Пәндердің интеграция деңгейлері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

1ПӘНАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Пәнаралық байланыстар, олардың жіктемелері және оқу процесін жоспарлау . . .

1. 2 Интеграция, оқу пәндерін кіріктіру ұғымдарының түсініктемесі . . .

1. 3 Математика және физика пәндерін кіріктіріп оқыту мүмкіндіктері . . .

2 ИНТЕГРАЦИЯЛАНҒАН САБАҚТАРДЫ ДАЙЫНДАУ ЖӘНЕ ӨТКІЗУ ӘДІСТЕМЕСІ

2. 1. Физиканы зерттеудегі математиканың негізгі ұғымдары . . .

2. 1. 1Функция пәнаралық байланыстардың маңызды буыны ретінде . . .

2. 1. 2Физиканы зерттеуде графиктерді құру және талдау . . .

2. 1. 3Математика және физика курстарындағы вектор ұғымы . . .

2. 2 Физика-математикалық ұғымдарды қалыптастыру: мектептегі туынды, алғашқы функция және интеграл . . .

2. 3 Педагогикалық тәжірибе және оның нәтижелері . . .

ҚОРЫТЫНДЫ. . . . ……

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . … . . .

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. Мектептегі білім берудегі пәнаралық байланыстар бүгінгі күні ғылым мен қоғам өмірінде болып жатқан интеграциялық процестердің көрінісі. Бұл байланыстар білім алушылардың практикалық және ғылыми-теориялық дайындығын жетілдіруде маңызды рөл атқарады, оның маңызды белгісі мектеп оқушыларының танымдық іс-әрекеттің жалпылама сипатын меңгеруі болып табылады.

Математиканы оқытудағы пәнаралық байланыстар математиканы оқытуда қолданбалы бағытқа жетудің маңызды құралы болып табылады, бұл оқушылар мен мектеп түлектерінің ғылыми дүниетанымын қалыптастыруға қолайлы жағдай туғызады.

Пәнаралық байланысты жүзеге асыру оқушыларда табиғат құбылыстары мен олардың арасындағы өзара байланыс туралы толық, біртұтас түсінік қалыптастыруға көмектеседі, білімді практикалық тұрғыдан маңыздырақ және қолданбалы етеді, білім алушылардың кейбір пәндерді оқуда алған білімдері мен дағдыларын пайдалануға көмектеседі. Оларды басқа пәндерді оқуда пайдалану нақты жағдайларда, жеке мәселелерді қарастыру кезінде оқуда да, мектептен тыс қызметте де, орта мектеп түлектерінің болашақ өндірістік, ғылыми және қоғамдық өмірінде қолдануға мүмкіндік береді.

Көпжақты пәнаралық байланыстардың көмегімен оқушыларды оқыту, дамыту және тәрбиелеу міндеттері сапалы жаңа деңгейде шешіліп қана қоймайды, сонымен қатар шындықтың күрделі мәселелерін жан-жақты көру, көзқарасын қалыптастыру және шешу үшін негіз қаланады. Сондықтан пәнаралық байланыстар оқушыларды оқыту мен тәрбиелеудегі кешенді тәсілдің маңызды шарты мен нәтижесі болып табылады.

Пәнаралық байланыстарды қазіргі ғылыми білімге тән белгілердің бірін құрайтын ғылымаралық байланыстардың оқу процесінде көрінісі ретінде қарастырған жөн.

Қазіргі заманауи жағдайындағы білім берудің болашағы қоғамның даму үдерісімен, білімнің ғылыми интеграцияға ұмтылуымен, қоғамда жинақталып жəне үнемі өсіп отыратын, ақпарат көлемінің əр түрлі тегімен анықталады. Интеграция мен ғаламдастыру қатар жүріп келе жатқан бүгінгі таңда жоғары оқу орындарындағы білім берудің сапасы мен-деңгейін жан-жақты көтеріп, жаңаша ойлайтын, оқыту мен тəрбиенің жаңа технологиясын күнделікті жұмысында қолдана бі летін ұстаздардың ғана жұмысы жемісті болмақ.

Тəуелсіздік алған жылдар ішінде егемен еліміздің, қоғамымыздың əлеуметтік-саяси жəне басқа да салаларында түбегейлі өзгерістер болып жатыр. Соның бірі - білім беру саласы. Қай кезеңде болмасын жас ұрпаққа білім мен тəрбие беру қоғам алдындағы ең маңызды, жауапты, іс болып қала береді. Сондықтан мемлекетіміздің даму, жаңару жолындағы жаңалықтары мен түрлі өзгерістері еліміздің білім беру саласынада өз əсерін тигізуде. Бүкіл əлемдік білім беру кеңістігіне ұмтылыстар, қоғам дамуындағы қалыптасып отырған жаңа жағдайлар, тыңнан туындаған мəселелер, өзгеріп жатқан өмірге бейімделу қажеттігін туындатып отыр.

Жұмыстың мақсаты -математика мен мектептегі білім беру курсының табиғи циклі пәндерінің, атап айтқанда физиканың пәнаралық байланыстарының теориялық және практикалық аспектілерін зерттеу және ашу. Оқытудағы пәнаралық принциптерін жүзеге асыратын кіріктіріліп оқытудың мүмкін жағдайларын зерттеу, анықтау және сабақ жоспарларын әзірлеу.

Осы мақсатқа сәйкес келесі міндеттер қойылды:

1) пәнаралық байланыстар түсінігі мен классификациясын ашу;

2) мектеп курсының математикасын оқу кезінде қандай пәндермен пәнаралық байланыс орнатуға болатындығын анықтау;

3) Физика және математика бойынша бағдарламалық материалды зерттеуде пәнаралық байланыстарды орнатудың мүмкіндіктерін анықтау.

4) осы оқу пәндерін кіріктіріп оқытудың тақырыптарын анықтау, материалдарын әзірлеу;

5) физика мен математикадан кіріктірілген сабақ жоспарларын құру.

Зерттеу нысаны: жалпы білім беретін мектепте математика мен физиканы оқыту процесі.

Зерттеу пәні: математика және физика сабақтарында пәнаралық байланыстарды қолдану.

Педагогикалық әдебиеттерде пәнаралық байланыстар мәселесіне А. А. Бейсенбаева, Т. С. Сабыров, С. Қ. Құрманалина, А. Е. Әбілқасымова және басқа авторлардың еңбектері арналды, оларда жалпы орта білім беруде осы саладағы теориялық, мазмұндық және процестік аспектілері көрсетілген.

Зерттеу әдістері: теориялық әдістер : зерттеу тақырыбына қатысты жаратылыстану бағытындағы пәнаралық байланыстардың ғылыми негіздерін анықтау мақсатында психологиялық, педагогикалық, ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді зерделеу; математика, физика пәндері бойынша оқыту бағдарламасына, пән мазмұнына талдау жасау; эмпирикалық әдістер: пәнаралық байланыстарды енгізу проблемасына пәндерді кіріктіріп оқыту әдісін пайдалану; фихика, математика сабақтары бойынша мұғалімдердің тәжірибелерін зерделеу;

Жұмыстың жаңалығы: математика мен жаратылыстану-ғылыми және гуманитарлық цикл пәндерінің пәнаралық байланыстарына талдау жүргізілді, жалпы білім беретін мектептің математика және физика бағдарламалары талданды және осы пәндердің пәнаралық байланыстарын жүйелеу, кіріктіріп оқытудың жоспарын құру мүмкіндіктері анықталды, "функция және функциялар графигі", "вектор", "туынды" және т. б. тақырыптары әр түрлі ғылымдар тұрғысынан - математика және физика ғылымдарында ортақ қарастырылады.

Зерттеу жұмысының практикалық маңыздылығы: ұсынылған материалды жалпы білім беретін мектептің физика-математика сабақтарында, сыныптан тыс жұмыстарда және пәндік апталықтарда қолдана білу.

1 ПӘНАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Білім беру қазіргі ғылымның, мәдениеттің, ғылыми-техникалық прогрестің даму деңгейіне сай болуы керек. Жалпы білімнің мазмұны ғылымдардың өзара байланысы, өндіріс пен қоғамдық дамудың жаңару процесіне тікелей ықпал жасайды. Сондықтан қазіргі таңда мектептегі оқыту процесінде пәнаралық байланыс ерекше көкейтесті орын алып отыр және жалпы педагогикалық маңызға ие болуда.

Қазіргі қоғамда болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер мағлұматтарды қарапайым беруге негізделген жеткілікті дәрежеде айқын қалыптасқан білім беру моделінің тоқырауын айқын көрсетіп береді. Жеке тұлғаға деген талаптың күшейе түсуі қазір дүние жүзінде білім беру саласында жобалы өзгерістер жасау тенденциясының үдей түсуіне себеп болып отыр:

- білім берудің статистикалық моделінен оқушылардың ақыл-ой әрекетінің көп сырлы құрылымын қалыптастыруға көшу;

- оқытуда оқушылардың танымдық іс-әрекеттер құралын белсенді меңгеруге бағыттау;

- оқыту процесін жеке тұлғаның мүдесі мен қажеттілігіне бейімдеп болашақта өзгермелі қазіргі замандағы қоғамға толық мүмкіндігінше өзін-өзі жүзеге асыру.

Пәнаралық байланыс негізінде оқушылардың белсенділігін арттырудың теориялық негіздерін айқындау «белсенділік» «танымдық белсенділік», ұғымдарын нақтылаумен тікелей байланысты. Бұл ұғымдардың мәні мен сипатын логикалық тұрғыдан талдауда ғылыми әдебиеттерде, сөздіктерде берілген анықтамаларға назар аударылды.

Пәнаралық байланыстың классикалық педагогикада қалыптасқан идеясының өзіндік даму тарихы бар.

ХVІ ғасырдан бастап батыстың ұлы педагогтері Я. А. Коменский (1592 - 1670), Л. Локк (1632 - 1704), Ф. И. Гербат (1776 - 1841), Ж. Ж. Руссо (1712 - 1778), И. Г. Песталоцци (1746 - 1827) педагогика ғылымының күрделі мәселесі ретінде пәнаралық байланысқа баса назар аударған.

Прогресшіл педагогтар білім беру ісіндегі схолостикаға қарсы күресе отырып, шәкірттерге табиғат құрылыстарының өзара байланысы жөнінде қарастыратын қалыптастырудың маңызы екендігін атап айтты. Мысалы: Я. А. Коменский «Өзара байланысы бар нәрселердің бәрі, сондай байланыс күйінде оқытылуы керекң деп жазды.

Сондай-ақ, ХІХ-ғасырдың 60-шы жылдарында қоғамдық - педагогикалық қозғалыстың кең өріс алуына прогресшіл педагогтер А. И. Герцен (1812 - 1870), Л. Н. Толстой (1828 - 1870), К. Г. Ушинский (1814 - 1820), Н. Г. Чернышевский (1828 - 1889) т. б. ғылыми еңбектерімен үлес қосты. Мәселен, педагог-классик К. Д. Ушинский өзінің ғылыми еңбектерінде «Балалар әлемі”, «Ана тілі», «Педагогикалық антропология», «Адам тәрбиенің жемісі» т. б. пәнаралық байланыстың дидактикалық тұрғыдан маңызды екендігін дәлелдеп берді.

Ол мәселенің психологиялық негіздерін ашып, әртүрлі байланыстардың жеті түрін айқындайды; қарама-қарсылығы, ұқсастығы, уақыт және оны реті жағынан еске салу, пайымдаушылық байланыс, жүрек сезімі бойынша байланыс, өркендеу немесе ұғыну байланысы.

К. Д. Ушинский қандай да ғылым болмасын беретін білімдер мен идеялар әлемге және өмірге табиғи түрде қабысып, жақын мүмкіндігіне қарай кең құлашты көзқарас дарытуы керек деп есептеді.

Ол сонымен қатар бізді қоршаған нақтылы өмір жөнінде айқын, толық және біртұтас ұғымдар беріп қалыптастыруға көмектесетін пәнаралық байланыстың, көзқарастық үлкен ролін атап көрсетті.

Халқымыздың ардақты ұлдары өз елін прогресс жолымен алға қарай бастаған Шоқан (1835 - 1865), Абай (1845 - 1904), Ыбырай (1841 - 1889) сол дәуірде қазақ даласына мәдениеттің, білімнің қажеттігін дәріптеген.

Қазақтың ұлы ағартушысы, әрі ойлы педагогі артына өшпес, өлшеусіз мұра қалдырған халқымыздың адал перзенті Ы. Алтынсарин «Қазақ хрестоматиясың және «Қазақ мектептерінде орыс тілін үйренуге басшылықң - деген екі оқулығын жазды. Бұл еңбектерінде білім мазмұнын дидактикалық қағидаларға сай негіздеді. Оқулықтарда балалардың ойлауын сөз қорын, өзіндік таным қабілетін дамытуға ықпал жасайтын табиғат құбылыстары айнала қоршаған тіршілік-тұрмыс көріністері туралы әңгімелер, суреттемелер, аңыз-ертегілер, еңбек әрекеттері тағы басқа материалдар алынған.

Пәнаралық байланыс педагогика ғылымында философиялық, психологиялық, дидактикалық және әдіснамалық жағынан қарастырылатын күрделі комплексті сала.

Педагогикалық сөздікте - «жалпы ғылымдар жүйесінің негізінде дидактикалық мақсаттардан туындайтын оқу бағдарламаларының өзара шартты байланыстар пәнаралық байланыс» - деп аталған.

Сонымен бірге шығыстың ұлы ойшылдары Әл - Фараби (870 - 968), Ибн Синаның (930 - 1037) және Жүсіп Баласағұнидың (1021) т. б. мұраларында, ал бертін келе қазақтың ағартушылары мен педагогтерінің еңбектерінде пәнаралық байланыс идеяларына мән бергенін көреміз.

Қазақ халқының ортамызға қайта оралған ірі зиялылар Ж. Аймауытов (1889 - 1931), А. Байтұрсынов (1873 - 1937), М. Дулатов (1885 - 1935), М. Жұмабаев (1893 - 1938), Ш. Құдайбердиев (1858 - 1931) т. б. бұл мәселені қарастырған. Мысалы: М. Жұмабаев өзінің «Педагогикаң оқулығында психология, физиология, әдебиет, тарих, тәнтану ғылымдарының өзара байланысы негізінде, адамның тұлғалық дамуында тәрбие мәселелерін жан-жақты айқындаған.

Пәнаралық байланысты тапсырмалар оқушы белсенділігін дамытудың негізгі тәсілі деп ойлаймыз. Өйткенi, пәнаралық байланыстар шындық өмірдің объектілері, құбылыстары және үдерістері арасындағы талдауға, біріктіруге ұшырайтын қарым-қатынасты бейнелейтін көп функционалды педагогикалық категория.

И. Д. Зверев пен В. Н. Максимова пәнаралық байланыс мәселесін ғылыми-теориялық тұрғыдан жан-жақты зерттеп, пәнаралық байланыстың әдіснамалық негізін айқындап, «пәнаралық байланыс - әдіснамалық қағидалардың бірі, ақыл-ой қызметінің ерекше түрі»-деп түсіндіреді.

Пәнаралық байланыстар негізінде оқытудың ғылыми-теориялық, әдістемелік негіздері М. А. Данилов, Ю. А. Самарин, И. П. Павлов, И. М. Сеченов, Л. С. Выготский, А. М. Матюшкин, М. Н. Скаткин, П. Г. Кулагин, т. б. ғалымдардың еңбектерінде қарастырылған. Дипломдық жұмыста бұлардың еңбектеріне талдаулар жасалды.

Пәнаралық байланыстар, олардың жіктемелері және оқу процесін жоспарлау

Оқыту мен тәрбиенің бірлігі қағидаты оқытудың білім беру, тәрбиелік және дамытушылық функцияларын өзара байланыста мақсатты түрде жүзеге асыруды қамтиды. Оқушылардың ақыл-ой қабілеттерін, ақыл-ой белсенділігін, танымдық қызығушылықтарын дамыту олардың тәуелсіз пікірлерін, сенімдері мен дүниетанымдарын дамыту үшін субъективті алғышарттар жасайды. Оқу процесінде пәнаралық байланыстарды жүйелі түрде жүзеге асыру тұлғаны тәрбиелеу және қалыптастыру мәселелерін жан-жақты шешуге ықпал етеді.

Зерттелетін мәселелерді, ұғымдарды, құбылыстарды талдауға, сондай-ақ нақты фактілерге, бақылауларға, салыстыруларға сүйене отырып, синтездік сипаттағы белгілі бір жалпылама тұжырымдар жасауға үйрету қажет. Білім беру және тәрбие функциясымен қатар пәнаралық байланыстар тағы бір маңызды функцияны орындайды - дамыту. Олар икемді және өнімді білім жүйесін ғана емес, сонымен қатар іс-әрекеттің жалпыланған тәсілдерін қалыптастыру құралы ретінде әрекет етеді. Арнайы зерттеулер көрсеткендей, егер басқа педагогикалық факторлармен қатар пәнаралық байланыстар қолданылса, оқушылардың танымдық іс-әрекетін жандандыру тиімдірек болады. Дәл осы пәнаралық байланыстар оқушылардың танымдық белсенділігін, танымдық қызығушылықтарын дамытуда дербестігін және оқытудың оң тұжырымдамасын қалыптастыруға ықпал етеді [3, c. 30] .

Пәнаралық байланыстарға негізделген оқу процесі барысында бірқатар пәндерге ортақ белгілі бір қызмет түрлерін сипаттайтын жалпыланған зияткерлік дағдылар дамиды.

Пәнаралық байланыстар шығармашылық іс-әрекеттің дамуын ынталандырады (білім мен дағдыларды жаңа жағдайға өз бетінше ауыстыру мүмкіндігі, таныс жағдайда жаңа мәселені көре білу, зерттеу объектісінің жаңа қасиеттерін орнату мүмкіндігі және т. б. ) .

Пәнаралық байланыстардың барлық функциялары (білім беру, білім беру, дамыту) бір-бірімен тығыз байланысты, ал іске асырудың бірлігі білім беру, тәрбиелеу және оқу процесінде оқушының жеке басының жан-жақты дамуына әсер етеді. Бұл ретте оқу процесін ұйымдастырудың әдістері мен нысандарын (кешенді сабақтар, пәнаралық экскурсиялар, конференциялар, конкурстар, олимпиадалар, оқушылардың пәнаралық сипаттағы баяндамалар дайындау, Оқу процесінде оқытудың іздеу әдістерін, проблемалық-танымдық міндеттерді, зерттеу элементтерін пайдалану) елеулі түрде қайта құру мен жетілдірудің маңызы аз емес. Оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін ұйымдастырудың дәл осы нысандары мен әдістері оқу процесінде оқушыларды оқыту, тәрбиелеу және дамыту бірлігі қағидатын неғұрлым өнімді іске асыруға ықпал етеді, олардың шығармашылық танымдық белсенділігінің, танымдық қызығушылықтары мен қабілеттерінің дамуын ынталандырады [7, б. 153] .

Ғылымаралық өзара әрекеттесудің барлық түрлерімен ең жалпы үш бағытты ажыратуға болады:

1. Бір объектіні әртүрлі ғылымдармен жан-жақты зерттеу.

2. Басқа ғылымдардағы әртүрлі объектілерді зерттеу үшін бір ғылымның әдістерін қолдану.

3. Әр түрлі ғылымдарды әртүрлі объектілерді зерттеу үшін бірдей теориялар мен заңдарға тарту.

Оқу пәндері арасындағы байланыс, ең алдымен, жеке ғылымдар арасындағы объективті байланыстың көрінісі және ғылымдардың техникамен, адамдардың практикалық қызметімен байланысы.

Оқу пәндері арасындағы байланыстың қажеттілігі оқытудың дидактикалық принциптерімен, мектептің тәрбиелік міндеттерімен, оқытудың өмірмен байланысымен, оқушыларды практикалық қызметке дайындаумен байланысты [8, б. 54] .

Оқу пәнінің мазмұнын құрастыруда пәнаралық байланысты жүзеге асыру міндеттері:

- пәнаралық байланыстары "мүмкін" болатын әртүрлі оқу пәндері мазмұнының жалпы элементтерін анықтау;

- "қажетті" (алдыңғы және перспективалық) пәнаралық байланыстарды анықтау үшін басқа пәннен алдын ала зерделеуді талап ететін мазмұн элементтерін анықтау;

- сабақты құрастыруда қолданылатын пәнаралық байланыстардың нысанын, түрін және түрін анықтау.

Осылайша, пәнаралық байланыстардың рөлі білім беру процесінде маңызды. Бұл пәнаралық байланыстар оқушының бірқатар оқу пәндеріне тән жалпыланған зияткерлік дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді, шығармашылық іс-әрекеттің дамуын ынталандырады, оқуға деген қызығушылықты оятады, пәнаралық байланыстардың функциялары (білім беру, тәрбие және дамыту) оқушының жеке басының жан-жақты дамуына ықпал етеді.

Пәнаралық байланыстардың әртүрлі формалары, түрлері және типтері бар[21, c. 195] . Пәнаралық байланыс формаларының жіктелуі 1. 1- суретте қарастырылған.

Бағыттаушы элементтердің өзара әрекеттесу әдісіне сәйкес пәнаралық құзыреттіліктер мыналарды көрсетеді:

1) оқушылар басқа пәндерден қандай білім алды, ал болашақта қандай материалды оқу керек (хронологиялық байланыстар) ;

2) пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру барысында қай тақырып оқу уақыты бойынша жетекші, ал қайсысы сабақтас (хронологиялық синхронды байланыстар) .

3) пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру процесінде тақырыптардың өзара әрекеттесуі қанша уақытқа созылады (хронологиялық синхронды байланыстар) .

Пәнаралық байланыстардың жоғарыда аталған жіктелуі белгілі бір пән тақырыптарының арасындағы курсішілік байланыстарды, сондай-ақ пәнаралық байланыстарды жіктеуге мүмкіндік береді. (1. 1. - суретті қараңыз)

Хронологиялық түрлерден курсішілік және пәнішілік байланыстарда байланыстардың сабақтастық және перспективалық түрлері басым болады, ал синхронды түрлер күрт шектеулі, ал пәнішілік байланыстарда синхронды түрлер мүлдем жоқ [21, c. 120] .

Кез келген пәнге қатысты «қажетті» пәнаралық коммуникациялар мыналарға бөлінеді:

пәнаралық байланыстар «мақсат ретінде» (алдыңғы)
«нәтижесінде» пәнаралық құзіреттіліктер (перспективті) .

Белгілі бір пән үшін неғұрлым маңызды рөлді мақсатты пәнаралық байланыстар атқарады, өйткені оларды жүзеге асырмай, қарастырылатын оқу материалын зерттеу мүмкін емес деп саналады. «Нәтижесінде» пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру басқа пәнді оқытуды қамтамасыз ету үшін қажет, бірақ сонымен бірге олар қарастырылатын пәнді тереңірек меңгеруге де ықпал етеді [21, б. 126] .

Пәнаралық байланыстарды «мақсат ретінде» жүзеге асыру көмекші мақсаттарды анықтау кезеңінде басқа пәндердегі дидактикалық мақсаттарды анықтаудан тұрады.

1. 1-сурет. Пәнаралық коммуникациялардың классификациясы

Пәнаралық байланыстар "нәтиже ретінде" математика мазмұнының элементтерін қажет ететін пәндерден басталуы керек.

Көпжақты пәнаралық байланыстардың көмегімен оқушыларды оқыту, дамыту және тәрбиелеу міндеттері сапалы жаңа деңгейде шешіліп қана қоймайды, сонымен қатар байланыстың күрделі мәселелерін жан-жақты көру, көзқарас және шешу үшін негіз қаланады. Сондықтан пәнаралық байланыстар оқушыларды оқыту мен тәрбиелеудегі кешенді тәсілдің маңызды шарты мен нәтижесі болып табылады.

Қорытындылай келе, пәнаралық қатынастардың формалары мен түрлерін құрамы бойынша бөлуге болады - мазмұнды, операциялық, ұйымдастырушылық және әдістемелік; іс - қимыл бағыты бойынша - біржақты, екіжақты және көпжақты; бағыттаушы элементтердің өзара әрекеттесу әдісі бойынша-хронологиялық және хронометриялық. Сондай-ақ әр түрлі байланыстар бар: фактілер немесе ұғымдар, оқу процесін ұйымдастырудың формалары мен әдістері, қалыптасқан дағдылар, дағдылар, ойлау процестері, педагогикалық әдістер мен әдістерді қолдану, сонымен қатар тікелей және кері, сабақтастық және синхронды, жергілікті және орта. Мұның бәрі бар пәнаралық байланыстардың алуан түрлілігін көрсетеді.

Интеграция, ұғым, түрлері және деңгейлері

Әдетте, оқушылар сараланған пәндерді оқу арқылы білім алады. Осы әдіспен алынған білім әртүрлі болады, өйткені ол пәндік негізде бөлінеді. Нәтижесінде оқушылар қоршаған әлемнің тұтас бейнесін қабылдамайды. Пәнаралық байланыстар мен интеграцияны қолдану бұл мәселені шешуге көмектеседі.

Айта кету керек, бұл мәселе жақсы зерттелген, бірақ қазіргі стандарт тұрғысынан нақтылауды қажет етеді. Осы жұмыстардың мазмұнын талдау көрсеткендей, авторлардың пікірлері оқытудың мақсаттары мен нәтижелерін анықтауда кездеседі: оқу пәндерімен байланысын көрсете отырып, қоршаған әлемнің бірлігін көруге үйрету. Максимова Б. Н. қазіргі әлем жағдайында оқушыларда жеке емес, жалпыланған, кең тасымалдау қасиеті бар формацияның қажеттілігі туындайды деп жазды. Қандай да бір пәнді оқу процесінде қалыптасқан мұндай іскерліктерді білім алушылар басқа пәндерді оқу және практикалық қызмет кезінде еркін пайдаланады [24] . Шынында да, заманауи мектептің интеграциясы қажет, өйткені ол саралауды толықтырады, шығармашылық ойлау қабілеті бар және проблемаларды шешуге дәстүрлі түрде жақындауға қабілетті білімді жас адамды тәрбиелеуге ықпал етеді.

Интеграция білім берудің мақсаты болуы мүмкін, егер оқушы әлемнің біртұтас бейнесін жасаса және пәнаралық білімді жақындастыру жағдайында оқыту құралы бола алады. Стандартты жүзеге асыру жағдайында оқушының кең білім беру қасиеті бар дағдыларын қалыптастыру қажет.

Ең алдымен, "интеграция"ұғымын қарастырайық Бұл терминді алғаш рет ХХ ғасырдың 30-жылдарында неміс және швед ғалымдары қолданған. Қазіргі уақытта ол әртүрлі салаларда кеңінен қолданылады: биология, физика, химия, саясат, ақпараттық, әлеуметтік, мәдени салаларда және т. б. Бұл терминнің ең көп қолданылатын мәні - бірігу, өзара ену, кірігу [1] . Философиялық энциклопедиялық сөздікте: "Интеграция (лат. integer - толық, тұтас, бұзылмаған) - өзінің нәтижесінде бар процесс немесе іс-әрекет; біріктіру, біріктіру, бірлікті қалпына келтіру; Спенсер философиясында интеграция шашыратылған, көрінбейтін күйді концентрацияланған күйге айналдыруды білдіреді" [47, 181-бет] . Логикалық анықтамалық сөздікте интеграция:"тұтастыққа, кез-келген элементтердің бірлігіне, біртұтастықты қалпына келтіруге" [22, c. 38] ретінде анықталады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.