Балық емес теңіз өнімдері
Қазақ Ұлттық Аграрлық Зерттеу университеті коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Технология және биоресурстар факультеті
Тағам өнімдерінің технологиясы және қауіпсіздігі кафедрасы
СӨЖ
Тақырыбы: Балық емес теңіз өнімдері
Орындаған: Райхан А.Б.
Тобы: ТПРП-316К
Тексерген: Муратбекова Қ. М.
Алматы 2022
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.1 Балық емес теңіз өнімдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2.2 Теңіз өнімдерінің тағамдық маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2.3 Теңіз өнімдерінің пайдасы мен зияны ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..7
2.4 Теңіз өнімдерімен дайындалатын тағамдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2.5 Балық емес теңіз өнімдерінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.6 Текстурасы мен дәмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
2.7 Косметологияда және балама медицинада қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
Пайдалынылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
Кіріспе
Дүниежүзілік мұхит суларында көптеген жануарлар мен өсімдік ағзалары өмір сүреді. Олардың көпшілігін адам ұзақ уақыт тамақ үшін қолданған. Коммерциялық теңіз өнімдері жоғары қоректік құндылыққа ие. Олардың құрамында ақуыз көп (7,3-22,5 %), адам ағзасы үшін маңызды дәрумендер, ең алдымен В тобы, сонымен қатар макро - және микроэлементтер бар.
Биологиялық және анатомиялық белгілері бойынша тағамдық теңіз өнімдері топтарға бөлінеді: омыртқасыздар - шаян тәрізділер, бивальды моллюскалар және Цефалоподтар, эхинодермалар, гастроподтар; теңіз балдырлары - теңіз қырыққабаты; теңіз сүтқоректілері - бален киттері.
Балық және теңіз өнімдері-адамға өте жұғымды және пайдалы тағамдар. Еліміздің суларында балықтың мыңнан астам түрлері тіршілік етеді, оның 250 түрі ауланады. Балық - адам үшін қажетті белокқа бай тағам көзі. Оның еті, уылдырығы, ал кейбір түрінің терісі де пайдаланылады, олардан балық майы алынады. Балық аулау шаруашылығы ертеден белгілі дегенмен оның шарықтау биігі XX 70 - жылдарына тура келеді.
Теңіз өнімдері әдетте балық емес гидробионттардан жасалған өнімдер деп аталады. Ежелгі заманнан бері адамдар моллюскаларды, шаян тәрізділерді және басқа да теңіз өнімдерін жеп келген. Шығыс елдерінде омыртқасыздар мен балдырлар күнделікті тамақ ретінде қызмет етеді. Жапония теңіз өнімдерін өндіруде әлемдік көшбасшы болып табылады. Қытай, Таиланд, Оңтүстік Корея, Үндістан, Индонезия, Испания, Канада да әлемдік нарыққа белсенді жеткізушілер болып табылады. Өркениетті батыс елдерінде соңғы онжылдықтарда диеталық және емдік қасиеттері арқасында теңіз өнімдерін тұтынуға деген қызығушылық күрт өсті. Ресейде балық емес теңіз өнімдерін тұтыну мәдениеті әлі де төмен деңгейде.
Мұхиттарда моллюскалардың 60 мыңнан астам түрі, шаян тәрізділердің 20 мың түрі, өсімдіктердің 10 мың түрі мекендейді. Балық аулаудың негізгі балық емес объектілері-омыртқасыздар, теңіз сүтқоректілері және балдырлар, негізінен теңіз (күріш. 3.13). Аквамәдениетке омыртқасыздар мен балдырлардың кейбір түрлері енгізілген.
Балықтардан басқа теңіздер мен мұхиттарда шаян тәрізді жануарлар және өсімдік ағзалары тіршілік етеді. Олардың өкілдері омыртқасыздар, теңіз балдырлары болып табылады, олардың тағамдық, азықтық, техникалық және емдік құндылыққа ие.
Омыртқасыздар ішінде тағамдық мақсатта шаян тәрізділер, моллюскалар инетерілілер, ал балдырлар ішінде теңіз орамжапырағы маңызды орын алады. Омыртқасыздар еті жоғары құнды, емдік және профилактикалық қасиетке ие. Тағамдық құндылығы жағынан жұмыртқаға, сүзбеге жақын және ет, балық құндылығынан асып кетеді. Омыртқасыздар етінде ақуыз көп. Омыртқасыздар минералды тұздарға, әсіресе микроэлементтрег бай. Олардың құрамында 1% май бар, май құрамында полиқанықпаған май қышқылдары көп болғандықтан биологиялық құнды болып саналады. Негізінен В тобы витаминдері, сонымен қатар С және D продәрумені бар.
Омыртқасыздарды тамаққа қолдану қандағы холистеринді төмендетуге ықпал етеді, зат алмасуға әсер етеді, вирустарды өлтіретін антимикроб заттарын бөледі.
Негізгі бөлім
2.1 Балық емес теңіз өнімдері
Теңіз өнімдерінің балықтан басқа астық (қоректік) өнімдерін әртүрлі тағамдар мен тіскебасар дайындауда пайдаланылуы жиіленіп келеді. Теңіз өнімдерінің ең бағалылары: шаян тәрізділер, былқылдақ денелілер (моллюски) және балдырлар. Олардың құрамында адам орга-низміне (ағзаға) өте қажетті заттар: белоктар (көп мөлшерде - 22%-ға дейін), минералдың заттар, дәрумендер В, РР, С, Д, майлар, гликоген, ферменттер, микроэлементтер бар. Микроэлементтер мен ағза қызметінжақсартып, қалпына келтіретін заттардың (тонизирующие Бещества) болуы себепті, теңіздік өнімдерді емдік тағамдарда кең қолданады.
Теңіз өнімдері деп дүниежүзілік мұхиттарда ауланатын омыртқалы жануарларды (балықтар және киттерді) қоспағандағы барлық жеуге жарамды азықтық өнімдерді атайды.
