Дене шынықтыруда қимыл қозғалысқа арналған жаттығулар түрлерін ұйымдастыру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ
СПОРТ МИНИСТРЛІГІ
СПОРТ ЖӘНЕ ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ КОМИТЕТІ
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ СПОРТ КОЛЛЕДЖІ РМҚК

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Ойын - дене қозғалысының дамытудың құралы

Орындаған: 3-курс студенті Ілежан Минар.
Тексерген: Тастанов Ә.Ж.

Алматы, 2022ж

ЖОСПАР
КІРІСПЕ
3
І Теориялық шолу. Қазіргі заман ойындары
5
Оқушылардың физикалық жетілуі үшін ашық ойындардың рөлі мен маңызы
5
1.2 Заманауи ойын технологиялары
8
ІІ Дене шынықтыру сабақтарында ойын технологияларын қолдану
10
2.1 Дене жаттығуларымен айналысу процесін ұйымдастыру
10
2.2 Қимыл - қозғалыс ойындарын қолдану арқылы физикалық қасиеттерді дамыту
20
ҚОРЫТЫНДЫ
23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
26

КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі: Қазақстан Республикасының келешекте даму стратегиясының басымды бағыттарының қатарына қазақстандағы барлық қоғам өкілдерінің салауатты өмір салтын қалыптастыру арқылы мемлекеттің әлеуметтік - экономикалық дамуы мен азаматтардың әл - ауқатының жақсаруы және білім беруді жетілдіру мәселелері жатады. Бұл жайында ел Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдаған Қазақстан - 2030 дамуы (1997)жоспарында баяндалған. Бұл бағыттар халықтың тарихи дамуы барысындағы жағдайдың ерекшелігі өз өмірі құрамындағы этностық және конфессиялық түрлі тектілікті тарихи қоғамдастық тағдыры, олардың үлкен территориялық аймағымен халық санының аздығы, сонымен қатар елдің көптеген азаматтарының табиғи байлық көздеріне, таланттар мен мамандардың кәсіптік шеберлігіне қарамай сәйкес келмейтінін айта кету керек. Балалардың дене тәрбиесінің дұрыстығы - мектеп жасына дейінгі балаларға арналған мекемелердің алдындағы міндеттерінің бірі.Мектеп жасына дейінгі жақсы денсаулық, адамның жалпы дамуының іргетасы болып талады.Мектеп жасына дейiнгi балалардың, жалпы бiлiм беретiн және кәсiптiк мектептер, колледждер, лицейлер балаларының, жоғары оқу орындары студенттерiнiң дене тәрбиесi оқу және ұзартылған күн режимiнде, оқу жоспарларына, дене тәрбиесiнiң кешендi мемлекеттiк бағдарламаларына,санитариялық ережелер мен гигиеналық нормативтерге сәйкес сабақтан тыс уақытта және дербес жүзеге асырылады. Мiндеттi дене тәрбиесi сабақтары бүкiл оқу кезеңi бойына аптасына мектепке дейiнгi мекемелерде - кемiнде 8 сағат, жалпы бiлiм беретiн мектепте - кемiнде 3 сағат, кәсiптiк-техникалық мектептерде, колледждерде,лицейлер мен жоғары оқу орындарында кемiнде 4 сағат жүргiзiледi. Мектеп жасына дейiнгi балалар мекемелерi, жалпы бiлiм беретiн мектептер және басқа да оқу орындары балаларға дене тәрбиесiн беру мақсатында: дене шынықтыру машықтарын қалыптастырады, спортпен айналысуға тартады, дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық iс-шаралар өткiзедi және қоғамдық бiрлестiктер мен басқа да заңды тұлғалардың мектеп жасына дейiнгi балалардың, балалар мен студенттердiң қатысуымен спорттық iс-шараларды ұйымдастыру мен өткiзуiне жәрдемдеседi. Мектепке дейiнгi балалар мекемелерiнде, мектептен тыс дене шынықтыру-сауықтыру ұйымдарында және оқу орындарында дене тәрбиесi үшiн қажеттi жағдайлар жасау облыстардың, қалалар мен аудандардың жергiлiктi атқарушы органдарына, сондай-ақ құрылтайшыларға жүктеледi. Дене шынықтыру жаттығулары баланың күн тәртібінде жас шамасымен үлкен орын алу керек. Олар бұлшық еттiк белсендiлiкке ғана емес, суыққа, гипоксияға да бейiмділікті ұлғайту үшін себепшi болатын факторлар болып