Ақмола облысы - Солтүстік Қазақстандағы облыс

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
География, жерге орналастыру және кадастр кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Қазақстан Республикасының кеңістіктік дамуы тұрғысынан халықтың экономикалық әлеуеті және қоныстануы. Ақмола облысы

Орындаған: Разах Арайлым Назарбекқызы
Тексерген: Кенеспаева Лаура Байырбеккызы

Алматы 2021ж.
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
Ақмола облысының экономикалық әлеуеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
Агроөнеркәсіптік кешенді кеңістіктік ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ...5
Минералдық-шикізаттық және өнеркәсіптік әлеуетті орналастыру ... 8
Көлік инфрақұрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
Рекреациялық-туристік әлеует ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Ақмола облысы бойынша халықтың қоныстануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18

Кіріспе

Қазақстан -- Еуразияның ортасындағы мемлекет, оның көп бөлігі Азияға, аз бөлігі Еуропаға жатады. Алып жатқан жер аумағы 2 724 902 км2 шамасында. Статистика жөніндегі мемлекеттік комитеттің бағалауы бойынша 2021 жылғы 1 маусымдағы халық саны 18 984 845 адамды құрайды. Халықтың тығыздығы ең төмен: бір шаршы шақырымға 7 адамнан аз. Ел Астанасы-Нұр-Сұлтан Қаласы. 1,977 млн халқы бар ең ірі қала-Алматы. Аумағы бойынша әлемде 9-шы орында, посткеңестік кеңістік елдері арасында (Ресейден кейін) 2-ші орында, СМТ бойынша ЖІӨ көлемі бойынша 42 -- ші және халық саны бойынша 64-ші орында.
Қазақстан өңірдің ЖІӨ-нің 60% - ын генерациялай отырып, Орта Азиядағы ең үлкен экономикаға ие. Дүниежүзілік Банктің 2019 жылғы бағалауы бойынша ел ЖІӨ (СМТ) бойынша елдер рейтингінде 42-орынды, ЖІӨ (номинал) бойынша 54-орынды және жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) бойынша 72-орынды иеленеді.
Қазақстан Халықаралық валюта қоры алдындағы қарызын мерзімінен 7 жыл бұрын өтеген алғашқы бұрынғы Кеңес Республикасы болды. Ел XXI ғасырдың бірінші онжылдығындағы ең серпінді 25 экономиканың ішінде Қытай мен Катардан кейінгі үшінші орынды иеленді.
Ақмола облысы - Солтүстік Қазақстандағы облыс. Облыс аумағымен қоршалған анклав-облысқа әкімшілік тұрғыдан кірмейтін Қазақстанның астанасы Нұр-сұлтан. Әкімшілік орталығы: Көкшетау қаласы (1999 жылдан бастап).
Батысында Қостанай, солтүстігінде Солтүстік Қазақстан, шығысында Павлодар облыстарымен, оңтүстігінде Қарағанды облыстарымен шектеседі.
Облыс Ресейдің Жайық, Тюмень, Томск, Омбы және Новосибирск облыстары сияқты дамыған аймақтарына жақын орналасқан, олармен ұзақ мерзімді экономикалық байланыстар орнатылған, жаңалары әзірленуде. Қазақстанның көршілес өңірлерімен экономикалық байланыстар одан әрі дамып келеді. Облыста өндірілетін өнімді өткізу нарығын кеңейту үрдісі сақталуда.

Негізгі бөлім
Ақмола облысының экономикалық әлеуеті

Пандемияға және онымен байланысты шектеу шараларына қарамастан, Ақмола облысында ағымдағы жылдың сегіз айында экономиканың барлық секторлары бойынша тұрақты өсім байқалады. 2021 жылдың қаңтар-шілде айларында өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуының барлық көрсеткіштері бойынша оң динамика байқалды. Өнеркәсіп өндірісінің көлемі 604,3 млрд теңгені құрады, НКИ-108%. Ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің НКИ-111,9% (154 млрд тг).
ЖӨӨ құрылымында өнеркәсіп үлесі 32,1% - ды, Ауыл шаруашылығы - 2,5% - ды, құрылыс - 2,8% - ды, сауда - 14,9% - ды, Көлік және қоймалау-7,4% - ды, жылжымайтын мүлікпен операциялар-11,9% - ды, өзге салалар-28,4% - ды құрады. Жан басына шаққандағы ЖӨӨ 617,4 мың теңгені құрады.

Ауыл шаруашылығы секторы және өнеркәсіп -- Ақмола облысының экономикасындағы негізгі салалар. Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеуге назар аудара отырып, өңдеу саласы Өнеркәсіпте басым бағыт болып қала береді: оның үлесі 74% - ды құрайды. Ауыл шаруашылығында өсімдік шаруашылығы басым, ол саланың барлық өнімінің 69% - ын құрайды.
Ауыл шаруашылығы өндірісі экономиканың басым салаларының бірі болып табылады. Өңір жоғары сапалы азық-түлік бидайының жалпы республикалық көлемінің төрттен бір бөлігін өндіреді. Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорындарын дамыту үшін шикізат базасы да бар. Ауыл шаруашылығы секторын дамыту агроөнеркәсіптік кешенді тұрақты дамыту бағдарламасы және ауылдық аумақтарды дамыту Бағдарламасы шеңберінде жүзеге асырылады.
Өңірдің өнеркәсіптік әлеуеті тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындарымен ұсынылған, онда негізгі көлем тамақ өнімдерін өндіруге, машина жасау және түсті металлургия өнімдеріне тиесілі. Сондай-ақ, молибден өндірісі, химия өнеркәсібі, құрылыс индустриясы кәсіпорындары дамуда.
2021 жылы іске қосылатын аса ірі индустриялық объектілер:
"Ақсу Технолоджи" кен өндіру қуаттылығы жылына 5 млн тонна алтын өндіру фабрикасы (Степногорск қ., 86,2 млрд тг);
қуаты жылына 120 млн дана SG Brick кірпіш зауыты (Аршалы ауданы, 11,2 млрд тг);
қуаты жылына 6 мың тонна "ақ Дала Агро" құс фабрикасы (Аршалы ауданы, 8,5 млрд тг);
қуаты жылына 30 млн дана "ЕНКИ Плюс" ЖШС кірпіш зауыты (Көкшетау қ., 5 млрд тг);
"Виччи" ЖШС жел электр станциясы (Көкшетау қ., 2 млрд тг).
Облыс туристік бизнесті дамыту үшін өте қолайлы аумақты алып жатыр. Демалыс аймақтары индустриалды тығыз қоныстанған аймақтардың жақындығымен байланысты ыңғайлы географиялық жағдайға ие.
Бірегей табиғи-климаттық жағдайларға - жартасты таулардың, қылқан жапырақты ормандардың, жайлы жағажайлары бар көлдердің, "Бурабай" курортты ауданындағы көлдердің рекреациялық аймақтарының, Жөкей, Қатаркөл, Майбалық, Үлкен және Кіші Шабақты көлдерінің керемет үйлесімімен ландшафттың сұлулығына ие бола отырып, ТМД мемлекеттерінің ең танымал курорттарымен бәсекелесуге болады. Облыс аумағында "Бурабай", "Көкшетау" мемлекеттік ұлттық табиғи парктері, сондай-ақ бүкіл Еуро-Азия құрлығындағы ең бірегей орындардың бірі болып табылатын халықаралық маңызы бар Қорғалжын қорығы бар.

1.1 Агроөнеркәсіптік кешенді кеңістіктік ұйымдастыру

Ақмола облысына республикада өндірілетін астықтың 25% - дан астамы, сүттің 7% - ы, еттің 8% - ы және жұмыртқаның 16% - ы тиесілі. Елдің ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің өндірісіндегі облыстың үлесі шамамен 10% - ды құрайды.
Астықтың орташа жылдық өндірісі 5,0 млн тоннаны, астықтың орташа жылдық экспорты 2 млн тоннаны құрайды, соңғы 3 жылда өсімдік шаруашылығының үлесі орта есеппен 70% - ды құрады.

2019 жылы 4405,2 мың га алқапта дәнді және дәнді - бұршақты дақылдар жиналды, орташа өнімділік 10,1 цга болған кезде 4471,1 мың тонна көлемінде жалпы астық жиналды. Майлы дақылдар 244,0 мың га алқаптан жиналды, жалпы жиын-терім 6,7 цга түсімділікпен 164,6 мың тоннаны құрады. Картоп 15,2 мың га алқаптан жиналды, жалпы түсім - 282,7 мың тонна, өнімділігі 186,5 цга. Көкөністер-ауданы 2,6 мың га, жалпы жиналымы - 54,0 мың тонна, өнімділігі 197,0 цга.
Облыстың барлық өңірлерінде мал шаруашылығын дамыту үшін мүмкіндіктер бар. Инвестицияларды тарту үшін Аршалы, Атбасар, Бурабай, Зеренді, Ерейментау және Целиноград аудандары неғұрлым перспективалы болып табылады. Ауыл шаруашылығы саласының жалпы өндірісінің жалпы көлемінде шамамен 13 мал шаруашылығы өнімі құрайды. Жыл сайын малдың барлық түрлерінің және мал шаруашылығы өнімдері өндірісінің тұрақты өсуі қамтамасыз етіледі.
Статистикалық деректер бойынша 2020 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша облыс шаруашылықтарының барлық санаттарындағы ІҚМ басының жалпы саны 434,0 мың басты құрайды (өткен жылға қарағанда 102,7%), оның ішінде сиыр басы - 215,2 мың бас (101,9%).

Жылқы саны 202,1 мың басты (106,6%), құс - 8014,2 мың басты (106,1%) құрады. Қой мен ешкі басы 535,2 мың басты (100,3%), шошқа басы 99,0 мың басты (95,2%) құрады. Облыста тірі салмақта ет 140,1 мың тонна (127,9%), сүт 397,9 мың тонна (102,7%), жұмыртқа 863,8 млн.дана (97,1%) өндірілді.
Ірі ауыл шаруашылығы өңірлерінің бірі ретінде облыс ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдейтін кәсіпорындарды дамыту бойынша сенімді позицияға ие. Осы бағытты дамытуда облыстың басты бәсекелестік артықшылықтарының бірі - тез өсіп келе жатқан Нұр-Сұлтан қаласының айналасында географиялық қалыптасқан аумақта орналасуы барынша пайдаланылады.
Негізгі міндеттердің бірі Нұр-Сұлтан қаласының айналасында азық-түлік белдеуін құру, елорда тұрғындарын сапалы азық-түлікпен қамтамасыз ету, азық-түлік жеткізілімдерін ұлғайту және астананың, облыстың және дамып келе жатқан демалыс аймақтарының нарығына өнім берушілер арасында лайықты орын алу болып табылады. Осы бағдарламаны іске асыруға облыстың барлық өңірлері тартылған.
Бұл-сүт өнімдерін өңдеудің аяқталған циклі бар бордақылау алаңдары мен ірі-тауарлы сүт фермаларын құру жөніндегі жобалар. Мысалы, Щучье ауданындағы "Есіл Агро" ЖШС-де 1200 бас мал басы бар ірі сүт-тауар фермасы, Еңбекшілдер ауданындағы "Ақ Бас" ЖШС-де 5000 басқа арналған бордақылау алаңы. Еңбекшілдер ауданындағы "Қазгер" ЖШС-де жаңа заманауи құс фабрикасы салынды.
Щучье ауданында бір ауысымда 10 тонна ет өндіретін ет өңдеу кешені пайдалануға берілді.
Қазақстандық нарыққа мүдделі кәсіпорындар осы бағыттардағы жобаларды іске асыруға қатысу мүмкіндігіне ие.
Ақмола облысында өндірістік қуаты жылына 62,5 мың тонна ет өңдейтін 15 кәсіпорын, өндірістік қуаты жылына 146,8 мың тонна сүт өнімдерін өндіретін 15 кәсіпорын, өндірістік қуаты жылына 960,0 мың тонна 47 ұн тартатын кәсіпорын, өндірістік қуаты жылына 49,3 мың тонна майлы дақылдарды өңдейтін 8 кәсіпорын бар.
2019 жылы 100,7 млрд. теңге сомасына тамақ өнімдері өндірілді (2018 жылға 111,1%).
Ет өнімдері өндірісінің өсуі байқалды, ол 36,5 млрд.теңгені (2018 жылға 147,3%), сүт өнімдері 19,2 млрд. теңгені (2018 жылға 111,2%) құрады.
Тамақ өнімдерін өндіру құрылымындағы негізгі үлесті ет өңдеу саласы - 36,2%, сүт өңдеу саласы - 19,0%, астық өңдеу саласы - 13,6%, нан және нан - тоқаш өндірісі - 5,2%, өзге салалар-26% алады.
Ет өңдеу. Осы кәсіпорындар мен цехтар заттай мәнде 51,9 мың тонна ет өндірді, 2018 жылмен салыстырғанда өсім 78,7%, шұжық өнімдерін өндіру көлемі 2,1 мың тоннаны құрады.
Сүт өңдеу. Өңделген сүт өндірісінің көлемі 80,8 мың тоннаны құрады, 2018 жылғы деңгейге қарағанда 23,9% - ға өсті, сары май 1,3 мың тонна өндірілді, 2018 жылмен салыстырғанда 11,0% - ға өсті, ірімшік пен сүзбе-1,2 мың тонна, 2018 жылмен салыстырғанда 21,2% - ға өсті, қышқыл сүт өнімдері 5,0 мың тонна, 2018 жылмен салыстырғанда 9,4% - ға өсті.
Агроөнеркәсіптік секторды одан әрі дамыту мақсатында ауыл шаруашылығы құрылымдарын және олардың мамандануын одан әрі ірілендіру бойынша жұмыс жүргізілуде, бұл озық технологияларды енгізу және машина-трактор паркін, негізінен шетелдік өндірістің жоғары өнімді техникасын жаңарту жөніндегі процесті жандандыруға ықпал етеді. Осы бағытты іске асыру үшін облыс шетелдік серіктестер мен инвестицияларды тартуға мүдделі.

Минералдық-шикізаттық және өнеркәсіптік әлеуетті орналастыру

Үлесіне жалпы өңірлік өнімнің шамамен 18,3% - ы тиесілі өңірдің өнеркәсіптік кешені негізінен тау-кен өндіру саласының, машина жасаудың, түсті металлургияның, химия және тамақ өнеркәсібінің, құрылыс индустриясының кәсіпорындарынан тұрады.
Облыстың негізгі өнеркәсіптік кәсіпорындары:
"Қазақалтын" ТМК АҚ және "Васильков КБК" АҚ - алтын өндірісі;
"Тыныс" АҚ-авиациялық техниканың, өрт сөндіру құралдарының, газ бекіту арматурасының, Медициналық және салмақ өлшеу техникасының, полиэтилен құбырларының тораптары мен агрегаттарын өндіру;
"Степногорск подшипник зауыты" АҚ - темір жол жылжымалы құрамы үшін подшипниктер шығару. Ішкі тұтынудан басқа, өнімнің едәуір бөлігі Ресейге жеткізіледі;
"Бәйтерек - А" ақ - электровоздарды күрделі жөндеу;
"Степногорск тау-кен химия комбинаты" ЖШС - уран, молибден концентратын өндіру;
"Көкшетау минералды сулары" АҚ-ликер-арақ өнімдерін, алкогольсіз сусындар мен минералды су өндірісі;
КАМАЗ-Инжиниринг "АҚ-автомобиль техникасын өндіруді ұйымдастыру;
"Өркен - Атансор" ЖШС-темір кенін өндіру;
"ҚазШпал" ақ - темірбетон конструкцияларын өндіру.
2020 жылы өңірдің өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі бір адамға $ 45,5 немесе 2019 жылғы деңгейге қарағанда 120,6% құрады.
Өнеркәсіп саласында облыс құрамында алтын бар кенді, уранды өндіруге, машина жасауға, химия өнеркәсібіне маманданған. Өңір Қазақстанның минералдық-шикізат кешенінде жетекші орындардың бірін алады. Облыстың өңдеу өнеркәсібінде 613 ірі, орта және шағын кәсіпорындар мен өндірістер қызметін жүзеге асырады. 2021 жылдың 7 айының қорытындысы бойынша өңдеу өнеркәсібі өндірісінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.