Субмәдениет ұғымы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ

ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан

Университеті

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Жастар субмәдениеті және рухани, моральдік, эстетикалық және діни құндылықтар

Орындаған: Серікқызы Т.

Тобы: ТП-21-4К

Қабылдаған:Есиркеп Г.

Шымкент 2022 ж.

Мазмұны :

І. Кіріспе бөлім

Субмәдениет ұғымы

ІІ. Негізгі бөлім

А) Жастардың бейформалдық бірлестіктерге кіруінің себептері

Ә) Жастар субмәдениеті

ІІІ. Қортынды бөлім

Қорытынды

Субмәдениет ұғымы

Субмәдениет (лат. sub - төменгі, нем. kultur - мәдениет) - дәлме-дәл аударымда «астыңғы мәдениет» , ірі мәдени құрылым ішіндегі белгілі бір топтар, бірлестіктер мәдениеті дегенді білдіреді. Субмәдениет көбінде қоғамда өктем болып тұрған мәдениет пен әлеуметтік құрылымға оң немесе теріс қатынас нәтижесінде пайда болады. Қазіргі жағдайда субмәдениет үлкен аймақтық, ұлттық мәдени құрылым негізінде пайда бола отыра сол мәдениеттегі классикалық дәстүрден тысқары тұрады. Субмәдениеттің әлеуметтік бастауын әр түрлі жас ерекшеліктеріне байланысты топтар, бейресми бірлестіктер т. б. құрайды.

«Субмәдениет» терминін 1950 жылы американдық социолог Дэвид Райзман ғылымға енгізген екен. Субмәдениеттің негізгі тірегі-жастар. Сол жастар арқылы жаман мәдениет жасап, былайша айтқанда «алдыңғы қатарлы озық» мәдениет арқылы қоғамға ықпал ету.

Жаңа заман көптеген дүниелердің даму шыңына жеткен, жаңа лептің бастау алған кезеңі болды. Ол тек техникалық жетістіктер, ғылыми ашылуларға ғана байланысты емес. Сонымен қатар рухани, мәдени жаңашылдықтың да белең алған уақыты. Сондай заман нәтижелерінің бірі - фанатизмнің (табынушылықтың), психологиялық талғамдағы ұқсастықтың белгілі адамдарды ұлтына, жынысына қарамай, бір идея толқынына біріктіруі, яғни «субмәдениет» ұғымының қалыптасуы. Бұл үрдіс көп кешікпей Қазақстанға да келді. Субмәдениет өкілдерін, қала көшелеріне шықсаңыз, міндетті түрде көресіз және бірден танисыз. Өйткені олардың киім киістері де, өздерін ұстауы да, сөйлеулері де өзгеше. Сiздерге бiр топ бейформалды бiрлестiк өкiлдерi, атап айтқанда, басынан аяғына дейiн қап-қара киiнген, бет-келбетiн де қарамен бояп алған адамдар немесе үстi-басы металдан жылтырап тұрған, не басқа да «ерекшелiгi» бар, өзгелерге ұқсамайтын жастар кездестi ме? Шынымен де, бұл қызық сұрақ болғанымен, оның астарында үлкен мәселесi бар. Бұл «ерекше адамдар» белгiлi бiр субмәдениет өкiлдерiн құрайды. Осы субмәдениет бiздiң қоғамдағы жастар арасында белең алып барады. Субмәдениет - жастардың өзiндiк қоғам құрып, белгiлi бiр топ iшiндегi бейформалды, яғни, қоғамнан бөлек бiрлестiгi, осы бiрлестiк мәдениетi. Ошағы Батыстан бастау алатын субмәдениет ұғымы қазiр бар әлемде кең таралған. Оған, әсiресе, жасөспiрiмдер көп қызығады.

Бүгінгі күнде еліміздің үштен бір бөлігін құрайтын жастар - келешек қоғамның жарқын болашағын қалыптастыратын стартегиялық мақсаттарды жүзеге асырушысы екені мәлім. Сондықтан жастардың білімді, дәстүрмен қатар өз заманнның озық діни құндылықтарын меңгерген, бәсекеге қабілетті болғаны абзал. Осы тұста жастардың дұрыс әлеуметтенуімен қоса ұлттық құндылықтарда тәрбиеленудегі маңызы зор.

Қазақстандағы субмәдениет жастардың батыс мәдениетiне елiктеуiнен, әр түрлi сән үлгiлерiне, әуендерiне қызығушылығынан туған. Елiмiзде, әсiресе, өрiмдей жастардың арасында рэппер мәдениетi кең етек жайған. Дегенмен, мұндай әуендi тыңдағанда “жастарға рэп несiмен қызықты екен?” деген сұрақ туады. Сонымен бiрге бұл мәдениеттiң астарында ұлттық мәдениеттен ада, халықтық салтдәстүрден мақұрым, ұлттық музыка өнерiнен хабарсыз жас ұрпақтың тағдыры жатқандай.

Кейінгі жылдары Қазақстан жастарының арасында да белең алған «эмошылар». Эмо «эмоционалды» деген терминнен алынған. Эмоционалды музыка тыңдағанды ұнататын топ. Қазіргі күнде музыканың бұл түрі: эмокор, эмо-рок, кибер-эмо, панк-эмо, эмо-вайоленс, скримо, френч-эмокор хардкор-сан-диего және т. б. болып бөлінеді. Эмошы жастар тек эмоционалды музыка тыңдауға ғана әуес емес. Олар өмірдегі барлық оқиғаларға эмоционалды тұрғыда қарайды. Сонымен қатар, эмошылар қайғылы өлең оқығанды қнатады. Олардың киім үлгілері қара түс пен күлгін түстің үйлесімділігінен тұрады . Еліміздің де қала көшелерінен жоғары мектеп оқушылары, студенттері арасында күлгін-қара түсті киінген, көздерін қою қараға бояп алған қыз балаларды да кездестіріп қаламыз. Міне мұндай топтар біздің елдегі «эмошылар»

Батыстан бастау алатын субмәдениет қазiр, әсiресе, жасөспiрiмдер арасында кең таралған. Түрлi музыкалық әуендерге әуестенiп, өзiндiк стиль қалыптастыратын, бейнесi мен келбетi арқылы ерекшеленiп тұратын, сондай-ақ, сөйлеген сөзі мен iс-қимылдарында да белгiлi бiр өзгеше тұстары бар бейформалдар қоғамның толық белсендiлерi болғысы келедi. Аталмыш топтардың ішінде келбеті мен мінез-құлқы арқылы ерекшеленетін «готтар» мен «эмоларды» ерекше атап өтуге болады.
«Готика» - мәдени өмір салты мен өзіндік өмірлік ұстанымдары бар, белгілі бір мәдениетке бағытталған кешенді (ән, музыка, фото т. б) құрайтын адамдардың субмәдениеті. Готика субмәдениетінің өкілдерінің өзіндік дүниетанымы, басқаша айтсақ, «өмірлік философиясы» бар. Оның өзін екіге бөліп қарастыруға болады. Бұл - абсолютті индивидуализм және ерекше романтика. Олар өмірлерінің әр сәтін музыка, имидж сияқты мәдениет құралдары арқылы ерекшелейді. Мысалы, готтардың келбетi олардың өзiндiк символы қара түнек іспеттес. Әрбір киген киімінде қара түсті элемент болуы және көздерін қара түске бояу - готты айқындайтын басты белгілер. Әйел-готты басқалардан ажырату да қиынға соқпас, яғни «вамп» (вампир) стиліндегі киім киіс. Ал ер-гот классикалық қара киімді таңдайды. Киім киюі былай тұрсын, олардың өздеріне тән «рухани азықтары», яғни готикалық әдебиеттері мен музыкалары болады. Мәселен, The Sisters of Mercy, Diary of Dreams, Deine Lakaien тағы басқа топтардың әндері. Сонымен қатар, қорқынышты эпизодтарға толы кинофильмдер мен үрейлі оқиғалар желісімен жазылған әдеби туындылар. Атап айтсақ, «Голод», «Эдвард - руки-ножницы» «Кошмар перед Рождеством», «Труп невесты» фильмдері.

Готтар - XX ғасырдың 70-жылдары Англияда пайда болған - субмәдениет. Нақтырақ айтатын болсақ, 1979 жылы Bauhaus “Bela Lugosi’s Dead” синглы шығады. Көптеген деректерге сүйенетін болсақ, бұл ән «Граф Дракула» киносында басты рөлде ойнаған актер жайлы болса керек. Осылайша, готтар қозғалысы пайда болған екен.

Олар өмірден түңілген, сары уайымға салынғыш, өмірдің көлеңкелі жағына бейім, ал өмірлік ұстанымдары - өліммен байланысты. Тіпті готтардың музыкасын тыңдасаңыз, дүниеден түңіліп, көңіліңіз құлазып кетеді. Глазго қаласының университеті жүргізген тәжірибеге сүйенсек, гот субмәдениетіндегі жастар, басқа ағымдармен салыстырғанда суицидқа бейім екені дәлелденді. Сондықтан готтардың орташа жас мөлшері негізінен 15-19 жас аралығын құрайды. Ал 20-22 жас аралығындағы готты сирек кездестіресіз.

Мамандардың болжамы бойынша готтар өз арасында төмендегідей ағымдарға бөлінеді екен.

Готтар - сатанистер

2. Готтар - «вампирлер». Басты белгісі құрамында бисексуалистердің басым болуы.

3. «Кибер-готтар» - виртуалдық топ, көбінесе интернет желісінде отырады.

4. «Панко-готтар» (сыртқы келбеті «панктармен» ұқсас)

5. «Фетиш-готтар» (садо-мазоны насихаттаушылар)

6. «Трайбл-готтар» ( друиттарға табынушылар)

7. «Сәнқой-готтар»

Готтардың жақсы көретін түсі - қара түс. Бірақ «шынайы» гот өзіне кез келген түске ерік бере алады. Олар көбінесе қара киім киіп, шаштарын кез келген үлгіде қойып, көздері мен еріндерін қара бояумен бояп, беттеріне «мэйк-ап» жасауы, готтардың басқа ағымдардан айырмашылығын көрсетеді және готтар адамның бас сүйегі бейнеленген және күмістен жасалған бұйымдарды ұнатады Айта кететін бір жайт, әр гот тобының өзіне тән киім үлгісі бар.

Соңғы 10 жылда готтар сатаналық секталармен тығыз байланыс орнатқан. Дәлел келтіре кетсек, готтардың соңғы жылдары қорымдардың басында жиналып, түрлі рәсімдер өткізіп құрбандық шалулары. Интернет желісіндегі және БАҚ-тардағы ақпараттарға сүйенсек, готтардың құрбандыққа адамды да шалатынына еріксіз жан дүниеңді түршіктіреді. Готтардың қорым басында вандализмге баруы да жиі кездеседі. Осыған қарағанда, олардың жүйкесі психикалық ауытқуға жақын.

АҚШ зерттеушілерінің пайымдауынша, «субмәдениет» ұғымы адамдардың әсіресе жастардың белгілі бір салаға еліктеушілігінің (фанатизм), табынушылығының немесе күйзеліске түскенде ермек қылған хоббиінің салдарынан пайда болған. Мұндай бейресми топтан тұратын субмәдениеттердің өкілдері өздерін «ерекше адамдармыз» деп қоғамнан оқшаулағанды қалайды. Олардың өмірдегі ұстанымдары, киім үлгілері, түсініктері, араласатын ортасы қарапайым қала тұрғындарынан әлдеқайда өзгеше болады. Субмәдениеттің пайда болу тарихы сонау 1950 жылдардан бастау алады. Алғашында жастар арасындағы жаңа киім үлгілерінің, жаңа би түрлерінің, «стиль» деген ұғымның пайда болуынан басталды.

Батысқа еліктеушіліктің алғашқы қадамдары - Батыс музыкасына: джаз, рокен-ролл жанрларына деген қызығушылықтардан көрініс тапты. Екінші толқын, 60-80 жылдар аралығы. Бұл кезең, жастардың батысқа руһани қызығушылығының пайда болуы, классикалық үлгідегі музыкаға еліктеу, фанат болу, «интернационалдық» түсінігіне деген қызығушылықтың артуынан басталды. Бұл кезең Батыстың рухани құндылықтарға әсер ету кезеңі болды. Есірткі, алкогольді ішімдік, марихуаннаға деген қызығушылық белең алды. Ал 1970-1986 жылдары кеңестік қоғам нағыз еліктеу кезеңіне бет бұрды. «Металлистер», «хиппилер», «эмошылар» және т. б. қоғамдық топтар пайда болды. Дүниежүзілік субмәдениетке жататын ерекше топтардың қысқаша тарихына тоқталсақ. ХХ ғ. 30-жылдары Америка Құрама Штаттарында пайда болған топ - байкерлер болды. Олар мотоциклмен жүретін топтар. Олар өздерін «Түн періштелері», «Түнгі қасқырлар» деген лақап аттармен атайды. Киім үлгілері роккерлер стиліне өте ұқсас. Түнгі клубтарды шарлап, кең трассаларда мотоциклмен жүргеннен рақаттанады. Денелерінде татумен жазылған түрлі бейнелер болады.

Жастар халықтың қоғамдық белсенді бөлігі және тәуелсіз еліміздің болашақ дамуы үшін стратегиялық ресурсы болып табылады. Жастардың мемлекет мүддесі мен мемлекеттің болашақта дамуын қамтамасыз етуге мүмкіндіктері бар зияттылық және рухани саналы тұлғаның қалыптасу қажеттілігі аясында айқындалады. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк жастар саясатының негiзгi мақсаттарының бірі ол жастардың әлеуметтiк дербестігі, дәстүрлі діни құндылықтарды тұлғалық қалыптасуын жүзеге асырумен қоса, құқықтық, экономикалық, ұйымдастырушылық жағдайларды жасау және нығайту болып табылады. Жастар саясатын жүйелі жүргізу қажеттілігі өзінің әлеуметтендіру процесінде жас адамның кезігіп отыратын өмір қиыншылықтарымен айқындалады. Жастар өзінің біліктілігі және кәсіби даярлығы деңгейінің төмендігіне байланысты халықтың аз қорғалған бөлігі болып табылады.

Халқымызда «Ердің артында мол байлық қалғанша, жақсы аты қалғаны игі» деген аталы сөз бар. Бірақ, бүгінгі жастар рухани байлықтан гөрі матариалдық байлықты үстем орынға қоятын жалаң көзқарастың жетегінде жүр. Себебі, олар адам жанының алтын арқауы - рухани құндылық екенін ұмыта бастаған сыңайлы.

Болашағынан үлкен үміт күттіріп, халқына жарамды адам болуды көздеген әрбір азамат мұндай тұманды ойдан аулақ болуы керек. Қазіргі жастардың дені - жоғары атақ-мансап пен ақшаны өмірінің алтын діңгегі санап, «ақша болса, бәрі де болады» дейтін пасық идеядан әлі күнге арыла алмай келе жатқаны ащы болса да шындық. Әрине, сананы тұрмыс билеген заманда салауатты өмір салтына ілесіп тірлік жасау үшін ақша қажет екені белгілі. Дегенмен, «Бар байлықты жинауға тырысқан адам - бақытсыз» боларын, бақ пен дәулеттің көшпелілігін, байлықтың бейне қолға ұстаған мұз сияқты еріп кететін мезеттік нәрсе екенін неге ойламаймыз? Асылы, адамзаттың шынайы байлығы - қанағат пен еңбекте жатыр.

Адамның дүниеқоңыздықпен жинаған мал-мүлкін бөгде біреулердің ұрлап әкетуі де, тіпті, қара ниет қаскүнемдердің әдейі өртеп жіберуі де мүмкін ғой. Ал санасында, ішкі әлемінде жатқан рухани қазынасын ешкімнің де тартып ала алмасы анық. Ел ішінде «Жақсылардың кеудесі алтын сандық» деген бағалы сөз осыдан қалса керек. Ең бастысы - өмірімізге сара жол нұсқайтын, ізгі ниеттің нұрын құяр ғұламалардың сөзін көңілімізге ұялатсақ, өміршең ойға берілеріміз шүбәсіз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.