табылады. Физикалық белсенділік орталық жүйке жүйесінің қалыпты дамуына, жадтың, оқудағы үлгерімнің жақсаруына мүмкіндік туғызады,эмоционалды-мотивациялық өрісті қалыпты жағдайға келтіреді, ұйқының жақсаруынаәсер етеді, тек физикалық қана емес, зерделі қызмет мүмкіндіктерінің де өсуі байқалады. Бұлшық еттің белсенділігін арттыру үшін, қозғалыс жүйелері мен дағдыларын жетілдіретін, сымбатты мүсін қалыптастыратын, жалпақ табанның дамуын бәсеңдететін дене жаттығуларын жасау қажет. Зерттеудің мақсаты. Дене шынықтыру жүйесінің басты мақсаты - күш - қуаты мықты, жан - тәні сау, елімізді қорғауға әзір, шығармашылық жұмысқа құштар, жан - жақты дене шынықтыру дайындығынан өткен азаматтар тәрбиелеу. Мектепке дейінгі ұйымдарда қимыл - қозғалыс ойындарымен жүйелі түрде айналысудың маңыздылығын түсіндіру. Қимыл - қозғалыс ойындарының тигізетін әсерін білдіре отырып, еркін ырғақ, дұрыс орындау әдістерін үйрену жолдарымен таныстыру. Зерттеу міндеттері: 1. Қимыл-қозғалыс ойындары туралы түсінік беру; 2. Дене шынықтыруда қимыл қозғалысқа арналған жаттығулар түрлерін ұйымдастыру; 3. Қимыл - қозғалыс ойындарының теориясы мен әдістемесін жасау. Зерттеу нысаны: мектепке дейінгі мекемедерде дене тәрбиесі пәніноқыту. Зерттеу әдістері. Зерттеу мәселесіне қатысты ғылыми - әдістемелік, философиялық, психологиялық, педагогикалық әдебиеттерге теориялық талдаужасау; мектепке дейінгі мекеме тәрбиешілерінің тәжірибесі; балабақша құжаттарымен танысу, балабақша жұмыс нәтижесін салыстыру, сауалнама және әңгімелесу, педагогикалық бақылау, балабақша топтарында жүргізілген іс - тәжірибелерді сараптау, т.б. Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, екі бөлімнен, төрт тараудан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І ТЕОРИЯЛЫҚ ШОЛУ. ҚАЗІРГІ ЗАМАН ОЙЫНДАРЫ
Оқушылардың физикалық жетілуі үшін ашық ойындардың рөлі мен маңызы
Ойын әрекеті қандай формада көрінсе де әрдайым баланы қуанышқа бөлейді,ал қимыл - қозғалыс ойыны сан алуан күтпеген көңілді сәттерімен, әсіресе балалардың игі сезімдерін көтеруге пайдалы әсер етеді. Бұл қуанышты эмоциялардың қайнар көзінде ғаламат тәрбиелік күш бар. Толып жатқан ойындар бар, олар дене күшін нығайтады, олар еңбекдағдысын дамытады, олар көздің дәл барлай білу қабілетін күшейтеді, ептілікті дамытады. Еңбек ету кезінде орасан зор маңызы бар, ептілікті, күшті, нысанаға тигізе білуді жетілдіретін ойындар және кез келген сондай әрекеттерді біздің мектепке дейінгі мекемелердің тәжірибесіне енгізу ерекше маңызды. Қимыл - қозғалыс ойындарының мұндай маңызды рөлі олардың тематикасы мен мазмұнына мұқият талдау жасауды және осыған сәйкес балалар үшін іріктеп алуды талап етеді. Қимыл - қозғалыс ойындарының мазмұнына баланың ой өрісін кеңейтетін және оның түсінігін нақтылай түсетін көптеген таным материалдары енгізілген.
Сюжетті ойындардың тематикасын адам өміріндегі кейбір оқиғалар,табиғат құбылысы, жануарларға еліктеу құрайды. Бұлардың бәрін балалар өзіндік - шартты ойындар формасында бейнелейді (Саяхатшылар, Ұшқыштар,Аққу - қаздар, Лашын және тауықтар, Ормандағы аюдың үйшігінде және басқалар). Дегенмен, қоршаған дүниені баланың дұрыс қабылдауы үшін ойынның барлық шарттылығы жағдайында ойынды ақиқат бейнелі сипаты және шынайы ойын эмоциялы болуы керек. Халық ойындары бұған тамаша мысал бола алады. Ондағы ойыннан туындайтын барлық жағдай баланы тәрбиелейді және өзіне еліктіреді, ал кейбір ойындарда кездесетін әңгімелесулер ойын кейіпкерлері мен олардың әрекеттерін тікелей сипаттайды (Лашын және тауықтар, Аққу - қаздар және т.б.). Балалар үшін ойындарды іріктеп алу кезінде олардың мазмұнына мұқият талдау жасау қажет.
Қазіргі кезде балаларға түсініксіз сиқыршылар, патшалар, боярлар, көпестер, малайлар мен мырзалар ойын тақырыбынан шығып қалды. Алайда қазіргі заманғы ойын тақырыбында да тәрбиелік міндетке әлі де қайшы келетін ойын ережелері кездеседі (мысалы тәжірибеде кездесіп жүрген Бақшадағы қояндар ойынының варианттарының бірінде, бақшаны қарауылдап жүрген күзетші капустаны көміп тастайды, ал топтасып келген қояндар оның бәрін жеп кетеді). Сюжетсіз және белгілі бір ойналатын ойындарға ғана құрылған ойындардада баланың сезіммен байланысты өрісін, оның ойлау, бағдарлау қабілетін дамытуға көмектесетін танып білуге қажетті материалдар көп (Лашын және тауықтар, Сиқыр таяқша, Доп мектебі және т.с.с.). Ойын ережелерінің зор тәрбиелік маңызы бар. Олар ойын процесінің бүкіл барысын айқындайды, балалардың қимыл әрекеттерін, олардың мінез - құлқын,өзара қарым - қатынасын реттейді, моральдық - ерік қасиетін қалыптастыруға көмектеседі. Ереже ойын кезінде белгілі бір жағдайды туғызады, сол жағдай шеңберінде бала тиісті басшылық жасалған жерде өз бойында қалыптасқан қабілетті көрсетпей қала алмайды. Мысалы, Айлакер түлкі ойынында балалар түлкінің:Мен осындамын деген сөзінен кейін шеңберден тұс - тұсқа тарап жүгіріпкете алады. Бұл ереже баланың бойында зеректікті, өзін - өзі билеуді,ұстамдылықты, сигналды сезу шапшаңдығын, кеңістікте бағдарлай білуді қалыптастырады. Сөйтіп, ойын процесінде өмір үшін маңызды моральдық және жігерлілік қажеттерді көрсетуде бала шын мәнінде шынығады.
Тәрбиешінің ережені орындауды үнемі талап етуі баланың өзімшілдік эмоцияны жою және ойын шартын орындау кезіндегі талпыныс қабілетін қалыптастырады. Демек, баланың мінез - құлқының қажетті адамгершілік белгілерін, оның балалармен өзара қарым - қатынаста көрінетін, ұжымдағы қоғамдық мінез - құлқын қалыптастыруда ереже маңызды рөл атқарады. Кішкентайлар тобындағы балалар ережені ойынның даму барысында оның мазмұнынан туындайтын міндетті, қажетті ойын әрекетімен жауап қайыру ретінде қабылдайды (қояндар аю көргенде ғана бұталардың түбінен қашады,торғайлар автомобиль көрінген кезде ғана жолдан ұшып кетеді). Ойын ережесізаң ретінде әлі де жете түсінбей жатып балалар дер кезіндегі әсерге: біржағынан, ойынның сюжеті бойынша әрекет етіп (қояндар аюдан қорқады), екінші жағынан, белгілі бір сигналмен қалыптасқан шартты рефлекске қарай үйренеді. Л. В. Артемованың деректері бойынша, ересектер тобында балалардың ережеге және оларды міндетті түрде орындауға саналы түрде қатынасы біртіндеп және ілгерілі - кейінді қалыптасады.
Осылайша, ережелері бар Ойындар мектеп жасына дейінгі балалардың өзара бағалау және бағалау қабілеттерін дамытуға қолайлы. Баланың өзіне қызықты және жарқын, эмоционалды түрде боялған ойынның белгілі бір жағдайында оның қателіктерін, талаптарға сәйкес келмейтінін және оны салыстыру арқылы түсінетіндігі оның жақсаруға деген ұмтылысын тудырады, яғни өзін-өзі жетілдіруге деген ұмтылысын тудырады. Сондай-ақ, ойындағы сәттілік (Ақылды, тез ойлы) оны өз көзімен және басқа балалардың көзімен көтереді, жаңа күш-жігер мен жетістіктерге итермелейді. Ойындардағы баланың моральдық-еріктік қасиеттерін тәрбиелеу және ақыл-ой әрекетін жандандыру жүйелі, жақсы ұйымдастырылған педагогикалық жұмыс жағдайында, ересек адамның сауатты, мақсатты басшылығымен сәтті жүзеге асырылады. "Ойынды басқару... балалардың бастамасын, тәуелсіздігін дамыту, олардың риясыздығын, ойын қуанышын сақтау қажет. Басқару әдістерінен кез-келген мәжбүрлеуді алып тастау керек... балалардың сезіміне өте нәзік әсер ету керек, олардың ойлары мен қиялдарының жұмысын бағыттау керек. Тек осы Нұсқаулықпен ойын шығармашылығы дамиды" (Д.В. Менгерицкая). Бес жасында балалар шығармашылық белсенділікті көрсетеді, бұл олардың ойындардың жаңа нұсқаларын ойлап табу, мазмұнын қиындату және ережелерді толықтыру қабілетінде көрінеді. Ойын қозғалыстарды қалыптастыру үшін қолайлы жағдайлар жасайды. А. в. Запорожецтің пікірінше, бұл мектеп жасына дейінгі балалар үшін жаңа қозғалыстарды саналы түрде көбейту мен жетілдіруді қамтитын алғашқы қол жетімді қызмет түрі; ойындағы баланың моторикасын дамыту - бұл саналы физикалық жаттығулардың алғы сөзі.
Ашық ойында мектеп жасына дейінгі бала тақырып пен ережелерде көрсетілген қимылдарды бірнеше рет қайталайды, бұл олардың ассимиляциясына өте жағымды әсер етеді және оқу процесінің маңызды бөлігі болып табылады. Мектепке дейінгі жастағы балалар тек қозғалыстармен танысады және оларды жалпы түрде орындауды үйренеді. Бұл жас кезеңінде ойын оқытудың маңызды құралы ретінде әрекет етеді. Ең сәтті-жүгіру және секіру дағдыларын қалыптастыру. Альпинизм, лақтыру, лақтыру және аулау кіші мектеп жасына дейінгі балалардың ашық ойындарының мазмұнында нашар көрінеді, сондықтан тікелей (физикалық жаттығулар) және жанама қозғалыстарды (ойын) біріктіру қажет. Орта мектеп жасынан бастап қозғалыстардың сипаты барған сайын ерікті, қасақана бола бастайды. Балаларда қозғалыс бағытын бөліп көрсету, оның жылдамдығын өзгерту мүмкіндігі бар. Оларға күрделі міндеттер қойылады - қозғалыстардың белгілі бір тәсілдерін, олардың техникасын игеру, нәтижеге жетуге ұмтылу. Үлкен мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс жасауда жалпыланған түрде қимылдарды үйретуді ғана емес, сонымен қатар құрама элементтерді, жеке позалар мен олардың комбинацияларын үйренуді де қарастырған жөн. Қозғалыстардың дұрыс орындалуы және оларды игерудің беріктігі бірінші кезектегі білім беру міндеті ретінде ұсынылады. Алайда, оқу мотивтері әлі де ойын мотивтерімен тығыз байланысты. Бұл түсіндіріледі көпқырлы қолдану ойынның әр кезеңінде оқыту мектепке дейінгі ересек жастағы балаларды. Арта түскен мүмкіндіктер ағза мен сапасына қойылатын талаптар, қозғалыс жүктейтін өзінің мазмұны мен сипаты ойындар мектепке дейінгі ересек жастағы балаларды. Жауынгерлік өнер мен ұжымдық жарыстың элементтері жиі кездеседі, олар назар аударуды және физикалық және моральдық - ерік қасиеттерін көрсетуді талап етеді. Балалар жалпы командалық нәтижеге қамқорлық жасай бастайды, бір-біріне мейірімді қарым-қатынас жасай бастайды. Ашық ойындар негізгі қозғалыстарды оқытуда ғана емес, сонымен қатар спорттық жаттығулар дағдыларын жетілдіруде де кеңінен қолданылады. Сонымен, шаңғымен сырғанау, коньки тебу, велосипедпен жүзу, жүзудің алдын-ала үйренген әдістерін балалар арнайы таңдалған ойындар мен ойын тапсырмаларында қызығушылықпен ойнайды.
Спорттық жаттығулардың элементтерін ойын түрінде қайталау оларды тезірек және берік игеруге, содан кейін тәуелсіз моторикада қолдануға ықпал етеді. Осылайша, ашық ойын, дидактикалық ойын сияқты, білім беру мен оқытудың белгілі бір мақсаттарына жетуге бағытталған. Ашық ойын-мектеп жасына дейінгі балалармен дене шынықтыру бойынша жұмыстың негізгі түрі. Ашық ойын әрқашан балада Көңілді дайындық пен қуанышты жауап табады. Ол дене шынықтыру жүйесін жетілдіруде жетекші рөл атқарады. Қызықты формада балалар негізгі қозғалыс дағдыларын шоғырландырады, маңызды физикалық және моральдық-ерік қасиеттерін тәрбиелейді.

1.2 Заманауи ойын технологиялары
"Ойын - бұл баланың өмірі, инстинктивті, ерікті, стихиялық және табиғи, зерттеуге, қарым-қатынасқа және өзін-өзі көрсетуге байланысты, іс-әрекет пен ойды біріктіріп, қанағат пен сәттілік сезімін тудырады". (1977 жылы Халықаралық әуедегі Ойындар қауымдастығы қабылдаған" баланың ойын құқығы декларациясынан").
Ойын-бұл тарихи қалыптасқан әлеуметтік құбылыс, адамға тән тәуелсіз қызмет түрі. Ойын өзін-өзі тану, ойын-сауық, демалыс, физикалық және жалпы әлеуметтік білім беру құралы, спорт құралы бола алады.
Мектепке дейінгі тәрбие - барлық тәрбиенің бастамасы. Баланың жан-жақты дамуы үшін ойынның рөлі ерекше. Ойын барысында балалардың айналадағы дүние жайында мағлұматтары кеңейіп, жауапкершілігі артады.
Ойын сонау ата-бабалар заманынан бері мазмұны жағынан толысып, дамып, дәстүрлі жалғасып келеді.
Ойын - өсіп келе жатқан бала организмінің қажеті. Ойында баланың дене күші артады, қолы қатайып, денесі шыңдала түседі, көзі қырағыланады, зеректілігі, тапқырлығы, ынтасы артып, жетіле түседі. Балалар бақшасында дұрыс жүруге, жүгіруге, секіруге тәрбиелеу -- жаттығулар мен қимылды ойындар көмегімен, арнаулы сабақтарда жүзеге асырылады. Қимылды ойындардың айрықша бағалылығы балалардың жалпы қимылының жетіле түсетіндігінде. Алайда, қимылды ойындардың маңызы тек мұнымен ғана шектелмейді, олар сондай-ақ балалардың жан-жақты өсіп жетілуінде үлкен рөл атқарады. Бала өзінің тең құрбылары арасында өзін олармен тең сезінуі тиіс. Қимылдарды орындау батылдық, ептілік, тапқырлық, сенімділік сезімін күшейтеді және ұжымда өзінің тиісті орын алуға көмектеседі. Қимылды ойындардың процесінде балалар кеңістікті бағдарлауды тез үйренеді. Балаларды тәрбиелеуде қимылды ойындарды ойдағыдай пайдаланудың бірінші шарты - тәрбиеші жұмыс істейтін жас ерекшеліктері бар топта белгілі бір бағдарламалық міндетті білу, ойынның мазмұнын, ережесін балаларға анық айтып беру, ойындағы қимылдарды дәл де айқын орындау үшін тәрбиеші ойналатын ойындарды жақсы білуге міндетті. Таныс емес ойынды қатты зер салып түсініп алып, оймен ойнап көру керек, тек содан кейін ғана балаларға ұсынған жөн. Сонымен қатар қай ойынды қайда: үй ішінде немесе далада ма, өткізу қажет деген мәселені алдын ала ойластырған жөн.
Ойынның әмоциялық толықтығы қимыл белсенділігін де арттырады, сондықтан ойын балаларды қызықтыра түседі.
Ойындардың әр бір топта тұрақты ойналып тұруы балалардың өздерінің бастамасымен пайда болып жүргізілуі үшін оларды ұйымдастырудың жолдарын жақсы салыстырып, балалардың ойнауға деген ынтасын шақыратын әр түрлі құралдарды пайдалану керек.
Мұндай ерекше нәрселер балаларға кейіпкер образын түсінуге көмектеседі, қимыл жасауға ынтасын арттырады. Сөздермен ырғақтасу негізінде құрылған ойындарды ойдағыдай өткізу үшін, олардың мәтіндерін және жасауға тиісті қимылдарды жақсы білу керек. Мәтінді күні бұрын жаттаудың қажеті жоқ, ойын барысында жаттап алады. Қимылдарды үйренгеннен кейін, олардың мәтінді таза және мәнерлеп айтуына назар аудару керек. Ойындар ауа райына сай таңдалынып алынады. Мысалы, қыста, күзде жүгіретін, секіретін ойындар. Киім-киістеріне көңіл аудару керек. Әр кез балалар өрмелейтін, секіретін заттардың мықтылығы тексеріліп отырады.
Оқу процесінің ойын моделінде проблемалық жағдайды құру ойын жағдайын енгізу арқылы жүзеге асырылады: проблемалық жағдайды қатысушылар оның ойын бейнесінде өмір сүреді, іс-әрекеттің негізі ойын модельдеу болып табылады, оқушылардың іс-әрекетінің бір бөлігі шартты ойын жоспарында жүреді.
Балалар ойын ережелері бойынша әрекет етеді (рөлдік ойындар жағдайында - ойнайтын рөлдің логикасы бойынша, Имитациялық-модельдеу ойындарында рөлдік позициямен қатар Имитациялық шындықтың "ережелері" қолданылады). Ойын ортасы ұйымдастырушының, көмекшінің және жалпы әрекеттің серіктес рөлінің арасындағы тепе-теңдікті сақтайтын мұғалімнің позициясын өзгертеді.
Ойын нәтижелері екі жақты - ойын және оқу-танымдық нәтиже ретінде әрекет етеді. Ойынның дидактикалық функциясы ойын әрекетін талқылау, ойын жағдайының модельдеу ретіндегі қатынасын, оның шындықпен байланысын талдау арқылы жүзеге асырылады. Бұл модельде шешуші рөл соңғы ретроспективті талқылауға жатады, онда оқушылар ойынның барысы мен нәтижелерін, ойын (имитациялық) моделі мен шындықтың арақатынасын, сондай-ақ оқу-ойын өзара әрекеттесуінің барысын бірлесіп талдайды. Бастауыш мектеп педагогикасының арсеналында балаларда күнделікті сөздікті, үйлесімді сөйлеуді байытуға және шоғырландыруға ықпал ететін ойындар; сандық көріністерді дамытуға, санауға үйретуге бағытталған ойындар және есте сақтау, зейін, байқауды дамытатын, ерік-жігерді нығайтатын ойындар бар.
Дидактикалық ойындардың тиімділігі, біріншіден, оларды жүйелі қолдануға, екіншіден, әдеттегі дидактикалық жаттығулармен үйлескен ойын бағдарламасының мақсатына байланысты.
Ұлдардың үйлестіру қабілеттерін дамыту үшін мыналарды қолдануға болады: бір аяғымен секірумен бірге жүгіру, 360° бұрылыстармен артқа жүгіру, сол және оң жақ бүйірімен бүйірлік қадамдармен жүру, арқанды алға және артқа айналдыру арқылы секіру, орындықтан 180-360° Алға секіру, гимнастикалық орындықтан артқа секіру, белгілер бойынша жүгіру, гимнастикалық қабырғаға өрмелеу, бағытты, жылдамдықты, жүгіру ырғағын өзгерте отырып баскетбол добын жүргізу, баскетбол добын әр түрлі позициядан жұп және үштікте беру (тұру, отыру, серіктеске арқамен), сондай-ақ акробатикалық жаттығулар (аяқты бөлек тұрып, артқа лақтыру; бас пен қолдағы тіректі күшпен тарту; ұзын құлату).
Қыздармен гимнастикалық жаттығуларды әр түрлі комбинацияларда орындау ұсынылады (қолмен секіру, иілу, аяқты сермеу және т. б.), бір аяғымен секірумен бірге жүгіру, әртүрлі бастапқы позициялардан жүгіру, бір және екі аяқпен секіру арқанымен секіру, 3x10 м жүгіру, 5-10 м қашықтықтан нысанаға кішкене доп лақтыру, орнында екі теннис добымен жонглерлік ету, акробатикалық жаттығулар ("көпір" және бір тізеде тұрып тірекке бұрылу; артқа және алға серпілту; жарты пагатқа кері серпілу).
Ұлдар мен қыздарға үйлестіру қабілеттерін дамыту кезінде қозғалмалы және спорттық ойындардан үйлестіру жаттығуларын қолдануға болады (қозғалу және допты иелену техникасын жетілдіруге арналған жаттығулар ,бағыттың, жылдамдықтың өзгеруімен жүгіру, допты басқарумен және жүргізбестен" жүгіру " және т. б., әртүрлі доптармен нысанаға лақтыру; реакциялардың жылдамдығы мен дәлдігіне арналған жаттығулар; берілген ырғақта секіру).
Доппен жаттығудың барлық түрлері де қолданылады, олар жүгіру, секіру, акробатикалық жаттығулармен және т. б. бірге орындалады; доппен ойын жаттығулары бір қорғаушыға қарсы екі шабуылшы (2:1), біреуіне қарсы үш (3:1), екеуіне қарсы екі (2:2), екеуіне қарсы үш (3:2), үшеуі үшке қарсы (3:3) және т.б.; допты эстафеталар; қозғалмалы және спорттық ойындар.
Жеңіл атлетикалық үйлестіру жаттығуларын қолдануға болады ("жүгіру", бағытты, жылдамдықты, қозғалу әдісін өзгерте отырып жүгіру, кедергілерді жеңе отырып және жерде жүгіру, кедергілерден секіру, қону дәлдігі мен аймақтарға түсу, әртүрлі снарядтарды лақтыру, әртүрлі бастапқы позициялардан нысанаға және қашықтыққа-жетекші және жетекші емес қолдар).
Үйлестіру қабілеттерін дамыту әдетте жүрек соғу жылдамдығы шамамен 140 соққымин, ал жұмыс уақыты 5-тен 25 секундқа дейін созылады. сериялар арасындағы демалыс жүрек соғу жиілігін 90 соққымин қалпына келтіруге жеткілікті кезеңді құрайды.

ІІ ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ САБАҚТАРЫНДА ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ҚОЛДАНУ
2.1 Дене жаттығуларымен айналысу процесін ұйымдастыру
Педагогикалық практикада, әлеуметтік өмірде және тұрмыста қозғалмалы ойындарды ұйымдастырудың екі негізгі формасы бар: белгіленген және белгіленбеген.
Қозғалмалы ойындар өткізудің белгіленген формасы мұғалімнің жетекші рөлін, қатысушылардың өзгеріссіз құрамы бар сабақтардың реттілігін, ойын материалының регламентацияланған (белгілі бір ережеге бағындырылған) мазмұны мен көлемі және берілген ойын енетін оқу-тәрбие үрдісінің әдістемесі, мазмұны және ұйымдастырылуы бар оның өзара байланысы.
Белгіленбеген формаға қозғалмалы ойындар балалардың ішінен ұйымдастырушылардың, вожактардың үлкен рөлін бөліп көрсетеді, олар ереже бойынша элизодтық түрде ұйымдастырылады, қатысушылар құрамы өзгереді, ал ойындар ойын материалдарының көлемі және мазмұны бойынша түрленеді.
Оқушылардың қозғалыс тәртібіндегі қозғалмалы ойындарға жіберілетін уақыт оқушылар оқитын сынып, жас деңгейлеріне, оқытудың жылдық күг тәртібіне және басқада әрекеттермен демелудың түрлеріне тәуелді.
Жоғарыда көрсетілгендей қозғалмалы ойындарды өткізудің бекітілген формасында келесі міндеттерді шешуі тиіс жетекші басты орынға ие, олар: 1) сауықтандыру; 2) білім беру; 3) тәрбиелік.
Қозғалмалы ойындардың сауықтандыру міндеттері.
Ойыншылардың дене даярлықтарын және жас ерекшеліктерін ескерілген сабақты дұрыс ұйымдастыру кезіндегі қозғалмалы ойындар бой өсуіне, сүйек-байланыс аппараттарының бекітілуіне және дамуына, баллар мен жасөспірімдердің дұрыс тұлғасының қалыптасуына, сонымен бірге ағзаның қызметін жоғарлатады.
Ойындары бар сабақтар кезінде дене жүктемелері оңтайлы болуын қадағалау қажет. Ойындары бар жүелі өткізілетін сабақтар кезінде интенсивті жүктемелерге ағзаның үнемі оларға үйрене беруі үшін жол беруге болады. Бұл өмірмен еңбекте үлкен маңызға ие. Алайда қатысушыларды қатты шаршап-шалдығуға апаруға болмайды.
Белсенді, энергетикалық, көп қайталама қозғалыс әрекеттері бар, бірақта ұзақ бір жақты күш қуаттылықпен (әсіресе статистикалық) байланысты емес ойындар баллар мен жасөспірімдер ағзасына оң әсер етеді. Міне, сондықтан да ойындарда шамадан тыс бұлшық ет қуаттылығы және тыныс алудың созылмалы кідірістері болмауы қажет.
Сауықтандыру қатынысында қозғалмалы ойындарды таза ауада жыл бойы өткізу айрықша құнды: айналысушылар шыныққан бола түспек, ағзаға келіп түсетін оттегі көлемі көбейеді.
Қозғалмалы ойындар - ұзақ ақыл-ой іс-әрекетінен кейінгі жақсы белсенді демалыс, сондықтан олар мектеп қоңырауларында, ұзақтылған күн топтарындағысабақтар аяқталған кезде немесе мектептен келгеннен кейін үйде өте қолайлы.
Қозғалмалы ойындар сауықтандыру әсерін беретін ойын үрдісіндегі балаларда туатын функционалды және эмоционалды көтерілу аурушаң балалардың денсаулығын қалыпқа келтірудегі арнайы емдік мақсаттарға да қолданылады.
Қозғалмалы ойындардың білім беру міндеттері.
Ойын жеке тұлға қалыптасуына үлкен ықпал етеді: бұл талдау, салыстыру, жалпылау және қорытындылар шығару іскерлігі көрінетін және дамытылатын саналы іс-әрекет. Ойындармен айналысу күнделікті практикалық іс-әрекеттегі маңызға ие әрекет ету қабілеттерін дамытуға әсер етеді.
Қозғалмалы ойындар қозғалыс әрекеттері және ережесі ойыншыларда нақты өмірдегі мінез-құлық туралы сенімді ұғымдарды қалыптастырады, олардың саналарында қоғамдағы адамдар арасындағы қарым-қатынастар ұғымын бекітеді.
Гимнастика, жеңіл атлетика, спорттық ойындар, шаңғы даярлығы, жүзу және т.б. спорт түрлері сабақтары кезінде оқытылатын қозғалыс әрекеттері сияқты қозғалыс сипаты мен құрылымы бойынша ойындар білім беру мәніне ие.

Қозғалмалы ойындардың тәрбиелік міндеттері.
Көп жағдайда қозғалмалы ойындар төмендегі дене қасиеттерін тәрбиелеуге жағдай жасайды, олар: шапшандық, ептілік, күш, шыдамдылық, икемділік (иілгіштік) және бұдан да маңыздысы, бұл дене қасиеттері комплексте (жинақта) дамытылады. Қозғалмалы ойындардың көпшілігі қатысушылардың шапшандылықты талап етеді. Бұл дыбыстың, көру, тактильді белгілерге шұғыл жауап беру қажеттілігіне құрылған; шұғыл тоқтау, кідіру және қозғалысты жандандыруы бар ойындар, қысқа уақыт ішінде үлкен емес ара-қашықтықты жеңіп шығуға бар ойындар.
Ойындағы үнемі өзгеруші күш-жай, қатысушылардың бір қозғалыстан екіншісіне жылдам ауысуы ептілікті дамытуға әсер етеді.
Күш пен энергияның көп жоғалуына алып келетін үнемі қозғалыстың белсенділігі және қуаты қозғалыстардың көп қайталануы бар ойындар шыдамдылықты дамытуға әсер етеді.
Қозғалыс бағыттары жиі ауысумен байланысты ойындарда иілгіштікті жетілдіру жүзеге асады.
Тартымды ойын сюжеті қатысушылар бойында жағымды эмоцияны тудырады және қажеттеі ерік сапалары мен дене қабілеттерін қоса отырып кез-келген тәсілдерді көп қырлы зор белсенділікпен жеңіп отыруға шақырады. Ойынға деген қызығушылықты тудырып отыру үшін ойын мақсатына қол жеткізудегі жол үлкен мәнге ие - ойынмен қанағаттану үшін, нақты нәтижелерге қол жеткізу үшін жеңіп шығуы тиіс кедергілер қиындықтарының деңгейі мен сипаты.
Ұжымдық қозғалмалы ойындардың жарытың сипаты мақсатқа қол жеткізу үшін ерлік пен бірбеткейлікті, шешімділікті көрінуін талап ететін ойыншылар іс-әрекеттерінің белсендіре алады. Алайда ойын шиеленісуі ойыншыларды бөліп-жармауға тиіс екендігін ескерген жөн. Ұжымдық қозғалмалы ойындарда әрбір қатысушы жалпы мақсатқа қол жеткізуге және кедергілерді жеңуге бағытталған жалпы, достық күш салу артықшылықтарына көрнекі көп жеткізеді. Ұжымдық қозғалмалы ойында қабылданған іс-әрекеттерді ережелер мен ерікті түрде қабылданған шектеу ойын ойнаушыларды тәртіпке де салады.
Ойыншыларды ойын әрекеттерін бірлесе орындау кезінде өзара құрметтеуге, өз істері үшін жауапкершілікке үйрету үшін ұжымдағы ойын рөлдерін жетекші дұрыс бөлуі тиіс.
Қозғалмалы ойын ұжымдық сипатқа ие. Құрдастар пікірі, белгілі болғандай, әрбір ойыншы мінез-құлқына үлкен әсер етеді. Қозғалмалы ойын қатысушысының белгілі бір рөльді орындау сапасына тәуелді жолдастарының мақтауына немесе, керісінше, қанағаттанбауына ие болады; осылайша балалар ұжымдағы ойынға ойыншылар алдында шұғыл шешім жасауды талап ететін, әртүрлі міндеттерді шешу пайда болатын бір ойыншының басқасына, бір команданың - екіншісіне қарама-қарсы әрекет ету тән. Бұл үшін өте қысқа мерзім ішінде қоршаған орта жағдайын бағалап, дұрыс әрекетті таңдап алып және оны орындау қажет. Осылайша қозғалмалы ойындар өзіндік тануға жол ашады.
Осыған қоса, ойыны бар сабақтар координацияланған, үнемді және келісімді қозғалыстарды шығарады; ойыншылар жұмыстың қажетті темпі мен ритіміне тез кіру іскерлігін меңгереді, өмірде өте маңызды қажетті күш салу мен тұрақтылық көрсете отырып әртүрлі қозғалыс тапсырмаларын тез әрі епті орындайды.
Сауықтыру, тәрбиелік және білім беру міндеттерін комплесте шешу қажет, тек осы жағдайда ғана әрбір қозғалмалы ойын балалар мен жасөспірімдердін жан-жақты дене тәрбиесінің тиімді құралы болмақ.
Қозғалмалы ойындарды ұйымдастыру және өткізу.
Ойынды өткізуге даярлау.
Ойынды өткізуге даярлау егер ойын алғаш рет ұсынылса және оның барысында қалыптасуы мүмкін барлық жағдаяттарда педогок алдын-ала көре алмайтың кезде өте маңызды.
Ойынды таңдау ең алдымен сабақтың жалпы міндеттеріне тәуелді, оларды құру кезінде негізгі критерийлер оқушылардың жас ерекшеліктері, олар дамуы, дене даярлықтары, қатысушылардың саны болып табылады.
Ойынды таңдау кезіңде сабақ формасын (сабақ, қоңырау, мереке,қыдыру) ескеру қажет. Сабақ пен қоңырау уақыт бойынша шектелген; сабаққа қарағанда қоңыраудағы ойын мазмұны мен міндеттері өзгеше; мереке кезінде негізінен әртүлі жастағы және әртүрлі дене даярлығы бар балалрдың бәрі қатыса алатын көпшілік ойындар мен аттракциондар қолданылады.
Ойынды таңдау оның өткізілу орнына тікелей тәуелді. Үлкен емес, тар залда немесе аланшада сызықтық сапқа тұруы бар ойындар, кезектесіп қатысатын ойындар өткізіледі. Үлкен спорт залдарда немесе алаңдарда бытырап жүгіруі, спорттық ойындар элементі, үлкен және кіші доптарды лақтыруы бар ойындар өткізген жақсы. Қыдыру және экскурсия кезінде жер қолданылатын ойындар ойналады. Алаңда қыс болғанда шаңғыдағы, конькидегі, шанадағы ойындар өткізіледі.
Ойынды көшеде ұйымдастыру кезінде ауа-райы жағдайын ескерген жөн (әсіресе қыс күндері). Егер ауа температурасы төмен болса, қатысушылардың белсенді қозғалысы бар ойындар таңдалады. Өз кезегін күтіп, ұзақ тұратын ойындарды қолдануға болмайды. Қатысушылардың ойын тапсырмасын кезектесіп орындайтын аз қозғалмалы ойындар ыстық ауа-райы кезінде өте қолайлы. Көмекші құрал мен инвентардың болуы ойынның таңдалынуы әсер етеді. Сәйкес инвентардың болмауы немесе оны сәтсіз ауыстыру кезінде ойын құрылмауы да мүмкін.
Ойынға арналған алаңды даярлау.
Жергілікте ойналатын ойындарды өткізу кезінде жетекші онымен алдын-ала танысып, ойынға қажетті шартты шекараны белгілеп өтуі тиіс. Ойынға арналған орынды жетекші оқушылармен бірге отырып, даярлайды. Алаңды белгілеп өту көп уақытты талап ететін жағдайда бұл ойын басталмастан бұрын жасалынады. Қарапайым белгілеуді ойын шартын түсіндірумен біруақытта немесе ойын басталғанға дейін жасауға болады, ал әңгіме белгіленген шекараны көрсетумен толықтырылады. Егер ойын жиі өткізілсе, үнемі қолданылатын белгілеу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.