Теңіз өнімдері адам ағзасына қажет қоректік заттардың құнды көзі болып табылады. Бұл санатқа барлық теңіз тұрғындары, ет және басқа да бөліктері, сондай-ақ балдырлар кіреді. Бір қызығы, Дүниежүзілік классификацияға сәйкес, теңіз омыртқалы жануарлары мен балықтардың (итбалықтар, киттер мен акулалар) еті "теңіз өнімдері" ұғымына жатпайды, бірақ мұнда теңіз тағамдарын жеткізушілер мен өндірушілер бұны бөліспейді. Төменде атаулар бойынша түрлердің тізімі берілген.
Барлық теңіз өнімдері топтарға бөлінеді, олардың ішінде сыныптар ерекшеленеді:
биваль;
инелі;
Цефалоподтар;
шаян тәрізділер.
Ережеге сәйкес теңіз өнімдерінің тауарлық тізіміне терең теңіз сыйлықтары кіреді:
кальмар;
крабдар;
асшаяндар;
крили;
кукумария;
лобстер;
Мидия;
тарақтар;
теңіз түйіршіктері;
кесек балық;
омарлар;
октопустар;
трепанги;
устрицалар.
Сондай-ақ, теңіз өнімдерінің санатына өзен шаяндары мен балдырлар кіреді, олардың ішіндегі ең танымалдары:
нори;
ламинария ("Теңіз орамжапырағы");
спирулина;
теңіз салаты;
комбу.
Теңіз өнімдері Жер шарының түкпір-түкпіріндегі халықтың өміріне мықтап енгендіктен, көптеген адамдар пайдалы бизнес ретінде дәмді тағамдар мен олардан дайын тағамдарды жеткізумен айналысатын қызметті ұйымдастыруды қарастырады.
Құрамы және энергетикалық құндылығы
Теңіз өнімдерінің құрамында көптеген минералдар бар. Олардың барлығы оңай қол жетімді, өйткені тірі организмдердің ақуыздары да, балдырлар көмірсулары да керемет сіңімділігімен ерекшеленеді. Жануарлардан алынатын теңіз өнімдерінде, бұған қоса, май бар. Теңіздердің барлық сыйлықтары В дәрумендеріне, сондай-ақ майда еритін А, D және K дәрумендеріне бай.
Барлық теңіз өнімдерінде әртүрлі мөлшерде бар:
йод;
темір;
фосфор;
магний;
кальций;
мыс;
күкірт;
хром;
кобальт.
Өнімдердің энергетикалық құндылығы да өзгереді, бірақ тұтастай алғанда теңіз өнімдерінің калория мөлшері сексен-жүз килокалория аралығында, жүз грамм шикі өнімге қайта есептеледі. Термиялық өңдеу және ыдысқа ингредиенттерді қосу бұл көрсеткішті арттырады және BJU индексіне әсер етеді.
2.2 Теңіз өнімдерінің тағамдық маңызы
Балықтардан басқа теңіздер мен мұхиттарда шаян тәрізді жануарлар және өсімдік организмдері тіршілік етеді. Олардың өкілдері омыртқасыздар, теңіз балдырлары болып табылады, олар тағамдық, азықтық, техникалық және емдік құндылыққа ие.
Теңіз өнімдерінің құрамында ағзаның дұрыс жұмыс жасауы үшін қажетті көптеген құрам бөлшектер бар. Олар оңай сіңірілетін ағуыздың бай көзі болып табылады. Ол ас шаяндары мен қысқышсыз шаяндарда ең көп кездеседі (шамамен 17%), ал бұл балықтардағыға қарағанда айтарлықтай көп емес. Теңіз өнімдерінің құрамында май мөлшері онша көп емес (ең азы теңіз шаяны - 0,5%, ал ең көбі омарлар - 2%), бірақ ол омега-3 тобының құнды майы. Теңіз өнімдерінің құрамында темір, мырыш (ол устрицаларда ең көп, сондықтан олар мықты афродизиак ретінде танымал) және мыс сияқты минералды құрамдар, сонымен қатар PP және B12дәрумендері бар. Теңіз өнімдері йод пен фосфордың ең жақсы көзі болып табылады, ағзаны кальциймен, селенмен және фтормен қамтамасыз етеді. Теңіз шаяндарынан басқа, шаян тәрізділердің құрамында көп холестерин, сонымен қатар, холестериннің сіңірілуін шектейтін стиролдың белгілі мөлшері бар.
Тамақ дайындауда қолдану
Мұхиттар мен теңіздердің су бағанындағы теңіз өнімдерінің көпшілігі адам ағзасына қауіп төндірмейді және жеуге жарамды. Мұндай өнімдерден тәттілерді дайындау оңай. Дегенмен, сіз пісіру ережелерін сақтауыңыз керек және оған бөлінген уақытты қатаң сақтауыңыз керек. Мұның бәрі максималды гастрономиялық ләззат алу үшін ғана емес, сонымен қатар теңіз сыйлықтарындағы пайдалы заттардың максималды мөлшерін сақтау үшін қажет.
Дұрыс пісіру
Теңіз өнімдерін дұрыс дайындау минималды термиялық өңдеуден тұрады. Негізгі ұсыныстар:
Кальмар мен моллюскаларды қайнату үш минуттан аспауы керек. бланкілерді (жаңа немесе мұздатылған) таза немесе сәл тұздалған қайнаған суға батырыңыз.
Кейіннен терең мұздатуға ұшыраған қайнатылған теңіз өнімдерін (пакетте міндетті түрде хабарланады) қайнаған суға тез ерігеннен кейін немесе тоңазытқыштың төменгі сөресінде баяу еріту процесі аяқталғаннан кейін жеу керек. Соңғы жағдайда теңіз өнімдерін ыдыстың түбіне емес, оған орнатылған торға қою ұсынылады. Сондықтан ылғал төмендейді, ал теңіз өнімдері ылғалды болмайды. Тарақтарды сүтте еріту ұсынылады.
Сегізаяқтар мен кальмарды грильде бес минут пісіруге болады. Шикі өнімді маринадтауға да болады. Мұны істеу үшін сізге қарапайым ас тұзы немесе теңіз тұзы және сумен араласқан лимон шырыны қажет. Бұл құрамда Цефалоподтар үш сағат бойы сақталуы керек.
Шикі және маринадталған кальмар кептіріліп, кептіріледі. Сондай-ақ, олардың коптить және солить. Асшаяндарды және басқа да қабық теңіз тұрғындарын қайнатылған жеген жөн. Шаян тәрізділер мен асшаяндарды пісіруге және қуыруға болады.
Теңіз сыйлықтары бар ең жақсы комбинациялар мен танымал тәттілер
Теңіз сыйлықтарын қамтитын тәттілер өте көп. Жапония мен мұхит аймағындағы басқа аралдардың тұрғындары ассортиментпен мақтана алады. Теңіз өнімдері жақсы үйлеседі:
сары май;
қаймақ;
ақ жүзім шарабы;
соя соусы;
зімбір;
лимон шырыны;
күріш;
зәйтүн майы;
сарымсақ;
шнить-лука;
жасыл аскөк;
ақжелкен;
ірімшіктердің қатты сорттары.
Теңіз тағамдарының дәмін татуға көмектесетін тұздықтар мен таңғыштар көбінесе эстрагон, маринадталған және ащы көкөністермен дайындалады. Қызанақ, қоңыр бұрыш және ең танымал дәмдеуіштер (лавр жапырағы, қара және иісті бұрыш, қалампыр, мысалы) жарамсыз компоненттер болып табылады, өйткені олар теңіз өнімдерінің табиғи дәмін толығымен жояды.
Қатысты лакомств балдырлардан айта кету керек, халық қыртысын бейімдейді рецептер астында жеке дәмі. Бүгінгі таңда супермаркеттердің дайын тамақ бөлімдерінде сатылатын сәбіз, шалғам және сарымсақ қосылған Ламинария салаттары таңқаларлық емес.
Теңіз өнімдерін қамтитын тағамдарды диеталық деп санауға болады. Сондықтан оларды ораза күндері жеуге болады.
2.3 Теңіз өнімдерінің пайдасы мен зияны
Теңіз өнімдерінің құрамында ағзаның дұрыс жұмыс жасауы үшін қажетті көптеген құрам бөлшектер бар. Олар оңай сіңірілетін ағуыздың бай көзі болып табылады. Ол ас шаяндары мен қысқышсыз шаяндарда ең көп кездеседі (шамамен 17%), ал бұл балықтардағыға қарағанда айтарлықтай көп емес. Теңіз өнімдерінің құрамында май мөлшері онша көп емес (ең азы теңіз шаяны - 0,5%, ал ең көбі омарлар - 2%), бірақ ол омега-3 тобының құнды майы. Теңіз өнімдерінің құрамында темір, мырыш (ол устрицаларда ең көп, сондықтан олар мықты афродизиак ретінде танымал) және мыс сияқты минералды құрамдар, сонымен қатар PP және B12 дәрумендері бар. Теңіз өнімдері йод пен фосфордың ең жақсы көзі болып табылады, ағзаны кальциймен, селенмен және фтормен қамтамасыз етеді. Теңіз шаяндарынан басқа, шаян тәрізділердің құрамында көп холестерин, сонымен қатар, холестериннің сіңірілуін шектейтін стиролдың белгілі мөлшері бар.
Теңіз өнімдерінің пайдасы
Теңіз өнімдерінің адам ағзасына тигізетін пайдасы зор. Теңдестірілген күйдегі микрокомпоненттер мен дәрумендер теңіз өнімдерін сүйетіндерге мүмкіндік береді:
:: жүрек-тамыр жүйесінің жұмысын тиісті деңгейде жақсарту және қолдау;
:: жұқпалы ауруларға төзімділікті арттыру;
:: терінің, шаштың және тырнақтың күйін жақсарту;
:: сүйектерді нығайту және кариеске қарсы тұру;
:: көруді жақсарту және көздің функционалдығын қалпына келтіру;
:: холестерин деңгейін төмендетіп, қан тамырларының қабырғаларын нығайту;
:: эндокриндік бездердің жұмысын тұрақтандыру және гормоналды фонды және онымен организмдегі метаболикалық процестерді теңестіру;
:: ас қорытуды қалыпқа келтіру.
Балдырларды жеу дерматит пен экземамен, сондай-ақ себореямен көрінетін жаралар мен тері ауруларын емдеуге мүмкіндік береді. Артық салмақпен күресте теңіз өнімдерінің тиімділігі де дәлелденді. Азық-түлікте теңіз сыйлықтарын үнемі пайдалану қатерлі ісік ауруының пайда болу және даму қаупін азайтады. Табиғи шыққан дәмді өнімдер депрессиямен күресуде ұсынылады және өмірі тұрмыстық және кәсіби саладағы стресстермен байланысты адамдарға көрсетіледі.
Теңіз өнімдері балалар мен ересектер үшін, әсіресе қоршаған ортаға шығарындылар рұқсат етілген нормалардан асатын экологиялық қауіпті аймақтарда және мегаполистерде тұратындар үшін пайдалы.
Тамақтанудан басқа, теңіз өнімдері косметологияда және балама медицинада қолданылады. Онда олар үлкен пайда әкеледі.
Жүкті және бала емізетін әйелдерге теңіздердің кез-келген сыйы үлкен пайда әкеледі және бала көтерген кезде әйел денсаулығын сақтауға, сондай-ақ бала туылғаннан кейін функцияларды тез қалпына келтіруге көмектеседі. Тек қазір сіз орташа және өте жоғары сапалы тағамдарды жеуіңіз керек.
Қарсы көрсеткіштер мен зиян
Теңіз өнімдерін тұтынудың зияны көп болуы мүмкін. Бұл дүниежүзілік мұхит суларының ластануына байланысты. Фермаларда өсірілген ұлулар мен асшаяндар жабайы ортаға қарағанда қауіпсіз болады деп үміттенбеңіз. Бұл ең аз шығынмен максималды пайда алғысы келетін өндірушілердің сауда-саттық рухында. Әрине, бәрін анықтауға болмайды, бірақ зиян келтіру қаупі бар екенін білу керек, түсіну керек.
Балаларды ерекше қауіп тобына жатқызу керек. Теңіздерден алыс тұратындар теңіз өнімдерін тағамға енгізуге өте мұқият қарау керек. Мұның себебі-жедел метаболизм және ішекте тез сіңу. Сондықтан балалардың диетасындағы теңіз өнімдері ең аз мөлшерде болуы керек, ал олардың сапасы ең жақсы болуы керек
Қарсы көрсеткіштер мен теңіз өнімдерін тұтынудың ықтимал зияны туралы мынаны айту керек. Ең алдымен, ақуызды тамақтанғаннан кейін әртүрлі аллергиялық көріністерден (бөртпе, тұншығу, терінің қызаруы және ас қорытудың тұрақты бұзылуы) зардап шегетіндерге өнімді пайдаланудан бас тарту керек.
Ас қорыту проблемалары бар тұтынушылар теңіз сыйлықтарының сапасын шектеуі және өте мұқият қарастыруы керек. Диетологтар теңіз өнімдерін шамадан тыс тұтыну тудыруы мүмкін екенін көрсетеді:
:: өт шығару;
:: асқазанның" тоқтауы";
:: диспепсия;
:: жүрек айнуы;
:: эпигастрий аймағындағы ауырсыну;
:: құсу;
:: жалпы әлсіздік.
2.4 Теңіз өнімдерімен дайындалатын тағамдар
Теңіз өнімдерінде ақуыз мөлшері көп болғандықтан, олар өте бағалы болып табылады. Себебі ақуыздық калориялығы аз. Бұл өнімдер испан, француз, жапон және итальян асүйлерінде кең қолданылады.
Бүгінгі таңда тұтынушыларды теңіз өнімдері бар тағамдармен таңдану қиын. Пікірлер бойынша, тұздалған-кептірілген және маринадталған деликатестер өте танымал, олар сыраға қосымша тағамдар ретінде қолданылады.
Теңіз өнімдері әлемнің көптеген тағамдарының ұлттық тағамдарының бөлігі болып табылады. Ең танымал тәттілер:
:: суши және орамдар;
:: кальмар, рапан және Мидия қосылған пицца;
:: буйабес балық сорпасы (Марсель құлағы);
:: рисотто;
:: фрунчоза;
:: паелла;
:: спагетти және макарон;
:: теңіз салаттары;
:: теңіз коктейльдері;
:: оларға негізделген тұздықтар.
Еуропалық немесе ортаазиялық тағамдардың стилінде сіз Палау сияқты ем дайындауға немесе "соба"деп аталатын қарақұмық кеспесі бар теңіз өнімдеріне қызмет ете аласыз.
Аспаздық мамандар дәмді тағам дайындауда теңіз өнімдерін пайдаланады:
:: сэндвичтер мен қытырлақ;
:: салаттар;
:: тұздықтар мен таңғыштар;
:: сорпа;
:: толтыру (тұшпара, равиоли, құймақ және пита нанына арналған).
Кейбір теңіз өнімдері тартылған етке арналған "контейнерлер" ретінде әрекет етеді, мысалы, кальмар және кесек балық. Аспаздық мамандар дәмді (қарапайым және күрделі) тәттілерді дайындау кезінде бізге таныс өнімдері бар теңіз сыйлықтарын пайдаланады:
:: тауық және бөдене жұмыртқалары;
:: сәбіз;
:: Ананас;
:: авокадо;
:: шалғам;
:: қияр;
:: манго;
:: цитрус;
:: консервіленген жүгері;
:: пияз;
:: мүкжидек;
:: Пекин қырыққабаты;
:: табақ салатом.
Кальмар сақиналарын ересектер де, балалар да тәбетпен жейді. Сондай-ақ, криля еті немесе краб майы бар сэндвичтерден бас тартатын адамды табу қиын болады. Итальяндық спагетти мен корольдік асшаяндардың дәмді үйлесімі болады, олар жасыл желектермен нәзік пармезан соусымен хош иістендірілген. Мұндай тағам мерекелік үстелдің безендірілуі және үй иесінің визит карточкасы бола алады.
2.5 Балық емес теңіз өнімдерінің түрлері
Шаянтәрізділер - краб, лангуст, омар, креветкалар, өзен шаяндары, криль - саудаға негізінен шикілей мұздатылған, пісіріліп-мұздатылған, тоңазытылған түрде, табиғи консерві және Океан пастасы түрінде түседі. Шаян тәрізділердің дәмі ерекше, тағамдық құндылығы жоғары.
Шаян тәрізділерді жеке тағам ретінде, салат, бірінші және екінші тамақ жасауда қолданады.
Шаянтәрізділер ішінде камчатка крабы бағаланады, оның массасы 1,2-ден 4,2 кг дейін. Крабтың жеуге жарамды еті шымшуырында, суытқыш аяғында және абдоменде орналасқан. Шикі еті сілікпе консистенциялы, сұр-көк түсті, ал піскен еті тығыз қызыл түсті болады.
Сауда орындарына краб еті шикі, пісіріліп- мұздатылған және консерві ретінде түседі. Аяғы мен шымшуырының әр жерінен алынған ет сапасына байланысты және органолептикалық көрсеткіштері бойынша табиғи краб консервілері жоғары (Фенси) және І (А-грейд) сұрыпқа ажыратылады және F және А деп белгіленеді.
Пісіріліп-мұздатылған ет (-18) С дейін температурада 3 айға дейін, ал 0 - 2 С температурада 2 тәулікке дейін сақталады. Краб еті балғын, бұзылмаған, қараймаған немесе сарғаймаған, бөтен дәм мен иіссіз болу керек.
Креветкалар Баренц және Қара теңіздерінде кездеседі. Креветкалар - тағамдық құндылығы жоғары өнім.Қара теңіз креветкаларының ұзындығы 5-10 см, қиыр шығыс креветкалары - 15 см және одан жоғары, салмағы 15-20г. Креветкалар еті нәзік, өте дәмді, ақуызға бай (шамамен 25%). Құрғақ зат мөлшері - 30% дейін. Креветкаларда А, D және В тобы дәрумендері бар. Жеуге жарамды еті құйрық бөлігінде мойында болады.
Сауда орындарына креветкалар тірі, ... жалғасы
Технология және биоресурстар факультеті
Тағам өнімдерінің технологиясы және қауіпсіздігі кафедрасы
СӨЖ
Тақырыбы: Балық емес теңіз өнімдері
Орындаған: Райхан А.Б.
Тобы: ТПРП-316К
Тексерген: Муратбекова Қ. М.
Алматы 2022
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.1 Балық емес теңіз өнімдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2.2 Теңіз өнімдерінің тағамдық маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2.3 Теңіз өнімдерінің пайдасы мен зияны ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..7
2.4 Теңіз өнімдерімен дайындалатын тағамдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2.5 Балық емес теңіз өнімдерінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.6 Текстурасы мен дәмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
2.7 Косметологияда және балама медицинада қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
Пайдалынылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
Кіріспе
Дүниежүзілік мұхит суларында көптеген жануарлар мен өсімдік ағзалары өмір сүреді. Олардың көпшілігін адам ұзақ уақыт тамақ үшін қолданған. Коммерциялық теңіз өнімдері жоғары қоректік құндылыққа ие. Олардың құрамында ақуыз көп (7,3-22,5 %), адам ағзасы үшін маңызды дәрумендер, ең алдымен В тобы, сонымен қатар макро - және микроэлементтер бар.
Биологиялық және анатомиялық белгілері бойынша тағамдық теңіз өнімдері топтарға бөлінеді: омыртқасыздар - шаян тәрізділер, бивальды моллюскалар және Цефалоподтар, эхинодермалар, гастроподтар; теңіз балдырлары - теңіз қырыққабаты; теңіз сүтқоректілері - бален киттері.
Балық және теңіз өнімдері-адамға өте жұғымды және пайдалы тағамдар. Еліміздің суларында балықтың мыңнан астам түрлері тіршілік етеді, оның 250 түрі ауланады. Балық - адам үшін қажетті белокқа бай тағам көзі. Оның еті, уылдырығы, ал кейбір түрінің терісі де пайдаланылады, олардан балық майы алынады. Балық аулау шаруашылығы ертеден белгілі дегенмен оның шарықтау биігі XX 70 - жылдарына тура келеді.
Теңіз өнімдері әдетте балық емес гидробионттардан жасалған өнімдер деп аталады. Ежелгі заманнан бері адамдар моллюскаларды, шаян тәрізділерді және басқа да теңіз өнімдерін жеп келген. Шығыс елдерінде омыртқасыздар мен балдырлар күнделікті тамақ ретінде қызмет етеді. Жапония теңіз өнімдерін өндіруде әлемдік көшбасшы болып табылады. Қытай, Таиланд, Оңтүстік Корея, Үндістан, Индонезия, Испания, Канада да әлемдік нарыққа белсенді жеткізушілер болып табылады. Өркениетті батыс елдерінде соңғы онжылдықтарда диеталық және емдік қасиеттері арқасында теңіз өнімдерін тұтынуға деген қызығушылық күрт өсті. Ресейде балық емес теңіз өнімдерін тұтыну мәдениеті әлі де төмен деңгейде.
Мұхиттарда моллюскалардың 60 мыңнан астам түрі, шаян тәрізділердің 20 мың түрі, өсімдіктердің 10 мың түрі мекендейді. Балық аулаудың негізгі балық емес объектілері-омыртқасыздар, теңіз сүтқоректілері және балдырлар, негізінен теңіз (күріш. 3.13). Аквамәдениетке омыртқасыздар мен балдырлардың кейбір түрлері енгізілген.
Балықтардан басқа теңіздер мен мұхиттарда шаян тәрізді жануарлар және өсімдік ағзалары тіршілік етеді. Олардың өкілдері омыртқасыздар, теңіз балдырлары болып табылады, олардың тағамдық, азықтық, техникалық және емдік құндылыққа ие.
Омыртқасыздар ішінде тағамдық мақсатта шаян тәрізділер, моллюскалар инетерілілер, ал балдырлар ішінде теңіз орамжапырағы маңызды орын алады. Омыртқасыздар еті жоғары құнды, емдік және профилактикалық қасиетке ие. Тағамдық құндылығы жағынан жұмыртқаға, сүзбеге жақын және ет, балық құндылығынан асып кетеді. Омыртқасыздар етінде ақуыз көп. Омыртқасыздар минералды тұздарға, әсіресе микроэлементтрег бай. Олардың құрамында 1% май бар, май құрамында полиқанықпаған май қышқылдары көп болғандықтан биологиялық құнды болып саналады. Негізінен В тобы витаминдері, сонымен қатар С және D продәрумені бар.
Омыртқасыздарды тамаққа қолдану қандағы холистеринді төмендетуге ықпал етеді, зат алмасуға әсер етеді, вирустарды өлтіретін антимикроб заттарын бөледі.
Негізгі бөлім
2.1 Балық емес теңіз өнімдері
Теңіз өнімдерінің балықтан басқа астық (қоректік) өнімдерін әртүрлі тағамдар мен тіскебасар дайындауда пайдаланылуы жиіленіп келеді. Теңіз өнімдерінің ең бағалылары: шаян тәрізділер, былқылдақ денелілер (моллюски) және балдырлар. Олардың құрамында адам орга-низміне (ағзаға) өте қажетті заттар: белоктар (көп мөлшерде - 22%-ға дейін), минералдың заттар, дәрумендер В, РР, С, Д, майлар, гликоген, ферменттер, микроэлементтер бар. Микроэлементтер мен ағза қызметінжақсартып, қалпына келтіретін заттардың (тонизирующие Бещества) болуы себепті, теңіздік өнімдерді емдік тағамдарда кең қолданады.
Теңіз өнімдері деп дүниежүзілік мұхиттарда ауланатын омыртқалы жануарларды (балықтар және киттерді) қоспағандағы барлық жеуге жарамды азықтық өнімдерді атайды.
Теңіз өнімдері адам ағзасына қажет қоректік заттардың құнды көзі болып табылады. Бұл санатқа барлық теңіз тұрғындары, ет және басқа да бөліктері, сондай-ақ балдырлар кіреді. Бір қызығы, Дүниежүзілік классификацияға сәйкес, теңіз омыртқалы жануарлары мен балықтардың (итбалықтар, киттер мен акулалар) еті "теңіз өнімдері" ұғымына жатпайды, бірақ мұнда теңіз тағамдарын жеткізушілер мен өндірушілер бұны бөліспейді. Төменде атаулар бойынша түрлердің тізімі берілген.
Барлық теңіз өнімдері топтарға бөлінеді, олардың ішінде сыныптар ерекшеленеді:
биваль;
инелі;
Цефалоподтар;
шаян тәрізділер.
Ережеге сәйкес теңіз өнімдерінің тауарлық тізіміне терең теңіз сыйлықтары кіреді:
кальмар;
крабдар;
асшаяндар;
крили;
кукумария;
лобстер;
Мидия;
тарақтар;
теңіз түйіршіктері;
кесек балық;
омарлар;
октопустар;
трепанги;
устрицалар.
Сондай-ақ, теңіз өнімдерінің санатына өзен шаяндары мен балдырлар кіреді, олардың ішіндегі ең танымалдары:
нори;
ламинария ("Теңіз орамжапырағы");
спирулина;
теңіз салаты;
комбу.
Теңіз өнімдері Жер шарының түкпір-түкпіріндегі халықтың өміріне мықтап енгендіктен, көптеген адамдар пайдалы бизнес ретінде дәмді тағамдар мен олардан дайын тағамдарды жеткізумен айналысатын қызметті ұйымдастыруды қарастырады.
Құрамы және энергетикалық құндылығы
Теңіз өнімдерінің құрамында көптеген минералдар бар. Олардың барлығы оңай қол жетімді, өйткені тірі организмдердің ақуыздары да, балдырлар көмірсулары да керемет сіңімділігімен ерекшеленеді. Жануарлардан алынатын теңіз өнімдерінде, бұған қоса, май бар. Теңіздердің барлық сыйлықтары В дәрумендеріне, сондай-ақ майда еритін А, D және K дәрумендеріне бай.
Барлық теңіз өнімдерінде әртүрлі мөлшерде бар:
йод;
темір;
фосфор;
магний;
кальций;
мыс;
күкірт;
хром;
кобальт.
Өнімдердің энергетикалық құндылығы да өзгереді, бірақ тұтастай алғанда теңіз өнімдерінің калория мөлшері сексен-жүз килокалория аралығында, жүз грамм шикі өнімге қайта есептеледі. Термиялық өңдеу және ыдысқа ингредиенттерді қосу бұл көрсеткішті арттырады және BJU индексіне әсер етеді.
2.2 Теңіз өнімдерінің тағамдық маңызы
Балықтардан басқа теңіздер мен мұхиттарда шаян тәрізді жануарлар және өсімдік организмдері тіршілік етеді. Олардың өкілдері омыртқасыздар, теңіз балдырлары болып табылады, олар тағамдық, азықтық, техникалық және емдік құндылыққа ие.
Теңіз өнімдерінің құрамында ағзаның дұрыс жұмыс жасауы үшін қажетті көптеген құрам бөлшектер бар. Олар оңай сіңірілетін ағуыздың бай көзі болып табылады. Ол ас шаяндары мен қысқышсыз шаяндарда ең көп кездеседі (шамамен 17%), ал бұл балықтардағыға қарағанда айтарлықтай көп емес. Теңіз өнімдерінің құрамында май мөлшері онша көп емес (ең азы теңіз шаяны - 0,5%, ал ең көбі омарлар - 2%), бірақ ол омега-3 тобының құнды майы. Теңіз өнімдерінің құрамында темір, мырыш (ол устрицаларда ең көп, сондықтан олар мықты афродизиак ретінде танымал) және мыс сияқты минералды құрамдар, сонымен қатар PP және B12дәрумендері бар. Теңіз өнімдері йод пен фосфордың ең жақсы көзі болып табылады, ағзаны кальциймен, селенмен және фтормен қамтамасыз етеді. Теңіз шаяндарынан басқа, шаян тәрізділердің құрамында көп холестерин, сонымен қатар, холестериннің сіңірілуін шектейтін стиролдың белгілі мөлшері бар.
Тамақ дайындауда қолдану
Мұхиттар мен теңіздердің су бағанындағы теңіз өнімдерінің көпшілігі адам ағзасына қауіп төндірмейді және жеуге жарамды. Мұндай өнімдерден тәттілерді дайындау оңай. Дегенмен, сіз пісіру ережелерін сақтауыңыз керек және оған бөлінген уақытты қатаң сақтауыңыз керек. Мұның бәрі максималды гастрономиялық ләззат алу үшін ғана емес, сонымен қатар теңіз сыйлықтарындағы пайдалы заттардың максималды мөлшерін сақтау үшін қажет.
Дұрыс пісіру
Теңіз өнімдерін дұрыс дайындау минималды термиялық өңдеуден тұрады. Негізгі ұсыныстар:
Кальмар мен моллюскаларды қайнату үш минуттан аспауы керек. бланкілерді (жаңа немесе мұздатылған) таза немесе сәл тұздалған қайнаған суға батырыңыз.
Кейіннен терең мұздатуға ұшыраған қайнатылған теңіз өнімдерін (пакетте міндетті түрде хабарланады) қайнаған суға тез ерігеннен кейін немесе тоңазытқыштың төменгі сөресінде баяу еріту процесі аяқталғаннан кейін жеу керек. Соңғы жағдайда теңіз өнімдерін ыдыстың түбіне емес, оған орнатылған торға қою ұсынылады. Сондықтан ылғал төмендейді, ал теңіз өнімдері ылғалды болмайды. Тарақтарды сүтте еріту ұсынылады.
Сегізаяқтар мен кальмарды грильде бес минут пісіруге болады. Шикі өнімді маринадтауға да болады. Мұны істеу үшін сізге қарапайым ас тұзы немесе теңіз тұзы және сумен араласқан лимон шырыны қажет. Бұл құрамда Цефалоподтар үш сағат бойы сақталуы керек.
Шикі және маринадталған кальмар кептіріліп, кептіріледі. Сондай-ақ, олардың коптить және солить. Асшаяндарды және басқа да қабық теңіз тұрғындарын қайнатылған жеген жөн. Шаян тәрізділер мен асшаяндарды пісіруге және қуыруға болады.
Теңіз сыйлықтары бар ең жақсы комбинациялар мен танымал тәттілер
Теңіз сыйлықтарын қамтитын тәттілер өте көп. Жапония мен мұхит аймағындағы басқа аралдардың тұрғындары ассортиментпен мақтана алады. Теңіз өнімдері жақсы үйлеседі:
сары май;
қаймақ;
ақ жүзім шарабы;
соя соусы;
зімбір;
лимон шырыны;
күріш;
зәйтүн майы;
сарымсақ;
шнить-лука;
жасыл аскөк;
ақжелкен;
ірімшіктердің қатты сорттары.
Теңіз тағамдарының дәмін татуға көмектесетін тұздықтар мен таңғыштар көбінесе эстрагон, маринадталған және ащы көкөністермен дайындалады. Қызанақ, қоңыр бұрыш және ең танымал дәмдеуіштер (лавр жапырағы, қара және иісті бұрыш, қалампыр, мысалы) жарамсыз компоненттер болып табылады, өйткені олар теңіз өнімдерінің табиғи дәмін толығымен жояды.
Қатысты лакомств балдырлардан айта кету керек, халық қыртысын бейімдейді рецептер астында жеке дәмі. Бүгінгі таңда супермаркеттердің дайын тамақ бөлімдерінде сатылатын сәбіз, шалғам және сарымсақ қосылған Ламинария салаттары таңқаларлық емес.
Теңіз өнімдерін қамтитын тағамдарды диеталық деп санауға болады. Сондықтан оларды ораза күндері жеуге болады.
2.3 Теңіз өнімдерінің пайдасы мен зияны
Теңіз өнімдерінің құрамында ағзаның дұрыс жұмыс жасауы үшін қажетті көптеген құрам бөлшектер бар. Олар оңай сіңірілетін ағуыздың бай көзі болып табылады. Ол ас шаяндары мен қысқышсыз шаяндарда ең көп кездеседі (шамамен 17%), ал бұл балықтардағыға қарағанда айтарлықтай көп емес. Теңіз өнімдерінің құрамында май мөлшері онша көп емес (ең азы теңіз шаяны - 0,5%, ал ең көбі омарлар - 2%), бірақ ол омега-3 тобының құнды майы. Теңіз өнімдерінің құрамында темір, мырыш (ол устрицаларда ең көп, сондықтан олар мықты афродизиак ретінде танымал) және мыс сияқты минералды құрамдар, сонымен қатар PP және B12 дәрумендері бар. Теңіз өнімдері йод пен фосфордың ең жақсы көзі болып табылады, ағзаны кальциймен, селенмен және фтормен қамтамасыз етеді. Теңіз шаяндарынан басқа, шаян тәрізділердің құрамында көп холестерин, сонымен қатар, холестериннің сіңірілуін шектейтін стиролдың белгілі мөлшері бар.
Теңіз өнімдерінің пайдасы
Теңіз өнімдерінің адам ағзасына тигізетін пайдасы зор. Теңдестірілген күйдегі микрокомпоненттер мен дәрумендер теңіз өнімдерін сүйетіндерге мүмкіндік береді:
:: жүрек-тамыр жүйесінің жұмысын тиісті деңгейде жақсарту және қолдау;
:: жұқпалы ауруларға төзімділікті арттыру;
:: терінің, шаштың және тырнақтың күйін жақсарту;
:: сүйектерді нығайту және кариеске қарсы тұру;
:: көруді жақсарту және көздің функционалдығын қалпына келтіру;
:: холестерин деңгейін төмендетіп, қан тамырларының қабырғаларын нығайту;
:: эндокриндік бездердің жұмысын тұрақтандыру және гормоналды фонды және онымен организмдегі метаболикалық процестерді теңестіру;
:: ас қорытуды қалыпқа келтіру.
Балдырларды жеу дерматит пен экземамен, сондай-ақ себореямен көрінетін жаралар мен тері ауруларын емдеуге мүмкіндік береді. Артық салмақпен күресте теңіз өнімдерінің тиімділігі де дәлелденді. Азық-түлікте теңіз сыйлықтарын үнемі пайдалану қатерлі ісік ауруының пайда болу және даму қаупін азайтады. Табиғи шыққан дәмді өнімдер депрессиямен күресуде ұсынылады және өмірі тұрмыстық және кәсіби саладағы стресстермен байланысты адамдарға көрсетіледі.
Теңіз өнімдері балалар мен ересектер үшін, әсіресе қоршаған ортаға шығарындылар рұқсат етілген нормалардан асатын экологиялық қауіпті аймақтарда және мегаполистерде тұратындар үшін пайдалы.
Тамақтанудан басқа, теңіз өнімдері косметологияда және балама медицинада қолданылады. Онда олар үлкен пайда әкеледі.
Жүкті және бала емізетін әйелдерге теңіздердің кез-келген сыйы үлкен пайда әкеледі және бала көтерген кезде әйел денсаулығын сақтауға, сондай-ақ бала туылғаннан кейін функцияларды тез қалпына келтіруге көмектеседі. Тек қазір сіз орташа және өте жоғары сапалы тағамдарды жеуіңіз керек.
Қарсы көрсеткіштер мен зиян
Теңіз өнімдерін тұтынудың зияны көп болуы мүмкін. Бұл дүниежүзілік мұхит суларының ластануына байланысты. Фермаларда өсірілген ұлулар мен асшаяндар жабайы ортаға қарағанда қауіпсіз болады деп үміттенбеңіз. Бұл ең аз шығынмен максималды пайда алғысы келетін өндірушілердің сауда-саттық рухында. Әрине, бәрін анықтауға болмайды, бірақ зиян келтіру қаупі бар екенін білу керек, түсіну керек.
Балаларды ерекше қауіп тобына жатқызу керек. Теңіздерден алыс тұратындар теңіз өнімдерін тағамға енгізуге өте мұқият қарау керек. Мұның себебі-жедел метаболизм және ішекте тез сіңу. Сондықтан балалардың диетасындағы теңіз өнімдері ең аз мөлшерде болуы керек, ал олардың сапасы ең жақсы болуы керек
Қарсы көрсеткіштер мен теңіз өнімдерін тұтынудың ықтимал зияны туралы мынаны айту керек. Ең алдымен, ақуызды тамақтанғаннан кейін әртүрлі аллергиялық көріністерден (бөртпе, тұншығу, терінің қызаруы және ас қорытудың тұрақты бұзылуы) зардап шегетіндерге өнімді пайдаланудан бас тарту керек.
Ас қорыту проблемалары бар тұтынушылар теңіз сыйлықтарының сапасын шектеуі және өте мұқият қарастыруы керек. Диетологтар теңіз өнімдерін шамадан тыс тұтыну тудыруы мүмкін екенін көрсетеді:
:: өт шығару;
:: асқазанның" тоқтауы";
:: диспепсия;
:: жүрек айнуы;
:: эпигастрий аймағындағы ауырсыну;
:: құсу;
:: жалпы әлсіздік.
2.4 Теңіз өнімдерімен дайындалатын тағамдар
Теңіз өнімдерінде ақуыз мөлшері көп болғандықтан, олар өте бағалы болып табылады. Себебі ақуыздық калориялығы аз. Бұл өнімдер испан, француз, жапон және итальян асүйлерінде кең қолданылады.
Бүгінгі таңда тұтынушыларды теңіз өнімдері бар тағамдармен таңдану қиын. Пікірлер бойынша, тұздалған-кептірілген және маринадталған деликатестер өте танымал, олар сыраға қосымша тағамдар ретінде қолданылады.
Теңіз өнімдері әлемнің көптеген тағамдарының ұлттық тағамдарының бөлігі болып табылады. Ең танымал тәттілер:
:: суши және орамдар;
:: кальмар, рапан және Мидия қосылған пицца;
:: буйабес балық сорпасы (Марсель құлағы);
:: рисотто;
:: фрунчоза;
:: паелла;
:: спагетти және макарон;
:: теңіз салаттары;
:: теңіз коктейльдері;
:: оларға негізделген тұздықтар.
Еуропалық немесе ортаазиялық тағамдардың стилінде сіз Палау сияқты ем дайындауға немесе "соба"деп аталатын қарақұмық кеспесі бар теңіз өнімдеріне қызмет ете аласыз.
Аспаздық мамандар дәмді тағам дайындауда теңіз өнімдерін пайдаланады:
:: сэндвичтер мен қытырлақ;
:: салаттар;
:: тұздықтар мен таңғыштар;
:: сорпа;
:: толтыру (тұшпара, равиоли, құймақ және пита нанына арналған).
Кейбір теңіз өнімдері тартылған етке арналған "контейнерлер" ретінде әрекет етеді, мысалы, кальмар және кесек балық. Аспаздық мамандар дәмді (қарапайым және күрделі) тәттілерді дайындау кезінде бізге таныс өнімдері бар теңіз сыйлықтарын пайдаланады:
:: тауық және бөдене жұмыртқалары;
:: сәбіз;
:: Ананас;
:: авокадо;
:: шалғам;
:: қияр;
:: манго;
:: цитрус;
:: консервіленген жүгері;
:: пияз;
:: мүкжидек;
:: Пекин қырыққабаты;
:: табақ салатом.
Кальмар сақиналарын ересектер де, балалар да тәбетпен жейді. Сондай-ақ, криля еті немесе краб майы бар сэндвичтерден бас тартатын адамды табу қиын болады. Итальяндық спагетти мен корольдік асшаяндардың дәмді үйлесімі болады, олар жасыл желектермен нәзік пармезан соусымен хош иістендірілген. Мұндай тағам мерекелік үстелдің безендірілуі және үй иесінің визит карточкасы бола алады.
2.5 Балық емес теңіз өнімдерінің түрлері
Шаянтәрізділер - краб, лангуст, омар, креветкалар, өзен шаяндары, криль - саудаға негізінен шикілей мұздатылған, пісіріліп-мұздатылған, тоңазытылған түрде, табиғи консерві және Океан пастасы түрінде түседі. Шаян тәрізділердің дәмі ерекше, тағамдық құндылығы жоғары.
Шаян тәрізділерді жеке тағам ретінде, салат, бірінші және екінші тамақ жасауда қолданады.
Шаянтәрізділер ішінде камчатка крабы бағаланады, оның массасы 1,2-ден 4,2 кг дейін. Крабтың жеуге жарамды еті шымшуырында, суытқыш аяғында және абдоменде орналасқан. Шикі еті сілікпе консистенциялы, сұр-көк түсті, ал піскен еті тығыз қызыл түсті болады.
Сауда орындарына краб еті шикі, пісіріліп- мұздатылған және консерві ретінде түседі. Аяғы мен шымшуырының әр жерінен алынған ет сапасына байланысты және органолептикалық көрсеткіштері бойынша табиғи краб консервілері жоғары (Фенси) және І (А-грейд) сұрыпқа ажыратылады және F және А деп белгіленеді.
Пісіріліп-мұздатылған ет (-18) С дейін температурада 3 айға дейін, ал 0 - 2 С температурада 2 тәулікке дейін сақталады. Краб еті балғын, бұзылмаған, қараймаған немесе сарғаймаған, бөтен дәм мен иіссіз болу керек.
Креветкалар Баренц және Қара теңіздерінде кездеседі. Креветкалар - тағамдық құндылығы жоғары өнім.Қара теңіз креветкаларының ұзындығы 5-10 см, қиыр шығыс креветкалары - 15 см және одан жоғары, салмағы 15-20г. Креветкалар еті нәзік, өте дәмді, ақуызға бай (шамамен 25%). Құрғақ зат мөлшері - 30% дейін. Креветкаларда А, D және В тобы дәрумендері бар. Жеуге жарамды еті құйрық бөлігінде мойында болады.
Сауда орындарына креветкалар тірі, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz