Туризм саласындағы мамандарды даярлаудың теориялық аспектасы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 45 бет
Таңдаулыға:

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС «Туризм саласындағы мамандар даярлаудың бағыттары мен ерекшеліктері» Дайындаған: Аманкосова М. А. Ғылыми жетекші Сейтов Н МАЗМҰНЫ КІРІСПЕ 1. ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕ ТУРИЗМ БАКАЛАВРЛАРЫН ДАЯРЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ Туризм үшін кадрлар даярлау модельдерінің құрылымы мен мазмұнын талдау әдістемесі Туризм және сервис саласындағы кадрларды оқыту мен даярлаудың әлемдік тәжірибедегі жүйелері

1. 3 Туризм саласындағы мамандарды даярлаудың теориялық аспектасы

2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТУРИСТІК КЛАСТЕРІН ДАМЫТУДАҒЫ КАДР МӘСЕЛЕСІ 2. 1 Туристік кластарді дамытудағы кадр мәселесін зерттеу және оны шешудің алғышарттары 2. 2 Туризм кадрларын дайындауда білім беру жүйесін реформалау және дамыту тұжырымдамасы

2. 3 Қазақстанның туристік ирндустриясы үшін кадрларды үздіксіз даярлаудың отандық жүйесі

ҚОРЫТЫНДЫ ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ Кіріспе Адамдардың жаңа, белсенді демалу және басқа елдер мен континенттердің өкілдерімен қарым-қатынас жасау қажеттіліктерін жүзеге асырудың ең көп таралған әдістерінің бірі туризм болды. Туризм индустриясы бүкіл әлемде белсенді дамып келеді. Ол экономиканың осы саласы үшін жоғары білімі бар мамандарды даярлау сапасын арттыруды талап етеді. Туризмнің әлеуметтік-экономикалық саласының проблемаларын талдауға және кадрларды кәсіби даярлау деңгейіне қойылатын талаптарды қалыптастыруға 1990 жылы құрылған Туризм және саяхат жөніндегі Дүниежүзілік кеңес (WTTC) және БҰҰ-ның мамандандырылған агенттігі және туризм саласындағы жетекші халықаралық ұйым болып табылатын Дүниежүзілік туристік ұйым (UNWTO) маңызды үлес қосты. Туризм бойынша жоғары кәсіптік білім беруді дамыту кадрларды сапалы даярлау қажеттілігімен негізделген. Соңғы онжылдықта Қазақстан Республикасында туристік саланы дамытудың арқасында туризм факультеттерінің саны күрт өсті. Қазақстан Республикасының Туризм бакалаврларын даярлау бағдарламалары, студенттердің теориялық және практикалық дайындығының өзара тығыз байланысын қамтамасыз ететін қолданылатын білім беру технологиялары әлемдік педагогикалық және туристік қоғамдастықтың мойындауына ие болды. Жыл сайын әлемнің түкпір-түкпірінен миллиондаған туристер Нұр-сұлтан, Алматы, Павлодар, Шымкент, Қарағанды сияқты Қазақстан Республикасының қалаларына барып, көрсетілетін туристік қызметтердің сапасын бағалайды. Қазақстан Республикасына келетін туристер санының артуы туризм саласындағы мамандардың жоғары қызмет көрсету деңгейі мен кәсібилігін көрсетеді. Кез-келген елдің, оның ішінде Қазақстанның тәжірибесі ерекше, салыстырмалы педагогика үшін қызықты және оның туризм мамандарын даярлау саласындағы тәжірибесін зерттеуде назар аударуға тұрарлық, сонымен қатар ғылыми және практикалық қызығушылық тудырады. Қазақстанның жоғары оқу орындарында туризм саласы бакалаврларының теориялық және практикалық дайындығының өзара байланысында Қазақстан Республикасының оң тәжірибесін бейімдеу мүмкіндігі осы зерттеуді өзекті етеді. Осы зерттеу тақырыбының өзектілігі қазіргі уақытта төмен деңгейде тұрған жоғары білікті кадрларды даярлаумен байланысты қазіргі кезеңдегі Қазақстандағы туризмді дамытудың негізгі проблемаларының бірімен айқындалады. Өзекті міндеттер: туристік индустрия саласындағы мамандарды даярлау, біліктілігін арттыру, сабақтас мамандықтарға оқыту, туристік қызметтердің Әлемдік және ішкі нарықтарында тез өзгеретін жаңа экономикалық жағдайларды білетін мамандардың кәсіпкерлік корпусын қалыптастыру болып табылады. Соңғы уақытта әлемде және Қазақстанда туризм индустриясындағы мамандарды оқытудың инновациялық түріне көшуге байланысты үрдіс қалыптасты, алайда, қазіргі уақытта туризм индустриясы үшін кадрларды үздіксіз даярлаудың бірыңғай тұжырымдамасы мен әдістемесі жоқ. Бір жағынан, кәсіби туристік білім беруде жоғары білікті кадрларды даярлаудың жеткілікті тәжірибесі әлі жинақталған жоқ. Екінші жағынан, шетелдік тәжірибені соқыр көшіру тиімсіз, өйткені дамыған елдерде кадрлар даярлаудың салалық жүйелері Қазақстанның үлесі мардымсыз әлемдік туристік нарық шеңберінде Ұлттық туризмді дамыту міндеттерін шешуге бағытталған. Зерттеудің мақсаты-экономиканы жаңғырту жағдайында Туризм индустриясы үшін кадрларды кәсіби даярлау жүйесін қалыптастыруға теориялық-әдіснамалық тәсілді әзірлеу. Зерттеу нысаны-кадрларды даярлау жүйесінің құрамдас элементтері ретінде қарастырылатын туризм индустриясының білім беру мекемелері мен кәсіпорындары. Зерттеу пәні-туризм индустриясы үшін кадрлар даярлау жүйесін қалыптастыру процесінде туындайтын ұйымдастырушылық-экономикалық қатынастар. Осы мақсатқа жету келесі зерттеу міндеттерін қою және шешу арқылы жүзеге асырылды: Қазақстан экономикасы мен мәдениетіндегі туризмнің қазіргі жай-күйіне талдау жасау; Туризм индустриясы үшін кадрлар даярлау жүйесінің қазіргі жай - күйін зерттеу, сондай-ақ туризм индустриясы үшін кадрлар даярлаудың отандық және шетелдік тәжірибесін талдау; Туризм саласындағы мамандарды даярлаудың теориялық аспектілерін қарастыру; кадрларды даярлау жүйесі қызметінің нәтижелілігін бағалау және оның дамуын болжау үшін мынадай түрде әдістемелік құралдарды қалыптастыру: көрсеткіштер жүйесі, кадрларды даярлау жүйесіне түрлі факторлардың әсерін бағалауға мүмкіндік беретін модельдер мен әдістемелер кешені; Туризм индустриясы мамандарының сапасын бағалау тәсілдерін анықтау және оларды бағалау құралдарын жасау; Туризм индустриясы үшін кадрлар даярлау жүйесін модернизациялаудың басым бағыттарын қалыптастыру бойынша ұсыныстарды негіздеу. Дипломдық зерттеудің теориялық-әдіснамалық негізін басқару теориясын модельдеу, дамыту және үздіксіз білім беру теориясының; шешімдер қабылдау теориясының (оның ішінде: саралау және интеграциялау әдістері; бағдарламалық-мақсатты жоспарлау әдісі; сызықтық және динамикалық бағдарламалау әдістері; ойын теориясының әдістері; операцияларды зерттеу теориясының әдістері; бейнелерді тану әдістері; экономикалық жүйелердің стратегиялық даму схемаларын талдау негізінде негізделетін әдістер) іргелі ғылыми ережелері құрады; инновациялық даму жолдарын іздеу әдістері; жобалық басқару әдістері; экономикалық жүйелерді жаңғырту мүмкіндіктерін талдау әдістері) қолданылды. Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңалығы модернизацияның экономикалық жағдайларына қатысты туризм индустриясы үшін кадрлар даярлау жүйесін қалыптастыруға теориялық және әдіснамалық көзқарасты негіздеу және оның тұрақты және бәсекеге қабілетті дамуын қамтамасыз ететін саланың кадрлық әлеуетін жақсарту бойынша әдістемелік ұсыныстарды әзірлеу болып табылады. Зерттеу нәтижелері келесідей: - Туризм индустриясы үшін кадрлар даярлаудың Қазақстандық жүйесіне тән туризм индустриясы мамандарын интегративті кәсіптік даярлау талаптары мен кәсіптік білім берудің теориясы мен әдіснамасының қазіргі ғылыми негіздері арасындағы негізгі қайшылықтар; еңбек нарығында олардың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін туризм индустриясы мамандарын кәсіптік даярлау жүйесін жаңғырту қажеттілігі және осы процесті іске асыруды оқу-әдістемелік қамтамасыз ету деңгейі анықталды; Туризм индустриясы үшін әртүрлі біліктілік деңгейлеріндегі білікті мамандарға және бастауыш, орта және жоғары кәсіптік білім беретін түлектер санына еңбек нарығының қажеттілігі; - Туризм индустриясы үшін кадрлар даярлаудың отандық және шетелдік тәжірибесін талдау негізінде мынадай негізгі ережелерге: білім беру мекемелерінің саламен тығыз ынтымақтастығына; біліктілікті арттыру мен қайта даярлаудың қарқынды курстарының көп болуына; еңбек нарығы мен білім беру қызметтері мониторингінің бірыңғай жүйесін құруға; оқытудың әртүрлі нысандарын, оның ішінде қашықтықтан, бақылаудың әртүрлі нысандары мен түрлері кезінде оқытудың әртүрлі нысандарын пайдалануға негізделген кадрларды даярлаудың қазақстандық жүйесін реформалауға тұжырымдамалық көзқарас әзірленді; Туризм индустриясы үшін кадрлар даярлауды қамтамасыз ететін нормативтік құқықтық базаны жетілдіру; - Стратегияларды сараптамалық-талдамалық модельдеуге және оларды іске асырудың мынадай қағидаттарына негізделген туризм индустриясы үшін кадрлар даярлау жүйесін жаңғырту әдістемесі негізделген: еңбек нарығына бағдарлау, негізгі тұтынушылардың мүдделері мен басымдықтарын есепке алу; туризм саласы үшін кадрлар даярлау процесіне жұмыс берушілердің кеңінен қатысуы; жоғары оқу орны ғылымы, қолданбалы зерттеулер және саланың нақты қажеттіліктері негізінде даярлау жүйесінің ғылыми базасын кооперациялау; сондай-ақ туризм индустриясы үшін кадрлар даярлау жүйесін дамытуға бағытталған іс-шаралар кешені; - Білім беру мекемелерінің, салалық кәсіпорындар мен ұйымдардың, мемлекеттік мекемелердің, қоғамдық-кәсіби қауымдастықтардың, туризм индустриясының ғылыми ұйымдарының өзара байланысын ұтымды етуге негізделген туризм индустриясы үшін кадрлар даярлау жүйесін басқарудың ұйымдық құрылымы әзірленді; - Туризм индустриясы үшін кадрлар даярлау жүйесін жаңғырту мүмкіндіктерін жүйелеу негізінде нәтижелілік көрсеткіштері жүйесін қамтитын кадрлар даярлау жүйесін дамытуды талдау мен болжаудың әдістемелік құралдары қалыптастырылды; - Маманның құзыреттілік моделін және маманға қойылатын талаптарды қалыптастыруға және оның кәсіби даярлығын бағалауға мүмкіндік беретін оның құзыреттілігін бағалау әдістемесін енгізуге негізделген туризм индустриясының кадрлық әлеуетінің сапасын бағалау әдістері айқындалды; - Туризм индустриясы үшін кадрлар даярлау жүйесін жаңғыртудың басым бағыттарын қалыптастыру бойынша әдістемелік ұсынымдар тұжырымдалды, олар мыналарды: өңірлік жұмыспен қамту салалық қызметін; салалық білім беру орталықтары мен оқу-тренинг алаңдарының жүйесін; оқу бағдарламаларын үйлестірудің өңірлік орталықтарын; Туризм индустриясы үшін кадрларды кәсіптік даярлауды жүзеге асыратын профессор-оқытушылар құрамын даярлау және олардың біліктілігін арттыру жүйесін; жетекші инновациялық ғылыми-практикалық орталықтарды құруды қамтиды. Зерттеу әдіснамасы ретінде жұмыста кадрларды даярлау жүйесін ұйымдастыру және дамыту; жалпы білім беру қызметінде инновациялық жобаларды жүзеге асыру, басқару жүйесін зерттеу әдістері, сондай-ақ танымның жалпы ғылыми әдістері: диалектикалық, дерексіз-логикалық, статистикалық, функционалдық және құрылымдық-деңгейлік зерттеу әдістері, жүйелі талдау және синтез әдістері, Эволюциялық, тарихи, жеке-қызметтік және акмеологиялық тәсілдер бойынша ғылыми ережелер қолданылды. Дипломдық жұмыстың құрылым мен көлемі - 44 бет, 3 - кесте, 9 графикалық суреттерден құралып, компьютерде терілді. 1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖОҒАРЫ КӘСІПТІК БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕ ТУРИЗМ БАКАЛАВРЛАРЫН ДАЯРЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ Туризм үшін кадрлар даярлау модельдерінің құрылымы мен мазмұнын талдау әдістемесі Туризм саласындағы білім беру қызметінің тәжірибесін салыстырмалы халықаралық зерттеудің орталық түсініктері: "туризм үшін кадрлар даярлау жүйесі "және"туризм үшін кадрлар даярлау моделі". Туризм саласындағы білім беру жүйесі деп осы зерттеуде бейіндік салада білім беру қызметінің үздік нәтижелеріне қол жеткізу мақсатында интеграцияланған немесе интернациялайтын институционалдық ортаның өзара іс-қимыл жасайтын элементтерінің тұрақты жиынтығы түсініледі. Туризм саласындағы білім беру моделі дегеніміз-зерттеу мақсаттары үшін ең өзекті болып көрінетін түпнұсқаның атрибуттарын ғана қамтитын білім беру жүйесінің жеңілдетілген схемалық көрінісі. Туризм саласы шін кадрларды даярлау модельдерінің құрылымы мен мазмұнын талдау және бағалау мақсатында әдістеме әзірленді, оның жеке модульдері 1-3 кестелерде көрсетілген. Әдістеме модульдері туризм саласындағы білім беру жүйесінің институционалдық ортасының құрылымы туралы ұсынысқа сәйкес оның төрт компонентінің өзара тәуелді байланысы түрінде айқындалған (1-сурет) : Сурет-1 Туризм саласындағы білім беру жүйесінің институционалдық ортасының компоненттері Туризм саласы үшін кадрлар даярлаудың шетелдік модельдерін талдау. Білімі, дағдылары мен құзыреттілігі, яғни біліктілік деңгейі өндіріс талаптарына дәл сәйкес келетін кәсіби кадрларды даярлау және іріктеу мәселелері ондаған жылдан астам уақыт бойы өзекті болып келеді. Осы саладағы іс-қимыл мен реттеудің жаңа неғұрлым тиімді және сенімді тәсілдері мен әдістерін жасау және практикаға енгізу қажеттілігі қазіргі қоғамның әлеуметтік-экономикалық проблемаларын еңсерудегі адами капиталдың өсіп келе жатқан маңыздылығымен айқындалады [1] . Мұндай проблемаларға мыналар жатады: алынған біліктіліктердің тез "ескіруіне" алып келетін және оларды үнемі жаңартып отыруды талап ететін өндірісті жаңарту қарқынын жеделдету; көші-қон процестерінің күшеюі, соның нәтижесінде дамыған елдерде біліктілік деңгейі төмен халықтың үлесі артады, қоғамның әлеуметтік стратификациясы және оның тұрақсыздануы күшейеді; жаңа жаһандық тәуекелдер мен қатерлердің пайда болуы (экологиялық проблемалар, терроризмге қарсы күрес және т. б. ), оларды еңсеру елеулі қаржылық шығыстарды талап етеді, демек, басқа да проблемаларды шешуге қаражат бөлінеді. Шетелдік тәжірибені талдау дамыған елдердің қоғамның әртүрлі салалары арасында өзара тиімді әріптестік қатынастарды қалыптастыруға негізделген орнықты әлеуметтік-экономикалық дамуды қамтамасыз етудің тұтас жүйесін қалыптастыру бойынша мақсатты және дәйекті жұмыс жүргізетіндігін көрсетеді. Кәсіби кадрларды даярлау және пайдалану процесінің тиімділігін арттыратын және шығасыларды (уақытша, қаржылық, адами және т. б. ) төмендететін еңбек саласы мен білім беру саласының өзара іс-қимылының сындарлы тетіктерін құру осындай жүйенің элементтерінің бірі болып табылады. Шетелдік оқу орындары бір-бірімен бәсекелеседі, үнемі инновациялық білім беру технологияларын қолданатын әртүрлі жаңа бағдарламаларды ұсынады, үздік ғылыми кадрлар мен тәжірибелі практиктерді оқытуға тартады. Өз студенттері мен тыңдаушылары үшін қонақ үй саласының ең беделді кәсіпорындарында тағылымдама ұйымдастыра отырып. Бұл бәсекелестікке қазақстандық оқу орындары іс жүзінде қатыспайды. Соңғы 20 жыл ішінде кәсіби стандарттарды әзірлеу, жетілдіру және практикаға кеңінен енгізу жөніндегі қызмет әлемде бірнеше бағыттар бойынша дамып келеді [2] . 1. 2 Туризм және сервис саласындағы кадрларды оқыту мен даярлаудың әлемдік тәжірибедегі жүйелері Туризм саласындағы кадрларды оқыту саласындағы француз жүйесі туризм және сервис саласы үшін кадрларды оқыту саласындағы әлемдік тәжірибе даярлаудың негізгі үш жүйесіне сүйенеді. 1. Шәкірттікке негізделген неміс жүйесі үш жыл ішінде жас мамандарға үлкен дағдылар базасын береді. Содан кейін жас маман басқа жұмыс әдістерімен танысу үшін кемінде екі жыл туристік кәсіпорындарда жұмыс істейді. Осыдан кейін ол екі жыл ішінде қонақүйдегі қызмет көрсету, бақылау, кадрлармен жұмыс, ұйымдастыру және басқару сияқты түрлі пәндер бойынша өзін-өзі жетілдіру үшін қонақ үй бизнесі мектебіне бара алады. Бұл жүйе нақты операциялық бағдармен практиктерді қалыптастыруға мүмкіндік береді. 2. Ағылшын жүйесі негізінен аудиторияда оқытуға негізделген. Кәсіби дайындық жоғары деңгейден басталады ("Politechnics") және тек теориялық болып қалады: гигиена, тамақтану, ұйымдастыру, басқару. Тағылымдамалар қосымша болып табылады. Мұндай білім беру операциялық-өндірістік бекеттерге қарағанда бақылау, ұйымдастыру, басқару жүзеге асырылатын позицияларға көбірек бағытталған. 3. Француз жүйесі, басынан бастап барлық дайындық деңгейлерінде алдыңғы екі жүйені біріктіреді. Ол тағылымдамалар мен орта буын кадрларын даярлау мақсаттарындағыдай мектепте оқытудың бірізділігін болжайды. МВА бағдарламалары бойынша, сондай-ақ ұлттық білім беру стандарттары бойынша менеджерлер даярлауды жүзеге асыратын оқу орындары 1980 жылдары пайда бола бастады. Франция Еуропадағы туризм менеджменті бойынша білім беру бағдарламалары саласындағы көшбасшылардың бірі болып саналады. Француз университеттері туристік ұйымдардың коммерциялық және коммерциялық емес іс-әрекетінің құқықтық негіздері, туризм, туризм экономикасы және менеджмент саласындағы әкімшілік туралы терең білімі бар классикалық білім береді. Бұл әр түрлі университеттердің магистрлік бағдарламалары, студенттерге оқу процесінде тек басқару процестері саласында ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысуға ғана емес, сонымен бірге алған білімдерін іс жүзінде қолдануға мүмкіндік беретін кәсіби дайындыққа да, ғылыми зерттеулерге де көп көңіл бөледі. Айта кету керек, қазіргі француз білім беру жүйесі соңғы екі ғасырда дамыды және әлемдегі ең озық болып саналады. Оның басты ерекшелігі-мемлекеттік оқу орындарының басым болуы. Оқу ақысы ретінде мемлекеттік ЖОО студенті тек жыл сайынғы тіркеу алымын - 150-400 еуроны (оқу циклына байланысты) енгізеді. Бұл ретте бір студентке мемлекеттің нақты шығындары жылына 6-дан 20 мың еуроға дейін (орташа көрсеткіш жылына 9500 Еуро) құрайды. Сонымен қатар, Францияда студенттерді қаржылық және әлеуметтік қолдау жүйесі жақсы дамыған: стипендиялар мен тұрғын үй, тамақ және көлік жеңілдіктері; тиісті сақтандыру бағдарламасын таңдаған кезде емделу шығындарын 100% өтейтін Әлеуметтік және медициналық сақтандыру; барлық шетелдік студенттер үшін аптасына 20 сағатқа дейін жұмыс істеу құқығы [3] . Француз жоғары білім беру жүйесі бірнеше деңгейлерді қамтиды. Біріншісі-үш жылдық-негізінен жалпы университеттік білім туралы диплом алуға дайындыққа арналған. Магистр дипломы қатаң іріктеуден кейін түсетін тиісті циклде емтихан тапсырғаннан кейін беріледі. Магистр дипломы жоғары еуропалық арнайы білім туралы куәландырады. Айта кету керек, Француз білімінің деңгейі спорттық демалысты ұйымдастыру саласының даму қарқынымен байланысты ең заманауи талаптарға жауап береді; сонымен бірге спорттық іс - шараларды ұйымдастыру, оның ішінде барлық негізгі аспектілер-ұйымдастыру, логистика, қаржылық қолдау, құқықтық және, әрине, спорттық аспектілер басты орынға шығады. Магистрлік бағдарламалардың әрқайсысының міндеті-жас мамандарға экономикалық, әлеуметтік, құқықтық және саяси жағдайды бағдарлай білуге, сондай-ақ оның спорттық іс-шараларды ұйымдастыруға әсерін түсінуге үйрету. Мамандарды дайындауға университет оқытушылары да, практик мамандар да қатысады. Осы саладағы теорияны зерттеу алынған білімді практикада қолданумен ауысады. Сондықтан оқу университеттерде де, беделді мемлекеттік және Еуропалық спорт ұйымдарында да өткізіледі. Арнайы әзірленген компьютерлік бағдарламалардың көмегімен студенттер өз күштерін сынап көре алады және спортпен байланысты жобалардың менеджері бола алады, оның мақсаты көшбасшылық қасиеттерді анықтау және кадрлар мен ресурстарды мүмкіндігінше қысқа мерзімде сауатты басқара білу. Бұл тәсіл практикада әртүрлі зерттеулерді тезірек жүргізуге көмектеседі [4] . Туризм менеджмент саласындағы француз магистрлік бағдарламасы төрт типті білім алуға негізделген: 1. Туризм менеджменті, туризмдегі басқару негіздері, туризм маркетингі, туристік фирмалық ұжымдық жобаларды әзірлеу, туристік басқару практикасындағы ақпараттық технологиялар, туристік ұйымдардың дамуымен байланысты проблемаларды талдау және шешу үшін қажетті теориялық білім. Халықаралық деңгейдегі қаржыландыруға ерекше көңіл бөлінеді. 2. Спорттық ұйымдарды басқарумен байланысты сауықтыру орындарындағы техникалық білім. Бұл бағдарламаның негізгі бағыты. Оған іс-шараларды жоспарлау, сауықтыру орындарындағы қаржылық есеп, мемлекеттік аппарат органдарындағы менеджмент, аумақтық даму, спорт ұйымдарын басқару, маркетинг және басқару, экономика және туризм маркетингі кіреді. 3. Ұйымдастырушылық дағдылар: жобаларды іске асыру, жағдайды, әкімшілік және басқа кедергілерді талдау, басқару әдістері. 4. Мәдениет және сыртқы байланыстар саласындағы білім. Ана тілінде де, шет тілдерінде де келіссөздер жүргізе білу, мәдени, экономикалық және әлеуметтік ортада бағдарлай білу, осы немесе басқа шешімді, әрекетті негіздей білу. Бұл бағдарлама ірі спорттық жарыстарды дайындау және іске асыру үшін қажетті екі негізгі білімі мен тәжірибесі бар мамандарды даярлауға мүмкіндік береді. Шетелдік тәжірибе көрсеткендей, жақсы маман психологиялық тұрғыдан тұрақты, теориялық және іс жүзінде дайын болуы керек [5] .