МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛА ТӘРБИЕСІ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
І тарау. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛА ТӘРБИЕСІ
0.1 Мектеп жасына дейінгі бала тәрбиесіндегі маңызы ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Мектеп жасына дейінгі баланы тәрбиелеудің негізгі түрлері ... ... ...6
ІІ тарау. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛА ТӘРБИЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Мектепке дейінгі топтарда тәрбие жұмыстарын жүргізу ... ... ... ... ... .11
2.2 Қазіргі заман бағдарламаларының ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ..16
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 26

КІРІСПЕ
Қазіргі таңда ең көп көңіл бөлінуі тиіс дүние- бала тәрбиесі. Тәрбие - қоғамдық үрдіс, қоғам мен жеке тұлғаның ара - қатынасын қамтамасыз ететін басты жүйе. Оның негізгі өлшемі өмірге қажетті тұлғаның жағымды қасиеттерін дамыту болып табылады. Оқушылардың сапалы тәртібі мен байымды мінезін қалыптастыру, оған сәйкес сезімін және сенімін тәрбиелеу тәрбиешінің мақсатқа бағытталған іс-әрекетіне байланысты.
Тәрбиенің негізгі міндеті - қоғамның қажетті талаптарын әрбір баланың борыш, намыс, ождан, қадір-қасиет сияқты биік адамгершілік стимулдарына айналдыру.
Дүние жүзінде, оның ішінде Қазақстан толық жетілген тұлғаны тәрбиелеу және соған байланысты әлеуметтік экономикалық, психологиялық мәселелер күннен-күнге күрделене түсуде. Осыған орай, бүгінгі күні әрбір ұрпақтың жеке тұлға болып қалыптасуында ізгілік, яғни адамгершілік тәрбие шешуші фактор болуы заңдылық.
Оқушыларды оңтайлы тәрбиелеудің мәні мен маңызы педагогикалық міндеттері оқушылардың белсенді өмірлік позициясын, қоғамдық борышқа сапалық көзқарасын, сөз бен әрекеттің бірлігін, адамгершілік сынды нормаларынан ауытқушыларға жол бермеуді қалыптастыру. Ол өскелең ұрпақтың жеке тұлға ретінде қалыптасуы мен дамытуының аса маңызды бір саласы десек те қате емес.
Осындай дүниелер арқылы өскелең ұрпақ өзін қоршаған жандарға. ата-анасына, қатарластары мен түгелдей бір қоғамға, Отанға, еңбекке қатынасын айқындай түседі. Жан-жақты көреен ұстаз білім алушыларға жан-жақты тәрбиені осы адамгершілік сынды асыл қасиеттерді, патриоттық сезімін, өзіне деген сенімі мен алдына қойған белгілі бір мақсатқа, тағдаулы бағытына жетелеу арқылы оқушы іс-әрекетін ұйымдастыруды жетілдіре түседі. Сол кезде ғана білім беруші мұғалім шәкірттерінің бойындағы ізгілік, адалдық, адамгершілік, кішіпейілділік сынды таптырас қасиеттерді қалыптастырады.
Зерттеудің өзектілігі: Қазақ халқы бала тәрбиесіне келгенде қай уақытта болмасын ерекше мән берген, өйткені жас ұрпақ ел болашағы, болашақ өмір жалғасы. Сол себепті де қазіргі таңда да қорғау - әлеуметтік маңызға ие халықтық іс болып табылады. Жас ұрпақтың өмірі мен денсаулығын қорғау және оларды тәуелсіз мемлекетіміздің білімді, білікті, мәдениетті азаматы етіп тәрбиелеу барысында жасалып жатқан тың жұмыстар, өмірімізге еніп жатқан жаңалықтар осыны дәлелдейді."Бала тәрбиесі -- бесіктен басталады" -- деген ұлы қағидаға сүйенсек, 1,5 - 6 жас аралығындағы сәбилерге білім және тәрбие беретін мекемелердің орны да маңызды да ерекше. Сонымен қатар атқарар жұмыстар да айтарлықтай мәнге ие болуы қазіргі таңда өзекті мәселелердің қатарында.
Зерттеудің мақсаты: Мектеп жасына дейінгі балалардың тәрбиелеуде атқарар жұмыс мазмұнын жаңарту барысындағы әдістемелік әдебиеттерді талдау.
