Бастауыш мектеп оқушыларын математиканы оқытуда жобалық технологияны қолданудың әдістемелік негіздері
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Бастауыш сынып математикасында дамыта оқыту технологиясының маңызы
Орындаған:
Тексерген:
2021-2022ж.
Мазмұны:
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1-ТАРАУ. Бастауыш сынып оқушыларын оқытуда жобалық технологияны қолданудың психологиялық-педагогикалық негіздері ... ... ... .6
1.1.Бастауыш мектеп оқушыларына математиканы дамыта оқытудағы технологияның мәні және оның маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2.Бірінші сынып математикасының білім мазмұнының
дамытушылық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2-ТАРАУ.Бастауыш мектеп оқушыларын математиканы оқытуда жобалық технологияны қолданудың әдістемелік негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... 17
2.1.Бастауыш сыныпта дамыта оқыту технологиясын қолданудың тиімді жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 2
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 25
Кіріспе
Қазіргі қоғамда өзгеріп жатқан еңбек жағдайларына бейімделе алатын, өзін-өзі дамытуға және өзін-өзі тәрбиелеуге қабілетті белсенді адамдарға қажеттілік бар. Осы әлеуметтік тапсырысты орындау үшін мұғалімдер қоғам мен жеке тұлғаның мүдделерін біріктіретін оқытудың әртүрлі әдістеріне жүгінеді. Осыған байланысты жобалар әдісіне көбірек көңіл бөлінеді.
Джон Дьюи ХХ ғасырдың басында прагматикалық педагогикадағы жобалар әдісін балалардың жеке мүдделерін ескере отырып, тиісті іс-әрекеттерін ұйымдастыру үшін қолданды.
ХХ ғасырдың 20-шы жылдары жобалар әдісі кеңес педагогтарының назарын аударды. Кеңестік Ресейдегі жобалар әдісінің жақтаушылары В. Н. Шульгин, М.в. Крупенина, Б. В. Игнатьев оны "оқу мектебін өмір мектебіне" айналдырудың жалғыз құралы деп жариялады, оның көмегімен білім алу оқушылардың еңбегіне байланысты және негізде жүзеге асырылды. Жоба әдісі оқушылардың мұғалімнің жетекшілігімен шығармашылық жобаны орындауын қамтиды, оның нәтижесі мәселені шешу болып табылады. Оқушылардың қызметін орындау бойынша жобаның міндеттер қою, оның толық шешім болып табылады жобалау қызметімен. Жалпы, жобалық іс - әрекеттің нәтижесі тек мәселені шешу ғана емес, ең бастысы-оқушылардың зияткерлік, коммуникативті және шығармашылық қасиеттерін қарқынды дамыту.
Тақырыптың өзектілігі. Оқушылардың жобалық әрекеті баланы дамытып қана қоймай, маңызды дидактикалық тапсырманы орындайды. Оқушыларды оқытудан, тәрбиелеуден және дамытудан басқа, ол оқу процесінің жетекші екі компонентінің: жаратылыстану-ғылыми және гуманитарлық қайшылықтарын азайтады. Дизайн дағдылары кез-келген іс-әрекетте, күн сайын және өмір бойы қажет.
ХХ ғасырдың соңында адамзат постиндустриалды немесе ақпараттық қоғам деп аталатын даму кезеңіне өтті. Жаңа ақпараттың, жарнаманың қуатты ағымы, теледидарда компьютерлік технологияны қолдану, ойын консольдерін, электронды ойыншықтар мен компьютерлерді тарату баланың тәрбиесі мен оның айналасындағы әлемді қабылдауға үлкен әсер етеді. Оның сүйікті практикалық іс - әрекетінің сипаты да айтарлықтай өзгереді-ойындар, сүйікті кейіпкерлері мен хоббиі де өзгереді.
Теледидардың, Бейнемагнитофонның, кітаптың, калькулятордың мүмкіндіктерін үйлестіре отырып, басқа ойыншықтар мен түрлі ойындарды еліктей алатын әмбебап ойыншық бола отырып, қазіргі заманғы компьютер бала үшін оның әрекеттері мен сұрауларына өте нәзік жауап бере алатын тең серіктес болып табылады.кейде ол жетіспейді. Шыдамды жолдас және дана тәлімгер, әлемдер мен есімдердің жаратушысы, адамзаттың зияткерлік жетістіктерінің шыңы, компьютер қазіргі балалардың бос уақытында және олардың психофизикалық қасиеттерін қалыптастыруда және жеке тұлғаны дамытуда үлкен рөл атқарады. Мектептің оқу және сабақтан тыс жұмыстарында компьютерлерді қолдану баланың көзқарасы бойынша өте табиғи көрінеді және оның ілімін ынталандыру мен дараландырудың, шығармашылық қабілеттерін дамытудың және гүлденген эмоционалды фон құрудың тиімді әдістерінің бірі болып табылады. Компьютер мектептің өміріне табиғи түрде сәйкес келеді және тағы бір тиімді техникалық құрал болып табылады, оның көмегімен сіз оқу процесін едәуір әртараптандыруға болады.
Зерттеу мақсаты: бастауыш мектеп оқушыларына математиканы оқытуда жобалық технологияны қолданудың педагогикалық жағдайларын анықтау.
Зерттеу нысаны: бастауыш мектеп оқушыларын оқытуда жобалық технологияны қолдану.
Зерттеу пәні: бастауыш мектеп оқушыларына математиканы оқытуда жобалық технологияны қолданудың педагогикалық шарттары;
Зерттеу міндеттері:
+ Бастауыш мектеп оқушыларына математиканы оқытуда жобалық технологияны қолдану мәселесі бойынша психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді зерттеу.
+ "Жоба әдісі", "жобалау технологиясы" ұғымдарының мәнін анықтау.
+ Бастауыш сынып оқушыларына математиканы оқытуда жобалық технологияны қолдану шарттарын негіздеу.
