмысшы бөлшектері тозғанда пайда болады. 1кг ұнға 3мг-ға
дейін кішкентай бөлшектердің мөлшерімен рұқсат етеді және әрбір кішкентай
бөлшек көпшілігімен 0,4 мг көбірек емес.
Өскен бидайдың бидайдері. Тартуға бағыт жанында нормаланады (3%аспау
керек). Арпа бидайдың мен қара бидайдың бидайдерлеріді құрамына шек
қойылады [2].
Екінші топтың көрсеткіштердің сапасы.
Түс. Ұн шығуы артуы өлшемімен өзгереді ақ немесе ақ сарының ақтың
сұрлау реңкпен және қабықтардың көрінетін кішкентай бөлшектерімен бидайдың
бидашықтары [2].
Күлдік. Өзгереді 0,55% -дан 2% дейін (тұсқағаз ұнға ең жақсы сорттан).
Ұлпа дымқыл ұстауы. Жармадан төмен 30% емес; ең жақсы сорттың 28%
-дан; бірінші 30%; екінші 25%; тұсқағаздың 20%-дан [2].
Сапаның анықтама тәсілдері стандартта баяндалған. Иісі, дәмі және
ұнның сықырлығы сенсорлы анықталады
Ұннының тұсі сенсорлы анықталады немесе тұсті өлшегіштерде анықтайды,
дымқылдық - кептіргіш шкафта кептірумен, метал қоспалар - арнайы
магниттармен, ұн тартуды ірілігін - елеуіштердің терімінде, күлдікті -
өртеумен ұн аспалары муфельділерді ошақтарда және т.с.с [2].
3 Желдетудің есебі
Өндірістік ғимараттардың ауалық ортасында әр уақытта адамдар,
жабдықтар, материалдар орналасады және сол оратад зиянды қоспалар болады
(көмірқышқыл газы, ылғал, шаң тозаң және т.б.). Сонымен қатар нормалық
мәнінен температура ауытқулар болады, ал ол адамдардың өміріне зиян
келтіреді және жабдықтардың жұмыс істеу өтімділігін төмендетеді.
Өндірістік ғимараттарда сапалы ауаның құрамын ұстап тұру үшін барлық
қабаттарда ауа алмасуын жүйелі түрде желдетіліп тұруы керек. Желдетілетін
қондырғылардың келесі түрлері бар: кәдімгі тартуы бар, механикалық тартуы
бар және аралас әрекет жасайтын. Механикалық қондырғылар ағындық, тартып
алатын, электрлік калориферлер мен будан ауаны жылытуы бар және жылытуы жоқ
аралас түрлеріне бөлінеді.
№1 зертханадағы желдетудің есебі.
Көмірқышқыл газын, ылғалды, шаң тозаңды және т.б. кетіру мақсатында
тартып алу желдеткіші бар ғимаратында қондырғыны орнатамыз.
Ауаны жылытуы жоқ ғимараттағы алмасудың сағаттық еселігі 5 ( k( 5 )
аспауы керек. Қажетті желдеткіштің өнімділігін анықтаймыз м3ч: [4].
Q = Vп·k,
мұндағы Vп – ғимарат көлемі, м3;
k - сағаттық еселік коэффициенті.
Q = 54 · 5 = 270,
Vп= а· в·h,
мұндағы а, в, h - ғимарат өлшемдері, м.
Vп= 3·6·3=54.
Желдеткіштің қозғалтқыш білігіндегі қуатты анықтаймыз, кВт:
Pвен = Q·H (3600 ·(в·(д·102),
мұндағы H – желдеткіштің үдетілетін толық қысымы, H = 0.25 Па; [4]
(вен – желдеткіш ПӘК-і, 0,95 %;[4]
(д – қозғалтқыш ПӘК-і, 0,78 % . [4]
Pвен = 270 · 0.25 (3600 · 0,95·0,78 · 102) = 1,4.
Желдеткіш үшін электрқозғалтқыштың орнатылған қуаты, осы қуат бойынша
катологтан электрқозғалтқышы таңдалынады, кВт:
Pуст = Pвен·kз,
мұндағы kз –желдеткіштің үдетілуі номинал мәнінен асып кеткен жағдайда
электрқозғалтқыштың асқын жүктемесін ескеретін қуаттың қор коэффициенті
[4] (арынды құбыр ішінде ауаның жылыстауы, құбырдың жарылуыжәне т.б.)
kз=1,2
Pуст =1,1·1,2=1,32.
Желдеткіш жетегі көбінесе ұзақтық режимінде жұмыс істейді. Бұндай
режимде қозғалтқыш тұрақты жүктемесімен ұзақиуақыт жұмыс істейді және
орнатылған температура мәніне дейін қызып үлгереді.
Өндіріс тәжірибесінде негізінен, ұзақтық жұмыс істеуге арналған бір
сериялы қозғалтқыштар қолданылады. Сәйкесінше, АИР сериялы қозғалтқышын
таңдаймыз [7].
Pн = 1,1 кВт
(у = 0,8
cos( = 0,8
nн = 960 айнмин.
Қорғаныс деңгейі бойынша электрқозғалтқыштарын таңдау.
Қозғалтқыш тұрақты түрде ауа жағдайы ауыспалы болып тұратын және жауын
шашыны жиі болатын ашық жерде орналасқан. Осы жағдайларды ескере отырып,
IР44 салқындатылатын жабық түрде орындалған электрқозғалтұышын таңдаймыз.
Қозғалтқыш құрылымы, оның ішіне шаң тозаң, су және басқа да бөгде
заттардың кірмеуіне қарсы қорғанысымен жабдықталған.
СТ РК 8.051-81 сәйкес климаттық орындалуы -У ( бірқалыпты климат)
болатын электрқозғалтқышын таңдаймыз.
Орнатуға АИР71В2 маркалы электрқозғалтқышын таңдаймыз.
Мсн = Pнор (н ,
мұндағы (н – электрқозғалтқыш білігінің бұрштық жылдамдығы, радс[6]:
(н =2(f 30 = 2·3,14·50 30 = 10,47.
Мсн = 1100 10,47 = 105,06.
Мсн = Мтр.
Іске қосу шарты бойынша электрқозғалтқышты тексеру.
Қажетті орындалатын шарттар, Н(м: [6]
Мн.дв. (Мтр.р.м.,
Мн.дв. = 9550 (Pн nн = 9550 ( 1.1 695 = 15,12,
Мп.дв. = (п· Мн.дв.,
мұндағы Мн.дв - қозғалтқыштың номинал моменті, Н·м;
Мп.дв- қозғалтқыштың іске қосу моменті, Н·м;
(п - іске қосу моментінің еселігі. [6]
Мп.дв. = 1,6 · 15,12 = 24,19,
Мтр.р.м. = 11,4.
Кернеудің 20 % дейін төмендеуін ескеретін асқын жүктеме қабілеттілігі
бойынша электрқозғалтқышты тексеру.
Қажетті шарт, Н·м: [6]
Мmaxдв( Мmax нагр,
мұндағы Мmax дв – қозғалтқыштың максимал моменті, Н·м;
Мmax нагр – жүктеменің максимал моменті, Н(м.
U = 0.8 ·Uн,
мұндағы М (U2 болғандықтан,
М = 0.64 · Мн.
болады
М = 0.64 · 15,12 = 9,67.
Мmax дв = (к· М = 1,7 · 9,67 = 16.44.
мұндағы (к - максимал моменттің еселігі, (к = 1,7;
Мmax нагр = 15,12 Н ·м.
16,44 ( 15,12.
шарт орындалады.
Таңдалған электрқозғалтқышы іске қосу, қыздыру және асқын жүктеме
қабілеттілігі шарттарын қанағаттандырады.
4 Электрлік жарықтандырудың есебі
4.1 Зертхананың электрлік жарықтандыруын есептеу
Қоғамдық ғимараттардағы бөлмелерді қолайлы жарықтылықпен қамтамасыз
ету халық шаруашылығының басты мәселесі болып табылады. Бөлменің
жарықтылығына байланысты адамның психологиялық жағдайы, оның жұмыс істеу
өнімділігі, еңбек өнімділігі, демалыс, электрэнергияны үнемдеу жағдайлары
байланысты болады[8].
Қажетті жарықтылық мәні (жарықтылық нормасы) барлық өндірістік
үдерістер үшін бірдей болмайды, ол жасалынатын жұмыс түріне қарай
байланысты болады. Жарықтандыру ережелерді таңдау кезінде ҚР ҚН және Е
пайдаланады. Жарықтандыру ережелерді жарық техникалық тізімге енгізеді[8].
Жарық көзін таңдау пайдалану шартын, ғимараттың құрылымын және біршама
экономдылығын ескере оытырп жарықтылықтың сапасына байланысты таңдалынады.
Жарықтылық сапасына байланысты талаптарға сүйене отырып, сонымен қатар
ғимараттың сипаттамасын да ескере отырып, жарық көзі ретінде люминесцентті
шамдарды таңдаймыз.
Қосалқы бөлмелер үшін бірқалыпты жарықтылық қажет. Сондықтан жалпы
жарықтылық жүйесін таңдаймыз. Себебі ол жер жұмыс жерлерді және толық
бөлмені жарықтандыру үшін арналған.
1 кесте
Бөлмелердің жарықтылық нормасы [9]
№ Бөлмелердің атауы Жар. лк
1 Зертхана 1 400
2 Ас қабылдау бөлмесі 200
3 Ұн тарту цехі 200
4 Эл. Қалқандық 150
5 Қазандық 150
6 Зертхана 2 300
7 Гардероб 150
8 Киім ауыстыратын бөлме 150
9 Душ 75
10 Күзет бөлмесі 300
11 Дән қоймасы 200
12 Сораптыорналасқан бөлме 100
Зертхана ішінде жарық көзі люминесцентті шамдар болып табылады.
Қабырғаның шағылу коэффициенті – рст, төбенің – рпот, еденнің – рп
барлығы кесте 1 бойынша анықталады.[9] рст = 70 %, рпот = 50 %, рп = 30 %
Шамдалдар арасындағы қолайлы қашықтықты анықтаймыз, м[9]:
L = λ х h,
мұндағы λ- шамдар арасындағы біркелкі қашықтық λ = 1,4 люминесцентті
шамдары бар шамдалдар үшін [9].
h – шамдалдың іліну биіктігі.
L = 1,4 х 2,5 = 3,5
Белгілі L және бөлменің өлшемдері бойынша шамдалдардың орналасу
қатарын және жалпы саның анықтаймыз.
,
мұндағы а х b – бөлменің өлшемдері 6 х12 м2;
N – шамдардың жалпы саны;
l – соңғы шамдардан қабырғаға дейінгі қашықтық, м.
l = (0,3-0,5)L.
N = 2 · 4 = 8.
Бөлме индексі келесі формула бойынша анықталады [9]:
.
Жарықтандыру қондырғысын пайдаланған кезде жұмыс орындарында
жарықтылық төмендейді. Көздердің орнатылған қуатын есептеген кезде
жарықтылықтың төмендеуі қоркоэффициенті мен ескеріледі, оның мәні бөлме
ішіндегі шаңның бар болуымен, жарық көзінің типінен, шамдалдардың тазарту
периодтылығымен құрылымына байланысты болады.
DS-Prom-66 түрлі шырақтар үшін арналған жарық ағыннының қолдану
коэффициенті, светодиодты шамдармен η=0,95% [9] қондырылған.
Жарық ағыны, лм [8]:
мұндағы Фр– шамның есептеу ағыны, Вб;
k– қор коэффициентің [10] k = 1,4.
түрлі бір шамның ағынымен аламыз. Фр = 3540 лм [7].
Шырақтардың орналасуына 2 қатар 4 шырақ бойынша CREE светодиодмен DS-
Prom-66 таңдалды.[7];
4.1 сурет. Зертхананың жарықтандырылуы
4.2 Күзет бөлмесінің электрлік жарықтандыруының есебі
Жарықтандыру есебін меншікті қуат әдісімен жүргіземіз.
Бөлменің параметрлері a = 4 м.; b = 4 м. h = 2,5 м
Жарық көзі ретінде люминесцентті шамдары бар шамдалдарды қабылдаймыз.
Бөлменің ауданы S = 16 м2. Меншікті қуаты w = 25 Втм2[9]
Шамдалдар саны N келесі формула бойынша анықталады.
,
мұндағы w = 3 Втм2 – меншікті қуат[8];
S– бөлменің аланы, м2;
Р– шамның қуаты, Вт.
Varton светодиодты 2835 SMD шамды шырақтарды таңдаймыз. [7]
Шырақтар бір қатарда орналасқан.
Жоғарыда келтірілген әдістері бойынша диірменнің барлық бөлмелері
үшін есептеулер жүргіземіз. Есептеу нәтижелерін 2 кестесіне енгіземіз.
4.3 Есептік жүктеме
Егер жарық көзі - люминесцентті шамдар болса, онда қосымша шығындар
қосылады ПРА — 25% шамның қуатына.
Екі сымды желінің есептік тоғы (бірфазалы), А:
мұндағы Uф = 220В;
cosφ – жүктеменің қуат коэффициенті, (реактивті қуат
қарымталауы бар люминесцентті шамдары бар жарықтандыру тораптары үшін
cosφ = 0,95 [3].
Жарықтандыру тораптарын қорғау.
Барлық жарықтандыоу тораптары қ.т. токтарынан қорғалуы тиіс.
In ≥ к ∙ Iз,
мұндағы In - өткізгіштердің ұзақтық жіберілетін тоғы, In= 24 A;
Iз – қорғаныс аппаратының тогы, Iз =6,3 А
Кз = 1 тең. (реттелмейтін ағытқышы үшін).
24 А≥6,3 А
2 кесте
Жарықтехникалық ведомосі
Бөлмелердің атауы Ауданы, Көрініс Жарық. Шам Шырақ Жалпы қуат,
м2 коэффициенті нормасы, кВт
лк
төбе қабыр еден
1 0,63 0,95 2,01 Nym 3x1,5 16
2 2,40 0,95 5,12 Nym 3x1,5 16
3 0,53 0,95 1,96 Nym 3x1,5 16
4 0,18 0,95 0,53 Nym 3x1,5 16
5 0,66 0,95 2,07 Nym 3x1,5 16
6 2,05 0,95 4,92 Nym 3x1,5 16
7 0,10 0,95 0,08 Nym 3x1,5 16
№1 топ
Руст = 0,63 кВт; Ррасч = 0,7 кВт; Ip = 2,01 А.
Есептік тоғы бойынша сымның минимал жіберілетін қимасын анықтаймыз
және кестеге енгіземіз. Ортақ есептік тоғы үшін (Iр = 2,01 А).
IдопIраб, қатынасы бойынша Nym 3x1,5 сым таңдаймыз.
16 А 2,01 А.
Жарықтандыру тораптарын қорғау.
Барлық жарықтандыоу тораптары қ.т. токтарынан қорғалуы тиіс.
In ≥ к ∙ Iз,
мұндағы In - өткізгіштердің ұзақтық жіберілетін тоғы, In= 24 A; [9]
Iз – қорғаныс аппаратының тогы, Iз =6,3 А[9]
Кз = 1 тең. (реттелмейтін ағытқышы үшін).
24 А≥6,3 А.
Compact NS400 типті автоматы ажыратқыштары бар ЯОУ-8501УЗ
жарықтандыру қалқандарын орнатамыз. Топ саны 6, ажыратқыш тоғы:
I = 6,3А, жылулық ағытқыштың тоғы I = 6,3A.
Кернеу шығыны бойынша есептеу
Кернеу шығыны бойынша есептеу келесі формула бойынша жүргізіледі:
,
мұндағы С – коэффициент, U = 380220 В кезінде және мыс өткізгіштері үшін С
= 34; [27];
М – жүктеме моменті,ол L(M) желі ұзындығына жүктеменің Р
(кВт);
S – сым қимасы, мм2.
М= 1,6∙64=102,4.
ПУЭ-ге ішкі жерде орналасқан электрсымдары үшін кернеу шығындары
сәйкес 2,0% аспауы керек. Яғни 1,99% 2,0% шарты орындалды.
Жарықтандырудың орнатылған қуаты 12,56кВт құрайды.
Токтардың есебі бойынша жарықтандырудың 1-ші тобының электр кабельдің
қимасын анықтаймыз.
Nym 3x1,5 маркалы сымды тандаймыз Iдоп= 19 А [3]:
19А 2А.
Кернеу жоғалтуы бойынша таңдалған кабельдің тексеруін орындаймыз.
Таңдалған кабель шарт бойынша қанағатандыру керек [3]:
ΔU 2 %,
мұндағы ΔU - кернеудің жоғалуы,%.
Кернудің жоғалуы өткізгіштің қимасы мен моменті бойынша анықталады.
Жүктеме моменті, кВт∙м:
М = ∑Рi · Li,
мұндағы Рi - қуаты, кВт;
Li –өткізгіштің ұзындығы, м.
4.2 сурет. Жүктеме моментін анытауы
1 Топтың жүктелген моментің анықтау, кВт∙м:
М = Р1 ∙ L1 + L 2 ∙ (Р1+ Р2) = 0,63 ∙ 3,25 + 3 ∙ (0,63+0,18) = 5,82.
Табылған момент пен өткізгіштің қимасымның кернеудің жоғалуын табамыз
[3], ΔU = 0,8% 2%
Тандалған сым кернеудің жоғалуы шарты бойынша қанағаттандырды.
Жарықтандыру щитінің қуаты үшін NYY-J 4х1,5 [3], Iдоп= 16 А марклі
кабельді тандаймыз [8].
Автоматты өшіру токтарды тандау және олардың маркілерін, саны,
кабельдердің қимасын, және қалған топтардың кернеудің жо,алуын тексеруі мен
топтық щиттер Кесте 4-те көрсетілген.
4 кесте
Топтықжарықтандырудың бірінші щитінің есептеу параметтрлері
Есептеу параметрлері топ №1 топ№2 топ№3 топ№4
Диірмен 2 130 0,83 82,5
Желдеткіш 3 0,55 0,7 70
Сораптар 2 1,5 0,75 74,5
Электрлік пештер 3 3 0,95 94
Электрлік қазандар 1 18 0,95 94
Нория 2 1,1 0,76 75
Вентиляторлар 2 1,1 0,76 75
Қалған электрқозғалтқыштары және термиялық қондырғылары үшін
есептеулер осылай жүргізіледі. Есептеу нәтижелерін 6 кестесіне енгіземіз.
6 кесте
Электрқозғалтқыштың іске қосу, жұмысшы және номинал токтарын анықтау
Жабдықтың аталуы Саны Рном, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Турсынгалиев М.А.
Семей қаласындағы ұн тарту зауытының энергия аудиті
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
мамандығы 5В081200 – Ауыл шаруашылығын энергиямен қамтамасыз ету
Нұр-Султан 2021
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
Қорғауға жіберілді
__ ______ 2021 г.
Кафедра меңгерушісі
____________ Е.Ж.Сарсикеев
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы: Семей қаласындағы ұн тарту зауытының энергия аудиті
мамандығы 5В081200 – Ауыл шаруашылығын энергиямен қамтамасыз ету
Орындаған М.А.Турсынгалиев
Ғылыми жетекшісі
т.ғ.к., доцент М.А.Шукралиев
Нұр-Султан 2021
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
Факультеті Энергетиқалық Кафедрасы Электржабдықтарын эксплуатациялау
Мамандығы 5В081200 – Ауыл шаруашылығын энергиямен қамтамасыз ету
(шифры, атауы)
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
_______ Е.Ж.Сарсикеев
07 01
2021 ж.
дипломдық жобаны (жұмыс) орындауға берілген
Тапсырма.
Студент Турсынгалиев Мадияр Аманжолұлы
(аты, жөні, тегі)
1. Жобаның тақырыбы Семей қаласындағы ұн тарту зауытының энергия аудиті
30 қараша 2020 ж. № 1729 -Б университет бұйрығымен бекітілген
2. Студенттердің бітірген жобаны тапсыру мерзімі: 30 мамыр 2021 ж.
3. Жобаға берілген міліметтер: Ғимараттың бас жоспары, электр жабдыктарын
сүлбасы, бөлмелердін жарыктандыру сүлбасы
4. Дипломдық жобадағы қарастыруға арналған сұрақтар тізімі немесе дипломдық
жұмыстың қысқаша мазмұны:
Дипломдық жұмыстың негізгі тақырыптары. Обьекті жобалау сипаттамасы.
Обьектің желдеткіштердің есептемесі. Жарық ағынын таңдау мен есептеу. Күшті
торапын есептеу. Тоқ қабылдағыштары үшін іске қосу қорғанысының
аппаратурасын таңдау. Кабелдер мен сымдырдың қимасын, санын,маркасын, төсем
тәсілдерін,сонымен қатар, кедергінің жойылуы бойынша оларды тексеру
Жоспарда көрсетілген жабдықтар типі мен оның техникалық сипаттамасы бойынша
тоқ қабылдағыштардың белгіленген санын орнату. Электр жабдықтарын пайдалану
бойынша шаралар. Еңбек қорғау. Жалпы мәліметтер Электр қондырғыларын
қауіпсіз пайдалануды ұйымдастыру Жерге қосу құрылғысын есептеу.
Нөлдену әсерін тексеру. Қоршаған ортаны қорғау. Арнай сұрақ Вакуумды
кептіргіш.Жобаның техника-экономикалық жағынан негізделуі.
5. Графикалық материалдардың тізімі (қажетті сызбаларды нақты көрсету: 1.
Электрмен жарықтандыру жоспары. 2. Күштік тораптың жоспары. 3.Есептік
сұлба. 4. Энергия тиімділігі. 5.Энергетикалық аудит.
6. Ұсынылған қажетті әдебиеттер:Н.Ә.Назарбаев. Қазақстан жаңа жаһандық
нақты ахуалда: өсім, реформалар, даму. [Ғаламтор желісі]
http:www.akorda.kz
Саликов П.И. Работа на мельничных комплексах. [Ғаламтор желісі]
http:stroy-technics.ruarticle
Скрбкович Ю.А. Оборудование для производства ремонтных мастерских.
[Ғаламтор желісі] http:toolsmann.kz
ҚР ҚНжЕ 4.02-42-2006 Жылыту, желдетужәне ауа баптау – Астана: Казгор,
2006. - 54 б.
Богословский В.Н., Новожилов В.И. Симаков Б.Д. Тито. Отопление и
вентиляция. Часть 2. Вентиляция. - М.: Стройиздат, 1976. – 441с.
Кравчик А.Э., Шлаф М.М., Афонин В.И., Соболевская Е.А. Асинхронные
двигатели серии А4: Справочник. – М.: Энергоиздат, 1982. – 504с.
Современные оборудование в энергетике [Ғаламтор желісі]
http:www.electroonpo.ruҚР ҚНжЕ 2.04.05. -2002
Табиғи және жасанды жарықтандыру – Астана: Казгор, 2004. - 67 б.
Справочная книга для проектирования электрического освещения. Под ред Г.М
Кнорринга.– Ленинград: Энергия, 1976. - 84 с. Қазақстан Республикасының
Электр қондырғыларын орнату қағидалары. –Алматы: Бастау, Казэнергоналадка,
2008. - 588с.
Федоров А.А., Старкова А.Е. Учебное пособие для курсового и дипломного
проектирования. – М.: Энергоатомиздат, 1987. - 368с.
Справочник по электроснабжению и электрооборудованию. Под ред. Федорова
А.А., М.: Энергоатомиздат, 1987. Луковников А.В. Охрана труда. 5-е изд.,
перераб. и доп. – М.: Колос, 1984. – 288 с.
Попов В. П., Янкевич Д. И. Охрана окружающей среды на предприятиях. – М.:
Агропромиздат, 1991. – 176 с.
7. Жобаға (жұмыс) қатысты бөлімдерджі көрсете отырып, жоба (жұмыс)
кеңестері:
Бөлімі Кеңесшілер МерзімдеріҚолы
дата
экономика бойынша М.А.Шукралиев 20.05.2021
норманы бақылау бойынша Е.Ж.Сарсикеев 25.05.2021
Тапсырманы беру күні "06" 01 2021 ж.
Жобаның (жұмыс) жетекшісі ___________ М.А.Шукралиев
(қолы)
Ф.И.О.
Тапсырманы орындауға қабылдаған ______ М.А.Турсынгалиев
(қолы)
Ф.И.О.
ОӘЖ: 621.311:335.751.1 (079.1)
Түйін
Жоба ұн зауытының электрмен жабдықтау жүйесін қайта құруды
қарастырады.
Жоба зауытының, технологиялық процестің сипаттамаларын ұсынады.
Есептелген желдеткіш электржетегі, жарықтандыру желісі, электр желісі.
Еңбекті қорғау, қоршаған ортаны қорғау мәселелері қарастырылады.
Электр жабдықтарының экономикалық тиімділігі мен жұмысының шаралары
келтірілген.
Дипломдық жобаның түсіндірме жазбасында 5 сурет, 20 кесте, 69 парақ,
графикалық бөлімнің 5 парағы бар.
Аннотация
В проекте рассмотрена реконструкция системы энергообеспечения
мукомольни.
В проекте представлена характеристика хозяйства, технологический
процесс. Произведен расчет электропривода вентиляции, осветительной сети,
силовой сети.
Рассмотрены вопросы охраны труда, охраны окружающей среды. Приведены
меры по экономической эффективности и эксплуатации электрооборудования.
Пояснительная записка дипломного проекта содержит 5 рисунка, 20
таблиц 69 листов 5 листов графической части.
Annotation
The project considers the reconstruction of the power supply system of
the flour mill.
The project presents the characteristics of the economy, the
technological process. Calculated ventilation electric drive, lighting
network, power network.
Issues of labor protection, environmental protection are considered.
Measures for the economic efficiency and operation of electrical equipment
are given.
The explanatory note of the diploma project contains 5 figures, 20
tables, 69 sheets, 5 sheets of the graphic part.
Мазмұны
Нормативті сілтеу 7
Кіріспе 8
1 Жобалау объектінің сипаттамасы 9
1.1 Жалпы мәліметтер 9
1.2 Өндірістің қысқа сипаттамасы мен өнімдер түралы мәлімет 10
1.3 Ұн диірмені объектісі туралы қысқаша мағлұмат 11
2 Кәсіпорының технологиясы 13
3 Желдетудің есебі 18
4 Электрлік жарықтандырудың есебі 21
4.1 Зертхананың электрлік жарықтандыруын есептеу 21
4.2 Күзет бөлмесінің электрлік жарықтандыруының есебі 23
4.3 Есептік жүктеме 24
4.4 Апаттық жарықтандыруды таңдау 30
5 Күштік торапты есептеу 32
5.1 Жүргізіп - қорғау аппаратураны таңдау 32
5.2 Маркаларды, сандарды, кабель желісімен сымдардың таңдауы 33
5.3 Қорғаныс және басқару аппаратураларын таңдау 35
5.4 Күштік қалқандағы электр жүктемені есептеу 36
6 Еңбек қорғау 40
6.1 Ғимаратқа кірме кезіндегі нольдік сымның жермен қосуының есебі
40
6.2 Нөлдеу әсерінің тиімділігін тексеру 41
7 Қоршаған ортаны қорғау 43
8 Ғимараттың энергия тиімділігі класын анықтау 45
8.1 Кіріспе 45
8.2 Ғимарат жағдайының сипаттамасы 45
8.3 Есеп беру бөлімі 49
8.4 Диірменнің энергия тиімділігі класын анықтау 51
8.5 Энергия тиімділігі класы 57
8.6 Ғимараттың энергетикалық жүктемелері 58
9 Қорытынды бөлім 59
9.1 Энергия тұтыну 59
9.2 Энергия тиімділігі 60
9.3 Энергия тиімділігі шаралары 62
Қорытынды 66
Қолданылған әдебиеттердің тізімі 68
Нормативті сілтеу
Осы дипломдық жобада келесі нормативті құжаттарға сілтеулер
пайдаланылған.
МСН 2.04.01-98 аралық мемлекеттік құрылыс нормалар.
МЕСТ 10704-91 Тіктігісті болатты электр дәнекерлік түтіктер.
ГОСТ 1839-80 Қысымды құбыр өткізгіштер үшін асбесцементті муфталар
және түтіктер.
СНиП41-01-2003 Кондиционерлі, желдеткіш және жылыту.
МЕСТ 69423-80; Техникалық қуаіпсіздік ережелері.
МЕСТ-19348-74 Электртехникалық ауылшаруашылық тағайындау бұйымдар.
Жалпы техникалық талаптар. Таңбалау, орауыш, транспортлеу және сақтау.
СН РК 2.04-29-2005 нормативті-техникалық құжат.
Құрылыс және ғимараттың найзағай қорғау құрылғы бойынша нұсқаулар.
МЕСТ-19348-74; ҚР ҚН және Е 2-04-05-2002.
Тұтынушылардың және электр құрылғылардың техникалық пайдалану
ережелері.
СН 245-71 өнеркәсіп кәсіпорын жобалау санитарлық нормалар.
МЕСТ 26633-91. Ұсақ түйіршікті және ауыр бетондар.
Кіріспе
Аграрлық сектор экономиканың жаңа драйверіне айналуы керек.
Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенінің болашағы зор. Көптеген позициялар
бойынша біз әлемде ірі аграрлық экспорттық өнім өндірушілердің бірі бола
аламыз. Бұл, әсіресе, экологиялық таза тағамдарға қатысты. Made in
Kazakhstan бренді сондай өнімдердің эталоны болуға тиіс [1].
Сонымен қатар, астық өнімдері бойынша біз Еуразияда нан кәрзеңкесі
болуымыз керек. Шикізат өндірісінен сапалы өңделген өнім шығаруға көшу
қажет. Тек сонда ғана біз халықаралық нарықтарда бәсекеге қабілетті бола
аламыз. Осы мақсаттарға қол жеткізу үшін Үкімет пен әкімдерге мынадай
тапсырмалар беремін: біріншіден, субсидияларды бөлу қағидаларын қайта
қарастырып, біртіндеп өнімді сақтандыруға көшу қажет; екіншіден, бес жыл
ішінде 500 мыңнан астам жеке үй шаруашылықтары мен шағын фермерлерді
кооперативтерге тартуға мүмкіндік беретін жағдай жасау керек;
үшіншіден, өнімнің өңдеу сапасын жақсартып, тауарларды сақтаудың,
тасымалдаудың және өткізудің тиімді жүйесін құру қажет; төртіншіден, еңбек
өнімділігін белсенді түрде арттырып, өндіріс шығындарын төмендету керек;
бесіншіден, жерді пайдалану тиімділігін арттыруға тиіспіз [1].
Суармалы егіс алаңын 5 жыл ішінде 40%-ға кеңейтіп, 2 миллион гектарға
жеткізу қажет; алтыншыдан, өндірісте сұранысқа ие аграрлық ғылыми
зерттеулерге салынатын инвестиция көлемін арттыру керек.
Ауыл шаруашылығын әртараптандырып, 2021 жылға қарай азық-түлік тауары
экспортын 40%-ға көбейтуді тапсырамын.
Бұл міндеттер агроөнеркәсіп кешенін дамытудың жаңа мемлекеттік
бағдарламасы аясында іске асырылуы қажет[1].
Кәсіпорын мен халық шаруашылықтың дамытуы электр энергетиканың жоғары
сатыға көтеруінің қажеттілігін ұсынады: өнеркәсіптік кәсіпорының электрмен
жабдықтауының жүйенің, технологиялық процесстермен автоматты электр
жетектермен басқару жүйесінің тиімді экономикалық тұдыру.
Энергоқұрылыстардың және энергетикалармен шешілушілер өте маңызды
мақсаттың электр энергетикасы өндірістері өндіріс көлемдерінің толассыз
артуында, жаңа энергетикалық объектілердің құрылыс мезгілдерінің
қысқартуында және ескі реконструкциялар, салыстырмалы ақша қаражатын
жұмсаулардың азаюында, отын салыстырмалы шығындарының қысқартуында, еңбек
өнімділігі жоғарылауында, құрылым жақсаруында түзеледі [1].
Тапсыру, тарату және істеп шығарылған энергия тұтынуы өнеркәсіптілерді
кәсіпорындарда үнемділікпен және сенімділікпен биікпен тиісті шығарылу .
Қамтамасыз етуге арналған мына энергетикалармен электр энергиясы тарату
сенімді және үнемді жүйесі жасалған барлықтардың қолданылатын күштену
сатыларында тұтынушыларға биік күштену барынша көп жақындауымен [1].
1 Жобалау объектінің сипаттамасы
1. Жалпы мәліметтер
Кәсіпорының аймағының жалпы аудыны 37,3 га құрастырады.
Кәсіпорының негізгі қызметінің түрі болып: ұнды өндеу, қабылдау,
кептіру, сақтау.
Кәсіпорының аймағында келесі негізгі объектілермен ғимараттар
орналасқан:
Өндірістік технологиялық зертхана диірмен және астық дақылдарға
болінеді.
Зертхана келесі жабдықтармен жабдықталған:
Астық зертхана [2]:
Дозаторы бар қамыр илеу - 1 дана.
Электронды тараздар – 2 дана
6 кг-ға дейін тараздар – 1 дана.
Техникалық тараздар – 1 дана.
ЛЗМ диірмен - 2 дана.
СЭШ 3-М - 4 дана.
ПХЛ пурка - 1 дана.
ДБП айырғыш - 1 дана.
Муфельдік пеш - 1 дана.
Аналитикалық тараздар - 1 дана.
Ұн үшін арналған отырғызу
Белизнөлшегіш - 1 дана.
Астық зертхана нан тапсырулардан келетін бидайнің сапасын анықтаумен
айналасады (табиғатын, дымқылдығын, лас болушылығы, ұлпаның саны мен
сапасың, шыны көрінуі)
Және сүрлемдегі сапасы бойынша топтастыруын, тазартуымен кептіру
бойынша бақылау жүргізеді.
Диірмендік зертахана бидайдік пен жармалау жиының құрастыруынмен
айналасады.
Өнделген ұн бойынша бақылау жүргізеді (ірілігі, күлдігі, ылғалдығы,
ұлпалығы, иісі, дәмі, түсі).
Диірмен зауытының жиынтығының құрамына кіреді:
← Элеватордың сүрлем корпусы
← диірменге берілетін бидайнің галереясы
← сөткесіне 250 тонна диірмен
← кебектердің бункері
← қалдықтардың бункері
← ыдыстағы дайын өнімнің қоймасы
Кәсіпорының аймағында негізгі өндірістен басқа қосымша қызмет орнындар
орналасқан, сонын ішінде автокөліктердге бензин қию және электр энергияны
өндеу, бидайді кептіру кезінде қолданатын, жалпы сыйымдылығы 1100 м.куб,
мұнай өнімдердің сақтау қоймасы қолданылады.
Әкімшілік және тұрмыстық корпустарды жылыту үшін арналған Братск
түрлі қазандармен жабдықталған, сүекті отын қолданатын (көмір), диірмен
зауытының корпусын жылыту үшін арналған КВ-1000 маркалы 2 қазанды,
котельная; Мерседесс-Бенц түрлі 2 дизельды электр станциясы әр бірінің
қуаты 500 кВтсағ.[2]
Көліктер түратын бокстер.
Қосымша шаруашылық, көмірлік көйма, мазут қоймасы.
Кәсіпорының көліктік байланысы теміржол тармағы және көлік жолдары
бойынша орындалады.
Кәсіпорының аймағында 5 тж жете беріс жолдар бар, Колутон станциядан
жалпы ұзындығы - 30 км.
Вагондарды маневрлеу үшін ТГК-2 маркалы 2 тепловоздар бар.
Тараздық шаруашылық: кәсіпорында АЦ-60-2 дана, АЦ-30 маркалы – 2 дана
4 көліктік тараздар бар, осылардың ішінде пайдалануға – 4 дана берілген.
Теміржол тараздар 150 тон жүк көтергіштік жұмыс істеп түр.
Кәсіпорының аймағы түгел қоршалған, ведомстволық қызмет көрсетілген.
Кәсіпорының аймағына кіру үшін рұқсат қағаз бойынша жүргізіледі.
Элеватордың жедел мүмкіншіліктері [2]:
1. Элеватордың технологиялық, қөліктік, қосымша жабдықтары бидаймен әр
бір операция екі бірдей жұмыс істеп тұрған ағынымен операция жүргізуге
рұқсат береді.
2. Және осымен бірге автокөліктін, бидайді кептіру және т.ж. вагондарынан
жүк түсіруін жүргізуге болады.
3. Автокөліктерді көтеру және т.ж. вагондардға жүк көтеруді бірге
жүргізуге болады болады
4. Бидайді өндеу үшін сепараторларда басқа операциялармен бірге үстінгі
және астынғы сепараторлық бункерлер көрсетілген.
5. Бидайді сергіту бір ағында параллельды басқа операциялармен
жүргізіледі.
6. Бидаймен басқа жұмыс түрімен істеген кезде бидайді тиеуін екі
сүрлмемнен бидайді үздіксіз ағынымен жүргізуге болады.
← Сүрлемде бидайнің сақтау температурасы ДКГЭ-4м термоілгіштермен
тексеріледі, 1984 жылда әр бір мұнарада 6 көлденең электромомерлік
құралдар қондырылған. Бидайнің сапасы элеватордың зертханасымен
бақылау жүргізіледі.
← Элеватордағы бидайнің жүргізілу бүкіл операциялар көтергіш-көлік
жабдықтармен орындалады (норийлер, конвейерлер).[2]
1.2 Өндірістің қысқа сипаттамасы мен өнімдер түралы мәлімет
← Элеватор бидайді сақтаумен, жіберуімен, өндеуімен және қабылдауымен
айналасады.
← Элеватор механизацияланған түрге жатады, мұнда бидаймен жүргізілетін
бүкіл операциялар қол еңбексіз орындалады, тек ғана бидай қоймаларында
жүкті көтеру кезінде қол еңбегі қолданады.
← Бидайді қабылдау таразар арқылы жүргізіледі, мұнда бидай толтырылған
автокөліктер өлшеніледі және бидайнің сараптамасын өткізеді.
← Содан кейін автокөліктер автоқабылдағыштарға барғаннан кейін, бидай
әр түрлі ылғалдығы және сапасы бойынша әр түрлі автоқабылдағыштарға
барады. Олар ГУАР – 30 маркалы екеу болады.[2]
Бидай қабылдағыш бункерлерге барады, содан кейін нории башмағына екі
конвейір арқылы барады және элеватордың жұмыс мұнарасына барып жоғары
галерея бойынша сол бойынша тік жоғарыға барады.
Құрғақ бидай екі алғашқы бункерден сепараторға өндеуге барып, содан
кейін сүрлем корпустарға сақтау үшін барады. Ылғал бидай екінші конвейер
бойынша оперативті бункерлерге бидай кептіргішке барады (ылғалдығы 15,2%).
Бидай цикл кептіруінен өтіп 13-14,5% ылғалдыға дейін барып сүрлем
корпустарына кептіру үшін барады.[2]
Құрғақ бидай сепараторда өңдеуден кейін нории кебісіне өздігінен ағу
құбырлармен және нориимен нории салт кішкене басына , бөліп тұратын
шеңберлерге көтеріледі, содан соң конвейерлермен арбаша түсіруші және
конвейермен алысырақ сүрлем корпусына.
Сүрлем корпустарында температуралық датчиктер орналасқан, осылардың
көрсеткіштері бойнша зертхана бидайнің түгелдігене қарап тұрады.[2]
Қажетті жағдайда бидайді керек кезінде немесе қосымша кептіруге
барылады.
Бидай кептіргіш процесс ретінде берілген кәсіпорында Целинная – 36
және Целинная – 30 бидай кептіргіштер қолданады, кептіру процесінде
элеватордың бидай кептіргіштерніде бидайдің шанымен жұмыс істелінген
Кептіру агенті лақтырылады. Бидай кептіргіштерде жұмыс істеу үшін
көлденнен болат жергілікті резервуарлар сйымдылығы - біреуі 50м, екеуі 25м
және екеу 5м бойынша. Сыйымдылықтар венттүтіктермен жабдықталған.[2]
1.3 Ұн диірмені объектісі туралы қысқаша мағлұмат
Ұн тарту зауыты Семей қаласында орналасқан. Ғимарат екі қабаттан
тұрады. Оның ішінде келесі бөлмелер орналасқан: диірмен, сепаратор,
тазарту, компрессорлық, пештік (қазан), насостық, қоймалар, қызметкерлер
бөлмелері.
Ғимарат құрылысы жиналмалы. Негізгі ғимараттың тірегі металлдық
колонналардан тұрады. Сыртқы қабырғалар жуандығы 400 мм қабырғалық
панельдерден тұрады. Панельдік қабырғалардың тігіс арасын толтыру үщін
цементтік ерітінді қолданылады.
Терезе мен есік арасындағы толтырғыш ойыстары синтетикалық эмальмен
екі рет боялады. Ішкі қабырғасы шлак толтырғыш жуандығы 400 мм. Үстіндегі
қабырғасы 3х6м өлшемдегі қабырғалы темірбетондық плиталар. Ағаш келтек
арқылы жүргізілген шатыры толқынды абестоцементтік парақтардан жасалған.
Едендері бетондық. Есіктері мен қақпақтары темір.
Ғимаратың ірге тасың периметрі бойындағы судан қорғау үшін гравиялық
негізінде бетондық көпір жасалған [3].
Табиғи-климаттық сипаттамасы. Суықтық аз қарла қыс пен құрғақ ыстық
жазды қатты-континентальды климат. Ең суық ай – қаңтар, ең ыстық – шілде.
Ауданың климатына қарқынды желді әрекет сипатты. Желдің орташа жылдық
жылдамдығы 12,0 мсек құрастырады.
Жылдын суық мерзімінде солтүстік желдердің бағыты басып алады,
(С, СБ, СШ), ал жылы уақыта солүстік желдердің румбтары басып алады.
Қысқы уақыта сыртқы ауаның есептік температурасы минус -25°С.
2 Кәсіпорының технологиясы
Ұсақтауға арналған ұнға бидайдың бидайдерлері маңызды жігердің, бірақ
екпінді аналардың немесе басқа машиналардың тап осы процес қолданумен
қарапайым орындайды немесе әрекет жобалуы.
Осыған қарағанда қара ұн нан болып шығады қайсының сонымен қара жабық
түспен боялған, сондықтан ұсақтау сондай тәсілі жанында барлық бөлімнің
бидайдың бидайдерлері, соның ішінде және қара түспен боялған қабықтың, ұнға
тигізеді. Егер оны елеу арқылы қоюды ( жиі ) жібек немесе капронды елеуіш
ұсақ ұйымдармен еленсе, онда жеңіл көзі жету не ол түзеледі әртүрлілердің
кішкентай бөлшектердің мөлшерлерімен [2].
Елеуіште қалғандар ірі бөлшектерде ірі қабықтар қалады.
Елеуіш арқылы кеткен ұн ақ, бірақ ондада қабықтарды болады. Сондықтан
нанның жұмсағы сондай ұннаң сұр болып келеді.
Ақ нанды алуына арналған ( жарық нанның жұмсағымен ) ұнды тек қана
эндоспермадан қажетті істеп шығару, яғни ұсақтау барысында мүмкін толық
қабықтар бөліп алу. Мынаны жетеді, әртүрлі бөлімдердің қолдана - беріктігі
эндосперма бидайдіктер - сынғыштық және қабықтардың үлкен беріктік және
ұрықтың . Сайып келгенде, үшін эндосперманың қабықтардың мүмкін толық
айырылулары жылдам қарқынды ұсақтау бидайдың бидайдерлері. Ірі көбірек тек
қана бірте-бірте және қайта-қайта механикалы әсерлер жанында қабықтардың
кішкентай бөлшектері сақтайды және әрбір ұсақтаудан кейін алынған өнім
сорттайды эндосперма ұсталушы ұсақ кішкентай бөлшектер түрінде белгілейді,
кішкентай бөлшектің, жеткен мөлшер одан белгілей, өзіне тән ұнға [2].
Бидайдіктің бір текті құрамының қатылығы кішкентай бөлшектердің дұрыс
ұсақтауы жанында эндосперма әр түрлі бөлімдерінен ұнды алу бидайдітер
құрылым беріктігі тіпті эндосперма шектерінде рұқсат етеді (ішкі және
шеттегінің), айырмашылығы барды химиялық құраммен, қасиеттерге және
коректенгіштіктің бидайде заттардың әркелкі таратулары сол себепті.
Негізінде мынаның ұн тартатындарды зауыттарда ұн тарту бірнеше түрінің
қолданады және шығудың әртүрлі алады және ұн сорттары.
Ұнның шығыуы бидайді ұсақтау нәтижесінде алынған кезінде оның саның
айтады [2].
Шығу өнделген бидайнің массасына пайыз ретінде көрсетілген.
Ол 100% болу мүмкін, сонда бүкіл бидай дақылдар ұнға айналады. Бірақ
осындай шығыста ұнда ақаулар болады (дәмнің өзгеруі, сықырлауы, түсі
өзгеруі). Біздің елімізде ұнның келесі шығымы бар.
Бидайлық: 96% – обойлық (бір сорты); 85% – екінші сортты (бір сортты);
78% - екі және үш сортты; 72% – бірінші сортты (бір сортты). Қара бидай:
95% – обойлы; 87% – жігерлендіруші; 63% – себілген (бүкілі бір сортты).
Бір сортты ұнды қара бидай және бидайдың бидайдеріннің қоспасынан
алады: бидай және қара бидайдың шығуы 96% және қара бидай және бидайдың
шығуы 95%. Осыған қарамастан 70% шығу ұнды тәжірибелік зертханалық
диірмендерде мукомолды - нан пісіру бидайлардың сорттарын бағалау үшін
өнделеді [2].
Бидайдың және технологиялық процес схемалары әрбір сорт шығу пайызы
сапаға тәуелді болады. Ұн тартуда бидайдың бидайдер қаттының бидайлар үшін
макарондықтың өнеркәсіптер шектерде анықталғанды шығуды алады ерекшені ұнды
ең жақсыны, біріншіні және екіншіні сорттардың [2].
Көрсетілгендер шығудың және ұн сорттары істеп шығарады және басқаларды
елдерде. Сирек, дәл осылай ұн жалпы шығуы төмен 70% алады қалай 81...85%.
бидай нормалы орындалған бидайінде эндосперма ұстауы жетеді ұн басқа, ұн
тарту барысында қосымша өнімдерді құрылады: кетулер, бидайдың бидайдерлері
анау немесе басқа сан ұстаушылар және арамшөптердің тұқымдарының, ұн шаң,
кебектер және д. т [2].
Әртүрлі шығулардың ұн және сорттарды коректенгіштікпен құйып алады
және қонымдылықтың. Ұн ең жақсыны және ақуыздар азырақ бірінші сортты
асырайды, немен тұсқағаз және екінші сорттың. Бірақ қонымдылық оның маңызды
жақсырақ. Бірақ тұсқағаз ұн және екінші сорттың сонымен қатарға ақуыздардың
үлкен ұстауымен және топтың көбірек витамин азбен - көмірсутектерді
асырайды, минералды заттардың және каротинның, клечатканың. Қара сияқты
адам қоректенуі рационында тиісті қатысу, дәл осылай және қара бидай және
бидай ұннан ақ нан. Ұн алуына арналған, мемлекеттік нормалау талаптарына
лайықтының және сандарда, шығуларға тиістілердің, әр түрлі машиналардың
қолдануымен ұн тарту әртүрлі түрлері қолданады [2].
Байлаулы ұн тартумен жиынтық қабылданған атау аралық өзімен
операциялардың айқын жүйеліліктері өңдеумен ұнға бидайдың бидайдерлері.
Майдалау дегеніміз ұнды өндеу кезіндегі тізбектеп опреацияның бір-
бірімен байланған жиынтығың айтады.
Жармалау процессі технологиялық схема ретінде графикалық түрде
көрсетілген, осында шартты белгілер ретінде машиналар көрсетілген, олардың
техникалық сипатамасын берілген және өнімдердің жылжу бағытын.
Жармалау классификация негізіне келесі шарттар көрсетілген: бидайнің
ұсақтау еселі; жармалау өнімділігінің дәрежесі; жарманың байыту процесің
дамуы [2].
Жармалы бірінші белгі бойынша бір реттікке және қайталауларға бөлінеді
[2].
Бір жолғыларда арқылы - машинаны бидайдың бидайдерлері бір рет кіргізу
нәтижесінде ұнды алады, ал бидайдың бидайдерлері ұсақталу өнімдерінің қайта-
қайта және жүйелі кіргізуі қайталауға арналғандардың - нәтижесінде.
Қайталауға арналған ұн тартулар қарапайым және күрделілерді ұсақтайды.
Қарапайымдар дамыған процеспен ең азы құйып алады және бір қосады жыртықтың
процес немесе жыртық және қысқарған ұнталғанмен айырылады. Күрделі ұн
тартулар көбірек дамыған қарапайымдарға қаралғанда, және жыртық және
дамыған қосады үнталған процестер немесе жыртықтың, байыту процес, ажарлау
және үнталған.
Байыту дәрежелер - процесінің тәуелділікте күрделі ұн тартулары бола
алады: байыту процессіз; байыту қысқарған процесімен; байыту дамыған
процесімен.
Күрделі ұн тартуларға, қайсыларда өңдіру жанында байыту процесін қара
бидай ұн тартулары қолданбайды, апарып береді ұндар - және обдирной немесе
тек қана. Бұларды оқиғаларда аралық өнімдер, алынғандар жыртық жүйелерден,
жүйелерде ұсақтауға ұшырайды.
Байыту қысқарған процесімен күрделі ұн тартулар жанында аралық өнімдер
немесе тозаңның, алынғандар жыртық жүйелерден, машиналарда елеуіш байытуға
жарым-жарты ұшырайды, ал ұнға ұсақтауға содан соң - жүйелерде.
Байыту дамыған процесімен күрделі ұн тартулар жанында аралық өнімдер,
алынғандар жыртық жүйелерден, машиналарда елеуіш байытады, қосымша өңдейді
арнайыларды жүйелерде мынадан кейін оларды екінші қайтара байытады, ал -
жүйелерде ұнға содан соң ұсақтайды [2].
Технологиялық процес ұн тартатындарды өндірістерде.
Ұн тартатын зауыттар қоймалармен жабдықталған және элеваторлармен үшін
бидайдың бидайдерлері, дайын өнім сақтауына арналған қоймалармен. Өндіріс
процесі оларға толық механикаландырылған. Технологиялық процесте өздігінен
ағу принцибын кең қолданады. Бидай немесе аралық өнімдер, көтерілгендер
жоғарғы қабатқа механикалымен (нориялармен) немесе пневматикалы көлікпен,
бөліп тұратын құрылғылардың көмегі жанында машиналарға тигізеді және содан
соң гравитацияларға (өздігінен ағумен) құбырларға машиналарға бағыттайды
орналасқан қабатпен төмен [2].
Алуға арналған стандартты сапа ұндары бидай алды ұн тартумен тазалауға
және ауа тазартуға ұшырайды. Екі кезеңге бидайді дайындайды. Бірінші кезең
- тазалауды сепараторларда шөп-шалаң қоспаның бидайдың бидайдер,
триерларда, дуаспираторларда; тас айырғыш минералды қоспа шығаруы
машиналарда; жуу бидайдың бидайдерлері жуатындарды машиналарда және оның
силосах екінші кезең - қосымша тазалау сепараторларда бидайдың бидайдер,
дуаспираторларда, щеткалық машиналарда, дымдау еліктейтіндерді машиналарда.
Бидай айырылулар бөлмелерден бидай үгеткіш бөлмеге түседі, мұнда
жаншып үгітетін станоктарды орналасқан.
Бидай бірте-бірте жазылатың процесі және тозаң үгетілетін одан, бітіп
кеткен қабықтармен эндоспермадан құрылушылар, ал эндосперм ұн күй-жағдайына
дейін жарым-жарты азғындалады жыртық деп атайды.
Мына процесте төрт - алты жүйелі жаншып үгітетін станоктар қатысады (І
жыртық, ІІ жыртық және т.с.). Нөмір жүйесі көбірек болса вальцілерде
рифлей кесуі ұсағырақ және саңылау жұп-жұқа болады ( вальц ара қашықтық
аралығы). Әрбір жыртық жүйелері өнімдердің әр түрлі мөлшерлер және құрамы
эндоспермасы бірдей емес [2].
Келесі өнімдерді алады: ұн, жарма (ұсақ, орта және іріні), дунстер
(орта аралық ұнмен және ұсақ тозаңмен). Оларды ірілік ойынша болу үшін
елеуіш машиналарға жібереді (себу).
Содан кейін жармалар және дунстер оларды сапасы бойынша сорттайтың
елеуіш машиналарға барады.
Елеуіш машина қайтқан - алға басқан қозғалыспен елеуіш арқасында
жантайған анықталған рамалардың өнімдері сорттайды және ауа селінің,
елеуіштер арқылы өтетінді және өнімдер. Ең төзімді өнімдер, эндосперммен
негізінде ұстаушылар, жаншып үгітетін станоктарға бағыттайды, онда олар
ұнға айналады [2].
Жаншып үгітетін станоктарда дайын ұн елеуімен жүйелі ұсақтау жанында
тозаңның және дунсті тартады. Осы процес үнтақталған деп атайды. Қабық
кішкентай бөлшектерді жаншып үгітетін станоктар е жіберіледі, рифлейсіз
вальцтермен жабдықталғандар, содан соң қайтадан үшін - және машина елеуіш
себудің. Ұстаушы қабықтың жарманың өңдеу процесс тегізделген деп аталады.
Жарма ұнтағы деп аталынған тауарлық өнім, орта жарманың біреуін
көрсетеді.
Елеулегіш машиналардан кейін оны ұсақтайды және дайын өнім қоймасына
жібереді.
Бәр ұн, алынған жұмыс себуден алынған, бақылауларға түседі (бөтен
заттардың тию қақпайлауына арналған, қабықтардың бидайдың бидайдер және
т.с.с.). Бақылау себуден кейін ұнды ыдыссыз сақтау қоймасына тапсырады
немесе қаптарға буып-түйеді.
Тамақтық құндылықтарын жоғарылау үшін жоғары және бірінші сортты
ұнға арналған B1, B2, және РР 2 витаминдарды қосады [2].
Ұн тартатын зауытта технологиялық процес шаңды шығуымен жүргізіледі.
Оны ұстау үшін аспирация жүйесін қолданады
Ауада айқын концентрация жанында бидайді және ұндық шаң жарылыс қаупі
бар.
Барлық шығулардың ұн сапасы және сорттарды стандарттармен нормаланады
және көрсеткіштердің үлкен санымен сипатталады, ол екі топқа бөлінеді:
көрсеткіштер, мінездеме және сандық айтылу қайсылардың шығудан тәуелді
болмайды және ұн сорттары, яғни олардың үстілерімен кез келген ұнға
бірыңғай талаптарды көрсетеді; көрсеткіштер, нормаланатындар үшін әр түрлі
шығулардың ұндары және сорттары.
Бірінші топ сапалардың көрсеткіштері.
Балғындық. Ұн әлсіз ерекше ұн иіспен және тұщы дәмге ие болу керек.
Басқа иістер және дәмдер өнім ақаулылығы туралы куәландырады.
Сықырлау. Мүмкінсіз ақау. Ұн өңдіруі кезінде минералды қоспалардан
дұрыс тазаланбағыннан болады себепті көрінеді бидайдың бидайдерлері
,немесе дұрыс кондырылмаған вальцілерден болады.
Дымқылдық. 15%, тиісті шамадан асырмау бірақ аласа дымқылдық сонымен
қатар жағымсы, дәл осылай ұн сақтау кезінде тез ашы болады
Нан қорларды зиянды жәндіктерімен жұқтырылған. Ұн нан дайындау кезіндегі
жартылай фабрикат болады, сондықтан зиянды жәндіктердің қатысуы болу мүмкін
емес [2].
Зиянды қоспалар. Қатал белгілі шектерде мүмкін болу - 0,05% емес.
Егер зиянды қоспалардың көбірек болса, сонда осындай бидайді тартуға рұқсат
берілмейді [2].
Металл қоспалар. Бидайдың бидайдерлерін дұрыс тазаламағанда немесе
машиналардың жұмысшы бөлшектері тозғанда пайда болады. 1кг ұнға 3мг-ға
дейін кішкентай бөлшектердің мөлшерімен рұқсат етеді және әрбір кішкентай
бөлшек көпшілігімен 0,4 мг көбірек емес.
Өскен бидайдың бидайдері. Тартуға бағыт жанында нормаланады (3%аспау
керек). Арпа бидайдың мен қара бидайдың бидайдерлеріді құрамына шек
қойылады [2].
Екінші топтың көрсеткіштердің сапасы.
Түс. Ұн шығуы артуы өлшемімен өзгереді ақ немесе ақ сарының ақтың
сұрлау реңкпен және қабықтардың көрінетін кішкентай бөлшектерімен бидайдың
бидашықтары [2].
Күлдік. Өзгереді 0,55% -дан 2% дейін (тұсқағаз ұнға ең жақсы сорттан).
Ұлпа дымқыл ұстауы. Жармадан төмен 30% емес; ең жақсы сорттың 28%
-дан; бірінші 30%; екінші 25%; тұсқағаздың 20%-дан [2].
Сапаның анықтама тәсілдері стандартта баяндалған. Иісі, дәмі және
ұнның сықырлығы сенсорлы анықталады
Ұннының тұсі сенсорлы анықталады немесе тұсті өлшегіштерде анықтайды,
дымқылдық - кептіргіш шкафта кептірумен, метал қоспалар - арнайы
магниттармен, ұн тартуды ірілігін - елеуіштердің терімінде, күлдікті -
өртеумен ұн аспалары муфельділерді ошақтарда және т.с.с [2].
3 Желдетудің есебі
Өндірістік ғимараттардың ауалық ортасында әр уақытта адамдар,
жабдықтар, материалдар орналасады және сол оратад зиянды қоспалар болады
(көмірқышқыл газы, ылғал, шаң тозаң және т.б.). Сонымен қатар нормалық
мәнінен температура ауытқулар болады, ал ол адамдардың өміріне зиян
келтіреді және жабдықтардың жұмыс істеу өтімділігін төмендетеді.
Өндірістік ғимараттарда сапалы ауаның құрамын ұстап тұру үшін барлық
қабаттарда ауа алмасуын жүйелі түрде желдетіліп тұруы керек. Желдетілетін
қондырғылардың келесі түрлері бар: кәдімгі тартуы бар, механикалық тартуы
бар және аралас әрекет жасайтын. Механикалық қондырғылар ағындық, тартып
алатын, электрлік калориферлер мен будан ауаны жылытуы бар және жылытуы жоқ
аралас түрлеріне бөлінеді.
№1 зертханадағы желдетудің есебі.
Көмірқышқыл газын, ылғалды, шаң тозаңды және т.б. кетіру мақсатында
тартып алу желдеткіші бар ғимаратында қондырғыны орнатамыз.
Ауаны жылытуы жоқ ғимараттағы алмасудың сағаттық еселігі 5 ( k( 5 )
аспауы керек. Қажетті желдеткіштің өнімділігін анықтаймыз м3ч: [4].
Q = Vп·k,
мұндағы Vп – ғимарат көлемі, м3;
k - сағаттық еселік коэффициенті.
Q = 54 · 5 = 270,
Vп= а· в·h,
мұндағы а, в, h - ғимарат өлшемдері, м.
Vп= 3·6·3=54.
Желдеткіштің қозғалтқыш білігіндегі қуатты анықтаймыз, кВт:
Pвен = Q·H (3600 ·(в·(д·102),
мұндағы H – желдеткіштің үдетілетін толық қысымы, H = 0.25 Па; [4]
(вен – желдеткіш ПӘК-і, 0,95 %;[4]
(д – қозғалтқыш ПӘК-і, 0,78 % . [4]
Pвен = 270 · 0.25 (3600 · 0,95·0,78 · 102) = 1,4.
Желдеткіш үшін электрқозғалтқыштың орнатылған қуаты, осы қуат бойынша
катологтан электрқозғалтқышы таңдалынады, кВт:
Pуст = Pвен·kз,
мұндағы kз –желдеткіштің үдетілуі номинал мәнінен асып кеткен жағдайда
электрқозғалтқыштың асқын жүктемесін ескеретін қуаттың қор коэффициенті
[4] (арынды құбыр ішінде ауаның жылыстауы, құбырдың жарылуыжәне т.б.)
kз=1,2
Pуст =1,1·1,2=1,32.
Желдеткіш жетегі көбінесе ұзақтық режимінде жұмыс істейді. Бұндай
режимде қозғалтқыш тұрақты жүктемесімен ұзақиуақыт жұмыс істейді және
орнатылған температура мәніне дейін қызып үлгереді.
Өндіріс тәжірибесінде негізінен, ұзақтық жұмыс істеуге арналған бір
сериялы қозғалтқыштар қолданылады. Сәйкесінше, АИР сериялы қозғалтқышын
таңдаймыз [7].
Pн = 1,1 кВт
(у = 0,8
cos( = 0,8
nн = 960 айнмин.
Қорғаныс деңгейі бойынша электрқозғалтқыштарын таңдау.
Қозғалтқыш тұрақты түрде ауа жағдайы ауыспалы болып тұратын және жауын
шашыны жиі болатын ашық жерде орналасқан. Осы жағдайларды ескере отырып,
IР44 салқындатылатын жабық түрде орындалған электрқозғалтұышын таңдаймыз.
Қозғалтқыш құрылымы, оның ішіне шаң тозаң, су және басқа да бөгде
заттардың кірмеуіне қарсы қорғанысымен жабдықталған.
СТ РК 8.051-81 сәйкес климаттық орындалуы -У ( бірқалыпты климат)
болатын электрқозғалтқышын таңдаймыз.
Орнатуға АИР71В2 маркалы электрқозғалтқышын таңдаймыз.
Мсн = Pнор (н ,
мұндағы (н – электрқозғалтқыш білігінің бұрштық жылдамдығы, радс[6]:
(н =2(f 30 = 2·3,14·50 30 = 10,47.
Мсн = 1100 10,47 = 105,06.
Мсн = Мтр.
Іске қосу шарты бойынша электрқозғалтқышты тексеру.
Қажетті орындалатын шарттар, Н(м: [6]
Мн.дв. (Мтр.р.м.,
Мн.дв. = 9550 (Pн nн = 9550 ( 1.1 695 = 15,12,
Мп.дв. = (п· Мн.дв.,
мұндағы Мн.дв - қозғалтқыштың номинал моменті, Н·м;
Мп.дв- қозғалтқыштың іске қосу моменті, Н·м;
(п - іске қосу моментінің еселігі. [6]
Мп.дв. = 1,6 · 15,12 = 24,19,
Мтр.р.м. = 11,4.
Кернеудің 20 % дейін төмендеуін ескеретін асқын жүктеме қабілеттілігі
бойынша электрқозғалтқышты тексеру.
Қажетті шарт, Н·м: [6]
Мmaxдв( Мmax нагр,
мұндағы Мmax дв – қозғалтқыштың максимал моменті, Н·м;
Мmax нагр – жүктеменің максимал моменті, Н(м.
U = 0.8 ·Uн,
мұндағы М (U2 болғандықтан,
М = 0.64 · Мн.
болады
М = 0.64 · 15,12 = 9,67.
Мmax дв = (к· М = 1,7 · 9,67 = 16.44.
мұндағы (к - максимал моменттің еселігі, (к = 1,7;
Мmax нагр = 15,12 Н ·м.
16,44 ( 15,12.
шарт орындалады.
Таңдалған электрқозғалтқышы іске қосу, қыздыру және асқын жүктеме
қабілеттілігі шарттарын қанағаттандырады.
4 Электрлік жарықтандырудың есебі
4.1 Зертхананың электрлік жарықтандыруын есептеу
Қоғамдық ғимараттардағы бөлмелерді қолайлы жарықтылықпен қамтамасыз
ету халық шаруашылығының басты мәселесі болып табылады. Бөлменің
жарықтылығына байланысты адамның психологиялық жағдайы, оның жұмыс істеу
өнімділігі, еңбек өнімділігі, демалыс, электрэнергияны үнемдеу жағдайлары
байланысты болады[8].
Қажетті жарықтылық мәні (жарықтылық нормасы) барлық өндірістік
үдерістер үшін бірдей болмайды, ол жасалынатын жұмыс түріне қарай
байланысты болады. Жарықтандыру ережелерді таңдау кезінде ҚР ҚН және Е
пайдаланады. Жарықтандыру ережелерді жарық техникалық тізімге енгізеді[8].
Жарық көзін таңдау пайдалану шартын, ғимараттың құрылымын және біршама
экономдылығын ескере оытырп жарықтылықтың сапасына байланысты таңдалынады.
Жарықтылық сапасына байланысты талаптарға сүйене отырып, сонымен қатар
ғимараттың сипаттамасын да ескере отырып, жарық көзі ретінде люминесцентті
шамдарды таңдаймыз.
Қосалқы бөлмелер үшін бірқалыпты жарықтылық қажет. Сондықтан жалпы
жарықтылық жүйесін таңдаймыз. Себебі ол жер жұмыс жерлерді және толық
бөлмені жарықтандыру үшін арналған.
1 кесте
Бөлмелердің жарықтылық нормасы [9]
№ Бөлмелердің атауы Жар. лк
1 Зертхана 1 400
2 Ас қабылдау бөлмесі 200
3 Ұн тарту цехі 200
4 Эл. Қалқандық 150
5 Қазандық 150
6 Зертхана 2 300
7 Гардероб 150
8 Киім ауыстыратын бөлме 150
9 Душ 75
10 Күзет бөлмесі 300
11 Дән қоймасы 200
12 Сораптыорналасқан бөлме 100
Зертхана ішінде жарық көзі люминесцентті шамдар болып табылады.
Қабырғаның шағылу коэффициенті – рст, төбенің – рпот, еденнің – рп
барлығы кесте 1 бойынша анықталады.[9] рст = 70 %, рпот = 50 %, рп = 30 %
Шамдалдар арасындағы қолайлы қашықтықты анықтаймыз, м[9]:
L = λ х h,
мұндағы λ- шамдар арасындағы біркелкі қашықтық λ = 1,4 люминесцентті
шамдары бар шамдалдар үшін [9].
h – шамдалдың іліну биіктігі.
L = 1,4 х 2,5 = 3,5
Белгілі L және бөлменің өлшемдері бойынша шамдалдардың орналасу
қатарын және жалпы саның анықтаймыз.
,
мұндағы а х b – бөлменің өлшемдері 6 х12 м2;
N – шамдардың жалпы саны;
l – соңғы шамдардан қабырғаға дейінгі қашықтық, м.
l = (0,3-0,5)L.
N = 2 · 4 = 8.
Бөлме индексі келесі формула бойынша анықталады [9]:
.
Жарықтандыру қондырғысын пайдаланған кезде жұмыс орындарында
жарықтылық төмендейді. Көздердің орнатылған қуатын есептеген кезде
жарықтылықтың төмендеуі қоркоэффициенті мен ескеріледі, оның мәні бөлме
ішіндегі шаңның бар болуымен, жарық көзінің типінен, шамдалдардың тазарту
периодтылығымен құрылымына байланысты болады.
DS-Prom-66 түрлі шырақтар үшін арналған жарық ағыннының қолдану
коэффициенті, светодиодты шамдармен η=0,95% [9] қондырылған.
Жарық ағыны, лм [8]:
мұндағы Фр– шамның есептеу ағыны, Вб;
k– қор коэффициентің [10] k = 1,4.
түрлі бір шамның ағынымен аламыз. Фр = 3540 лм [7].
Шырақтардың орналасуына 2 қатар 4 шырақ бойынша CREE светодиодмен DS-
Prom-66 таңдалды.[7];
4.1 сурет. Зертхананың жарықтандырылуы
4.2 Күзет бөлмесінің электрлік жарықтандыруының есебі
Жарықтандыру есебін меншікті қуат әдісімен жүргіземіз.
Бөлменің параметрлері a = 4 м.; b = 4 м. h = 2,5 м
Жарық көзі ретінде люминесцентті шамдары бар шамдалдарды қабылдаймыз.
Бөлменің ауданы S = 16 м2. Меншікті қуаты w = 25 Втм2[9]
Шамдалдар саны N келесі формула бойынша анықталады.
,
мұндағы w = 3 Втм2 – меншікті қуат[8];
S– бөлменің аланы, м2;
Р– шамның қуаты, Вт.
Varton светодиодты 2835 SMD шамды шырақтарды таңдаймыз. [7]
Шырақтар бір қатарда орналасқан.
Жоғарыда келтірілген әдістері бойынша диірменнің барлық бөлмелері
үшін есептеулер жүргіземіз. Есептеу нәтижелерін 2 кестесіне енгіземіз.
4.3 Есептік жүктеме
Егер жарық көзі - люминесцентті шамдар болса, онда қосымша шығындар
қосылады ПРА — 25% шамның қуатына.
Екі сымды желінің есептік тоғы (бірфазалы), А:
мұндағы Uф = 220В;
cosφ – жүктеменің қуат коэффициенті, (реактивті қуат
қарымталауы бар люминесцентті шамдары бар жарықтандыру тораптары үшін
cosφ = 0,95 [3].
Жарықтандыру тораптарын қорғау.
Барлық жарықтандыоу тораптары қ.т. токтарынан қорғалуы тиіс.
In ≥ к ∙ Iз,
мұндағы In - өткізгіштердің ұзақтық жіберілетін тоғы, In= 24 A;
Iз – қорғаныс аппаратының тогы, Iз =6,3 А
Кз = 1 тең. (реттелмейтін ағытқышы үшін).
24 А≥6,3 А
2 кесте
Жарықтехникалық ведомосі
Бөлмелердің атауы Ауданы, Көрініс Жарық. Шам Шырақ Жалпы қуат,
м2 коэффициенті нормасы, кВт
лк
төбе қабыр еден
1 0,63 0,95 2,01 Nym 3x1,5 16
2 2,40 0,95 5,12 Nym 3x1,5 16
3 0,53 0,95 1,96 Nym 3x1,5 16
4 0,18 0,95 0,53 Nym 3x1,5 16
5 0,66 0,95 2,07 Nym 3x1,5 16
6 2,05 0,95 4,92 Nym 3x1,5 16
7 0,10 0,95 0,08 Nym 3x1,5 16
№1 топ
Руст = 0,63 кВт; Ррасч = 0,7 кВт; Ip = 2,01 А.
Есептік тоғы бойынша сымның минимал жіберілетін қимасын анықтаймыз
және кестеге енгіземіз. Ортақ есептік тоғы үшін (Iр = 2,01 А).
IдопIраб, қатынасы бойынша Nym 3x1,5 сым таңдаймыз.
16 А 2,01 А.
Жарықтандыру тораптарын қорғау.
Барлық жарықтандыоу тораптары қ.т. токтарынан қорғалуы тиіс.
In ≥ к ∙ Iз,
мұндағы In - өткізгіштердің ұзақтық жіберілетін тоғы, In= 24 A; [9]
Iз – қорғаныс аппаратының тогы, Iз =6,3 А[9]
Кз = 1 тең. (реттелмейтін ағытқышы үшін).
24 А≥6,3 А.
Compact NS400 типті автоматы ажыратқыштары бар ЯОУ-8501УЗ
жарықтандыру қалқандарын орнатамыз. Топ саны 6, ажыратқыш тоғы:
I = 6,3А, жылулық ағытқыштың тоғы I = 6,3A.
Кернеу шығыны бойынша есептеу
Кернеу шығыны бойынша есептеу келесі формула бойынша жүргізіледі:
,
мұндағы С – коэффициент, U = 380220 В кезінде және мыс өткізгіштері үшін С
= 34; [27];
М – жүктеме моменті,ол L(M) желі ұзындығына жүктеменің Р
(кВт);
S – сым қимасы, мм2.
М= 1,6∙64=102,4.
ПУЭ-ге ішкі жерде орналасқан электрсымдары үшін кернеу шығындары
сәйкес 2,0% аспауы керек. Яғни 1,99% 2,0% шарты орындалды.
Жарықтандырудың орнатылған қуаты 12,56кВт құрайды.
Токтардың есебі бойынша жарықтандырудың 1-ші тобының электр кабельдің
қимасын анықтаймыз.
Nym 3x1,5 маркалы сымды тандаймыз Iдоп= 19 А [3]:
19А 2А.
Кернеу жоғалтуы бойынша таңдалған кабельдің тексеруін орындаймыз.
Таңдалған кабель шарт бойынша қанағатандыру керек [3]:
ΔU 2 %,
мұндағы ΔU - кернеудің жоғалуы,%.
Кернудің жоғалуы өткізгіштің қимасы мен моменті бойынша анықталады.
Жүктеме моменті, кВт∙м:
М = ∑Рi · Li,
мұндағы Рi - қуаты, кВт;
Li –өткізгіштің ұзындығы, м.
4.2 сурет. Жүктеме моментін анытауы
1 Топтың жүктелген моментің анықтау, кВт∙м:
М = Р1 ∙ L1 + L 2 ∙ (Р1+ Р2) = 0,63 ∙ 3,25 + 3 ∙ (0,63+0,18) = 5,82.
Табылған момент пен өткізгіштің қимасымның кернеудің жоғалуын табамыз
[3], ΔU = 0,8% 2%
Тандалған сым кернеудің жоғалуы шарты бойынша қанағаттандырды.
Жарықтандыру щитінің қуаты үшін NYY-J 4х1,5 [3], Iдоп= 16 А марклі
кабельді тандаймыз [8].
Автоматты өшіру токтарды тандау және олардың маркілерін, саны,
кабельдердің қимасын, және қалған топтардың кернеудің жо,алуын тексеруі мен
топтық щиттер Кесте 4-те көрсетілген.
4 кесте
Топтықжарықтандырудың бірінші щитінің есептеу параметтрлері
Есептеу параметрлері топ №1 топ№2 топ№3 топ№4
Диірмен 2 130 0,83 82,5
Желдеткіш 3 0,55 0,7 70
Сораптар 2 1,5 0,75 74,5
Электрлік пештер 3 3 0,95 94
Электрлік қазандар 1 18 0,95 94
Нория 2 1,1 0,76 75
Вентиляторлар 2 1,1 0,76 75
Қалған электрқозғалтқыштары және термиялық қондырғылары үшін
есептеулер осылай жүргізіледі. Есептеу нәтижелерін 6 кестесіне енгіземіз.
6 кесте
Электрқозғалтқыштың іске қосу, жұмысшы және номинал токтарын анықтау
Жабдықтың аталуы Саны Рном, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz