Экологиялық туризмнің түрлеріне тоқталдық

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Х. Досмұхамедов атындағы Атырау университеті

География, туризм және су ресурсы кафедрасы

Қорғауға жіберілді

география кафедрасының меңгерушісі, А. З. Жумагазиев

«___» 2021 ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Қазақстанда экологиялық туризмді дамытудың алғышарттары»

5В090200 - «Туризм» мамандығы бойынша

Орындады:

Кургенов Д. А.

Орындады::

Ғылыми жетекші:

т. ғ. докторы

Кургенов Д. А.: Сапанов С. Ж.

Орындады:: Норма бақылаушы:

Кургенов Д. А.: Таскалиева Г. Б.

Атырау 2021

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . . . ……3

1 ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТУРИЗМНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ . . . 6

Экологиялық туризм түсінігі және даму тарихы . . . 6

1. 2 Экологиялық туризмнің принциптері, мақсаттары және түрлері . . . 10

1. 3 Экологиялық туризмді дамытудың шетелдік тәжірибесі . . . 12

2 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ МҮМКІНДІКТЕРІН ТАЛДАУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ . . . 15

2. 1 Қазақстанның туристік ресурстық әлеуетінің сипаттамасы . . . 15

2. 2 Қазақстанның негізгі экотуртуристік аймақтары . . . 19

2. 3 Қазақстандағы экологиялық туризмді дамытудың мүмкіндіктері . . . 21

3 ҚАЗАҚСТАНДА ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ . . . 27

3. 1 Экотуризмді дамытудың мемлекеттік қолдауы . . . 27

3. 2 Қазақстанда туризмді дамыту мемлекеттік бағдарламасы . . . 32

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 40

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 42

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. ХХ ғасырдың 80 - ші жылдары туризмнің жаңа түрі-экологиялық туризм, экотуризм (ecotourism) қалыптаса бастады, оның мақсаты экологиялық ағарту және табиғат пен жергілікті мәдениетті сақтауға жәрдемдесу болып табылады. Әлемде экотуризмнің дамуы ерекше қорғалатын табиғи аумақтар (ЕҚТА) - табиғи резерваттар, ұлттық парктер, табиғат ескерткіштері жүйесінің қалыптасуымен тығыз байланысты. Бүгінгі таңда экотуризм әлемдік туризм индустриясында маңызды рөл атқарады. Дүниежүзілік туристік ұйым (ДТҰ) сарапшыларының болжамы бойынша, XXI ғ. экотуризмнің өсу қарқыны бұрынғысынша жоғары болады, ал алынатын табыс әлемнің көптеген елдерінің, әсіресе дамушы елдердің экономикаларының дамуына елеулі үлес қосады. Түрлі бағалаулар бойынша экологиялық туризм қазіргі уақытта әлемдік туризмнің бүкіл нарығының 10-20% - ын құрайды және неғұрлым серпінді дамып келе жатқан сала болып табылады.

Туризмді дамыту экономиканың басқа ешбір саласы сияқты жұмыс орындарын құруды және шағын бизнесті дамытуды ынталандырады, ресурстарды өңірлер мен облыстар арасында қайта бөледі, экономиканың көлік, байланыс, қызмет көрсету саласы, сауда, құрылыс, халық тұтынатын тауарлар өндірісі сияқты секторларына ынталандырушы әсер етеді және Қазақстан Республикасы экономикасын құрылымдық қайта құрудың перспективалы бағыттарының бірін құрайды. Қазақстандық туроператорлардың көпшілігі ішкі туризмге көбірек көңіл бөле бастады. Туризм мен қонақжайлылық экономиканың басым саласы бола алатын қазақстандық өңірлердің бірі Атырау облысы болып табылады. Аймақтың туристер арасындағы тартымдылығы көбінесе іскерлік және танымдық туризмді дамыту үшін аумақтағы ресурстармен байланысты екендігі күмән тудырмайды. Облыста қолайлы географиялық жағдай, сақталған табиғи әлеует, бай мәдени-тарихи мұра, сондай-ақ экотуризмді дамыту үшін үлкен әлеуетті мүмкіндіктері бар техногендік Ландшафттардың кең таралуы қолайлы үйлеседі. Бірақ сонымен бірге облыс аумағы рекреациялық-географиялық білімнің жеткіліксіздігімен сипатталады, бұл оның қалыптасуының бастапқы кезеңінде орналасқан туристік индустрияның дамуын тежейтін негізгі факторлардың бірі болып табылады. Осы жағдайларда Қазақстан Республикасының экотуристік әлеуетін кешенді бағалау және оның өңірлік ерекшелігі мен пайдалану перспективаларын айқындау қажеттігі туындады.

Жұмыстың өзектілігін айқындайтын екінші фактор Қазақстан Республикасы аумағының ландшафтық және мәдени-тарихи құрамдас бөлігін ғана емес, сол немесе өзге аумақта туризмді дамытудың базалық негізі болып табылатын туристік инфрақұрылымды дамытуды егжей-тегжейлі қарау қажеттігі болып табылды.

Зерттеу мақсаты. Осы зерттеудің мақсаты экологиялық туризмді дамыту үшін Қазақстан Республикасының табиғи-ресурстық әлеуетін кешенді бағалауды жүргізу болып табылады. Мақсатқа жету бірқатар өзара байланысты міндеттерді, атап айтқанда :

- аумақтың экологиялық-туристік зерттеулерінің теориялық негіздері мен әдістерін, тәжірибесін зерттеу;

- экологиялық туризмді дамыту шарттары бойынша, аумақтың экологиялық-туристік әлеуетін сипаттайтын көрсеткіштерді талдау;

- ҚР облыстарының экологиялық-туристік әлеуетін бағалау

- экологиялық-туристік аудандарды сипаттау және экологиялық-туристік әлеует көрсеткіштерінің әр түрлі үйлесімімен аумақтарды дамыту перспективаларын анықтау;

-ЕҚТА және ҚР басқа да табиғи және техногендік нысандарындағы туристік-экскурсиялық маршруттар мен экологиялық соқпақтардың сипаттамасын әзірлеу және жасау.

Зерттеу нысаны мен пәні. Экологиялық туризмді дамытудың негізі ретінде Қазақстан Республикасының табиғи-ресурстық әлеуеті тікелей зерттеу объектісі болып табылады. Зерттеу тақырыбы - аймақтық экотуризмнің дамуының негізгі бағытын анықтайтын аумақтық айырмашылықтар.

Теориялық және әдіснамалық негізі. Зерттеудің теориялық негізі Ландшафттану және физикалық география саласындағы ғалымдардың- Д. Л. Армандтың, А. Г. Исаченконың, рекреациялық география - Ю. А. Ведениннің, Н. С. Мироненконың, Л. И. Мухинныңа, И. И. Пирожниковтың, А. Ю. Александрованың, ИВ. Зориннің, экологиялық туризм: Н. Ф. Глазовскийдің, А. В. Дроздовтың, Е. Ю. Ледовскийдің, Н. В. Маралеваның, А. А. Дорофеевтің, В. П. Чижованың және т. б. еңбектері болды. Дипломдық жұмыстың бастапқы материалдары ҚР аумағының табиғи және мәдени-тарихи ресурстары, рекреациялық инфрақұрылымы туралы статистикалық, анықтамалық, қор, картографиялық және әдеби материалдар болды.

Қазақстан Республикасының экологиялық туризмін дамытудың перспективасы тиімді геосаяси жағдайға (Ресеймен, Қытаймен, Орта Азия мемлекеттерімен шектеседі), дамыған көлік желісіне, әлеуметтік-экономикалық инфрақұрылымына, қолайлы табиғи-климаттық жағдайларға, жоғары ландшафттық-рекреациялық және тарихи-мәдени әлеуетке негізделеді. Белгілі экотуристік объектілерден басқа түрлендірілген және қалпына келтірілген мәдени ландшафтар, сондай-ақ техногенді (тау-кен өнеркәсібі) кешендер болуы тиіс, онда техногенді ландшафтарды рекультивациялау әдістерін әзірлеу үшін алаңдар орналастырылады және мәдени неоландшафттардың фрагменттері жасалады [2] .

Қазақстан Республикасы экологиялық туризмнің әртүрлі түрлері: ғылыми, табиғат тарихының турлары, шытырман оқиғалы, табиғи қорықтар мен резервацияларға саяхат үшін экологиялық, эстетикалық және мәдени-танымдық тартымдылығы бойынша табиғи-ресурстық әлеуетті құрамдауышта және интегралдық бағалау негізінде кеңістікте сараланған.

Қазақстан Республикасында экологиялық туризмді дамыту қиындықтарын еңсеру экономикалық және ұйымдастырушылық іс-шаралар кешенінің шешімінде көрінеді.

Алынған нәтижелердің сенімділігі нақты материалды өңдеудің және талдаудың заманауи әдістерін, сондай-ақ объектіні зерттеуге жүйелі көзқарасты қолдану арқылы қамтамасыз етіледі.

Ғылыми жаңалық және практикалық маңыздылығы:

- ескі игерілген аумақтардың экологиялық туризмін дамыту үшін табиғи-ресурстық әлеуетті бағалаудың жүйесі әзірленді:

- Қазақстан Республикасының аумағын экотуристік әлеует бойынша аудандастыру жүргізілді;

- экологиялық туризмді дамыту үшін Қазақстан Республикасының ЕҚТА табиғи-ресурстық әлеуеті бағаланды;

- техногендік ландшафттарды экологиялық туризм объектілері ретінде пайдалану мүмкіндігі бағаланды, бұл зерттелген аймақта экотуризмнің дамуындағы ерекше аймақтық ерекшелік болып табылады.

Ғылыми практикалық маңыздылығы:

- елдегі туризм мен рекреация саласын тұрақты дамыту бағдарламаларын әзірлеуге негіз бола алады;

- рекреациялық аумақты орналастыру, табиғат қорғау іс-шараларын жүргізу схемаларын экологиялық негіздеу міндеттерін шешуге мүмкіндік береді;

- облыстық бағдарламаларды жүзеге асыру үшін негіз бола алады.

Зерттеу әдістері Ғылыми жұмысты зерттеуде статистикалық, экологиялық, сараптамалық, бақылау әдістері қолданылды. Бұл жұмысты жазу үшін картографиялық, әдеби және қор материалдары пайдаланылды: ғылыми журналдардағы мақалалар, экологиялық туризм бойынша оқулықтар, интернет-ресурстар бойынша мәлеметттер алынып жазылынды.

Практикалық база Ғылыми жұмыс Х. Досмухамедов атындағы Атырау университеті және өндірістік пен дипломалды практикасы кезінде «Поехали снами» туристік фирмасында зерттелді.

Дипломдық жұмыстың көлемі мен құрылымы

Диплом жұмысы кіріспе бөлімінен, үш негізгі тараудан, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

Бірінші тарауда экологиялық туризм түсінігі және даму тарихына сипаттама жасалынып, шет елдердердің тәжрибесімен бөлістік. Экологиялық туризм туралы түсінік берілді. Экологиялық туризмнің түрлеріне тоқталдық.

Екінші тарауда Қазақстан республикасындағы экологиялық туризмді дамытудың мүмкіндіктерін талдау және бағалау деп аталған. Тараушаларда Қазақстанның негізгі экологиялық аймақтары зерттелді. Туризмді дамытудың мүмкіндіктерін қарастырылды.

Үшінші тарауда ҚР экологиялық туризмді дамытудың қазіргі жағдайы мен перспективалары зерттелді. Экотуризмді дамытудың мемлекеттік қолдауы мәселелері талқыланды.

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТУРИЗМНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Экологиялық туризм түсінігі және даму тарихы

Жаппай туризмнің алуан түрлі түрлерінің қарқынды дамуының жалпы фонында ХХ ғасырдың соңғы онжылдықтарында экологиялық туризм деп аталатын тың табиғат пен оның компоненттерін бақылаумен байланысты бағыттар қарқынды дамыды.

ХХ ғасырда әлемде қоршаған ортаға жүктеменің біртіндеп артуына байланысты адамзат жинақталған тәжірибені түсінуге, оны ұйымдастыруға және экономикалық қызметтің тиімділігін арттыру жолдарын табуға тырысып, қоршаған ортаның проблемалары туралы ойлана бастады. Адамның қоршаған ортаға әсері өте үлкен және табиғи компоненттерге оның қызметінің кез-келген саласы, соның ішінде туризм де әсер етеді. Өткен ғасырдың 80-ші жылдарының басынан бастап саяхат басымдықтарының бірі-экологиялық туризм болып табылады. Экологиялық туризм-табиғи кешендерге әсер етпейтін, жергілікті халықтың әл-ауқатын сақтауға және жақсартуға ықпал ететін табиғаттағы туризм мен рекреацияның кез келген түрі. Бүгінгі таңда экологтар табиғи және рекреациялық туризмді дамытуда табиғатқа әсер ететін салдарлар туралы ойлайды.

Экотуризмнен экологиялық ағарту бөлінбейді. Табиғатты біле отырып, туристер оған мұқият қарау қажеттілігімен таң қалдырады. Экотуризмнің экологиялық мәдениетті қалыптастыруға қосқан үлесі өте құнды.

Экотуризм туралы айтатын болсақ, проблемалардың бірі-оның әлеуетін пайдалануды теңдестіру мәселесі. Осылайша, мүдделер тепе - теңдігі қамтамасыз етілуі керек: экологиялық - табиғи құндылықтарды қорғау көптеген туристер, экономикалық - туристерден қаражат алу, әлеуметтік-туристерді рухани және физикалық демалыспен қамтамасыз ету, табиғатқа деген сүйіспеншілікті тәрбиелеу.

Н. С. Мироненконың және И. Т. Твердохлебовтың (1981) анықтамасы бойынша рекреация - бұл «тұрақты тұратын жері болып табылатын елді мекеннен тыс орналасқан мамандандырылған аумақтардағы адамдардың сауықтыру, танымдық, спорттық және мәдени-ойын-сауық қызметі үшін бос уақытын пайдалану процесінде туындайтын құбылыстар мен қатынастардың жиынтығы».

Туризм-адамдардың күнтізбелік бір жыл ішінде 24 сағаттан 6 айға дейінгі мерзімге немесе жергілікті көзден төленетін қызметпен айналыспай, ойын-сауық, сауықтыру, спорт, қонақжай, танымдық, діни және өзге де мақсаттарда кемінде бір түней отырып, тұрақты тұратын жерінен ерекшеленетін басқа елге немесе жерге уақытша кетуі. [2]

Туризм-экономикалық, әлеуметтік, экологиялық мәдениеттердің күрделі жүйесі. Туризм қоршаған ортаның өзгеруі болса да. Экономикалық тұрғыдан алғанда, туризм облыстың экономикалық дамуына, жергілікті халықтың жұмыспен қамтылуын арттыруға әсер етеді. Туризм табиғи ресурстарды экологиялық тұрғыдан дұрыс пайдалану болып табылады. Туризмнің жағымды әсеріне мыналар жатады: тарихи ескерткіштерді сақтау, ұлттық саябақтар мен қорықтар құру. Алайда, көптеген елдер туризмнің рекреациялық жүйелерін құруда қаражаттың жоқтығынан табиғатты қорғау және сақтау үшін ешқандай қадамдар жасамайды. Теріс салдары көбінесе оң нәтижелерден асып түседі. Бұл өзендердегі, теңіздердегі, көлдердегі судың сапасына, ауа сапасына және жергілікті жабайы табиғаттың жойылуына әсер етеді. Туризмді дамыту өркениетті қалған жерлер санын көбейтуге мүмкіндік береді, осылайша табиғатқа айтарлықтай зиян келтіретін «жабайы» туристердің санын азайтады. Туристік қызметтен түсетін тұрақты кірістер табиғи әлеуетті одан әрі пайдалану үшін ақылға қонымды және тиімді тәсілмен дамуға байланысты мәселелерді шешуге көмектеседі.

Қазіргі уақытта отандық және шетелдік дереккөздерде экологиялық туризмнің көптеген анықтамалары: «табиғатқа бағытталған», «тұрақты немесе экологиялық», «қолайлы туризм», «табиғатқа жақын» бар. Экотуризм Қоғамы (АҚШ) берген ең көп таралған анықтамалардың бірі: «Экотуризм - бұл экожүйелердің тұтастығын бұзбай, белгілі бір аумақтың табиғи және мәдени-этнографиялық ерекшеліктері туралы түсінік алу мақсатында салыстырмалы түрде таза табиғаты бар жерлерге саяхат, бұл табиғатты қорғау жергілікті халыққа пайдалы» [3] .

Айта кету керек, экологиялық туризм, бір жағынан, бұқаралық туризмнің басқа табиғи бағытталған түрлерімен, әсіресе белсенді түрлерімен теңестірілмеуі мүмкін. Қазіргі уақытта белсенді туризмнің әр түрі - спорттық, емдік-сауықтыру-нақты аймақтардың табиғи ерекшеліктерін пайдаланады [4] . «Табиғатта» болу тек жағымды әсер ғана емес, сонымен бірге туризмнің осы түрлерінің негізін құрайды. Екінші жағынан, экологиялық туризм ұғымын олардың іс жүзінде болмауына байланысты әлемнің тың, қол жетімсіз бұрыштарына саяхаттаудың тар шеңберіне дейін азайтуға болмайды.

Шын мәнінде, әр түрлі туроператорлардың тәжірибесінде экологиялық туризмді қабылдау әлдеқайда кең. Африканың дамушы елдерінде тіпті аң аулау экологиялық туризмге жатады, өйткені реттелетін ату арқылы нақты экожүйелердегі жануарлардың оңтайлы саны жасанды түрде реттеледі.

Мүмкін, әр елдің нақты жағдайында экологиялық туризм ұғымы болуы мүмкін және іс жүзінде оның мазмұны болуы мүмкін. Алдағы уақытта туризмнің бұл түріне нақты академиялық анықтама болмайды. Экологиялық туризм ұғымы негізгі мақсатпен анықталуы керек - туристердің экологиялық мәдениетін қалыптастыру, табиғатпен таныстыру, оның терең мәнін білу және оны қорғау қажеттілігін түсіну. Экологиялық туризм қолда бар табиғи теңгерімді сақтауға және табиғи бағдарланған тәрбиелеуге бағытталуы тиіс.

А. В. Дроздовтың ойынша экотуризмді табиғи-бағдарланған топқа жатқызады және оны 2 түрге бөледі: 1) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар (акваториялар) шекараларындағы экотуризм; 2) Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен акваториялар шекараларынан тыс экотуризм [6] .

Экологиялық туризм мен басқа түрлердің түбегейлі айырмашылығы туризм-табиғи аумақтардағы туристердің мінез-құлқын реттеу, табиғи ландшафттарды шамадан тыс жүктемеден және ластанудан қорғау.

Әлемдік практикада «тұрақты даму» терминінің пайда болуымен экологиялық туризмді табиғи және мәдени ресурстарды пайдаланудың экологиялық қауіпсіз әдісі ретінде туризмнің тұрақты дамуының нысаны деп атауға болады.

Туризмнің басқа түрі сияқты, экологиялық туризм эмоционалды және психологиялық стрессті төмендететін, адамның табиғатпен байланыста болуын, жаңа жерлер, саяхаттар туралы ақпарат алуды қамтамасыз ететін фактор ретінде маңызды әлеуметтік рөл атқарады. Бұл дүниетанымды белсенді кеңейту және әлемді тану құралы.

Экологиялық туризмнің ерекшелігі қол жетімсіз және дамымаған аудандарда тұратын халықтың табиғи және тарихи-мәдени көрікті жерлерге олардың жұмыспен қамтылу көзі ретінде ұқыпты қарауын, жалпы өмір сүру деңгейін арттыруды қалыптастыру болып табылады.

Мемлекеттің немесе туристер ағыны ағатын аймақтың табиғи ортасын өзгеріссіз күйде сақтау экотуризм мен осы аумақтарды дамытудың қажетті шарты болып табылады. Туризмнің бұл саласының ерекшелігі-ол «көрінбейтін экспорт» рөлінде әрекет етеді. Экспортқа шығарылған экологиялық туризм қызметтері елден шығарылмайды, демалушылар өздері оларды қызықтыратын объектіден бөлетін қашықтықты еңсереді. Осылайша, экологиялық туризм байырғы халықтың жұмыспен қамтылуын ұлғайтуға, мемлекеттің төлем балансына және жергілікті бюджеттерге айтарлықтай үлес қосады.

Қазіргі уақытта әлемдік ауқымда туризмнің бұл саласы туризмнің басқа түрлерінің арасында айтарлықтай үлеске ие (40-тан 60% - ға дейін) . ДТҰ деректері бойынша (25) экологиялық туризмнен түсетін табыстың жылдық өсімі 10-20 - дан 40% - ға дейін бағаланады. Соңғы онжылдықтарда әлемнің дамыған елдеріндегі заманауи тұтынушының маңызды ерекшелігі-қоршаған ортаның нәзіктігін түсінуге әкелетін дүниетанымның экологизациясы. Швейцарияда бұл 1979 жылы экологиялық туризмнің негізін қалаушылар, эколог ғалымдар И. Криппендорфнің және Р. Юнктың жасаған «туризм тұжырымдамасында» көрініс тапты. Тұжырымдама «жұмсақ» немесе «экологиялық» туризмнің туризмнің басқа түрлерінен басымдығын жариялайды.

Туризмнің бұл бағыты екінші дүниежүзілік соғыстан кейін АҚШ-та айтарлықтай дамуға жетті, сондай-ақ Азия мен Африкада демалуды жөн көретін және осы елдерге едәуір валюта әкететін туристер ағынын азайту мақсатында өз халқын «Америкаға бет бұруға» шешім қабылдады. Елдің табиғи және мәдени-тарихи көрікті жерлеріне жаппай жарнама ұйымдастырылды. Бұл американдықтардың патриотизмінің өсуіне серпін берді, сонымен қатар Үкіметтің үлкен жоспарланбаған экономикасының өсуіне де пайда әкелді. Экологиялық туризм инфрақұрылымына қызмет көрсететін экономиканың тұтас саласы өсті.

Экологиялық туризмді дамытудағы мемлекеттің басты стратегиялық рөлі демалушылардың бұрыннан қалыптасқан ең үлкен тартымдылығының ошақтарын - Йеллоустон саябағын, секва тоғайын, Колорадо үлкен каньонын, Ниагара сарқырамасын мүмкіндігінше жеңілдету және демалушылардың ағынын алыс, терең жерлерге, саяхатшылардың танымдық қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын көрнекті орындарға бағыттау болды. Экологиялық туризм бағыттарын әзірлеу кезінде барлығы есепке алынды: көркем пейзаждар, сарқырамалар, үңгірлер, үндістердің ежелгі жолдары, таңғажайып тастардың жиналуы, ежелгі ескерткіштер.

Жердің әртүрлі аймақтарында экологиялық туризмнен табыс алу тәсілдері әртүрлі, тек бір жалпы қағида сақталады - табиғатпен қарым-қатынастан ләззат алу үшін ақы төлеу. Ұлттық және табиғи саябақтардың аумағына кіру, ерекше көркем және сирек кездесетін жерлерге бару, тау шыңдарына шығу ақылы болып табылады. Сонымен, Пәкістан Үкіметінің 1996 жылы тау шыңдарына өрмелеу лицензияларын сатқаны үшін алымдары 390 800 АҚШ долларына жетті. Экологиялық туризм орындарында алынған алымдар таулы ландшафттарды сақтау және қалпына келтіру үшін қолданылады. Мысалы, Непалдағы Аннапурнның сегіз мыңыншы қорық аймағындағы төлемдер жергілікті қоршаған ортаны және экологиялық даму жобаларын сақтау үшін тікелей қолданылады [7] .

Дамыған туризмнің барлық дерлік мемлекеттерінде экологиялық турларды жайлылық, ұзақтық және т. б. бойынша айтарлықтай саралау бар, бұл әр түрлі деңгейдегі тұрғындар үшін айтарлықтай баға диапазонында экологиялық туризм қызметтерін ұсынуға мүмкіндік береді. Туризмнің әлеуметтік түрлері кеңінен дамыған: отбасылық туризм, Балалар мен жасөспірімдерге арналған туризм, мүгедектер мен жетім балаларға арналған қайырымдылық турлары.

Экотуризм қазір туроператорлық қызметтің сәнді бағытына айналды деп болжауға болады. Алайда, көбінесе экологиялық деп жарияланған турларда бұл сәнді заттаңбадан басқа ештеңе жоқ. Сондықтан шынайы экотуризмді оның әр түрлі формалары мен модельдерінде жалғаннан нақты ажырату қажет. Бұл үшін жеткілікті анықтау - сай ма параметрлері тур базалық қағидаттарына экотуризм болып табылатын қажетті және жеткілікті өлшемдерді анықтау керек.

Экологиялық туризм болуы тиіс (бес базалық қағидат) :

табиғатқа бағытталған және негізінен табиғи ресурстарды пайдалануға негізделген;

табиғи ортаға зиян келтірмейтін немесе қоршаған ортаның тұрақтылығына нұқсан келтірмейтін ең аз зиян келтіретін;

экологиялық ағартуға, табиғатпен серіктестік қатынастарды қалыптастыруға бағытталған;

жергілікті мәдени ортаны сақтау туралы қамқорлық;

экономикалық тиімді және ол жүзеге асырылатын аудандардың тұрақты дамуын қамтамасыз етеді.

Бұл принциптер туризмнің табиғи бағытталған түрлерінің кең спектріне сәйкес келеді. Турлардың осы түрлері мен формаларын сипаттайтын көптеген эпитеттер де осы әртүрлілікке жауап береді:

Жұмсақ, тау, табиғи, сондай-ақ тың-табиғи, жасыл ауыл туризмі, соңында, экологиялық немесе экотуризм болуы тиіс.

1. 2 Экологиялық туризмнің принциптері, мақсаттары және түрлері

Туристік қызмет процесінде қоршаған орта өзгереді. Экономикалық тұрғыдан алғанда, туризм аумақтың экономикалық дамуына әсер етеді, жергілікті халықтың жұмыспен қамтылуын арттырады. Туризмнің жағымды әсері: тарихи ескерткіштерді қорғау, ұлттық саябақтар мен қорықтар құру. Алайда, көптеген елдерде рекреациялық туристік жүйелерді құру кезінде қажетті қаражаттың болмауына байланысты табиғатты қорғау және сақтау үшін ешқандай қадамдар жасалмайды.

Теріс салдар көбінесе оң нәтижелерден басым болады. Бұл өзендердегі, теңіздердегі, көлдердегі судың сапасына, ауа сапасына, жергілікті және жабайы фаунаның жойылуына әсер етеді. Туризмді дамыту өркениетті демалуға арналған орындар санын кеңейтуге мүмкіндік береді, осылайша табиғатқа айтарлықтай зиян келтіретін «жыртқыштардың» санын азайтады. Туристік қызметтен түсетін тұрақты табыс табиғи әлеуетті одан әрі пайдаланудың ұтымды дамуы мен тиімді бағытына байланысты мәселелерді шешуге көмектеседі.

Сондықтан экотуризмнің негізгі принциптерін тұжырымдау маңызды. А. В. Дроздовтың және Л. П. Басанецтің тұжырымдамасы бойынша (2015) экологиялық туризм болуы керек деп санайды:

- табиғатқа бағытталған және негізінен табиғи ресурстарды пайдалануға негізделген;

- біздің мекендеу ортамыздың табиғи ортасына зиян келтірмейтіндерге;

- экологиялық білім мен ағартуға бағытталған;

- жергілікті әлеуметтік-мәдени ортаны сақтау туралы қамқорлық;

- ол жүзеге асырылатын аудандардың тұрақты дамуын қамтамасыз ететін және экономикалық тиімді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.