Зерттеудің міндеттері:
1) Мектеп жасына дейінгі баланы дамытудағы тәрбие жұмыстарының мазмұнын жаңартудың ғылыми - теориялық негіздерін анықтау;
2) Балабақшадағы балаларға мектеп алды даярлық жағдайында тәрбие мен жұмысының мазмұнын, көлемін және оның жүйесін қатысымдық әрекет негізінде белгілеу
Зерттеу объектісі: Мектеп жасына дейінгі балаларды дамытудағы тәрбие психологиясының алар орны
Зерттеу пәні: Мектеп жасына дейінгі педагогика мен психология
Зерттеу әдісі: Мектеп жасына дейінгі тәрбие жұмысын мазмұнындағы әдістердің бірі- бақылау, байқау, саралау әдістері
Зерттеудің негізгі кезеңдері:
Бірінші кезеңде зерттеу мәселесі бойынша философиялық, психологиялық, педагогикалық, ғылыми-әдістемелік талдау жасалды. Мемлекеттік балабақшада тәрбие жұмысын ұйымдастыру барысы туралы ұғымдар мен түсініктер талданды, зерттеудің ғылыми аппараты негізделді.
Екінші кезеңде мемлекеттік балабақшада тәрбие жұмысын ұйымдастыру мәселесі бойынша шетелдік және отандық педагогикалық озық тәжірибелер зерделеніп, мәселенің қазіргі жағдайы анықталды. Мемлекеттік балабақшада тәрбие жұмысын ұйымдастыру тиімділігі тексерілді.
Үшінші кезеңде тәжірибелік-эксперимент жұмысының нәтижелері қорытындыланып жүйеленді.
Курстық жұмыс құрылымы: кіріспе, екі тарау, төрт тараушадан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І тарау. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛА ТӘРБИЕСІ
1.1 Мектепке дейінгі тәрбиелік білімнің заманауи түрлері

Қазіргі таңда педагогикалық үдеріс барысында болса, жалпылама айтқанда қоғамда болып жатқан өзекті мәселелердің бірі, ол- бала тәрбиесі. Ал, тәрбие дегеніміз не?
Тәрбие деп отырғанымыз өскелең жас ұрпақты болашақ өмірге дайындаудың барлық жақтарын қамтитын, сонымен қатар қазіргі қоғамның қояр талаптарына тәуелді болып келетін күрделі үдеріс. Тәрбиенің өзіне ғана тән ұйымдастыру формалары, қағидаттары мен заңдылықтары бар.
Ал тәрбие заңдылықтары дегеніміз оқыту процесінде орын алатын құбылыстар мен үдерістердің объективті тұрғыдағы өзара байланысы болып табылады. Мәселен, тәрбиенің өзін қоршаған қоғамдық ортаның субъективті және объективті факторларына өзінше тәуелді болуы, жеке тұлға ретінде дамып- өсуі мен тәрбиенің тепе-теңдігін, білім алушылардың ,яғни тәрбиеленушілердің әрекеттерін қазіргі қоғамға сай, әрі пайдалы етіп ұйымдастыру . [1]
Өмірде әрбір баланы тәрбиелеудің мән-маңызын, мазмұнын жіктеп көрсету жетекші орында. Қазіргі таңда білім беру мазмұнының тұжырымдамасына сәйкес тәрбие мазмұнының алты қырына баса назар аударады:
oo Ақыл-ой тәрбиесі
oo Имандылық тәрбиесі
oo Еңбек тәрбиесі
oo Эстетикалық тәрбие
oo Дене тәрбиесі
oo Тілдік қатынас тәрбиесі.
Аталмыш тәрбие түрлерінің басты мақсаты осы дүние болмысы мен шындығын өз пайымдауынша түсінетін, танитын, эстетикалық сезімі талғамның жоғарылығының қатар жүруі, кез-келген іс-әрекетке толықтай жарамды болуы, өзін қоршаған ортадағы адамдармен жақсы тілдік қарым-қатынас орнатып, қай кезде болмасын үлкенге құрметін, кішіге қамқорлығы мен кішіпейілділігін, ізеттілігін көрсете алатын болашақ жас ұрпақты тәрбиелеу. Сонымен қатар бүгінгі таңда өскелең ұрпақтың бойында патриоттық сана, қайырымдылық сынды сезімдерді қалыптастыра білу аса маңызды рөлге ие. Себебі әрбір адамзат баласы өз ана тілінде, өз жұртының тәрбиесін алу арқылы өзге шет ел азаматтарына өзінің қандай даму үстінде екенін көрсете алады. Бұл деп отырғанымыз осынау тәрбие саласындағы өзін-өзі көрсету, не болмаса өзін дәріптеу сынды ұғым емес, керісінше өз халқының салт-дәстүрін, тілі мен дінін, тарихы мен болмысын терезесі тең ұлт ретінде өзге ел азаматтарына таныта білу, сол бір қасиеттерін мақтан тұту.
Тәрбие процесінде балалар тәрбиенің объектісі де, субъектісі де болып табылады. Тәрбиешіге қатысты бала ересек адамның әсеріне бағытталған объект ретінде әрекет етеді, ал өзі құрдастарына және басқа балаларға қатысты тәрбие субъектісі ретінде әрекет ете алады. [2,89] Мысалы, ойын барысында бала басқа балаларға ойын ережелерін орындауды талап етеді; осы балаларға қатысты ол тәрбиенің өзіндік субъектісі болып табылады. Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу процесі ұзақ және үздіксіз, оның нәтижесі бірден көрінбейді. Тек балабақшаның үлкен тобында тәрбиешінің, музыка қызметкерлерінің, дене шынықтыру мұғалімінің жұмысының нәтижелері аз немесе аз айқын көрінеді.
Тәрбие нәтижесіне оқушылардың, олардың отбасы мен қоршаған ортасының өмірлік тәжірибесі үлкен әсер етеді. Сондықтан, тәрбие процесін ұйымдастыруда тәрбиеші балаға теріс әсер етуі мүмкін факторларға ерекше назар аудара отырып, тәрбиелік әсердің барлық жиынтығын, олардың өзара байланысын ескеруі керек.
Тәрбиешілердің міндеті-тәрбие процесі барысында жеке тұлғаға бағытталған педагогика туралы ұмытпай, оқушылардың қалыптасқан қарым-қатынасын мақсатты және саналы түрде бағыттау.
Тәрбие процесі өзгеріссіз қалады, ол үнемі дамып, өзгеріп отырады. Бұл балалардың жасына, жеке ерекшеліктеріне, психологияның, физиологияның және педагогиканың жаңа теориялық ұстанымдарына байланысты. Тәрбие процесіндегі барлық қарама-қайшылықтар шешілуге тиіс. Қарама-қайшылықтарды жеңу баланың дамуы мен тәрбиесіне ықпал етеді. Балаларды тәрбиелеу мен дамытудың бүкіл жүйесі педагогика ғылымы қабылдаған тәрбие принциптерін анықтайды.
Мектепке дейінгі балалардың сензитивті кезең ретінде танымдық және шығармашылық белсенділіктерін қалыптастырудың тұлғалық негізділігі, жеке тұлғаның дамуы туралы теориялық ұсыныстардың негізі Л.С.Рубинштейн, Л.И.Божович, Л.А.Венгер, Л.С.Выготский, П.Я.Гальперин, А.В.Запорожец, Д.Б.Эльконин, Т.Тәжібаев, М.Мұқанов, Қ.Жарықбаев, Ә.Алдамұратов, Х.Т.Шерьязданова т.б. ғалымдардың еңбектерінде қаланды.[4,83]
1.2 Мектеп жасына дейінгі баланы тәрбиелеудің негізгі түрлері
Мектеп жасына дейінгі балалардың дене тәрбиесі олардың өмірі мен денсаулығын қорғаумен тығыз байланысты. Баланың өмірі мен денсаулығын қорғау ережелері мектепке дейінгі қызметкерлерге арналған арнайы нұсқаулықтар мен әдістемелік хаттарда баяндалған. Балабақшада балалардың дамуы мен денсаулығының жай-күйіне медициналық бақылау үнемі жүргізіледі, денсаулықты нығайту үшін алдын-алу шаралары жүргізіледі.
Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу мен дамытудың кешенді бағдарламаларының авторлары салауатты өмір салтын, тазалық пен дәлдікке деген қажеттілікті, мінез-құлық мәдениеті мен тәуелсіз моториканы қалыптастыруға көп көңіл бөледі. [3,125-126] Балабақшадағы еңбек тәрбиесінің басты нысанасы- баланы сәбилік шағынан қарапайым еңбек дағдыларына баулу, еңбек туралы дұрыс көзқарас қалыптастыру.
Балабақшадағы еңбек тәрбиелік- білімдік жұмыс жүйесін ұйымдастырудың амалы ретінде маңызды орын алады. Бау- бақшада, гүлзарларда және табиғат мүйісінде үнемі жұмыс жасау өсімдіктер мен жануарларға деген ынта- ықыласты арттырады, балалардың табиғаттағы заттарды сүюіне және оларға ұқыпты қарауына көмектеседі, еңбексүйгіштік пен басқа да адамгершілік саналарының қалыптасуына ықпал етеді.[5,25] Істелген істің мәнін, оның мақсатын жете түсінуі үшін балалардың қандай да болмасын бір тәсілді меңгеріп қана қоймай, оның неліктен керек екендігін де түсінгендері өте маңызды.
Баланың жеке басының еңбекке бейім болып өсуі оны еңбек тәрбиесіне баулуға тікелей байланысты. Балабақшадағы дұрыс ойластырылған еңбектің орны ерекше, мұндай еңбек тәрбиесі барысында бала дұрыс әрекет жасап айналадағы орта жайында алғашқы мағлұматтар алады, айналадағының бәріне қызыға қарайды, еңбекті жақсы көруге әдеттенеді.
Балабақшаның ересектер тобында тұрмыстық- шаруашылық еңбек пен табиғат бұрышындағы өсімдіктер мен жануарларды күту, гүл, жеміс, көкөністерді өсіру, т.б. еңбек түрлері жатады. Мұндай еңбек түрлері балалардың білім- құмарлык, бақылағыштық, табиғатқа жаңашырлық, ұйымшылдық сиякты адамгершілік қасиеттерін жетілдіреді. [6,189-190] Табиғат аясындағы еңбек тәрбиесі баланың айнала қоршаған орта туралы талғамын дамытып, әдемілікке әуестендіріп, адамгершілік қасиеттерін қалыптастырады, ақыл-ойын, қиялын ұштап, ересектер еңбегін бағалауға үйретеді.
Мектеп жасына дейінгі балаларды адамгершілікке тәрбиелеудің басты міндеті -- адамгершілік қатынастарды тәрбиелеу. Бұл қатынастардың қалыптасуы үшін адамгершілік тәрбиесінің компоненттерін білу қажет. Бұл ең алдымен адамгершілік сананы, адамгершілік сезімдерді, адамгершілік мінез-құлық дағдылары мен әдеттерін қалыптастыру. Адамгершілік білім беру жүйесінде бұл компоненттер бірлікте әрекет етеді.
Тұлғаның адамгершілік және әлеуметтік дамуы іс-әрекетте жүреді, оның барысында балалар моральдық қатынастарға түседі. Қазірдің өзінде мектепке дейінгі жаста бұл қатынастар ересектердің белгілі бір ережелері, нұсқаулары мен талаптары негізінде құрылады.
Адамгершілік тәрбие процесі, жоғарыда айтқанымыздай, баланың жеке басының әлеуметтік дамуынан тыс мүмкін емес. Мектеп жасына дейінгі балалардың адамгершілік тәрбиесі баланың эмоционалды саласымен, оның тәжірибесімен байланысты. Қайғы мен қуаныш, қуаныш пен ұялшақтық -- мұның бәрі мектеп жасына дейінгі балаларға тән. Сондықтан балалардың адамгершілік тәрбиесі мен әлеуметтік дамуы әдебиеттерден, фильмдерден, қойылымдардан, қуыршақ театрын құрудан және т.б. жарқын мысалдарды қажет ететіні табиғи құбылыс. [7,146] Адамгершілік тәрбиесі әр түрлі іс-шараларда тиімді өтеді, өйткені бұл баланың мінез-құлық белгілері мен жеке қасиеттерін қалыптастыруда із қалдыратын іс-әрекетке қатысуы. Тәрбиешінің мінез -- құлқы, оның балаларға деген көзқарасы, оған қойылатын талаптар баланың жеке басын қалыптастырады және баланың жеке басының жалпы бағыты өте маңызды-ол жасампаз, белсенді тұлға немесе тұтынушы, өзімшіл болып өсіп келе ме, өзі үшін мүмкіндігінше көп нәрсені алуға тырысады.
Әр түрлі жастағы балалардың адамгершілік тәрбиесінің мазмұнын жоспарлай отырып, мұғалім балаларға қандай адамгершілік қасиеттерді тәрбиелейтінін, қандай құралдар мен әдістерді қолданатынын ойлайды. Сонымен, мақсаттылықты тәрбиелеу кезінде мұғалім балаларды өз іс-әрекетіне мақсат қоюға үйретеді, содан кейін балаларға осы мақсатқа қалай жетуге болатындығын айтады, тапсырманы орындаудың үлгісін береді, балалармен бірге мақсатқа жету жолдарын көрсетеді. Бірте-бірте балалар ойынның мақсатын, жұмыстың мақсатын өз бетінше қоюды үйренеді.
Мектеп жасына дейінгі балалар қарапайымдылықты тәрбиелейді, өйткені балалар көбінесе өздері мен ата-аналары туралы мақтанғанды, қиялдағанды ұнатады. Мұғалім балаға өз мүмкіндіктерін, қызметінің нәтижелерін сыни тұрғыдан бағалауға көмектеседі, балаларды өзінің қадір-қасиетін дұрыс бағалауға үйретеді. Позитивті моральдық қасиеттерді қалыптастыру тәрбиешілердің мақсатты дәйекті жұмысының нәтижесі болып табылады. Бұрыннан бар жағымсыз қасиеттерді жеңу үшін көп шыдамдылық қажет.
Баланың жаман мінез-құлқының себептері әртүрлі: баланың отбасындағы бүлінуі және, керісінше, оған назар аудармау; балаға шамадан тыс сүйіспеншілік, оның әр тілегін тез арада орындау және баланың үнемі жазалануы, талаптардың бірлігі мен реттілігінің болмауы. [2,63] Мұғалім баланың мінез-құлық нормасынан ауытқу себептерін анықтайды, онымен тәрбие жұмысының жолдарын анықтайды, мұндай баланың барлық жағымды көріністерін мұқият қадағалайды және мадақтау, көтермелеу, сенім және т. б. жүйесін қолданады.
Осылайша, мектеп жасына дейінгі балалардың адамгершілік тәрбиесі мен әлеуметтік дамуы көп қырлы процесс болып табылады және тәрбиешілер мен мектепке дейінгі білім беру мекемелерінің барлық қызметкерлерінің оны жүзеге асыруға шығармашылық көзқарасын талап етеді.
Ақыл-ой тәрбиесі-бұл ең алдымен мектеп жасына дейінгі балалардың белсенді ақыл-ой әрекетін дамыту
Мектеп жасына дейінгі балалардың тәрбие процесінің мазмұнына ақыл-ой тәрбиесі де кіреді. Ақыл-ой тәрбиесі міндеттерін іске асыруға дұрыс көзқарас қалыптастыру үшін баланың ақыл-ой дамуының заңдылықтарын терең білу қажет. Дәл осы бағытта ғылыми психологтар мен педагогтар жұмыс істейді. Балалардың ақыл-ой дамуының жас ерекшеліктерін зерттеу балалардың қабілеттерін дамытудың заңдылықтары мен ерекшеліктерін, танымдық қызығушылықтарын, балалардың визуалды-бейнелі ойлауын, логикалық ойлаудың алғышарттарын анықтауға бағытталған. [1,96] Мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл-ой дамуының барлық анықталған заңдылықтарының негізінде баланың жас ерекшелігінің әртүрлі кезеңдеріндегі ақыл-ой тәрбиесінің мазмұны мен әдістері анықталады.
Толыққанды ақыл-ой тәрбиесі тек педагогикалық тұрғыдан дұрыс ұйымдастырылған іс-әрекетте жүреді.
Ақыл-ой тәрбиесінің мазмұны: зияткерлік дағдыларды, қиялды, қабылдауды, есте сақтауды, ойлауды, қызығушылықты және ақыл-ой қабілеттерін дамыту.
Баланың ақыл-ой дамуы мен тәрбиесінің негізі сенсорлық білім болып табылады, ол ең алдымен сезім мен қабылдауды дамытуға бағытталған. Бала әлемді сезім мен қабылдау арқылы біледі. Сезімдер мен қабылдаудың даму деңгейі баланың танымдық іс-әрекетінің сәттілігін анықтайды.
Сенсорлық білім мазмұнына визуалды сезімдерді дамыту кіреді: балаларға түстерді ажыратуға және атауға үйретіледі, реңктер туралы түсінік қалыптастырады, суретті қарау кезінде кескіннің көркемдік экспрессивтілігіне қалай қол жеткізуге болатындығын көру қабілетін дамытады. Дыбыстардың, түстердің, реңктердің, пішіндердің ұзақтығы мен күшін ажырата білу музыкалық шығармаларды, кескіндемені жақсы түсінуге, музыканы тыңдаудан, өнер туындыларын қарастырудан эстетикалық ләззат алуға мүмкіндік береді.
Сенсорлық білім есту сезімталдығын дамытуды, Қоршаған ортадағы дыбыстарды тыңдау және ажырата білуді, сөйлеу есту қабілетін дамытуды қамтиды. Балаларда сөйлеудің дыбыстық мәдениетін дамыту, мектеп жасына дейінгі балаларды сөздің дыбыстық құрылымын талдауға үйрету, сөйлеуде өз сезімдерін көрсету, әдеби кейіпкерлердің өмірі мен өмірінен, әсіресе ертегілерден оқиғаларды баяндау және қайталау кезінде эмоционалды жағдайды түсіну өте маңызды.
Ақыл-ой тәрбиесінің мазмұнына қарапайым математикалық идеяларды дамыту және дизайн кіреді. Мектеп жасына дейінгі балалардың математикалық дайындығына есептеуді үйрету, сандық көріністерді дамыту, қарапайым арифметикалық есептерді шешуге және құрастыруға үйрету кіреді.Ойын барысында, сабақтарда және топ жұмысының режимдік сәттерінде балалар заттардың орналасуын, бағытын, ұзындығын анықтауды үйренеді.
Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу мен дамытудың барлық кешенді бағдарламаларында ақыл-ой тәрбиесі мен дамуы міндетті түрде математикалық идеялар мен ұғымдарды дамытуды қамтиды. Мұны күнделікті өмірде, серуендеу кезінде, дидактикалық ойындарда және арнайы сабақтарда жасау ұсынылады. Логикалық ойлаудың алғышарттарын дамыта отырып, тәрбиешілерге питомниктер, жұмбақтар, тілдік бұрылыстар, әртүрлі геометриялық жұмбақтар, дизайнерлермен жұмыс жасау ұсынылады.
Жалпы, ақыл-ой тәрбиесі үшін баланың интеллектуалды дамуына және оның жеке интеллектуалдық белсенділігіне көмектесетін көптеген құралдар қолданылатындығын анықтауға болады.
Мектеп жасына дейінгі балаларды еңбекке тәрбиелеу балалардың белсенділікке, тәуелсіздікке ұмтылуына негізделген. Еңбек қызметінің элементтері және олардың белсенді қызметке қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған. Баланы еңбектің мақсаты емес, оның нәтижесі емес, процестің өзі қызықтырады. Бұл балалар жиі төселіп, бір еңбек қызметін, лақтырып және жеткізеді, оның соңына дейін.
Тәрбиешінің міндеті-кез-келген жұмыстың түпкілікті нәтижесіне балалардың тұрақты қызығушылығын қалыптастыру. Бұл балада еңбекқорлықты дамытуға ықпал етеді. Кішкентай кезінен бастап баланы ойыншықтармен ұқыпты ұстауға үйретеді, оларды жөндеуге, орнына қоюға үйретеді. Бұл алдымен ересектердің басшылығымен жүреді, содан кейін балалар бұл жұмысты өздері жасайды. [4]Демек, ересектердің басшылығымен балалар еңбек туралы, ойыншықтарды, ұшақтарды, машиналарды, нан пісіруді және т.б. кім және қалай жасағандығы туралы білім алады.
Мұндай танысу балаларды басқа адамдардың жұмысына құрметпен қарауға тәрбиелейді, адам жасаған барлық нәрсеге ұқыпты қарауға үйретеді. Бұл жұмыс қиын, өйткені бала өмірде материалдық құндылықтарға теріс көзқарасты көреді. Сондықтан тәрбиешінің тағы бір міндеті-әр адам үшін, отбасы мен мемлекет үшін жасалған материалдық құндылықтардың маңыздылығын ашу.
Мұғалім балалардың топта жұмыс істеу қабілетін дәйекті және табанды түрде қалыптастырады. Дәл осы бірлескен қызмет мектепке дейінгі балалар оқиды бөлуге міндеттерін, тапсырмаларын орындауға сверстника немесе аға жасы бойынша.
Бірлескен іс-әрекетте балалар басқа, достық қарым-қатынастарға көмек көрсетуді үйренеді. Егер еңбек дұрыс ұйымдастырылса, бала физикалық күш пен ерік-жігерді дамыта отырып, белгілі бір күш жұмсайды.[8]
Еңбек қызметін ұйымдастыра отырып, жұмыс орынды, баланың дамуы үшін пайдалы, мүмкін және тиімді болуы керек екенін есте ұстаған жөн.
Балабақшада балалар әртүрлі еңбек түрлерін орындайды: өзіне-өзі қызмет көрсету, тұрмыстық еңбек, табиғаттағы еңбек, қол еңбегі.
Өзіне-өзі қызмет көрсету еңбегінің көмегімен балалардың өз бетінше, ұқыпты болу, жеке заттарын, ойыншықтарын ретке келтіру дағдылары мен біліктері тәрбиеленеді. Балаларды ерте жастан бастап өзіне-өзі қызмет көрсетуге үйретеді.
Эстетикалық тәрбие. Эстетика-бұл адамның өмірде және өнерде әдемі және керемет нәрсені қабылдау, түсіну, бағалау және құру қабілетін дамытуға және жетілдіруге бағытталған іс-шаралар жүйесі.Әдістеме мұғалім мен баланың көркемдік құндылықтарды қабылдауға ,пәндік ортаның өнімді қызметіне шығармашылық қабілеттерін дамытудағы бірлескен іс-әрекетіне негізделген.
Мектепке дейінгі жаста бұл баланың эстетикалық сезімдерін дамытуға, эстетикалық бағалауды және айналамыздағы барлық нәрсеге эстетикалық қатынасты, балалардың өмірдегі және өнердегі әдемі туралы идеялары мен білімдерін қалыптастыруға ықпал ететін балалардың өмірі мен іс-әрекетін ұйымдастыру. Мақсаты-табиғатта, күнделікті өмірде, өнерде сұлулықты қабылдауға, сезінуге, бағалауға қабілетті шығармашылық тұлғаны қалыптастыру.
Ойын барысында, сабақтарда және топ жұмысының режимдік сәттерінде балалар заттардың орналасуын, бағытын, ұзындығын анықтауды үйренеді.
Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу мен дамытудың барлық кешенді бағдарламаларында ақыл-ой тәрбиесі мен дамуы міндетті түрде математикалық идеялар мен ұғымдарды дамытуды қамтиды. Мұны күнделікті өмірде, серуендеу кезінде, дидактикалық ойындарда және арнайы сабақтарда жасау ұсынылады.
Логикалық ойлаудың алғышарттарын дамыта отырып, тәрбиешілерге питомниктер, жұмбақтар, тілдік бұрылыстар, әртүрлі геометриялық жұмбақтар, дизайнерлермен жұмыс жасау ұсынылады.Жалпы, ақыл-ой тәрбиесі үшін баланың интеллектуалды дамуына және оның жеке интеллектуалдық белсенділігіне көмектесетін көптеген құралдар қолданылатындығын анықтауға болады.
ІІ тарау. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛА ТӘРБИЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Мектепке дейінгі топтарда тәрбие жұмыстарын жүргізу
Мектепке дейінгі ұйымдарда бала тәрбиесіне қажетті алуан түрлі жұмыстар атқарылады, соның ішіндегі маңызды бір саласы дене тәрбиесі болып табылады. Дене тәрбиесі бойынша жұмыс түрлерінің балалардың денсаулығына, дене бітіміне, ойлай білу қабілетін дамытуда маңызы ерекше.
Мектепке дейінгі білім берудің мемлекеттік ұйымдары нормативтік-құқықтық актілермен бекітілген мектепке дейінгі ұйымдар қызметінің нормалары мен ережелерін сақтау кезінде оларға мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру үшін мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жөніндегі қызметті жеткізушілердің тізбесіне қосылады.
Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбие мен оқытудың негізгі міндеттері:
-Ұжымға тәрбиелеу, балалардың өзара ұжымда қарым-қатынасын қалыптастыру, Отанға деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу, әр түрлі ұлт өкілдеріне қадір тұту және сыйлау;
-- Баланың өмірін сақтау және денсаулығын нығайту, толыққанды дене бітімін дамыту, Қазақстан Республикасы халықтарының ұлттық дәстүрі негізінде салауатты өмір салты құндылығын қалыптастыру;
-- Толық кеңістікті құру және мектеп жасына дейінгі баланың жеке дамуын кешенді сүйемелдеудің қамтамасыз ету;
-- Баланың сөйлеуін және ана тілін, қарым-қатынас мәдениетін дамыту, сауат ашу негіздерін меңгеруге даярлау;
-- Мектеп жасына дейінгі балалардың адамгершілік құндылық бағдарын адамның оң мінез-құлқы, нормасы, тәртіптік ережесі, қазақстандық қоғамда қалыптасқан халықтық салт-дәстүр үлгісінде қалыптастыру;
-- Өз Отаны мен туған өлкесіне сүйіспеншілігін, мемлекеттік рәміздерге құрметпен, қоршаған орта, отбасы, түрлі ұлт өкілдеріне адамгершілікпен қарауға тәрбиелеу;
-- Балада қоршаған дүние, өзі және әлеуметтік ортасы туралы алғашқы түсініктің тұтас бейнесін қалыптастыру.
Мектеп жасына дейінгі балалардың дене тәрбиесі жұмысының сапасын және тиімділігін арттыру қазіргі педагогика ғылымының және қоғамның алдына қойған маңызды ісі болып табылады.
Баланы өмірінің алғашқы күндерінен бастап тәрбиелеу керек. Бірқатар мұғалімдердің пікірінше, жақсы тәрбие баланың қоғамға сәтті кіруін және ондағы өнімді өмір сүруін қамтамасыз ете алады. Тәрбиенің негізі-мейірімділік, жауаптылық, еңбекқорлық, қамқорлық, адалдық және әдептілік сияқты жеке қасиеттер. Бұл қасиеттерді бала бойына дарыта білу қажет.[1,156]
Мектепке дейінгі жастағы балаларды тиімді тәрбиелеуді ұйымдастыру шарттары:
oo Мектепке дейінгі және отбасылық тәрбиенің бірыңғай әдістерін, құралдары мен әдістерін қолдану. Баланың отбасы мен тәрбие мекемесі бірлесіп, "бір бағытта"жұмыс істеуі керек. Сондықтан мұғалім үшін әр оқушының ата-анасымен (қамқоршыларымен) тиімді қарым-қатынас орнату өте маңызды.
oo Баланың ата-анасымен толық қарым-қатынасын қамтамасыз ету. Жұмыспен қамтылғанына қарамастан, ата-аналар балаларға жеткілікті көңіл бөлуі керек. Бұл мектепке дейінгі балалық шақтағы әр баланың ата-аналарының назарын қажет ететіндігіне байланысты. Бұл бірлескен жұмыс, серуендеу, қарым-қатынас және т. б. болуы мүмкін.
oo Өзінің оң мысалы - мектеп жасына дейінгі балаларды (ата-аналар, тәрбиешілер, мұғалімдер) тәрбиелеумен тікелей айналысатын ересектер, ең алдымен олардың мінез-құлқы, сыртқы келбеті, мінез-құлқы және т.б., балаға әдепті адамның қандай болатындығы туралы дұрыс үлгі көрсетуі керек. Яғни, баланың айналасындағы ересектер ең алдымен барлық талаптарға сай болуы керек.
oo Ересектер баланың айналасында және ол үшін ұйымдастыратын білім беру ортасы. Қоршаған орта тек отбасы аясында ғана емес, балабақшада, ойын алаңында және т.б. дұрыс ұйымдастырылған орта балаға қажетті тәрбиелік әсер етеді.
oo Әр түрлі тәрбие әдістері мен құралдарын қолдану, оларды біріктіру, мектеп жасына дейінгі баланың жас және жеке қажеттіліктеріне сәйкес қолдану.
Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеуді ұйымдастырудың осы шарттарын сақтаумен қатар, келесі принциптерге сүйену маңызды:
oo Белсенді дербес қызмет принципі;
oo Тәрбие процесінің үздіксіздігі принципі;
oo Білім беру сатылары арасындағы сабақтастық принципі;
oo Тәрбие процесінің тұтастық принципі;
oo Психологиялық жайлылық принципі;
oo Қолданылатын тәрбие әдістері мен құралдарының вариативтілік принципі;
oo Шығармашылық принципі.
Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу процесінің теориялық негіздері келесі ережелер мен идеяларды анықтайды:
- мектепке дейінгі балалық шақтың өзіндік құндылығы және оның тұлғаның кейінгі дамуы үшін маңызы;
-баланың жеке басын әлеуметтік мұрагерлік процесі, мәдени тақырыптарда, білімдерде, дағдыларда, құндылықтарда және т. б. көрінетін қол жетімді әлеуметтік-мәдени тәжірибені белсенді игеру процесі ретінде дамыту;
- тәрбиедегі қызметтің шешуші рөлі. Мектеп жасына дейінгі баланы тәрбиелеу ойынның жетекші рөлімен балалар іс-әрекетінің өзара байланысты түрлері жүйесінде жүреді;
- баланың жеке басының дамуы субъективті белсенділіктің көрінісі, субъективті тәжірибе, субъективті ұстанымның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.