+ Жалпылау операциясының бастауыш мектеп оқушыларының қалыптасу деңгейін анықтау үшін диагностиканы таңдау;
Зерттеудің теориялық маңыздылығы Бастауыш сынып математикасында дамыта оқыту технологиясының маңызын анықтаудан, "Жоба әдісі", "жобалық технология" ұғымдарын нақтылаудан, жас оқушыларды оқытуда жоба әдісін орындау кезеңдерін негіздеуден тұрады.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы-зерттеу материалдарын бастауыш сынып мұғалімдері оқу процесінде, сондай-ақ жоғары оқу орындарының педагогикалық мамандықтарының оқытушылары мен оқушылары қолдана алады.
Жұмыс құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.[1]
1-ТАРАУ. Бастауыш сынып оқушыларын оқытуда жобалық технологияны қолданудың психологиялық-педагогикалық негіздері
1.1.Бастауыш мектеп оқушыларына математиканы дамыта оқытудағы технологияның мәні және оның маңызы
Математика пәнінің білім стандарты -- Қазақстан Республикасындағы жалпы білім беретін мектептің бастауыш сатысындағы барлық түрлеріне ортақ математикадан оқушылардың алатын міндетті (минимум) білім деңгейін тағайындайтын құжат.
Математика пәні бойынша бастауыш білім стандартындағы білім мазмұнын оның құрылымын анықтау төмендегідей ұстанымдарды ескеру арқылы жүзеге асырылады:
* Ізгілендіру
* Интеграция
* Дидактикалық бірліктерді ірілендіру.
Математикалық білім стандартында математикалық білім, білік, дағдыларды игеру, танымдық және коммуникативтік іс-әрекет пен өздігінен білім алуға, еңбекке бейімдеу, оқушының ақыл-ойының математикалық стилін, интеллектуалдық және ерік пен сезімге қатысты сапаларын дамыту көзделген.Сондай-ақ ата-дәстүр, әдет-ғұрып, салт-сана, халықтың және ұлттың болмысты дүниежүзілік мәдени мұраларын үндестіру, меңгерген математикалық білімдерін өмірде қолдануға жан-жақты дайындау арқылы баланы жеке тұлға етіп қалыптастыруға басымдық берілген.
Математика да өнер сияқты таным әдісі. Оқушының таным әрекетін жақсарту үшін, ойын-сауықтардың, қызықты сұрақтардың, жұмбақтардың, мақал-мәтелдердің математикалық негізін біліп, оларды тұжырымдауда қолданылатын математикалық тілдерді меңгеріп, оқиғаны өмірмен байланыстырып, оның тәрбиелік мәнін ашып отыру қажет. Мұны математика пәнінің мазмұны да, оқу бағдарламасы да талап етеді. Көптеген зерттеу жұмыстары мен мектептегі озат тәжірибелерді баспа бетінде жариялау мұны мойындағанымен, оқыту үрдісінде қалай пайдалануға болатындығына нақты материалдың жоқтығы мәселені қиындата түседі. Біздің зерттеуіміздің теориялық та практикалық маңызы бар.
Математика күрделі пән болу үстіне, ол ақыл-ой оралымдылығына, әлем бірлігін түсінуге қызмет етеді. Математиканы оқытудың тәрбиелік мәні мен практикалық мазмұны математиканы мектепте оқытудың білім беру мақсатымен ұштасып жатады.
Математиканы оқытудың жалпы білімдік мақсаттары мұғалімнен төмендегідей жұмыс түрлерін жүргізуді талап етеді:
# Оқушыларға математикалық білімнің, біліктің белгілі жүйелерін
меңгерту;
# Болмыстағы ақиқатты танудың математикалық әдістерін меңгерту;
# Математика тілін, терминологиясын меңгерту, қалыптастыру;
# Математикалық интуициясын дамыту;
# Оқу қызметін ұйымдастыруға қажет болатын математикалық
мағлұматтарды тиімді пайдаланудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру.
# Оқушы аталған мақсаттарды жете түсініп, білімді берік, саналы және
жүйелі түрде игере алса, онда оқу міндеттерін іске асырып, күнделікті тұрмыста кездесетін алуан түрлі мәселелерді шеберлікпен шеше алады.
Сондықтан мұғалім бірінші сабағында-ақ, сол сияқты жыл бойы, реті келгенде оқылып отырылған немесе түсіндірілетін материалдың практикалық және теориялық қажеттігін ашып отырады. Мысалы, интеграл дененің көлемін тапқанда, тізбек шегін, нақты сандарды шектеусіз ондық бөлшек көмегімен жазуда, функция үзіліссіздігінің эпсилон -- дельта тіліндегі анықтамасында, сандық әдістерде пайдаланылады.Ал сандық әдістердің практикалық маңызы зор.Оқушының практикалық мазмұны бар мәселелерді шешуде математикалық әдісті пайдалануы үшін алдымен қажетті математикалық білімі болуымен бірге, математикалық құралды дұрыс пайдаланып, қарастырылып отырған математикалық үлгінің қолданылу аясын білуі қажет.[2]
Танымдық белсенділік -- оқушының оқуға, білуге деген ынта-ықыласының, құштарлығының ерекше көрінісі. Танымдық белсенділік проблемалық сұрақтың жауабын іздестіруде, өзіндік жұмыс орындауда жүзеге асады.
Танымдық белсенділік көп түрлі тұлғалық қатынастардың қалыптасуымен тығыз байланысты.Танымдық әрекеттің белгілі бір ғылым саласымен таңдаулы қатынасы, танымдық әрекеті, оларға қатысу және қатысушылармен танымдық қарым-қатынасы маңызды келеді. Сонымен бірге, адамның барлық жоғарғы таным процестерін өзінің даму деңгейінен белсендендіруде танымдық белсенділік тұлғаның шындықты қайта құру әрекеті нәтижесінде ұдайы ізденіске жетелейді.
Балалардың жеке тұлғасында танымдық белсенділігінің дамуы бес-алты жас аралығында қарқынды келеді.Бұл әсіресе баланың логикалық тапсырмаларды белсенді орындауы, жауап кілтін табуға ширақ келуі, білуге деген ұмтылысы танымдық ойындар арқылы оқу әрекетінің міндеттерін шешуде айқын көрінеді.
