Білім саласында сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Туран-Астана Университеті

МӨЖ

Тақырыбы: Қазіргі заманғы қазақстандық білім берудегі сыбайлас жемқорлық проблемалары

Магистрант: Рахимжанова Гульнур МН-ИС-21-1

Оқытушы: профессор Батыров М. Е.

Нур-Султан 2022

Жоспар:

Кіріспе

Білім саласында сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мемтепте оқыту жолдары
Жастар арасында жемқорлықты жою шаралары

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Сыбайлас жемқорлыққа анықтама берудің қажеті жоқ шығар. Мемлекеттік қызметте 20 жылдан астам уақыт қызмет етіп келемін. Өмірлік тәжірибемде көзім жеткені бұл - үлкен індет. Әрбір саналы азамат болашақ ұрпағының қамын ойласа, қатерлі дертпен батыл күресуі керек. Осы ретте «Бұл індетті жоюға не кедергі?» деген сауал туындайды. Қоғам өзгерді, нарық өмірімізге дендей енді. Ақша, дүние-мүлік басты құндылыққа айналды. Бұл жерде ұлы Абайға жүгінбесек болмайтын секілді. Данышпан өзінің жетінші қара сөзінде: «Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады. Біреуі ішсем, жесем деп, екіншісі көрсем, білсем деп туады» дейді. Мемлекеттік қызметте де әуелі адамның табиғи мінезіне, қарым-қабілетіне назар аударуға көңіл бөлінуі керек деп ойлаймын. Мемлекеттік қызметші қанағатшыл болуы керек. Ал егер де «мен бай болғым келеді» деген дүдәмал ойы болса, бизнес саласына бет бұрып немесе өзінің кәсібін ашқаны дұрыс.

Ауылдағы жұрттың негізгі күнкөрісі, тіршілігі жерге тікелей қатысты екені баршаға белгілі. Сыбайлас жемқорлықтың ушығып тұрған үлкен бір саласы осы жермен байланысты. Лауазымды қызметкер жермен айналысқандардың алған өнімінен, субсидиядан табыс келіп жатқанын жақсы біледі. Өзінің бір туысы арқылы жерді сол кісінің атына ресімдейді. Содан кейін ол жерге егін салу үшін бір шаруа қожалығымен келіседі, оған қаржы төлемейді, лауазымын пайдаланады. Яғни қосымша жер алып беру, субсидия құжаттарын әзірлеу сияқты мемлекет мүддесіне қарсы жұмыс жүргізіледі.

Білім саласында сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес

Мемлекетімізде Қазіргі таңда көп мүмкіндіктер бар, жердің мемлекеттік актісі болса несие алу үшін кепілдікке қоюға болады. Шаруа қожалығының басшысы жаңағы қызметі үшін лауазымды қызметкерді де өз қажетіне пайдаланады. Ал жермен айналысқысы келген шаруалар жерге қол жеткізе алмай, халықтың наразылығы туады. Мен бұл арада жерге қатысты агротехникалық жұмыстарды, минералды тыңайтқыштар шығару туралы айтып отырған жоқпын. Ол көп шығынды қажет етеді. Лауазымды қызметкерге бұл қажет емес. Жылда көп жерлерде күнбағыс егілетіні - соның дәлелі.

Бұл түйткілді шешу жолдарының бірі ретінде лауазымды мемлекеттік қызметшінің табыс көзі толық тексерілуі керек деп ойлаймын. Өйткені 80-дегі апаның атында да, мектеп мұғалімінің атында да шаруа қожалықтары тіркелген, бірақ ол жердің нақты қожайыны кім екенін халық жақсы біледі. Екінші, сыбайлас жемқорлық тудыратын сала мемлекеттік сатып алудағы тендер мәселесі. Қазір тендерді үйде отырып-ақ ұтып алады. Содан кейін субмердігерлерге береді. Ұтып алу үшін ең төменгі баға қояды. Нақты жұмыс істейтіндер ұтып ала алмайды. Техникасы жоқ адамдар тендерді жеңіп алады. Жұмыстың сапасының болмауы, оның уақтылы аяқталмауы - соның салдары.

Осы ретте мемлекеттік тендер жасалғанда құзырлы органдар тендерге қатысқандарды қатаң тексерсе, жауапкершілікті арттыратын заңның тетіктері күшейтілсе дұрыс болатын секілді.

Білім саласындағы сыбайлас жемқорлық - біздің болашағымызға жасалған зұлымдық. ҰБТ тапсыру кезінде сыбайлас жемқорлық белең алатыны анық аңғарылады. 11 жыл білім алған түлектерге мектеп әкімшілігі және аудандық оқу бөлімі «таныс таптыңдар ма, тиісті адамдармен сөйлесіңдер, ата-аналарың жұмыс істесін» деген секілді тапсырмалар береді. Басқа оқу сабақтары оқытылмай, тек қана ҰБТ-ға тиісті пәндер оқытылып, әр апта сайын ақылы тестілер тапсырылады. Бұл қаржыны есептеп, тексеріп жатқан ешкім жоқ, өткен жылғы тестілерді қайта тексеріп, оқушылардан ақша жинау науқаны басталады. ҰБТ-ға смартфон алып кіру, оны шығару барлығы келісілген. Ал біліміне сенетін, өз күшімен түскісі келетін оқушы осы «психологиялық» үрдіске төтеп бере алмай жатады. Оны шешудің жолдары қандай? Бірінші кезеңде мектепте орташа оқыған баланың ҰБТ кезінде жоғары балл алуы жан-жақты тексерілуі керек секілді. Грантпен оқуға түскен, яғни жоғары балл жинаған түлектің студент кезіндегі 1-2-семестрдегі оқу үлгерімі де назарға алынып, сараптама жасалуы қажет.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мемтепте оқыту жолдары

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл әрекеттерін оқыту мектеп қабырғасынан, балабақшадан басталуы керек деп ойлаймын. Сыбайлас жемқорлыққа жол ашатын көп себептің бірі - мемлекеттік қызметшілердің еңбекақысының аздығы. Мемлекеттік қызметші ешкімге жалтақтамай, өзіне берілген міндеттерді адал орындау үшін еңбекақысы оның тұрмыстық қажеттілігін өтеуі керек. Біз сонда ғана жастарды осы салаға тартып, қызықтыра аламыз. Бірақ осы қиыншылықтарға қарамастан магниттей тартып тұратын бір күш бар. Ол - ұлттық патриотизм, халыққа қызмет ету. Үлкендер айтушы еді «Бұдан да жаман кезімізде тойға барғанбыз», деп. Біздің әкелеріміз бен аналарымыз соғысты да, аштықты да көрген. Солардан біз үлгі алуымыз керек. Мемлекет басшысы «Қазақстан-2050» Стратегиясында «Біз сыбайлас жемқорлықты түбірімен жоймасақ, алда қойған міндеттерді орындау мүмкін емес», деген болатын. Қорыта келе айтарым, тәуелсіздігімізді сыртқы жаудан, терроризмнен қалай қорғау керек болса, сыбайлас жемқорлықтан да солай қорғануымыз керек.

Жастар арасында жемқорлықты жою шаралары

Білім беру саласы бойынша бүгінде сыбайлас жемқорлыққа «мүлдем төзбеушілік» қағидатын қалыптастыру және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендету мақсатында ақпараттық, ұйымдастырушылық жұмыстар жүргізілуде. Бұл жөнінде облыстық білім басқармасы басшысының орынбасары Нұрлан Ғабдушев басқарма тарапынан атқарылған жұмыстарды баяндады.

- Жыл сайын күнтізбелік оқу жылының басында колледж және мектеп басшыларының және мемлекеттік органдардың қатысуымен білім беру саласындағы нормативтік-құқықтық заңнамаларға қатысты бірнеше күндік құқықтық жалпы білім беру өткізіледі. Биылғы жылдың бірінші жартысында облыс әкімінің орынбасары Ғ. Оспанқұловтың және қала, аудан әкімдері орынбасарларының, білім беру бөлімдері басшыларының қатысуымен сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің алдын алу мәселесі талқыланған кеңейтілген жиын өтті. Онда білім беру саласында орын алған сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтары туралы бейнероликтар көрсетілді. Ғылыми практикалық білім беру қызметі аясында мектеп директорлары мен мектепке дейінгі ұйым басшыларының қатысуымен екі семинар ұйымдастырылды. 2012 жылдан бастап мұғалімдердің біліктіліктерін арттыру курстарында сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға бағытталған лекциялар, оқу-тәрбиелеу үдерісі барысында сынып сағаттары, кездесулер, байқаулар өткізіліп келеді. Атап айтқанда, қоғамдық тәртіп негіздеріне қатысты 193 дискуссиялық практикум, «Қазақстан - құқықтық мемлекет» тақырыбында 199 айлық, оқушылар арасында 201 сурет байқауы, мемлекеттік қызметтерді алуға қатысты 82 іскерлік ойын, «Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарының картасы» тақырыбында 63 жобалық байқау, «Мемлекеттік қызмет - елдің мүддесіне адал еңбек» атты 212 эссе байқауы, «Транспарентті және есеп беретін мемлекет» тақырыбында 40 бейнеролик байқауы оздырылды. Облыс мектептерінде 403 «Адал ұрпақ» еріктілер клубы құрылды. Оған 5 мыңдай оқушы мүше. 9-11 сыныптар арасындағы «Құқық негіздері» курсында шәкірттер «Қазақстан Республикасындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл» заңымен танысады. Үкіметтік емес ұйымдардың қатысуымен колледждер арасында түрлі деңгейдегі іс-шаралар өткізілуде. Мәселен, биылғы жылы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі БҚО департаменті, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұлттық бюросы БҚО департаменті, азаматтық қоғам өкілдерінен құралған арнайы мониторингтік топ талапкерлердің колледждерге түсу емтихандарына қатысты. Сондай-ақ олар гранттарды бөлу үдерісін де қадағалады. Қазақстандық патриотизм үлгісін нығайту, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру үшін «Ғасыр» қоғамдық ұйымы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі БҚО департаментімен бірге ағымдағы жылдың қаңтарында колледж студенттері арасында «Таза сессия» акциясын жүргізді. Сәуір айында мыңдаған студент «Өзіңнен баста!» республикалық акциясына атсалысты, - деді Нұрлан Ғабдушев.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.