Қазіргі есептеу техникасының дамуына байланысты қолданбалы зерттеулерде математикалық эксперименттердің бәсі артып отыр.Математика әдістері әр салада қолданыс табуда.Мәселен, математикалық есептеуіш машинаның көмегімен өткен ғасырдың ортасында қойылған атақты төрт түсті бояу мәселесі шешілді.Оның мәнісі -- картадағы әрбір көршілес екі ел әртүрлі түспен бояғанда, кез келген картаны жасау үшін түстердің ең аз саны қанша болуы керек?дегенге тіреледі. Мұндай түстердің саны төртеу екенін американ математиктері К. Аппель мен В. Хакен 1976 жылы дәлелдеген. Сол сияқты, биологтардың вирусологиядағы табыстары вируспен ауырған өсімдіктерге, жануарларға және адамдарға көмегін тигізуде. Бұл да математикамен байланысты. В он екі витаминін синтездейтін бактерияның өсіп-өну жылдамдығы мен оған әсер ететін құраушыларының арасындағы байланысты көрсететін математикалық теңдеу қорытылып шығарылды.
Биология мен математика саласындағы ғалым -- мамандардың бірлескен еңбектерінің нәтижесінде кейбір тірі организмдердің өсіп-өну заңдылықтары, жыртқыш пен оның жемтігі болатын жануарлардың қатар өмір сүру мүмкіндігінің теңдеуі, олардың арасындағы тәуелділік есептелініп табылды.Соның нәтижесінде жыртқыштарды аулаудың мерзімі тағайындалды.Біз бұл арада анықталған тәуелділікті біле отырып, алдымен математика әдістерін пайдаланып, тиісті қорытындыдан кейін тиімді нәтижеге қол жеткізуге болады дегенді айтамыз.[3]
Оқыту үрдісінде жоғарыда айтылғандарды біртіндеп кірістіріп, оқушыларға түсіндіре жүру -- мұғалімнің жұмысы.Әрбір оқушы мұғалім назарынан тыс қалмауы тиіс, өйткені қазір дара тұлғаны тәрбиелеу мәселесі күн тәртібіне тұр.Математиканың жалпы мәдениетті көтерудегі қызметін сабақ үстінде де, сабақтан тыс ұйымдастырылатын жұмыс кездерінде де, ерікті шұғылданыстар кезінде де айтуға болады.
Оқыту, тәрбие жұмыстары нәтижелі болуы үшін:
1) Жұмыс жоспарлы түрде, үздіксіз жүргізіледі;
2) жұмыстарды еріктілік, саналық негізде ұйымдастарып, оқушының оқу қызметін қамтамасыз ету қажет.
Көптеген математикалық ұғымдар ойлаудың дамуына белсенді әсер етеді.Мысалы, функциялық тәуелділік сияқты математиканың негізгі ұғымы қарастырылып отырған үрдістер мен құбылыстардың, сандық сапасын сипаттайды. Осы жерде Декарт енгізген айнымалы шаманы сипаттап, Декарттық координаталар жүйесіне тоқтаған жөн.Мұғалім танымның тек шама жағынан бейнеленген заңдылықтарын оқушыларға түсінікті тілмен қарапайым мысалдар арқылы пайымдауы қажет.
Белгісіз объектіні жанама жолмен танып білу тікелей шешуге болмайтын қиындықтан туады.Мысалы, Жер шарының меридиан ұзындығын біздің заманымызға дейінгі ІІ ғасырда Кереннен шыққан Эратоспен есептеді.Меридиан ұзындығын табиғи жолмен есептеу мүмкін емес.мұндай есептерді шығару үшін модель құру керек. ал, Самостан шыққан Аристарх бұл қашықтықты геометриялық жолмен есептеп шығарды. Осы сияқты оқушылар Жер бетіндегі өлшеу жұмыстарына байланысты (тоған, жаяу адам, көлік) есептерді шығару кезінде кездеседі.Теңдеу мен теңдеулер жүйесін құра білу, алгоритмдермен жұмыс істей алу, сыныпта отырып-ақ, мұндай есептерді шығаруға мүмкіндік береді.Сонда алгоритмдер мен теңдеулер және теңдеулер жүйесі есепті шығарудың моделі болып табылады.
Танымның басқа да әдістері бар. Олар басқа ғылымдар не олардың пайдаланатын әдістері.
Математика ұғымдарының дерексіздігі мен жалпылығы оның қолдану аясын кеңейте түседі. Тек қатыстар мен математикалық символдарға тиісті жаңа мағына бере білу керек.
Әркім өз мамандығына қарай, бір нәрсені әртүрлі қабылдауы мүмкін. Бұл -- шығармашылық, жетістік. Бізге де керегі де осы. Мәселен, сызықтық, функция -- біреуге түзу болса, екіншіге -- берілген телеграмманың құнын есептейтін формула, үшіншіге -- сызықтық ұлғаюы, төртіншіге -- жол формуласы т.т. Мұндай мысалдар математикада жеткілікті.
Бастауыш мектепте дамыта оқыту оқушының қызығушылығын арттыру, өз бетімен жұмыс істей білуін, ізденуін, байқағыштығын дамытуды талап етеді.
Дамыта оқыту үшін оқытудың жаңа технология түрлерін қолданып, оқушы белсенділігін арттыру, олардың іс-әрекетін басқару арқылы іздестіру, зерттеу, ой таласын туғызу, сабақты өмірмен ұштастыру, оқу материалдарының мазмұнын қоршаған орта өзгерісімен байланыстыру -- оқыту үрдісінің ең негізгі мақсаты.
Ағартушы ғалым Ахмет Байтұрсынұлы Мұғалім әдісті көп білуге тырысу керек, оларды өзіне сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдану керек, -- деп атап кеткендей, оқушыны дамыта оқытуда жаңа технологиямен жұмыс істей отырып, оқушының білім-біліктілігін, дағдысын, шығармашылықпен жұмыс істеу қабілетін дамыту қажет.
Сондықтан бастауыш сыныптың математика сабағында дамыта оқуды өз сабағына қолданған К. Шаймолданованың сабақ жоспарын ұсынып отырмын.Білім алуға деген рухани қажеттіліктерді қанағаттандыру адамның қызығушылығын, танымдық қабылдауын тәрбиелеуден басталады. Жеке тұлғаның қызығушылығының ішіндегі ең күрделілерінің бірі -- танымдық қызығушылық. Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту мақсатында озат мұғалімдер танымдық ойындарды қолданып жүр.
Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту үшін танымдық, ролдік, психологиялық ойындардың маңызы зор.
Бастауыш мектеп оқушыларын қажетті білім негіздерімен қаруландырып, оқу материалдарының мазмұнын ойдағыдай меңгерту үшін оқытудың тиімді әдіс-тәсілдерін дұрыс таңдап алып, ұтымды қолдану және оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру талап етіледі.
Оқушылардың белсенділігін арттыруға арналған тапсырмалардың әр алуан және мол болғаны жөн.
1. Математика сабағында оқушылардың өздігінен жасайтын түрлі жұмыстары таным белсенділігін арттырады.
2. Математика сабағындағы өзіндік жұмыстар баланың оқу мен ойлау әрекетінің тиімді амал-тәсілдерін қалыптастырады.
3. Бастауыш сынып математика сабақтарында танымдық белсенділікті арттыру оқудағы саналық пен беріктікті қамтамасыз етіп, оқушыға қажетті біліктер мен дағдыларды қалыптастырып, оқушының оқуға ынтасын арттырады.[4]
Дамыта оқыту термині қазіргі кезде психологиялық, педогогикалық және әдістемелік әдебиеттерде кеңінен қолданылады. Ал дамыта оқыту идеясын зерттеу педогогика ғылымында ғана емес, мектеп тәжірибесіне енгізуде де көкейкесті мәселе болып отыр. Алайда, дамыта оқыту ұғымының мән мағынасын ашу және түсіндіру тұрғысынан педогогика ғылымының өзінде әралуан пікір орын алуда.
Сонымен дамыта оқыту ұғымының мән-мағынасын ашу және дамытудың белгілерін тағайындау, әдетте тұлғаның қандай да бір сапалық қырымен байланыстырылады, сондай-ақ оның психикалық сапалары мен қырларының тізімімен және сәйкес көрсеткіштерінің жиынтығымен анықталады деп түйіндеуге болады. Осыдан дамыта оқыту ұғымының түрліше түсіндірілуі туындайды және олардың формалары әртүрлі болғанымен мазмұндары бір-біріне парапар сияқты.
1.2.Бірінші сынып математикасының білім мазмұнының
дамытушылық сипаттамасы
Оқушыларға математика білімінің қыр-сырын жетік таныту, қабілеттерін шыңдау, кез-келген ортада өзін еркін ұстауға, Қазақстан Республикасының азаматы деген атқа лайық болатындай етіп тәрбиелеу -- біздің міндетіміз болмақ. Осы орайда оқушылардың білім деңгейін арттыру -- маңызды іс. Бұл мәселе көптеген жылдар бойы қарастырылып келе жатыр. Математика, оқыту әдісіне сан алуан жетілдірулер болатындығына қарамастан, шәкірттер үшін әрдайым қиын жұмыс болып қала береді -- деген атақты ғалым Д.И.Писарев Сондықтан, матеметиканың қиындығына, күрделілігіне қарамастан, оқулықтарды, әдістемелерді пайдалана отырып, болашақ ұрпақты осы пәнге қызықтыру, білім деңгейін көтеру, дамыту біз үшін орасан зор жауапкершілікті қажет етеді.
Қазақ тарихының деректеріне қарағанда мектептер қазақ сахарасында ХІХ ғасырдың алғашқы ширегінде -- ақ пайда бола бастаған. Алғашқы кезде бұл метептерде кездейсоқ оқу құралдарын пайдаланды немесе оқу құралдарының ролін оқытушының білімі ауыстырды. Осы мектептерде білім алған қазақ зиялыларының алғашқы легі қазақ балалары үшін осы оқу құралдарының аса қажеттілігін түсіне отырып, оларды дайындауға атсалысты.
Мұндай оқу құралдарының әзірге ғылымға белгілісі Ы.Алтынсариннің Қазақ хрестоматиясы атты оқу құралы болып отыр, сонымен бірге ХІХ ғасырдағы дүниелік қазақ мектептерінде Уфа, қазақ тіпті Стамбул, одан әрі араб елдерінде басылған әр түрлі оқу құралдары пайдаланылды. ХХ ғасырдың басында қазақтардың бақытына қоғамдық өмірге Ахмет Байтұрсынов бастаған қазақ зиялыларының үлкен тобы араласты. Олар революциядан кейінгі алғашқы оншақты жылда қазақ мектептері үшін оқу құралдарының үлкен жиынтығын дайындады. Бұл кезде бастауыш сыныптардағы математика пәнінен М.Дулатовтың, С.Қожановтың, Қ.Жаленовтың, Қ.Қайменовтың т.б. авторлардың оқу құралдарын пайдаланды. Тіпті олар (оқу құралдары) көрші республика тілдерінде (қырғыз, өзбек) аударылып басылды. Бірақ осы бір қарқынды басталған игі іс 30-жылдарының басындағы Сталиндік бұрмалаушылыққа байланысты мүлдем тоқталып тасталды.[5]
Республикамызда 1997 жылдан бері енгізіліп жатқан профессор Т.Қ. Оспановтың жетекшілігімен жазылған Математика оқулықтары 1964-1996 жылдар арасында академик П.М. Эрдниевтің жетекшілігімен жүргізілген теориялық және тәжірибелік ізденістердің, практикалық жұмыстардың нәтижесінде өмірге келді. Дидактикалық бірліктерді ірілендіру деп аталатын математикалық білім технологиясы дамыта оқыту теориясына негізделген. ДБІ әдістемесін жүзеге асырудың басты қағидалары төмендегідей:
1. Қарама-қарсы ұғымдарды, әрі өзара байланысты операцияларды
қатар оқыту.
2. ... жалғасы
Тақырыбы: Бастауыш сынып математикасында дамыта оқыту технологиясының маңызы
Орындаған:
Тексерген:
2021-2022ж.
Мазмұны:
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1-ТАРАУ. Бастауыш сынып оқушыларын оқытуда жобалық технологияны қолданудың психологиялық-педагогикалық негіздері ... ... ... .6
1.1.Бастауыш мектеп оқушыларына математиканы дамыта оқытудағы технологияның мәні және оның маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2.Бірінші сынып математикасының білім мазмұнының
дамытушылық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2-ТАРАУ.Бастауыш мектеп оқушыларын математиканы оқытуда жобалық технологияны қолданудың әдістемелік негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... 17
2.1.Бастауыш сыныпта дамыта оқыту технологиясын қолданудың тиімді жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 2
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 25
Кіріспе
Қазіргі қоғамда өзгеріп жатқан еңбек жағдайларына бейімделе алатын, өзін-өзі дамытуға және өзін-өзі тәрбиелеуге қабілетті белсенді адамдарға қажеттілік бар. Осы әлеуметтік тапсырысты орындау үшін мұғалімдер қоғам мен жеке тұлғаның мүдделерін біріктіретін оқытудың әртүрлі әдістеріне жүгінеді. Осыған байланысты жобалар әдісіне көбірек көңіл бөлінеді.
Джон Дьюи ХХ ғасырдың басында прагматикалық педагогикадағы жобалар әдісін балалардың жеке мүдделерін ескере отырып, тиісті іс-әрекеттерін ұйымдастыру үшін қолданды.
ХХ ғасырдың 20-шы жылдары жобалар әдісі кеңес педагогтарының назарын аударды. Кеңестік Ресейдегі жобалар әдісінің жақтаушылары В. Н. Шульгин, М.в. Крупенина, Б. В. Игнатьев оны "оқу мектебін өмір мектебіне" айналдырудың жалғыз құралы деп жариялады, оның көмегімен білім алу оқушылардың еңбегіне байланысты және негізде жүзеге асырылды. Жоба әдісі оқушылардың мұғалімнің жетекшілігімен шығармашылық жобаны орындауын қамтиды, оның нәтижесі мәселені шешу болып табылады. Оқушылардың қызметін орындау бойынша жобаның міндеттер қою, оның толық шешім болып табылады жобалау қызметімен. Жалпы, жобалық іс - әрекеттің нәтижесі тек мәселені шешу ғана емес, ең бастысы-оқушылардың зияткерлік, коммуникативті және шығармашылық қасиеттерін қарқынды дамыту.
Тақырыптың өзектілігі. Оқушылардың жобалық әрекеті баланы дамытып қана қоймай, маңызды дидактикалық тапсырманы орындайды. Оқушыларды оқытудан, тәрбиелеуден және дамытудан басқа, ол оқу процесінің жетекші екі компонентінің: жаратылыстану-ғылыми және гуманитарлық қайшылықтарын азайтады. Дизайн дағдылары кез-келген іс-әрекетте, күн сайын және өмір бойы қажет.
ХХ ғасырдың соңында адамзат постиндустриалды немесе ақпараттық қоғам деп аталатын даму кезеңіне өтті. Жаңа ақпараттың, жарнаманың қуатты ағымы, теледидарда компьютерлік технологияны қолдану, ойын консольдерін, электронды ойыншықтар мен компьютерлерді тарату баланың тәрбиесі мен оның айналасындағы әлемді қабылдауға үлкен әсер етеді. Оның сүйікті практикалық іс - әрекетінің сипаты да айтарлықтай өзгереді-ойындар, сүйікті кейіпкерлері мен хоббиі де өзгереді.
Теледидардың, Бейнемагнитофонның, кітаптың, калькулятордың мүмкіндіктерін үйлестіре отырып, басқа ойыншықтар мен түрлі ойындарды еліктей алатын әмбебап ойыншық бола отырып, қазіргі заманғы компьютер бала үшін оның әрекеттері мен сұрауларына өте нәзік жауап бере алатын тең серіктес болып табылады.кейде ол жетіспейді. Шыдамды жолдас және дана тәлімгер, әлемдер мен есімдердің жаратушысы, адамзаттың зияткерлік жетістіктерінің шыңы, компьютер қазіргі балалардың бос уақытында және олардың психофизикалық қасиеттерін қалыптастыруда және жеке тұлғаны дамытуда үлкен рөл атқарады. Мектептің оқу және сабақтан тыс жұмыстарында компьютерлерді қолдану баланың көзқарасы бойынша өте табиғи көрінеді және оның ілімін ынталандыру мен дараландырудың, шығармашылық қабілеттерін дамытудың және гүлденген эмоционалды фон құрудың тиімді әдістерінің бірі болып табылады. Компьютер мектептің өміріне табиғи түрде сәйкес келеді және тағы бір тиімді техникалық құрал болып табылады, оның көмегімен сіз оқу процесін едәуір әртараптандыруға болады.
Зерттеу мақсаты: бастауыш мектеп оқушыларына математиканы оқытуда жобалық технологияны қолданудың педагогикалық жағдайларын анықтау.
Зерттеу нысаны: бастауыш мектеп оқушыларын оқытуда жобалық технологияны қолдану.
Зерттеу пәні: бастауыш мектеп оқушыларына математиканы оқытуда жобалық технологияны қолданудың педагогикалық шарттары;
Зерттеу міндеттері:
+ Бастауыш мектеп оқушыларына математиканы оқытуда жобалық технологияны қолдану мәселесі бойынша психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді зерттеу.
+ "Жоба әдісі", "жобалау технологиясы" ұғымдарының мәнін анықтау.
+ Бастауыш сынып оқушыларына математиканы оқытуда жобалық технологияны қолдану шарттарын негіздеу.
+ Жалпылау операциясының бастауыш мектеп оқушыларының қалыптасу деңгейін анықтау үшін диагностиканы таңдау;
Зерттеудің теориялық маңыздылығы Бастауыш сынып математикасында дамыта оқыту технологиясының маңызын анықтаудан, "Жоба әдісі", "жобалық технология" ұғымдарын нақтылаудан, жас оқушыларды оқытуда жоба әдісін орындау кезеңдерін негіздеуден тұрады.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы-зерттеу материалдарын бастауыш сынып мұғалімдері оқу процесінде, сондай-ақ жоғары оқу орындарының педагогикалық мамандықтарының оқытушылары мен оқушылары қолдана алады.
Жұмыс құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.[1]
1-ТАРАУ. Бастауыш сынып оқушыларын оқытуда жобалық технологияны қолданудың психологиялық-педагогикалық негіздері
1.1.Бастауыш мектеп оқушыларына математиканы дамыта оқытудағы технологияның мәні және оның маңызы
Математика пәнінің білім стандарты -- Қазақстан Республикасындағы жалпы білім беретін мектептің бастауыш сатысындағы барлық түрлеріне ортақ математикадан оқушылардың алатын міндетті (минимум) білім деңгейін тағайындайтын құжат.
Математика пәні бойынша бастауыш білім стандартындағы білім мазмұнын оның құрылымын анықтау төмендегідей ұстанымдарды ескеру арқылы жүзеге асырылады:
* Ізгілендіру
* Интеграция
* Дидактикалық бірліктерді ірілендіру.
Математикалық білім стандартында математикалық білім, білік, дағдыларды игеру, танымдық және коммуникативтік іс-әрекет пен өздігінен білім алуға, еңбекке бейімдеу, оқушының ақыл-ойының математикалық стилін, интеллектуалдық және ерік пен сезімге қатысты сапаларын дамыту көзделген.Сондай-ақ ата-дәстүр, әдет-ғұрып, салт-сана, халықтың және ұлттың болмысты дүниежүзілік мәдени мұраларын үндестіру, меңгерген математикалық білімдерін өмірде қолдануға жан-жақты дайындау арқылы баланы жеке тұлға етіп қалыптастыруға басымдық берілген.
Математика да өнер сияқты таным әдісі. Оқушының таным әрекетін жақсарту үшін, ойын-сауықтардың, қызықты сұрақтардың, жұмбақтардың, мақал-мәтелдердің математикалық негізін біліп, оларды тұжырымдауда қолданылатын математикалық тілдерді меңгеріп, оқиғаны өмірмен байланыстырып, оның тәрбиелік мәнін ашып отыру қажет. Мұны математика пәнінің мазмұны да, оқу бағдарламасы да талап етеді. Көптеген зерттеу жұмыстары мен мектептегі озат тәжірибелерді баспа бетінде жариялау мұны мойындағанымен, оқыту үрдісінде қалай пайдалануға болатындығына нақты материалдың жоқтығы мәселені қиындата түседі. Біздің зерттеуіміздің теориялық та практикалық маңызы бар.
Математика күрделі пән болу үстіне, ол ақыл-ой оралымдылығына, әлем бірлігін түсінуге қызмет етеді. Математиканы оқытудың тәрбиелік мәні мен практикалық мазмұны математиканы мектепте оқытудың білім беру мақсатымен ұштасып жатады.
Математиканы оқытудың жалпы білімдік мақсаттары мұғалімнен төмендегідей жұмыс түрлерін жүргізуді талап етеді:
# Оқушыларға математикалық білімнің, біліктің белгілі жүйелерін
меңгерту;
# Болмыстағы ақиқатты танудың математикалық әдістерін меңгерту;
# Математика тілін, терминологиясын меңгерту, қалыптастыру;
# Математикалық интуициясын дамыту;
# Оқу қызметін ұйымдастыруға қажет болатын математикалық
мағлұматтарды тиімді пайдаланудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру.
# Оқушы аталған мақсаттарды жете түсініп, білімді берік, саналы және
жүйелі түрде игере алса, онда оқу міндеттерін іске асырып, күнделікті тұрмыста кездесетін алуан түрлі мәселелерді шеберлікпен шеше алады.
Сондықтан мұғалім бірінші сабағында-ақ, сол сияқты жыл бойы, реті келгенде оқылып отырылған немесе түсіндірілетін материалдың практикалық және теориялық қажеттігін ашып отырады. Мысалы, интеграл дененің көлемін тапқанда, тізбек шегін, нақты сандарды шектеусіз ондық бөлшек көмегімен жазуда, функция үзіліссіздігінің эпсилон -- дельта тіліндегі анықтамасында, сандық әдістерде пайдаланылады.Ал сандық әдістердің практикалық маңызы зор.Оқушының практикалық мазмұны бар мәселелерді шешуде математикалық әдісті пайдалануы үшін алдымен қажетті математикалық білімі болуымен бірге, математикалық құралды дұрыс пайдаланып, қарастырылып отырған математикалық үлгінің қолданылу аясын білуі қажет.[2]
Танымдық белсенділік -- оқушының оқуға, білуге деген ынта-ықыласының, құштарлығының ерекше көрінісі. Танымдық белсенділік проблемалық сұрақтың жауабын іздестіруде, өзіндік жұмыс орындауда жүзеге асады.
Танымдық белсенділік көп түрлі тұлғалық қатынастардың қалыптасуымен тығыз байланысты.Танымдық әрекеттің белгілі бір ғылым саласымен таңдаулы қатынасы, танымдық әрекеті, оларға қатысу және қатысушылармен танымдық қарым-қатынасы маңызды келеді. Сонымен бірге, адамның барлық жоғарғы таным процестерін өзінің даму деңгейінен белсендендіруде танымдық белсенділік тұлғаның шындықты қайта құру әрекеті нәтижесінде ұдайы ізденіске жетелейді.
Балалардың жеке тұлғасында танымдық белсенділігінің дамуы бес-алты жас аралығында қарқынды келеді.Бұл әсіресе баланың логикалық тапсырмаларды белсенді орындауы, жауап кілтін табуға ширақ келуі, білуге деген ұмтылысы танымдық ойындар арқылы оқу әрекетінің міндеттерін шешуде айқын көрінеді.
Қазіргі есептеу техникасының дамуына байланысты қолданбалы зерттеулерде математикалық эксперименттердің бәсі артып отыр.Математика әдістері әр салада қолданыс табуда.Мәселен, математикалық есептеуіш машинаның көмегімен өткен ғасырдың ортасында қойылған атақты төрт түсті бояу мәселесі шешілді.Оның мәнісі -- картадағы әрбір көршілес екі ел әртүрлі түспен бояғанда, кез келген картаны жасау үшін түстердің ең аз саны қанша болуы керек?дегенге тіреледі. Мұндай түстердің саны төртеу екенін американ математиктері К. Аппель мен В. Хакен 1976 жылы дәлелдеген. Сол сияқты, биологтардың вирусологиядағы табыстары вируспен ауырған өсімдіктерге, жануарларға және адамдарға көмегін тигізуде. Бұл да математикамен байланысты. В он екі витаминін синтездейтін бактерияның өсіп-өну жылдамдығы мен оған әсер ететін құраушыларының арасындағы байланысты көрсететін математикалық теңдеу қорытылып шығарылды.
Биология мен математика саласындағы ғалым -- мамандардың бірлескен еңбектерінің нәтижесінде кейбір тірі организмдердің өсіп-өну заңдылықтары, жыртқыш пен оның жемтігі болатын жануарлардың қатар өмір сүру мүмкіндігінің теңдеуі, олардың арасындағы тәуелділік есептелініп табылды.Соның нәтижесінде жыртқыштарды аулаудың мерзімі тағайындалды.Біз бұл арада анықталған тәуелділікті біле отырып, алдымен математика әдістерін пайдаланып, тиісті қорытындыдан кейін тиімді нәтижеге қол жеткізуге болады дегенді айтамыз.[3]
Оқыту үрдісінде жоғарыда айтылғандарды біртіндеп кірістіріп, оқушыларға түсіндіре жүру -- мұғалімнің жұмысы.Әрбір оқушы мұғалім назарынан тыс қалмауы тиіс, өйткені қазір дара тұлғаны тәрбиелеу мәселесі күн тәртібіне тұр.Математиканың жалпы мәдениетті көтерудегі қызметін сабақ үстінде де, сабақтан тыс ұйымдастырылатын жұмыс кездерінде де, ерікті шұғылданыстар кезінде де айтуға болады.
Оқыту, тәрбие жұмыстары нәтижелі болуы үшін:
1) Жұмыс жоспарлы түрде, үздіксіз жүргізіледі;
2) жұмыстарды еріктілік, саналық негізде ұйымдастарып, оқушының оқу қызметін қамтамасыз ету қажет.
Көптеген математикалық ұғымдар ойлаудың дамуына белсенді әсер етеді.Мысалы, функциялық тәуелділік сияқты математиканың негізгі ұғымы қарастырылып отырған үрдістер мен құбылыстардың, сандық сапасын сипаттайды. Осы жерде Декарт енгізген айнымалы шаманы сипаттап, Декарттық координаталар жүйесіне тоқтаған жөн.Мұғалім танымның тек шама жағынан бейнеленген заңдылықтарын оқушыларға түсінікті тілмен қарапайым мысалдар арқылы пайымдауы қажет.
Белгісіз объектіні жанама жолмен танып білу тікелей шешуге болмайтын қиындықтан туады.Мысалы, Жер шарының меридиан ұзындығын біздің заманымызға дейінгі ІІ ғасырда Кереннен шыққан Эратоспен есептеді.Меридиан ұзындығын табиғи жолмен есептеу мүмкін емес.мұндай есептерді шығару үшін модель құру керек. ал, Самостан шыққан Аристарх бұл қашықтықты геометриялық жолмен есептеп шығарды. Осы сияқты оқушылар Жер бетіндегі өлшеу жұмыстарына байланысты (тоған, жаяу адам, көлік) есептерді шығару кезінде кездеседі.Теңдеу мен теңдеулер жүйесін құра білу, алгоритмдермен жұмыс істей алу, сыныпта отырып-ақ, мұндай есептерді шығаруға мүмкіндік береді.Сонда алгоритмдер мен теңдеулер және теңдеулер жүйесі есепті шығарудың моделі болып табылады.
Танымның басқа да әдістері бар. Олар басқа ғылымдар не олардың пайдаланатын әдістері.
Математика ұғымдарының дерексіздігі мен жалпылығы оның қолдану аясын кеңейте түседі. Тек қатыстар мен математикалық символдарға тиісті жаңа мағына бере білу керек.
Әркім өз мамандығына қарай, бір нәрсені әртүрлі қабылдауы мүмкін. Бұл -- шығармашылық, жетістік. Бізге де керегі де осы. Мәселен, сызықтық, функция -- біреуге түзу болса, екіншіге -- берілген телеграмманың құнын есептейтін формула, үшіншіге -- сызықтық ұлғаюы, төртіншіге -- жол формуласы т.т. Мұндай мысалдар математикада жеткілікті.
Бастауыш мектепте дамыта оқыту оқушының қызығушылығын арттыру, өз бетімен жұмыс істей білуін, ізденуін, байқағыштығын дамытуды талап етеді.
Дамыта оқыту үшін оқытудың жаңа технология түрлерін қолданып, оқушы белсенділігін арттыру, олардың іс-әрекетін басқару арқылы іздестіру, зерттеу, ой таласын туғызу, сабақты өмірмен ұштастыру, оқу материалдарының мазмұнын қоршаған орта өзгерісімен байланыстыру -- оқыту үрдісінің ең негізгі мақсаты.
Ағартушы ғалым Ахмет Байтұрсынұлы Мұғалім әдісті көп білуге тырысу керек, оларды өзіне сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдану керек, -- деп атап кеткендей, оқушыны дамыта оқытуда жаңа технологиямен жұмыс істей отырып, оқушының білім-біліктілігін, дағдысын, шығармашылықпен жұмыс істеу қабілетін дамыту қажет.
Сондықтан бастауыш сыныптың математика сабағында дамыта оқуды өз сабағына қолданған К. Шаймолданованың сабақ жоспарын ұсынып отырмын.Білім алуға деген рухани қажеттіліктерді қанағаттандыру адамның қызығушылығын, танымдық қабылдауын тәрбиелеуден басталады. Жеке тұлғаның қызығушылығының ішіндегі ең күрделілерінің бірі -- танымдық қызығушылық. Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту мақсатында озат мұғалімдер танымдық ойындарды қолданып жүр.
Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту үшін танымдық, ролдік, психологиялық ойындардың маңызы зор.
Бастауыш мектеп оқушыларын қажетті білім негіздерімен қаруландырып, оқу материалдарының мазмұнын ойдағыдай меңгерту үшін оқытудың тиімді әдіс-тәсілдерін дұрыс таңдап алып, ұтымды қолдану және оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру талап етіледі.
Оқушылардың белсенділігін арттыруға арналған тапсырмалардың әр алуан және мол болғаны жөн.
1. Математика сабағында оқушылардың өздігінен жасайтын түрлі жұмыстары таным белсенділігін арттырады.
2. Математика сабағындағы өзіндік жұмыстар баланың оқу мен ойлау әрекетінің тиімді амал-тәсілдерін қалыптастырады.
3. Бастауыш сынып математика сабақтарында танымдық белсенділікті арттыру оқудағы саналық пен беріктікті қамтамасыз етіп, оқушыға қажетті біліктер мен дағдыларды қалыптастырып, оқушының оқуға ынтасын арттырады.[4]
Дамыта оқыту термині қазіргі кезде психологиялық, педогогикалық және әдістемелік әдебиеттерде кеңінен қолданылады. Ал дамыта оқыту идеясын зерттеу педогогика ғылымында ғана емес, мектеп тәжірибесіне енгізуде де көкейкесті мәселе болып отыр. Алайда, дамыта оқыту ұғымының мән мағынасын ашу және түсіндіру тұрғысынан педогогика ғылымының өзінде әралуан пікір орын алуда.
Сонымен дамыта оқыту ұғымының мән-мағынасын ашу және дамытудың белгілерін тағайындау, әдетте тұлғаның қандай да бір сапалық қырымен байланыстырылады, сондай-ақ оның психикалық сапалары мен қырларының тізімімен және сәйкес көрсеткіштерінің жиынтығымен анықталады деп түйіндеуге болады. Осыдан дамыта оқыту ұғымының түрліше түсіндірілуі туындайды және олардың формалары әртүрлі болғанымен мазмұндары бір-біріне парапар сияқты.
1.2.Бірінші сынып математикасының білім мазмұнының
дамытушылық сипаттамасы
Оқушыларға математика білімінің қыр-сырын жетік таныту, қабілеттерін шыңдау, кез-келген ортада өзін еркін ұстауға, Қазақстан Республикасының азаматы деген атқа лайық болатындай етіп тәрбиелеу -- біздің міндетіміз болмақ. Осы орайда оқушылардың білім деңгейін арттыру -- маңызды іс. Бұл мәселе көптеген жылдар бойы қарастырылып келе жатыр. Математика, оқыту әдісіне сан алуан жетілдірулер болатындығына қарамастан, шәкірттер үшін әрдайым қиын жұмыс болып қала береді -- деген атақты ғалым Д.И.Писарев Сондықтан, матеметиканың қиындығына, күрделілігіне қарамастан, оқулықтарды, әдістемелерді пайдалана отырып, болашақ ұрпақты осы пәнге қызықтыру, білім деңгейін көтеру, дамыту біз үшін орасан зор жауапкершілікті қажет етеді.
Қазақ тарихының деректеріне қарағанда мектептер қазақ сахарасында ХІХ ғасырдың алғашқы ширегінде -- ақ пайда бола бастаған. Алғашқы кезде бұл метептерде кездейсоқ оқу құралдарын пайдаланды немесе оқу құралдарының ролін оқытушының білімі ауыстырды. Осы мектептерде білім алған қазақ зиялыларының алғашқы легі қазақ балалары үшін осы оқу құралдарының аса қажеттілігін түсіне отырып, оларды дайындауға атсалысты.
Мұндай оқу құралдарының әзірге ғылымға белгілісі Ы.Алтынсариннің Қазақ хрестоматиясы атты оқу құралы болып отыр, сонымен бірге ХІХ ғасырдағы дүниелік қазақ мектептерінде Уфа, қазақ тіпті Стамбул, одан әрі араб елдерінде басылған әр түрлі оқу құралдары пайдаланылды. ХХ ғасырдың басында қазақтардың бақытына қоғамдық өмірге Ахмет Байтұрсынов бастаған қазақ зиялыларының үлкен тобы араласты. Олар революциядан кейінгі алғашқы оншақты жылда қазақ мектептері үшін оқу құралдарының үлкен жиынтығын дайындады. Бұл кезде бастауыш сыныптардағы математика пәнінен М.Дулатовтың, С.Қожановтың, Қ.Жаленовтың, Қ.Қайменовтың т.б. авторлардың оқу құралдарын пайдаланды. Тіпті олар (оқу құралдары) көрші республика тілдерінде (қырғыз, өзбек) аударылып басылды. Бірақ осы бір қарқынды басталған игі іс 30-жылдарының басындағы Сталиндік бұрмалаушылыққа байланысты мүлдем тоқталып тасталды.[5]
Республикамызда 1997 жылдан бері енгізіліп жатқан профессор Т.Қ. Оспановтың жетекшілігімен жазылған Математика оқулықтары 1964-1996 жылдар арасында академик П.М. Эрдниевтің жетекшілігімен жүргізілген теориялық және тәжірибелік ізденістердің, практикалық жұмыстардың нәтижесінде өмірге келді. Дидактикалық бірліктерді ірілендіру деп аталатын математикалық білім технологиясы дамыта оқыту теориясына негізделген. ДБІ әдістемесін жүзеге асырудың басты қағидалары төмендегідей:
1. Қарама-қарсы ұғымдарды, әрі өзара байланысты операцияларды
қатар оқыту.
2. ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz