Оқытудың белсенді әдістерін жіктеу
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ АДАМИ ӘЛЕУЕТТІ ДАМЫТУ БАСҚАРМАСЫ
ТҮРКІСТАН ЖОҒАРЫ КӨПСАЛАЛЫ, ҚОЛ ӨНЕР КОЛЛЕДЖІ МКҚК
Курстық жұмыс
Пәні: Шет тілін оқыту әдістемесі
Тақырыбы: Шет тілін оқытудың орта деңгейінде белсенді оқыту әдістерін қолдану жағдайлары
Мамандығы: 0105000 Бастауыш білім беру
Тобы: БШ 18-9-2
Орындаған: Зайнова Д.
Жетекшісі: Оспанова Р.А.
Курстық жұмыс қорғауға жіберілсін:
Қазақ, орыс, ағылшын тілі және әдебиеті пәндік
комиссиясының төрағасы:________ Сапарбай А.М.
2021-2022 оқу жылы
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: Қазақстан Республикасы орта білім мемлекеттік стандартында көңіл аударылған. Көптеген елдерде математикадан жүйелі де сапалы білім беруге аса назар аударылып отырғаны белгілі. Бұл жөнінде дүниежүзілік тәжірибеде үш тенденция байқалады: барлық оқушыларға қазақ әдебиетін бір дәрежеде білім берудің қажеттілігі және оған сәйкес ғылыми-зерттеу жұмыстарды кеңінен жүргізу; қазақ әдебиетін негізгі курс ретінде жалпы білім беретін мектептердің барлық сатысының оқу жоспарларына енгізу[1].
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында білім беру мекемелерінің мұғалімдеріне, педагогтарына олардың пікірінше, педагогикалық процесті кез-келген модель, соның ішінде авторлық модель бойынша да құрастыруға мүмкіндік беретін оқытудың формаларының, әдістерінің және технологияларының оңтайлы нұсқаларын таңдауға мүмкіндік беретін қосымша қағидасы бекітілген.
Coңғы жылдapдaғы тiлшi, әдicкep ғaлымдapдың зepттeу жұмыcтapының нәтижeciнe жүгiнceк, мeктeп oқушылapының көпшiлiгiнiң cөздiк қopы жұтaң, cөз тipкecтepiн, cөйлeм жәнe мәтiн құpaудa дәpмeнciздiк тaнытaтындығын, oйын жүйeлi түpдe aйтып бepe aлмaйтындығын, aуызшa cөйлeу дaғдыcы мeн тыңдaу қaбiлeтiнiң төмeндiгiн бaйқaуғa бoлaды. Мұның бacты ceбeбi, oқушының cөйлeу жәнe тыңдaу фopмaлapын игepудeгi дaғдыcының әлi қaлыптacпaғaндығынaн, бiлiмiнiң жeткiлiкciздiгi дeп caнaca, кeйбip зepттeушiлepдiң пiкipiншe, мeктeптeгi тiл дaмыту жұмыcтapы өз дәpeжeciндe жүpгiзiлмeйтiндiгiндe дeп caнaйды. Қaзipгi кeздe oқушылapдың aуызшa cөйлeу жәнe тыңдaп-түciну әpeкeтiн қaлыптacтыpу - бүгiнгi күннiң өзeктi мәceлeci бoлып тaбылaды.
Жаңа білім беру парадигмасы алғашқы орынға білімді, икемді және дағдыларды емес, баланың тұлғасын, оны білім арқылы дамытуды шығарады.
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазіргі кезде Қазақстанда жалпы білім беретін мектептердегі оқыту үдерісінде жаңа технологиялардың негізінде ағылшын тілін оқыту білім беру үрдісінің белсенді әдістерінің негізі болып отыр. Жаңа технологияларды пайдалану заман талабына айналды. Әр пәнге қойылытын өзіндік талаптар бар, сол сияқты ағылшын тілі сабағында оқушыларды белсенділігін дамыту негізінде жаңа технологиялардың пайдаланылуы ерекше орын алып отыр. Жұмыста ағылшын тілін оқытуда қолданылатын жаңа технологияларды пайдаланудың тиімділігін анықтау мәселесі және жаңа технологияны орынды пайдалану жұмыстың өзектілігі болып табылады.
Зерттеу жұмысының мақсаты: Ағылшын тілін оқытуда белсенді әдістерді пайдаланудың тиімділігін теориялық тұрғыдан негіздеу және оны тәжірибеде тексеру арқылы қорытындысын шығарып, тиімділігін дәлелдеу.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
Жалпы білім беретін орта мектептерде ағылшын тілін оқытуда жаңа технологияларды пайдалануды теориялық тұрғыдан негіздеу;
Жалпы білім беретін орта мектептерде ағылшын тілін оқытуда жаңа технологияларды пайдаланудың бүгінгі жағдайы мен мүмкіндіктерін анықтау;
Жалпы білім беретін орта мектептерде компьютерлік бағдарламалардың, ағылшын тілінде сөйлеуге, жазуға, тыңдауға және түсінуге үйрету үдерісінде пайдалану мүмкіндіктерін көрсету.
Зерттеу жұмысының негізгі объектісі ағылшын тілі оқу үрдісі болса, пәні ретінде жалпы білім беретін мектептерде ағылшын тілі пәнінің әдістемесі болып табылады.
Зерттеу жұмысында қолданылған әдістер: тақырып бойынша педагогикалық, әдістемелік еңбектердің зерделенуі; іріктелген материалдардың анализі.
Зерттеу жұмысының теориялық маңызы:
Жалпы білім беретін орта мектептерде ағылшынел тілі сабақтарында жаңа технологияны қолданудың теориялық негіздері айқындалады;
ағылшынел тілін оқыту үдерісінде жаңа технологияларды қолданудың дидактикалық- әдістемлік шарттары белгіленеді;
жаңа технологияларды пайдалану арқылы ағылшынел тілін оқытудың сапасын жақсарту;
1. Ағылшын тілін оқыту барысында белсенді әдістерді пайдалану арқылы технологиялардың жаңашылдығы айқындалады;
Зерттеу жұмысының жаңалығы: Жалпы білім беретін мектептерде ағылшын тілін оқыту барысында белсенді әдістерді пайдаланудың маңыздылығын ғылыми-педагогикалық жағын қарастыру.
Зерттеу жұмысының қолданбалылық маңызы:
Қарастырылатын тақырыпты ағылшын тілін оқытуда: ағылшын тілі сабақтарында, әдістемелік сабақтарда ққолдануға болады.
Диплoм жұмыcының ғылыми бoлжaмы - oқушылap тiлiн дaмыту бeлгiлi бip жүйeмeн үздiкciз жүpгiзiлiп, oлapды жүйeлi cөйлeугe жәнe тыңдaуғa дaғдылaндыpу кeшeндi жұмыcтap мeн жaттығулap нeгiзiндe ұйымдacтыpылca, oқытудың жaңa тexнoлoгиялapын қoлдaну apқылы күтiлeтiн бiлiм нәтижeлepi oқушылapдың aуызшa cөйлeу мeн тыңдaп-түciну дaғдыcы дaмытуғa нeгiздeлce, oндa oқушылapдың тiлiн дaмытудың, cөздiк қopын бaйытудың нәтижeci мeн мүмкiндiгi apтa түceдi. Мeктeп oқушылapының aуызшa cөйлeу жәнe тыңдaу дaғдыcын қaлыптacтыpca, oндa oқушы кeлeшeктe қoғaмдық-әлeумeттiк opтaдa oйын epкiн жeткiзугe, әдeби нopмaдa жүйeлi, шeбep cөйлeугe дaғдылaнaды.
Зерттеу жұмысының құрылымы
Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, қосымшадан тұрады.
1. Оқытудың белсенді әдістері
1.1 Белсенді оқыту тәсілдерінің тиімділігі
Белсенді оқыту-заманауи педагогикалық ізденістердің қуатты бағыттарының бірі. Білім алушылардың оқу-танымдық қызметін белсендіру әдістерін іздеу мәселесі әр уақытта әртүрлі авторларға айналды. Оны шешудің әртүрлі нұсқалары ұсынылды: оқылатын ақпараттың көлемін арттыру, оны оқу процесін тездету, оқу-жаттығудың ерекше психологиялық және дидактикалық жағдайларын жасау, оқу-танымдық қызметті басқарудағы бақылау формаларын күшейту, техникалық құралдарды кеңінен пайдалану.
"Оқытудың белсенді әдістері"немесе "белсенді оқыту әдістері" термині ХХ ғасырдың 60 - шы жылдарының басында әдебиетте әлеуметтік-психологиялық оқыту жүйесінде пайда болды. Психологтар оны әдістердің ерекше тобын сипаттау үшін қолданады. Іс жүзінде әдістердің ерекше тобын қолдану нәтижесінде оқыту соншалықты белсенді болды, бұл ақпараттың үлкен көлемін меңгеру қысқа мерзім ішінде орын алады.
Белсенді оқыту педагогикалық (дидактикалық) және ұйымдастырушылық-басқару құралдарын (В. Н. Кругликов, "іскерлік ойындар және танымдық қызметті белсендірудің басқа да әдістері"кітабының авторы) кең, жақсырақ кешенді қолдану арқылы білім алушылардың оқу-танымдық қызметін жан-жақты жандандыруға бағытталған оқу үдерісін ұйымдастыру және жүргізу болып табылады.
Білім беруді жандандыру идеялары педагогиканың қалыптасу және даму кезеңі бойы оны дербес ғылыми пән ретінде ресімдегенге дейін ғалымдар айтқан болатын. К родоначальникам идеяларын жандандыру жатқызады Я. А. Коменский, Ж.-Ж. Руссо, И. Г. Песталоцци, Г. Гегель, Ф. Фребеля, К. Д. ушинскийдің және басқа да. Педагогиканың бүкіл тарихын оқушы позициясына екі көзқараспен күрес ретінде қарастыруға болады. Бірінші ұстанымды ұстанушылар оқушының бастапқы пассивтілігін талап етті, оны педагогикалық ықпал ету объектісі ретінде қарады,ал белсенділікті тек оқытушы ғана танытуы тиіс еді. Екінші ұстанымның жақтастары оқушыны оқыту процесінің тең құқылы қатысушысы деп санады және оның белсенділігін оқытуда басты рөл атқарды.
АМО-ның кең танымалдығы және танылуы ХХ ғасырдың екінші жартысында мамандарды қайта даярлау жүйесінде жеңіп алды, кейіннен АМО-ны жоғары мектеп мамандарын даярлауда қолдана бастады. Соңғы кезекте жалпы білім беру жүйесінде қолданыла бастады.
Осылайша, "оқытудың белсенді әдістері" және "белсенді оқыту" термині жаңа емес. Білім берудің қазіргі кезеңінде, АМО дәстүрлі әдістерді толықтырады, олардың көмегімен оқушылардың позициялары пассивті-тұтынушылық әрекеттен белсенді-түрлендіргішке ауысады.
Белсенді оқытудың ерекше ерекшеліктері:
- Оқушының қалауына қарамастан белсенді болуға мәжбүр болған кезде ойлауды мәжбүрлеп жандандыру.
- Білім алушылардың оқу үдерісіне тартылуының ұзақ уақыты жеткілікті, өйткені олардың белсенділігі қысқа мерзімді немесе эпизодтық емес, едәуір дәрежеде тұрақты және ұзақ (яғни сабақ барысында) болуы тиіс.
- Өздігінен шығармашылық шешім шығару, оқушылардың мотивациясы мен эмоционалдық деңгейін арттыру.
- Білім алушылар мен педагогтың тікелей және кері байланыс арқылы үнемі өзара іс-қимылы, олардың мәні-білім алушылардың интеллектуалдық, тұлғалық және әлеуметтік белсенділігін көрсетуге ықпал ететін дидактикалық және психологиялық жағдайлар жасау.
Оқытудың белсенді әдістерін жіктеу
Жеке қасиеттерінің 70% - ға дейін балалық шақта қаланатыны белгілі. Педагог тек бәрін айтып, көрсету ғана емес, сонымен қатар шәкіртті ойлауға үйрету, оған практикалық іс-әрекеттер дағдыларын үйрету қажет. Оған оқытудың белсенді әдістері ықпал етуі мүмкін.
А. М. Смолкин келесі анықтама береді: оқытудың белсенді әдістері-бұл тек мұғалім ғана емес, оқушылар да белсенді болған кезде материалды меңгеру үдерісінде белсенді ойлау және тәжірибелік қызметке итермелейтін оқушылардың оқу-танымдық әрекетін белсендіру тәсілдері.
Бүгінгі күні оқытудың белсенді әдістерінің әртүрлі жіктелуі бар. АМО-ға интерактивті семинар, тренинг, проблемалық оқыту, ынтымақтастықта оқыту, жобалық оқыту, оқыту ойындары сияқты оқытуды ұйымдастырудың әртүрлі нысандары жатады. Басқа жағдайларда, авторлар оқытудың белсенді әдістеріне нақты міндеттерді шешетін жеке тәсілдерді жатқызады. Бір жағдайда да білім беру процесін белсендіреді. Осы белгі бойынша аталғандардың барлығын оқытудың белсенді формаларына, әдістеріне, тәсілдеріне жатқызуға болады.
Оқытудың белсенді әдістері - бұл оқу материалын меңгеру барысында оқушылардың ойлау және практикалық іс-әрекетінің белсенділігі мен әртүрлілігін қамтамасыз ететін әдістер жүйесі.
Білім беруде белсенді әдістерді мақсатты және жоспарлы қолдану үшін оқу-тәрбие процесіне АМО үйлесімді кіруді қамтамасыз ететін модерация технологиясы қолданылады.
Оқыту мен модерацияның белсенді әдістерін қолдану кезінде оқушының рөлі өзгереді - тыңдайтын есте сақтау құрылғысынан ол білім беру процесінің белсенді қатысушысына айналады. Бұл жаңа рөл мен оған тән сипаттамалар қазіргі заманғы табысты адамның барлық қажетті дағдылары мен сапаларына ие белсенді тұлғаны қалыптастыруға мүмкіндік береді. ("Оқытудың белсенді әдістері" тегін электронды курсын мына жерде меңгеруге болады ("Менің университетім "инновациялық білім беру орталығы"): http:moi-universitet.ruliste-co urseslist_amo).
Оқытудың белсенді әдістерінің негізгі міндеті білім алушының жеке ерекшеліктері мен қабілеттерін анықтау негізінде оның дамуын және өзін-өзі дамуын қамтамасыз ету болып табылады, бұл ретте теориялық ойлауды дамыту ерекше орын алады, ол зерделенетін модельдердің ішкі қайшылықтарын түсінуді көздейді. Басқаша айтқанда, оқытудың белсенді әдістері-бұл қызметте оқыту.
Оқытудың белсенді әдістеріне (АМО) жатады:
-проблемалық жағдайлар,
-қызмет арқылы оқыту,
-ойын арқылы оқыту,
-топтық және жұптық жұмыс,
-іскерлік ойындар,
-драматизация және театрализация,
-Диалог " шығармашылық ойыны,
-"Миға шабуыл,
-"Дөңгелек үстел,
-пікірталас,
-жобалар әдісі,
-таңданудың, сүйудің, сенімділіктің, табыстың әдістері,
-эвристикалық сұрақтар әдісі,
-ойын жобалау және т. б.
Мектепке дейінгі жастағы қызметтің үйреншікті түрі ойын болып табылады, сондықтан оны білім беру үдерісінде пайдалану тиімдірек. Мәжбүрлеу жоқ және әрбір бала үшін өз орнын табуға, бастамашылық пен дербестік көрсетуге, өз қабілеттері мен білім беру қажеттіліктерін еркін іске асыруға мүмкіндік бар табиғи ойын ортасы осы мақсаттарға қол жеткізу үшін оңтайлы болып табылады.
Ойын әдістері динамикалық тұрақсыз жағдайларда шешімдерді іздеуді береді, олар бірнеше ықтимал нұсқаларды пысықтауға және салыстыруға мүмкіндік береді. Эмоционалдық көңіл-күй, тиісті мотивация мен құмарлық жасанды әсерді жояды. Ынтымақтастық педагогикасы, үздік шешімдерді бірлесіп іздеу ұжымдық әрекеттердің үздік нұсқаларын пысықтауға және жүйелі түрде жетілдіруге мүмкіндік береді. "СИС - сиди и слушай" атты жалпыға ортақ ұранның үстемдігінен белсенді: "ДИД - Дума и дела!".
Жоба әдісі-бұл ойлау дербестігін дамытуға ықпал ететін, балаға өз мүмкіндіктеріне сенімділік қалыптастыруға көмектесетін оқыту әдістерінің бірі. Ол жоспарланған практикалық тапсырмалар жүйесін орындау барысында балалар білім алып, машықтарын игерген кезде оқытудың осындай жүйесін қарастырады. Бұл қызмет арқылы оқыту
Релаксация - бұл әдістің мақсаты-топтағы энергия деңгейін көтеру және сабақ кезінде пайда болған артық кернеулікті тастау. Әдетте, бұл дене шынықтыру, қозғалмалы ойын болуы мүмкін.
Эвристикалық сұрақтар әдісін проблемалық жағдай жағдайында қосымша ақпарат жинау үшін қолданған жөн. Эвристикалық сұрақтар қосымша ынталандыру болып табылады, шығармашылық есепті шешудің жаңа стратегиясы мен тактикасын қалыптастырады. Оқыту тәжірибесінде оларды жетекші сұрақтар деп те атайды, өйткені педагог сәтті қойған сұрақ баланы шешу, дұрыс жауап беру идеясына жетелейді.
Эвристикалық сұрақтар әдісін проблемалық жағдай жағдайында қосымша ақпарат жинау үшін қолданған жөн. Эвристикалық сұрақтар қосымша ынталандыру болып табылады, шығармашылық есепті шешудің жаңа стратегиясы мен тактикасын қалыптастырады.
Ми шабуылы-ғылыми және практикалық мәселелерді шешу үшін жаңа идеяларды жасаудың кең қолданылатын тәсілі. Оның мақсаты-мәселелерді шешудің дәстүрлі емес жолдарын іздеу бойынша ұжымдық ойлау қызметін ұйымдастыру.
Модельдеу - бейнелік ойлауды, сондай-ақ абстрактілі ойлауды дамытуға бағытталған оқыту әдісі; таным объектілерін олардың орынбасарларында-нақты немесе мінсіз модельдерде зерттеуді болжайтын; нақты бар пәндер мен құбылыстардың, атап айтқанда білім беру жүйелерінің үлгілерін құру. Бұл ретте модель деп жүйенің кейбір маңызды қасиеттерін - үлгінің түпнұсқасын, прототипін жаңғыртатын объектілер немесе белгілер жүйесі түсініледі.
Зерттеу әдісі-білім алушылардың проблемалық-іздеу қызметінің барлық кезеңдерін меңгеруіне, зерттеу іскерліктерін, аналитикалық және шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған оқыту әдісі. Проблемалы-іздеу қызметінің барлық кезеңдерін бала зерттеу процесін моделдей отырып және субъективті жаңа нәтиже ала отырып жүзеге асырады.
АМО ерекше ерекшеліктері:
-білім беру процесіне қатысушылардың жұмысын ұйымдастырудың топтық нысаны;
-оқытудың іс-әрекеттік тәсілін қолдану;
-білім беру процесіне қатысушылар қызметінің практикалық бағыты;
-оқытудың ойын және шығармашылық сипаты;
-білім беру процесінің интерактивтілігі;
-түрлі коммуникацияларды, диалог пен полилогты жұмысқа қосу;
-тәрбиеленушілердің білімі мен тәжірибесін пайдалану;
-барлық сезім органдарын оқыту барысында белсендендіру;
-қатысушылардың оқыту процесінің рефлексиясы.
АМО оқу процесінің дәстүрлі емес технологиясымен ерекшеленеді:
-ойлауды белсендіреді және бұл белсенділік ұзақ уақыт қалады, оқу жағдайына байланысты мазмұны бойынша шығармашылық, эмоционалды боялған және уәждемелік ақталған шешімдерді өз бетінше қабылдауға мәжбүр етеді;
-дамытуда әріптестік қарым-қатынас;
-оқытудың нәтижелілігін берілетін ақпараттың көлемін арттыру есебінен емес, оны қайта өңдеу тереңдігі мен жылдамдығы есебінен арттырады;
-процеске қатысушылардың ең аз күш салуымен оқыту мен тәрбиелеудің тұрақты жоғары нәтижелерін қамтамасыз етеді;
-оқытудың нәтижелілігін берілетін ақпараттың көлемін арттыру есебінен емес, оны қайта өңдеу тереңдігі мен жылдамдығы есебінен арттырады;
-оқыту мен тәрбиелеудің тұрақты жоғары нәтижелерін қамтамасыз етеді.
Оқытудың белсенді әдістеріне көшу білім беру процесінде интерактивтілікті қолданудан басталады. Оқытудың белсенді әдістерінің көмегімен командада жұмыс істеу қабілетін дамытуға, бірлескен жобалық және зерттеу қызметін жүзеге асыруға, өз ұстанымдарын қорғауға, өз пікірін негіздеуге және басқаға төзімділікпен қарауға, өзіне және командаға жауапкершілік қабылдауға болады.
1.2 Шетел тілін ОҚЫТУДЫҢ БЕЛСЕНДІ ӘДІСТЕРІн мектепте қолдану ҚОЛДАНУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Біз өмір сүріп отырған ғасыр жоғарғы технологиялар ғасыры. Қазіргі балалар интернет, компьютерлік ойындар мен әлеуметтік желілер әлемінде өмір сүреді. Осында ақпараттық мәдениет ортасында мұғалімнің ролінің ауысуы пайда болады, қазір ол балаларға түсіп отырған ақпараттың үйлестірушісі болады. Сондықтан балалармен мұғалімнің қарым- қатынасы бір тілде жүру үшін мұғалім жаңа әдістерді меңгеруі қажет.
Бүгінгі танда жас ұрпақ алдында "Қазақстан - 2050" бағдарламасындағы барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі мен әл-ауқатының артуы деген ұзақ мерзімдік міндетін үшінші мыңжылдықта іске асыру жауапкершілігі тұр. Оқытудың мәңгілік сауалы: "Нені оқыту, қалай оқыту" күрделіленіп барады. Біріншіден, білім ауқымы адам айтқысыз кеңейді, технология дамып ақпаратты таңдай білу мәселесі алдыңғы қатарға шықты. Ендігі жерде көз ілеспес жылдамдыкпен өзгеріп отыратын қоғамда өз күш-жігерін қай салаға бұру керектігін оқушы өзі таңдайды[14].
Қазіргі кезде оқушыларды ғылыми жұмыстарға баулу, заман талабына сай өз ойын еркін жеткізе білетін дарынды, білімді де салауатты тұлғаны қалыптастыру жолындағы жасампаз еңбек адам баласы қызметінің ең күрделі түріне жатады.
Инновациялық үрдістің негізі - жаңалықтарды қалыптастыру, қолдану, жүзеге асырудың тұтастық қызметі. Кез келген жаңа әдіс жекелік, сондай-ақ уақытша жоспарға жатады. Бұл яғни, бір оқытушы үшін табылған жаңа әдіс, жаңалық басқа оқытушы үшін өтілген материал тәрізді. Инновацияны жаңашыл, жаңа әдіс, өзгеріс, әдістеме, жаңашылдық, ал инновациялық үрдісті жаңа әдістеме құралы деп қарауға болады. Инновация білім деңгейінің көтерілуіне жағдай туғызады[15].
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Инновациялық технологияны меңгеру әрбір оқытушының интеллектуалдық, кәсіби, рухани-адамгершілік, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Инновациялық -педагогикалық технологиялар шығармашылық қабілеттерін арттыруға өз үлесін қосады[16].
Инновациялық білім беру - іскерліктің жаңа түрі. Инновациялық қызмет оқу ісін дамытуға, пәндердің мәнін тереңдетуге, оқытушының кәсіптік шеберлігін арттыруға басқа жаңа технологияларды енгізуге, пайдалануға және шығармашылық жұмыстар жүргізуге бағытталған. Мұндай технологияларды қолдану -- біріншіден, оқытушы ұтады, яғни ол сабақты тиімді ұйымдастыруға көмектеседі, оқушының пәнге деген қызығушылығы артады, екіншіден, оқушы ұтады, себебі оның тақырып бойынша танымы кеңейеді. Осылайша білім берудің қалыптасқан әдістемесіне оқытудың жаңа технологиясы тұрғысынан өзгерістер енгізілсе, білім сапасы да арта түспек .
Ол әр педагогтан өз қызметінде жеке тұлғаға, оның қызығушылығы мен проблемасына бет бұруда маңызды өзгерісті талап етеді. Біз де әрдайым білім берудің жаңа технологиясын меңгеріп, жұмыстың тиімді жолдарын табу үшін жұмыстану үстіндеміз. Мақсат та айқын. Ол -- балалардың мектепке қызығушылығын және оқуға ынтасын көтеруге мүмкіндік беретін қазіргі педагогикалық технологияларды қолдану, баланың жеке тұлғасын және шығармашылық ынтымақтастық жағдай қалыптастыру.
Инновация дегеніміз -- жаңа мазмұнды ұйымдастыру, жаңалық енгізу, жаңа үлгілердің бағытындағы нақты әрекет, нақтыланған мөлшердің шегінен шығатын кәсіптік іс-әрекеттің жаңа сапалы деңгейге көтерілуі, жаңа нәтижені қамтамасыз ететін жаңа теориялық, технологиялық және педагогикалық іс-әрекеттің біртұтас бағдарламасы. Кәсіптік білім беру жүйесінің негізгі міндеті - белгілі бір көлемдегі білім берумен шектелмей, алынған кәсіптік білімді адам өз қажетіне, өмірдің нақты жағдайларында қолдана біліп, қоғамға пайдасын келтіру.
Білім -- әлеуметтік жағдайды жақсартудың құралы ғана емес, бүкіл болашаққа апаратын даңғыл жол. Осы даңғылды жасайтын да, бағыттайтын да мектеп және оның ұстаздар ұжымы. А. Байтұрсынұлының Мектеп керектері еңбегінде былай делінген:
...Мұғалім қандай болса, мектеп һәм осындай болмақшы. Яғни, мұғалім білімді болса, ол мектептен балалар көбірек білім алып шықпақшы. Солай болған соң, ең әуелі мектепке керегі - білімді, педагогика әдістемеден хабардар, жақсы оқыта білетін мұғалім.
Ендеше, мектептегі білім мен тәрбие берудегі басты тұлға -- ұстаз..
Жалпы инновацияны модификациялық, комбинаторлық, радикалдық деп үш түрге бөлуге болады.
Модификациялық инновация - бұл бұрын қолда барды дамытумен, түрін өзгертумен айналысу. Бұған В.Ф. Шаталовтың математикаға жазған тірек конспектісі жэне оны көптеген мұғалімдердің пайдалануы мысал бола алады.
Комбинаторлық модификация - бұрын пайдаланылмаған, белгілі әдістеме элементтерін жаңаша құрастыру. Бұған пәндерді оқытудың қазіргі кездегі әдістемесі дәлел.
Радикалдық инновация - білімге мемлекеттік стандарттарды енгізу жатады. Мемлекеттік стандарт білім беруде, негізінен, мөлшерлерді, параметрлерді, деңгейлік және сапалы оқытудың көрсеткіштерін қалыптастырады.
Жаңа технология жүйесінде проблемалық және іскерлік ойын арқылы оқытудың да маңызы зор. Оқушылар әр түрлі проблемаларды талдайды, оның шешу жолдарын іздейді. Мұндай сабақтар оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамытады, пәнге қызығуын арттырады, өмірде кездесетін түрлі қиындықтарды жеңуге тәрбиелейді.
Қазақстанда Ж.А.Қараевтың, Ә.Жүнісбектің, Ш.Т.Таубаеваның, Қ.Қ.Қабдықайыровтың, С.Н.Лактионованың, М.М.Жанпейсованың, Қ.М.Нағымжанованың және т.б. ғалымдардың ұсынған оқытудың жаңа технологиялары оқу үрдісінде белсенді түрде қолданылуда.
Оқытудың тиімділігін арттыру мақсатында жаңа білім парадигмасына сүйене отырып, біз оқыту технологияларын тиімді жақтарын таңдап алуымыз қажет және оқыту - тәрбие үрдісінде озық технологияларды белсенділікпен енгізілуі керек.
Қазіргі кездегі жаңа педагогикалық технологияларды оқу процесіне енгізу осы проблемаларды шешуге маңызды рөль атқарады. Оқу процесінде қолдану үшін ұсынылып жатқан технология түрлері өте көп.
Соңғы мәліметтерге қарағанда бес бағыттан бағдарланған 50 - ге жуық технологиялар ғылыми түрде негізделген. Сондықтан осындай жаңартылған технологиялардың ішінен өз қажеттісін таңдап алу - әр мұғалім үшін жауапкершілікті қажет ететін іс.
1-кесте.Педагогикалық жаңа технологиялар
Педагогикалық жаңа технологиялар
Г.К.Селевко "Өзін-өзі дамыта оқыту"
М. Жанпейісова
"модульдік
оқыту"
В.К. Дьяченко
"Ұжымдық
оқыту"
Монахов-Қараев "Міндетті нәтиже негізінде шағын мақсатпен оқыту"
В.Кодикованың "саралап оқыту"
Т.Ғалиевтің жүйелі оқыту технологиясы
Деңгейлеп оқыту педагогикалық технологиясы
Деңгейлеп оқыту педагогикалық технологиясын оқу процесіне енгізуді пән бойынша күнтізбе жоспарын жаңаша құруды бастайды. Ол үшін дәстүрлі оқытудағы екі бақылау жұмысының арасында өтетін оқу материалын Модуль деп қарастырып (ол тарау болуы мүмкін) оның құрылымы анықталады:
1 - сабақ: §1
2 - сабақ: §2
...
...
n - сабақ: §n
(n+1) - сабақ: (§1 - § n) бойынша 3 деңгейлік қорытынды өзіндік жұмыс
(n+2) - сабақ: Өзіндік жұмыстан шыққан қателерді түзету сабағы
(n+1) - сабақ: Модуль бойынша Бақылау жұмысы
Модульдің дәстүрлі оқытудағы тараудан негізгі айырмашылығы әр бақылау жұмысының алдында оған дайындық екі сабақ өтіледі. Бірінші (n+1) - сабақта оқушылардың модуль бойынша түсінбей қалған кемшіліктерін анықтап, оларды екінші (n+2) - сабақта жою мақсаты көзделген. Әр тоқсанның да алдында осындай екі дайындық сабақтары өтеді. Бұл жағдайда: модульдік бақылау жұмыстарынан - тоқсандық, төрт тоқсандық бақылау жұмыстарынан жылдық бақылау жұмыстары құрылады. Қосымша сағаттарды ұқсас материалдарды блокқа біріктіріп оқыту арқылы үнемдеуге болады. (n+1), (n+2) - сабақтарын біріктіріп бір 45 минутта өзкізсе де болады.
Әр параграфтың мазмұнын (45 минут немесе 90 минутқа арналуы мүмкін) технологияның талабы бойынша меңгертуді ұйымдастыру үшін оның үш кезеңі анықталған.
Жаңаша оқытудың негізгі түрлері болып, оқытудың дербес және топтық түрлері табылады. Оқытудың бұл түрлеріндегі ең бастысы - оқушыға деген сенім, оның өз ісіне жауап беру мүмкіндігіне сүйене отырып, өз беделі мен қадір - қасиет сезімін дамыту.
Жаңа технологияның жаңа мақсаты бойынша оқытуды ізгілендіру қажет деп отырмыз. Ол - оқыту құралдарына деген көзқарасты да өзгертуді талап етеді. Бұл өзгерістер бойынша оқу құралдары оқушылардың өздігімен танымдық іс-әрекетін жүргізе алатындай құралдар болуы керек. Бұрынғы дәстүрлі оқулықтар мұндай талапты қанағаттандыра алмайды, сондықтан оқушылардың өз бетімен білім алуына аса бейімделген жаңа типтегі оқулықтар қажет. Ол оқулықтардың қандай болу керек екендігі төменде айтылады. Осы жерде компьютерлік техниканың да функционалдық мүмкіндіктерінің мол екендігі төменде айтылады. Осы жерде компьютерлік техниканың да функционалдық мүмкіндіктерінің мол екендігін ескере кету қажет, себебі компьютерлік техника - оқушыға, ол ізденіс және зерттеу жұмыстарын жүргізе алатындай, оқытушы орта құруына мүмкіндік береді. Бұл оқу мазмұны мен жаңа мақсат талап ететін жаңа оқулықтарда - оқу материалдарының мазмұны жаңаша баяндалуы қажет.
Оқытудың басты мақсаты өздігімен білім алып дами алатын жеке тұлғаны қалыптастыру болғандықтан, оқулықтағы теориялық материалдардың берілу жолы осы мақсатты қанағаттандыра алатындай болып, оқушылардың өз бетімен білім ала алуына бейімделіп құрылуы керек. Ол бойынша өнер тапқыштық пен жаңалықтар ашуға жетелейтін баланың жаңа қасиеттерін ашуға болады екен. Технологияның тағы бір психологиялық негізі болып табылатын теория - Л.С. Выготскийдің оқыту процесінде оқытушының ақыл-ойының дамуы актуальды дамуы аймағынан жақын арадағы даму аймағына ауысу туралы теориясы. Бұл ауысу - тапсырмаларды қайталап орындауға ғана арналған бірінші деңгейден өнімді іс-әрекет арқылы жүзеге асады. Осындай төрт іс-әрекет деңгейлердің тапсырмаларын басынан бастап бірінен соң бірін орындау арқылы оқушы оқу материалының әр түрлі деңгейіне көтеріледі.
Ресей ғалымы В.П.Беспалько бұл деңгейлерді:
Бірінші деңгей - міндетті, оқушылық,
Екінші - алгоритмдік,
Үшінші - эвристикалық және
Төртінші - шығармашылық деңгейлердегі қабылдау деп атайды.
Сондықтан да, оқушылардың білім, білік, дағдыларын жетілдіру үшін, деңгейлеп оқытудың жаңа технологиясы бойынша, дифференциалды және дербес деңгейлік принциптернің талаптарына сәйкес өткізілетін әртүрлі сабақ түрлеріне арналған жаңа тұрпаттағы оқулықтар мен оқу құралдары қажет. Бұлар: әңгімелесуші - оқулықтар және оларға қосымша төрт деңгейдегі тапсырмалары берілген жұмыс дәптерлері.
Әңгімелесуші - оқулық бойынша (сабақтың 1,2 - кезеңдерінде): оқушылар а) жаңа тақырыпты өз бетімен меңгеріп: анықтама, ережелерін өзі шығарады. Мұндағы тапсырмалар сұрақ-жауап диалогы түрінде келтіріледі; б) жаңа меңгерген теориялық білімін үлгі ретінде қарапайым жаттығу-мысалдармен бекітеді. Бұл тапсырмалар оқушылардың өздігімен танымдық іс-әрекетін дамытуға бағытталады.
Жұмыс дәптерлеріндегі (3-кезеңде): төрт деңгейлік тапсырмалар оқушылардың жаңа тақырып бойынша алған теориялық білімдерін дамытып, тереңдетуге арналады. Оларды барлық оқушы бірдей бірінші деңгейден бастап орындауға көшеді де, әркім орындап үлгерген тапсырмаларына сәйкес ұпайларына жинайды [17].
1.3 Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану
Жыл сайын қазіргі қоғамда шет тілдерінің маңызы күннен күнге артуда. Қазіргі уақытта шет тілдерін оқытудың мақсаты коммуникативтік компетенцияға жету, яғни тілдік құралдарды мақсатқа және коммуникация шарттарына сәйкес пайдалана білу. Шет тілдерін меңгеру әлемдік мәдениетті түсінуге және ғаламдық жүйе интернеттің ұсынған ресурстарына кеңінен қол жеткізуге мүмкіндік береді. Осыған байланысты шет тілдерін оқытуда компьютерлік ақпараттың технологияларды пайдалану методикасын дамыту қажеттігі туындап отыр[15,192].
Мультимедиа - бұл бір мезгілде дауыспен, анимационды компьютерлік графикамен, видеокадрлармен, статикалық суреттер мен мәтіндермен жұмыс жасауды қамтамасыз ететін интерактивті (диалогтық) жүйе. Бұл терминнің мағынасы бірнеше ақпараттық каналдар көмегімен қолданушыға бір мезгілде әсер ету. Соған қарамастан қолданушыға белсенді рөл беріледі. Басқаша айтқанда мультимедиа - бұл мәтін, графика, анимация, цифрленген қимылдамайтын суреттер, видео, дауыс, сөз сияқты мәліметтерді енгізетін, өңдейтін, сақтайтын, өткізетін және көрсететін технологиялар жиынтығы. Мультимедиа сөзі компьютерлік технологияларға байланысты пайда болмаған. Бұл сөзді алғашқы болып ағылшын әншісі және орындаушысы Боб Гелдштейн 1966 жылы өзінің заманауи шоу концертінде қолданған. Осыдан кейін бұл терминді кез келген дауыс және видео эффектері бар ойын-сауық өнімдеріне қолдана бастады. Тек 1990 жылы бұл сөзге толық анықтама берілді: мультимедиа (multimedia) - бұл компьютерлік жүйеге мәтінді, дауысты, видеокөріністерді, графикалық суреттерді, анимацияны қоса алатын заманауи компьютерлік ақпаратық технология - Multimedia includes a combination of text, audio, still images, animation, video, or interactivity content forms. Осыған дейін мұғалімнің әңгімесі, магнитафонды жазулар,кино, слайд және кез келген оқытудың техникалық құралдары қолданылған сабақтар мультимедиалық деп аталатын. Ал қазіргі мультимедиалық сабақтарда мултимедиалық бағдарланған компьютер немесе ноутбук, проектер, веб камералар қолданылады. Зерттеушілер оқыту теориясын, әсіресе мультимедиалық оқыту теориясының бірнеше бағыттарын ашты[16,452].
Қазіргі таңда еліміздің білім беру процесіне динамикалық (сөз, музыка, видеобөліктер, анимация) және дәстүрлі статикалық визуалды ақпараттардан тұратын мультимедиалық технологиялардың есту және көру сезім мүшелеріне бір мезетте әсер ету әр түрлі ақпараттың көріністері (аудиалды, визуалды) динамикалық дамушы образдарды шығаруға мүмкіндік береді.
Оқу процесінде дәстүрлі технологияларға қарағанда мультимедиалық технологиялардың қасиеттерінің ерекшілігі ақпараттарды мәтін түрінде ғана емес, образ түрінде ұсынып, оқушылардың назары мен ынтасын максималды аударады. Бұл ақпараттың жақсы меңгерілуіне, түсінілуіне және сақталуына көмектеседі.
Оқушыларға бір уақытта аудиалды (дауысты) және визуалды (статикалық, динамикалық) мультимедиалық ақпараттармен әсер ету, оларға жоғары эмоционалды қуат беріп, оқытушылар мен оқушылардың креативті потенциалын ашуға, оқудың әртүрлі формалары мен әдістерін қолдануға мүмкіндік береді[17,192].
Шет тілдерін үйрену оқушыларға қиынға түседі, бірақ шет тілдерін оқыту одан да көп қиындықтарға ұшыратады. Мұғаліміне қойылған қиын тапсырма ол оқушыларды шет тіліне үйрету ғана емес, оларды сол пәнге қызықтыру, өзге тілге деген махаббат пен сыйластықты ояту. Бұл мәселелердің шешімін дәстүрлі әдістер қамтамасыз ете алмай отыр.
Шет тілдерін оқытуда ең көп тараған әдістерге: түсіндірмелі - көрнекті және репродуктивті әдістер жатады.
1.Түсіндірмелі - көрнекті әдіс қарапайым және түсінікті жолдармен жүргізіледі.
2.Ал репродуктивті әдісте мұғалім жаңа ақпараттың сіңуін және жаттасуын аналогтық жаттығуларды орындау мен қайталау арқылы жүргізіледі. Бұл аталған әдістер оқушылардың білімі мен тәжірибесін қалыптастыратыны сөзсіз. Бірақ, бұл әдістер шығармашылық дамуға кепіл бола алмайды, сондықтан да бұл әдістің нәтижелігі төмендейді.
Қазіргі ақпараттық технологиялар заманында мультимедиа сияқты жаңа әдістерді пайдалану әбден қажет-ақ.
Мультимедиа термині - мәтін, графика, анимация, видео, дауыс, сурет сияқты мәліметтерді көрсетуге, өткізуге, сақтауға, өңдеуге және компьютерге енгізуге арналған технологиялар қосындысы немесе электронды ақпараттың бірнеше түрлерінің (мәтін, сурет, анимация және т.б.) тасымалдаушысы.
Мультимедиялық өнімдер өз құрамына графикалық, аудио және визуалды ақпараттарды сақтай отырып, әр түрлі типтегі ақпараттармен (Мысалы, дауыс, гипермәтін, фото, видеосуреттер) жұмыс жасауға мүмкіндік береді. Соның нәтижесінде мұғалімнің қызметін айтарлықтай кеңейтеді.
Басқаша айтқанда мультимедиа - бұл технологиялар мен идеялардың интеграциясы. Дәл осы идеал Мультимедиа жүйесін жан-жақты етіп, хаосты тудырмайтын, керісінше адам ойы мен салған ізі арқылы уақытпен бірге дамитын - үшінші кеңістікке жол ашады[18,292].
Заманауи мультимедиалық құралдарға компьютерді жатқызамыз. Компьютердің универсалдығы - барлық сәйкес перифериялық құралдар (проектор, модем, принтер) жиынтығын қоса отырып оқыту мультимедиа - құралдарының функцияларының жұмыс жасауын қамтамасыз ете алады.
Ең көп тараған шет тілі сабақтарындағы мультимедиялық құралдарды пайдаланып жүргізу әдістері төмендегі кестеде көрсетілген[19,192].
Проектілер әдісі оқушыға маңызды, шынайы нәтижеге негізделген, үделушілік, зертеушілік және проблемалық әдістер спектрін кеңінен пайдалануды қамтамасыз етеді. Тіл үйретудің бұл әдісі ел мәдениетін ескере отырып қызықты және тәжірибелі мәселелердің шешімін табатын ниеттілі сабақтарын зерттеушілердің немесе дискуссиялық клубтарға айналдырады. Мультимедиялық технологиялар жұмыстың әрленуін және оның презентациялау кезіндегі техникалық құралдар есебінде қолданылады. Анықтамалық ресурстар әдісі гипермәтіндермен, анықтамалық, оқу-әдістемелік және ғылыми әдебиеттерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бірақ тәжірибе көрсеткендей, қатысушылар керек емес мәліметтерге жиі елеңдеп, өз мақсатына керекті ақпараттың құндылығын анықтай алмай, ақпараттық қоқысқа болып жатады. Сондықтан интернетті пайдаланып сабақ өткізгенде оқушыларға арнайы дайындалған сайттар тізімін беру қажет. Бұл әдіс оқушының теориялық білімін кеңейтіп, оны ақпараттың көп көмегімен жұмыс жасауға үйретіп, өзіне ыңғайлы кез келген уақытта ақпаратты өңдей алады. Бұл әдісті көбінесе елдерді тану тақырыбында пайдаланған жөн, өйткені аз уақыт ішінде көптеген ақпараттарды өңдеуге мүмкіндік береді[20,122].
Мультимедиа - ойын әдісі оқушылардың танымдық қызығушылығын айтарлықтай жоғарылатады. Ойынның түрі мен құрамы оқушылардың жас ерекшеліктерімен сабақтың тақырыбына байланысты.
Online режиміндегі жұмыс қатысушылардың танымдық қызығушылықтарын жоғарылатады. Сөздің мағынасын білу толық мәтінді, мақаланы түсінуге жеткіліксіз болғанда, олар үшін шет тілінің жаңа әлемі ашылады[21,452].
Жасалған тәжірибелер көрсеткендей шет тілі сабақтарын мультимедиа құралдарын пайдаланып жүргізу, оқушылардың ынтасын айтарлықтай жоғарылатады. Мультимедианы қолданар алдында орта мектеп оқушыларының 40 пайызы қызығушылық танытса, ал ақпараттық технологияларды пайдаланған соң олардың саны 60 пайызға жетті[22,532].
Оқушыларға айтылған мәліметтердің бір бөлігі игерілмейтінібелгілі. Сондықтан айтылатын мәліметтерді осыған сәйкес екі еселенуі қажет:
* Бір ақпаратты сан рет қайталау.
* Қосымша элементтерді қосу.
* Артық ауыспалы әдіс.
Психолог Б. Г. Ананьевтің айтуынша, көру жүйесі арқылы түсетін ақпараттар 3-деңгейден өтеді: сезіну, қабылдау және қиялдау, ал есту жүйесі тең қиялдау деңгейінен ғана өтеді. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ АДАМИ ӘЛЕУЕТТІ ДАМЫТУ БАСҚАРМАСЫ
ТҮРКІСТАН ЖОҒАРЫ КӨПСАЛАЛЫ, ҚОЛ ӨНЕР КОЛЛЕДЖІ МКҚК
Курстық жұмыс
Пәні: Шет тілін оқыту әдістемесі
Тақырыбы: Шет тілін оқытудың орта деңгейінде белсенді оқыту әдістерін қолдану жағдайлары
Мамандығы: 0105000 Бастауыш білім беру
Тобы: БШ 18-9-2
Орындаған: Зайнова Д.
Жетекшісі: Оспанова Р.А.
Курстық жұмыс қорғауға жіберілсін:
Қазақ, орыс, ағылшын тілі және әдебиеті пәндік
комиссиясының төрағасы:________ Сапарбай А.М.
2021-2022 оқу жылы
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: Қазақстан Республикасы орта білім мемлекеттік стандартында көңіл аударылған. Көптеген елдерде математикадан жүйелі де сапалы білім беруге аса назар аударылып отырғаны белгілі. Бұл жөнінде дүниежүзілік тәжірибеде үш тенденция байқалады: барлық оқушыларға қазақ әдебиетін бір дәрежеде білім берудің қажеттілігі және оған сәйкес ғылыми-зерттеу жұмыстарды кеңінен жүргізу; қазақ әдебиетін негізгі курс ретінде жалпы білім беретін мектептердің барлық сатысының оқу жоспарларына енгізу[1].
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында білім беру мекемелерінің мұғалімдеріне, педагогтарына олардың пікірінше, педагогикалық процесті кез-келген модель, соның ішінде авторлық модель бойынша да құрастыруға мүмкіндік беретін оқытудың формаларының, әдістерінің және технологияларының оңтайлы нұсқаларын таңдауға мүмкіндік беретін қосымша қағидасы бекітілген.
Coңғы жылдapдaғы тiлшi, әдicкep ғaлымдapдың зepттeу жұмыcтapының нәтижeciнe жүгiнceк, мeктeп oқушылapының көпшiлiгiнiң cөздiк қopы жұтaң, cөз тipкecтepiн, cөйлeм жәнe мәтiн құpaудa дәpмeнciздiк тaнытaтындығын, oйын жүйeлi түpдe aйтып бepe aлмaйтындығын, aуызшa cөйлeу дaғдыcы мeн тыңдaу қaбiлeтiнiң төмeндiгiн бaйқaуғa бoлaды. Мұның бacты ceбeбi, oқушының cөйлeу жәнe тыңдaу фopмaлapын игepудeгi дaғдыcының әлi қaлыптacпaғaндығынaн, бiлiмiнiң жeткiлiкciздiгi дeп caнaca, кeйбip зepттeушiлepдiң пiкipiншe, мeктeптeгi тiл дaмыту жұмыcтapы өз дәpeжeciндe жүpгiзiлмeйтiндiгiндe дeп caнaйды. Қaзipгi кeздe oқушылapдың aуызшa cөйлeу жәнe тыңдaп-түciну әpeкeтiн қaлыптacтыpу - бүгiнгi күннiң өзeктi мәceлeci бoлып тaбылaды.
Жаңа білім беру парадигмасы алғашқы орынға білімді, икемді және дағдыларды емес, баланың тұлғасын, оны білім арқылы дамытуды шығарады.
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазіргі кезде Қазақстанда жалпы білім беретін мектептердегі оқыту үдерісінде жаңа технологиялардың негізінде ағылшын тілін оқыту білім беру үрдісінің белсенді әдістерінің негізі болып отыр. Жаңа технологияларды пайдалану заман талабына айналды. Әр пәнге қойылытын өзіндік талаптар бар, сол сияқты ағылшын тілі сабағында оқушыларды белсенділігін дамыту негізінде жаңа технологиялардың пайдаланылуы ерекше орын алып отыр. Жұмыста ағылшын тілін оқытуда қолданылатын жаңа технологияларды пайдаланудың тиімділігін анықтау мәселесі және жаңа технологияны орынды пайдалану жұмыстың өзектілігі болып табылады.
Зерттеу жұмысының мақсаты: Ағылшын тілін оқытуда белсенді әдістерді пайдаланудың тиімділігін теориялық тұрғыдан негіздеу және оны тәжірибеде тексеру арқылы қорытындысын шығарып, тиімділігін дәлелдеу.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
Жалпы білім беретін орта мектептерде ағылшын тілін оқытуда жаңа технологияларды пайдалануды теориялық тұрғыдан негіздеу;
Жалпы білім беретін орта мектептерде ағылшын тілін оқытуда жаңа технологияларды пайдаланудың бүгінгі жағдайы мен мүмкіндіктерін анықтау;
Жалпы білім беретін орта мектептерде компьютерлік бағдарламалардың, ағылшын тілінде сөйлеуге, жазуға, тыңдауға және түсінуге үйрету үдерісінде пайдалану мүмкіндіктерін көрсету.
Зерттеу жұмысының негізгі объектісі ағылшын тілі оқу үрдісі болса, пәні ретінде жалпы білім беретін мектептерде ағылшын тілі пәнінің әдістемесі болып табылады.
Зерттеу жұмысында қолданылған әдістер: тақырып бойынша педагогикалық, әдістемелік еңбектердің зерделенуі; іріктелген материалдардың анализі.
Зерттеу жұмысының теориялық маңызы:
Жалпы білім беретін орта мектептерде ағылшынел тілі сабақтарында жаңа технологияны қолданудың теориялық негіздері айқындалады;
ағылшынел тілін оқыту үдерісінде жаңа технологияларды қолданудың дидактикалық- әдістемлік шарттары белгіленеді;
жаңа технологияларды пайдалану арқылы ағылшынел тілін оқытудың сапасын жақсарту;
1. Ағылшын тілін оқыту барысында белсенді әдістерді пайдалану арқылы технологиялардың жаңашылдығы айқындалады;
Зерттеу жұмысының жаңалығы: Жалпы білім беретін мектептерде ағылшын тілін оқыту барысында белсенді әдістерді пайдаланудың маңыздылығын ғылыми-педагогикалық жағын қарастыру.
Зерттеу жұмысының қолданбалылық маңызы:
Қарастырылатын тақырыпты ағылшын тілін оқытуда: ағылшын тілі сабақтарында, әдістемелік сабақтарда ққолдануға болады.
Диплoм жұмыcының ғылыми бoлжaмы - oқушылap тiлiн дaмыту бeлгiлi бip жүйeмeн үздiкciз жүpгiзiлiп, oлapды жүйeлi cөйлeугe жәнe тыңдaуғa дaғдылaндыpу кeшeндi жұмыcтap мeн жaттығулap нeгiзiндe ұйымдacтыpылca, oқытудың жaңa тexнoлoгиялapын қoлдaну apқылы күтiлeтiн бiлiм нәтижeлepi oқушылapдың aуызшa cөйлeу мeн тыңдaп-түciну дaғдыcы дaмытуғa нeгiздeлce, oндa oқушылapдың тiлiн дaмытудың, cөздiк қopын бaйытудың нәтижeci мeн мүмкiндiгi apтa түceдi. Мeктeп oқушылapының aуызшa cөйлeу жәнe тыңдaу дaғдыcын қaлыптacтыpca, oндa oқушы кeлeшeктe қoғaмдық-әлeумeттiк opтaдa oйын epкiн жeткiзугe, әдeби нopмaдa жүйeлi, шeбep cөйлeугe дaғдылaнaды.
Зерттеу жұмысының құрылымы
Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, қосымшадан тұрады.
1. Оқытудың белсенді әдістері
1.1 Белсенді оқыту тәсілдерінің тиімділігі
Белсенді оқыту-заманауи педагогикалық ізденістердің қуатты бағыттарының бірі. Білім алушылардың оқу-танымдық қызметін белсендіру әдістерін іздеу мәселесі әр уақытта әртүрлі авторларға айналды. Оны шешудің әртүрлі нұсқалары ұсынылды: оқылатын ақпараттың көлемін арттыру, оны оқу процесін тездету, оқу-жаттығудың ерекше психологиялық және дидактикалық жағдайларын жасау, оқу-танымдық қызметті басқарудағы бақылау формаларын күшейту, техникалық құралдарды кеңінен пайдалану.
"Оқытудың белсенді әдістері"немесе "белсенді оқыту әдістері" термині ХХ ғасырдың 60 - шы жылдарының басында әдебиетте әлеуметтік-психологиялық оқыту жүйесінде пайда болды. Психологтар оны әдістердің ерекше тобын сипаттау үшін қолданады. Іс жүзінде әдістердің ерекше тобын қолдану нәтижесінде оқыту соншалықты белсенді болды, бұл ақпараттың үлкен көлемін меңгеру қысқа мерзім ішінде орын алады.
Белсенді оқыту педагогикалық (дидактикалық) және ұйымдастырушылық-басқару құралдарын (В. Н. Кругликов, "іскерлік ойындар және танымдық қызметті белсендірудің басқа да әдістері"кітабының авторы) кең, жақсырақ кешенді қолдану арқылы білім алушылардың оқу-танымдық қызметін жан-жақты жандандыруға бағытталған оқу үдерісін ұйымдастыру және жүргізу болып табылады.
Білім беруді жандандыру идеялары педагогиканың қалыптасу және даму кезеңі бойы оны дербес ғылыми пән ретінде ресімдегенге дейін ғалымдар айтқан болатын. К родоначальникам идеяларын жандандыру жатқызады Я. А. Коменский, Ж.-Ж. Руссо, И. Г. Песталоцци, Г. Гегель, Ф. Фребеля, К. Д. ушинскийдің және басқа да. Педагогиканың бүкіл тарихын оқушы позициясына екі көзқараспен күрес ретінде қарастыруға болады. Бірінші ұстанымды ұстанушылар оқушының бастапқы пассивтілігін талап етті, оны педагогикалық ықпал ету объектісі ретінде қарады,ал белсенділікті тек оқытушы ғана танытуы тиіс еді. Екінші ұстанымның жақтастары оқушыны оқыту процесінің тең құқылы қатысушысы деп санады және оның белсенділігін оқытуда басты рөл атқарды.
АМО-ның кең танымалдығы және танылуы ХХ ғасырдың екінші жартысында мамандарды қайта даярлау жүйесінде жеңіп алды, кейіннен АМО-ны жоғары мектеп мамандарын даярлауда қолдана бастады. Соңғы кезекте жалпы білім беру жүйесінде қолданыла бастады.
Осылайша, "оқытудың белсенді әдістері" және "белсенді оқыту" термині жаңа емес. Білім берудің қазіргі кезеңінде, АМО дәстүрлі әдістерді толықтырады, олардың көмегімен оқушылардың позициялары пассивті-тұтынушылық әрекеттен белсенді-түрлендіргішке ауысады.
Белсенді оқытудың ерекше ерекшеліктері:
- Оқушының қалауына қарамастан белсенді болуға мәжбүр болған кезде ойлауды мәжбүрлеп жандандыру.
- Білім алушылардың оқу үдерісіне тартылуының ұзақ уақыты жеткілікті, өйткені олардың белсенділігі қысқа мерзімді немесе эпизодтық емес, едәуір дәрежеде тұрақты және ұзақ (яғни сабақ барысында) болуы тиіс.
- Өздігінен шығармашылық шешім шығару, оқушылардың мотивациясы мен эмоционалдық деңгейін арттыру.
- Білім алушылар мен педагогтың тікелей және кері байланыс арқылы үнемі өзара іс-қимылы, олардың мәні-білім алушылардың интеллектуалдық, тұлғалық және әлеуметтік белсенділігін көрсетуге ықпал ететін дидактикалық және психологиялық жағдайлар жасау.
Оқытудың белсенді әдістерін жіктеу
Жеке қасиеттерінің 70% - ға дейін балалық шақта қаланатыны белгілі. Педагог тек бәрін айтып, көрсету ғана емес, сонымен қатар шәкіртті ойлауға үйрету, оған практикалық іс-әрекеттер дағдыларын үйрету қажет. Оған оқытудың белсенді әдістері ықпал етуі мүмкін.
А. М. Смолкин келесі анықтама береді: оқытудың белсенді әдістері-бұл тек мұғалім ғана емес, оқушылар да белсенді болған кезде материалды меңгеру үдерісінде белсенді ойлау және тәжірибелік қызметке итермелейтін оқушылардың оқу-танымдық әрекетін белсендіру тәсілдері.
Бүгінгі күні оқытудың белсенді әдістерінің әртүрлі жіктелуі бар. АМО-ға интерактивті семинар, тренинг, проблемалық оқыту, ынтымақтастықта оқыту, жобалық оқыту, оқыту ойындары сияқты оқытуды ұйымдастырудың әртүрлі нысандары жатады. Басқа жағдайларда, авторлар оқытудың белсенді әдістеріне нақты міндеттерді шешетін жеке тәсілдерді жатқызады. Бір жағдайда да білім беру процесін белсендіреді. Осы белгі бойынша аталғандардың барлығын оқытудың белсенді формаларына, әдістеріне, тәсілдеріне жатқызуға болады.
Оқытудың белсенді әдістері - бұл оқу материалын меңгеру барысында оқушылардың ойлау және практикалық іс-әрекетінің белсенділігі мен әртүрлілігін қамтамасыз ететін әдістер жүйесі.
Білім беруде белсенді әдістерді мақсатты және жоспарлы қолдану үшін оқу-тәрбие процесіне АМО үйлесімді кіруді қамтамасыз ететін модерация технологиясы қолданылады.
Оқыту мен модерацияның белсенді әдістерін қолдану кезінде оқушының рөлі өзгереді - тыңдайтын есте сақтау құрылғысынан ол білім беру процесінің белсенді қатысушысына айналады. Бұл жаңа рөл мен оған тән сипаттамалар қазіргі заманғы табысты адамның барлық қажетті дағдылары мен сапаларына ие белсенді тұлғаны қалыптастыруға мүмкіндік береді. ("Оқытудың белсенді әдістері" тегін электронды курсын мына жерде меңгеруге болады ("Менің университетім "инновациялық білім беру орталығы"): http:moi-universitet.ruliste-co urseslist_amo).
Оқытудың белсенді әдістерінің негізгі міндеті білім алушының жеке ерекшеліктері мен қабілеттерін анықтау негізінде оның дамуын және өзін-өзі дамуын қамтамасыз ету болып табылады, бұл ретте теориялық ойлауды дамыту ерекше орын алады, ол зерделенетін модельдердің ішкі қайшылықтарын түсінуді көздейді. Басқаша айтқанда, оқытудың белсенді әдістері-бұл қызметте оқыту.
Оқытудың белсенді әдістеріне (АМО) жатады:
-проблемалық жағдайлар,
-қызмет арқылы оқыту,
-ойын арқылы оқыту,
-топтық және жұптық жұмыс,
-іскерлік ойындар,
-драматизация және театрализация,
-Диалог " шығармашылық ойыны,
-"Миға шабуыл,
-"Дөңгелек үстел,
-пікірталас,
-жобалар әдісі,
-таңданудың, сүйудің, сенімділіктің, табыстың әдістері,
-эвристикалық сұрақтар әдісі,
-ойын жобалау және т. б.
Мектепке дейінгі жастағы қызметтің үйреншікті түрі ойын болып табылады, сондықтан оны білім беру үдерісінде пайдалану тиімдірек. Мәжбүрлеу жоқ және әрбір бала үшін өз орнын табуға, бастамашылық пен дербестік көрсетуге, өз қабілеттері мен білім беру қажеттіліктерін еркін іске асыруға мүмкіндік бар табиғи ойын ортасы осы мақсаттарға қол жеткізу үшін оңтайлы болып табылады.
Ойын әдістері динамикалық тұрақсыз жағдайларда шешімдерді іздеуді береді, олар бірнеше ықтимал нұсқаларды пысықтауға және салыстыруға мүмкіндік береді. Эмоционалдық көңіл-күй, тиісті мотивация мен құмарлық жасанды әсерді жояды. Ынтымақтастық педагогикасы, үздік шешімдерді бірлесіп іздеу ұжымдық әрекеттердің үздік нұсқаларын пысықтауға және жүйелі түрде жетілдіруге мүмкіндік береді. "СИС - сиди и слушай" атты жалпыға ортақ ұранның үстемдігінен белсенді: "ДИД - Дума и дела!".
Жоба әдісі-бұл ойлау дербестігін дамытуға ықпал ететін, балаға өз мүмкіндіктеріне сенімділік қалыптастыруға көмектесетін оқыту әдістерінің бірі. Ол жоспарланған практикалық тапсырмалар жүйесін орындау барысында балалар білім алып, машықтарын игерген кезде оқытудың осындай жүйесін қарастырады. Бұл қызмет арқылы оқыту
Релаксация - бұл әдістің мақсаты-топтағы энергия деңгейін көтеру және сабақ кезінде пайда болған артық кернеулікті тастау. Әдетте, бұл дене шынықтыру, қозғалмалы ойын болуы мүмкін.
Эвристикалық сұрақтар әдісін проблемалық жағдай жағдайында қосымша ақпарат жинау үшін қолданған жөн. Эвристикалық сұрақтар қосымша ынталандыру болып табылады, шығармашылық есепті шешудің жаңа стратегиясы мен тактикасын қалыптастырады. Оқыту тәжірибесінде оларды жетекші сұрақтар деп те атайды, өйткені педагог сәтті қойған сұрақ баланы шешу, дұрыс жауап беру идеясына жетелейді.
Эвристикалық сұрақтар әдісін проблемалық жағдай жағдайында қосымша ақпарат жинау үшін қолданған жөн. Эвристикалық сұрақтар қосымша ынталандыру болып табылады, шығармашылық есепті шешудің жаңа стратегиясы мен тактикасын қалыптастырады.
Ми шабуылы-ғылыми және практикалық мәселелерді шешу үшін жаңа идеяларды жасаудың кең қолданылатын тәсілі. Оның мақсаты-мәселелерді шешудің дәстүрлі емес жолдарын іздеу бойынша ұжымдық ойлау қызметін ұйымдастыру.
Модельдеу - бейнелік ойлауды, сондай-ақ абстрактілі ойлауды дамытуға бағытталған оқыту әдісі; таным объектілерін олардың орынбасарларында-нақты немесе мінсіз модельдерде зерттеуді болжайтын; нақты бар пәндер мен құбылыстардың, атап айтқанда білім беру жүйелерінің үлгілерін құру. Бұл ретте модель деп жүйенің кейбір маңызды қасиеттерін - үлгінің түпнұсқасын, прототипін жаңғыртатын объектілер немесе белгілер жүйесі түсініледі.
Зерттеу әдісі-білім алушылардың проблемалық-іздеу қызметінің барлық кезеңдерін меңгеруіне, зерттеу іскерліктерін, аналитикалық және шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған оқыту әдісі. Проблемалы-іздеу қызметінің барлық кезеңдерін бала зерттеу процесін моделдей отырып және субъективті жаңа нәтиже ала отырып жүзеге асырады.
АМО ерекше ерекшеліктері:
-білім беру процесіне қатысушылардың жұмысын ұйымдастырудың топтық нысаны;
-оқытудың іс-әрекеттік тәсілін қолдану;
-білім беру процесіне қатысушылар қызметінің практикалық бағыты;
-оқытудың ойын және шығармашылық сипаты;
-білім беру процесінің интерактивтілігі;
-түрлі коммуникацияларды, диалог пен полилогты жұмысқа қосу;
-тәрбиеленушілердің білімі мен тәжірибесін пайдалану;
-барлық сезім органдарын оқыту барысында белсендендіру;
-қатысушылардың оқыту процесінің рефлексиясы.
АМО оқу процесінің дәстүрлі емес технологиясымен ерекшеленеді:
-ойлауды белсендіреді және бұл белсенділік ұзақ уақыт қалады, оқу жағдайына байланысты мазмұны бойынша шығармашылық, эмоционалды боялған және уәждемелік ақталған шешімдерді өз бетінше қабылдауға мәжбүр етеді;
-дамытуда әріптестік қарым-қатынас;
-оқытудың нәтижелілігін берілетін ақпараттың көлемін арттыру есебінен емес, оны қайта өңдеу тереңдігі мен жылдамдығы есебінен арттырады;
-процеске қатысушылардың ең аз күш салуымен оқыту мен тәрбиелеудің тұрақты жоғары нәтижелерін қамтамасыз етеді;
-оқытудың нәтижелілігін берілетін ақпараттың көлемін арттыру есебінен емес, оны қайта өңдеу тереңдігі мен жылдамдығы есебінен арттырады;
-оқыту мен тәрбиелеудің тұрақты жоғары нәтижелерін қамтамасыз етеді.
Оқытудың белсенді әдістеріне көшу білім беру процесінде интерактивтілікті қолданудан басталады. Оқытудың белсенді әдістерінің көмегімен командада жұмыс істеу қабілетін дамытуға, бірлескен жобалық және зерттеу қызметін жүзеге асыруға, өз ұстанымдарын қорғауға, өз пікірін негіздеуге және басқаға төзімділікпен қарауға, өзіне және командаға жауапкершілік қабылдауға болады.
1.2 Шетел тілін ОҚЫТУДЫҢ БЕЛСЕНДІ ӘДІСТЕРІн мектепте қолдану ҚОЛДАНУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Біз өмір сүріп отырған ғасыр жоғарғы технологиялар ғасыры. Қазіргі балалар интернет, компьютерлік ойындар мен әлеуметтік желілер әлемінде өмір сүреді. Осында ақпараттық мәдениет ортасында мұғалімнің ролінің ауысуы пайда болады, қазір ол балаларға түсіп отырған ақпараттың үйлестірушісі болады. Сондықтан балалармен мұғалімнің қарым- қатынасы бір тілде жүру үшін мұғалім жаңа әдістерді меңгеруі қажет.
Бүгінгі танда жас ұрпақ алдында "Қазақстан - 2050" бағдарламасындағы барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі мен әл-ауқатының артуы деген ұзақ мерзімдік міндетін үшінші мыңжылдықта іске асыру жауапкершілігі тұр. Оқытудың мәңгілік сауалы: "Нені оқыту, қалай оқыту" күрделіленіп барады. Біріншіден, білім ауқымы адам айтқысыз кеңейді, технология дамып ақпаратты таңдай білу мәселесі алдыңғы қатарға шықты. Ендігі жерде көз ілеспес жылдамдыкпен өзгеріп отыратын қоғамда өз күш-жігерін қай салаға бұру керектігін оқушы өзі таңдайды[14].
Қазіргі кезде оқушыларды ғылыми жұмыстарға баулу, заман талабына сай өз ойын еркін жеткізе білетін дарынды, білімді де салауатты тұлғаны қалыптастыру жолындағы жасампаз еңбек адам баласы қызметінің ең күрделі түріне жатады.
Инновациялық үрдістің негізі - жаңалықтарды қалыптастыру, қолдану, жүзеге асырудың тұтастық қызметі. Кез келген жаңа әдіс жекелік, сондай-ақ уақытша жоспарға жатады. Бұл яғни, бір оқытушы үшін табылған жаңа әдіс, жаңалық басқа оқытушы үшін өтілген материал тәрізді. Инновацияны жаңашыл, жаңа әдіс, өзгеріс, әдістеме, жаңашылдық, ал инновациялық үрдісті жаңа әдістеме құралы деп қарауға болады. Инновация білім деңгейінің көтерілуіне жағдай туғызады[15].
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Инновациялық технологияны меңгеру әрбір оқытушының интеллектуалдық, кәсіби, рухани-адамгершілік, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Инновациялық -педагогикалық технологиялар шығармашылық қабілеттерін арттыруға өз үлесін қосады[16].
Инновациялық білім беру - іскерліктің жаңа түрі. Инновациялық қызмет оқу ісін дамытуға, пәндердің мәнін тереңдетуге, оқытушының кәсіптік шеберлігін арттыруға басқа жаңа технологияларды енгізуге, пайдалануға және шығармашылық жұмыстар жүргізуге бағытталған. Мұндай технологияларды қолдану -- біріншіден, оқытушы ұтады, яғни ол сабақты тиімді ұйымдастыруға көмектеседі, оқушының пәнге деген қызығушылығы артады, екіншіден, оқушы ұтады, себебі оның тақырып бойынша танымы кеңейеді. Осылайша білім берудің қалыптасқан әдістемесіне оқытудың жаңа технологиясы тұрғысынан өзгерістер енгізілсе, білім сапасы да арта түспек .
Ол әр педагогтан өз қызметінде жеке тұлғаға, оның қызығушылығы мен проблемасына бет бұруда маңызды өзгерісті талап етеді. Біз де әрдайым білім берудің жаңа технологиясын меңгеріп, жұмыстың тиімді жолдарын табу үшін жұмыстану үстіндеміз. Мақсат та айқын. Ол -- балалардың мектепке қызығушылығын және оқуға ынтасын көтеруге мүмкіндік беретін қазіргі педагогикалық технологияларды қолдану, баланың жеке тұлғасын және шығармашылық ынтымақтастық жағдай қалыптастыру.
Инновация дегеніміз -- жаңа мазмұнды ұйымдастыру, жаңалық енгізу, жаңа үлгілердің бағытындағы нақты әрекет, нақтыланған мөлшердің шегінен шығатын кәсіптік іс-әрекеттің жаңа сапалы деңгейге көтерілуі, жаңа нәтижені қамтамасыз ететін жаңа теориялық, технологиялық және педагогикалық іс-әрекеттің біртұтас бағдарламасы. Кәсіптік білім беру жүйесінің негізгі міндеті - белгілі бір көлемдегі білім берумен шектелмей, алынған кәсіптік білімді адам өз қажетіне, өмірдің нақты жағдайларында қолдана біліп, қоғамға пайдасын келтіру.
Білім -- әлеуметтік жағдайды жақсартудың құралы ғана емес, бүкіл болашаққа апаратын даңғыл жол. Осы даңғылды жасайтын да, бағыттайтын да мектеп және оның ұстаздар ұжымы. А. Байтұрсынұлының Мектеп керектері еңбегінде былай делінген:
...Мұғалім қандай болса, мектеп һәм осындай болмақшы. Яғни, мұғалім білімді болса, ол мектептен балалар көбірек білім алып шықпақшы. Солай болған соң, ең әуелі мектепке керегі - білімді, педагогика әдістемеден хабардар, жақсы оқыта білетін мұғалім.
Ендеше, мектептегі білім мен тәрбие берудегі басты тұлға -- ұстаз..
Жалпы инновацияны модификациялық, комбинаторлық, радикалдық деп үш түрге бөлуге болады.
Модификациялық инновация - бұл бұрын қолда барды дамытумен, түрін өзгертумен айналысу. Бұған В.Ф. Шаталовтың математикаға жазған тірек конспектісі жэне оны көптеген мұғалімдердің пайдалануы мысал бола алады.
Комбинаторлық модификация - бұрын пайдаланылмаған, белгілі әдістеме элементтерін жаңаша құрастыру. Бұған пәндерді оқытудың қазіргі кездегі әдістемесі дәлел.
Радикалдық инновация - білімге мемлекеттік стандарттарды енгізу жатады. Мемлекеттік стандарт білім беруде, негізінен, мөлшерлерді, параметрлерді, деңгейлік және сапалы оқытудың көрсеткіштерін қалыптастырады.
Жаңа технология жүйесінде проблемалық және іскерлік ойын арқылы оқытудың да маңызы зор. Оқушылар әр түрлі проблемаларды талдайды, оның шешу жолдарын іздейді. Мұндай сабақтар оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамытады, пәнге қызығуын арттырады, өмірде кездесетін түрлі қиындықтарды жеңуге тәрбиелейді.
Қазақстанда Ж.А.Қараевтың, Ә.Жүнісбектің, Ш.Т.Таубаеваның, Қ.Қ.Қабдықайыровтың, С.Н.Лактионованың, М.М.Жанпейсованың, Қ.М.Нағымжанованың және т.б. ғалымдардың ұсынған оқытудың жаңа технологиялары оқу үрдісінде белсенді түрде қолданылуда.
Оқытудың тиімділігін арттыру мақсатында жаңа білім парадигмасына сүйене отырып, біз оқыту технологияларын тиімді жақтарын таңдап алуымыз қажет және оқыту - тәрбие үрдісінде озық технологияларды белсенділікпен енгізілуі керек.
Қазіргі кездегі жаңа педагогикалық технологияларды оқу процесіне енгізу осы проблемаларды шешуге маңызды рөль атқарады. Оқу процесінде қолдану үшін ұсынылып жатқан технология түрлері өте көп.
Соңғы мәліметтерге қарағанда бес бағыттан бағдарланған 50 - ге жуық технологиялар ғылыми түрде негізделген. Сондықтан осындай жаңартылған технологиялардың ішінен өз қажеттісін таңдап алу - әр мұғалім үшін жауапкершілікті қажет ететін іс.
1-кесте.Педагогикалық жаңа технологиялар
Педагогикалық жаңа технологиялар
Г.К.Селевко "Өзін-өзі дамыта оқыту"
М. Жанпейісова
"модульдік
оқыту"
В.К. Дьяченко
"Ұжымдық
оқыту"
Монахов-Қараев "Міндетті нәтиже негізінде шағын мақсатпен оқыту"
В.Кодикованың "саралап оқыту"
Т.Ғалиевтің жүйелі оқыту технологиясы
Деңгейлеп оқыту педагогикалық технологиясы
Деңгейлеп оқыту педагогикалық технологиясын оқу процесіне енгізуді пән бойынша күнтізбе жоспарын жаңаша құруды бастайды. Ол үшін дәстүрлі оқытудағы екі бақылау жұмысының арасында өтетін оқу материалын Модуль деп қарастырып (ол тарау болуы мүмкін) оның құрылымы анықталады:
1 - сабақ: §1
2 - сабақ: §2
...
...
n - сабақ: §n
(n+1) - сабақ: (§1 - § n) бойынша 3 деңгейлік қорытынды өзіндік жұмыс
(n+2) - сабақ: Өзіндік жұмыстан шыққан қателерді түзету сабағы
(n+1) - сабақ: Модуль бойынша Бақылау жұмысы
Модульдің дәстүрлі оқытудағы тараудан негізгі айырмашылығы әр бақылау жұмысының алдында оған дайындық екі сабақ өтіледі. Бірінші (n+1) - сабақта оқушылардың модуль бойынша түсінбей қалған кемшіліктерін анықтап, оларды екінші (n+2) - сабақта жою мақсаты көзделген. Әр тоқсанның да алдында осындай екі дайындық сабақтары өтеді. Бұл жағдайда: модульдік бақылау жұмыстарынан - тоқсандық, төрт тоқсандық бақылау жұмыстарынан жылдық бақылау жұмыстары құрылады. Қосымша сағаттарды ұқсас материалдарды блокқа біріктіріп оқыту арқылы үнемдеуге болады. (n+1), (n+2) - сабақтарын біріктіріп бір 45 минутта өзкізсе де болады.
Әр параграфтың мазмұнын (45 минут немесе 90 минутқа арналуы мүмкін) технологияның талабы бойынша меңгертуді ұйымдастыру үшін оның үш кезеңі анықталған.
Жаңаша оқытудың негізгі түрлері болып, оқытудың дербес және топтық түрлері табылады. Оқытудың бұл түрлеріндегі ең бастысы - оқушыға деген сенім, оның өз ісіне жауап беру мүмкіндігіне сүйене отырып, өз беделі мен қадір - қасиет сезімін дамыту.
Жаңа технологияның жаңа мақсаты бойынша оқытуды ізгілендіру қажет деп отырмыз. Ол - оқыту құралдарына деген көзқарасты да өзгертуді талап етеді. Бұл өзгерістер бойынша оқу құралдары оқушылардың өздігімен танымдық іс-әрекетін жүргізе алатындай құралдар болуы керек. Бұрынғы дәстүрлі оқулықтар мұндай талапты қанағаттандыра алмайды, сондықтан оқушылардың өз бетімен білім алуына аса бейімделген жаңа типтегі оқулықтар қажет. Ол оқулықтардың қандай болу керек екендігі төменде айтылады. Осы жерде компьютерлік техниканың да функционалдық мүмкіндіктерінің мол екендігі төменде айтылады. Осы жерде компьютерлік техниканың да функционалдық мүмкіндіктерінің мол екендігін ескере кету қажет, себебі компьютерлік техника - оқушыға, ол ізденіс және зерттеу жұмыстарын жүргізе алатындай, оқытушы орта құруына мүмкіндік береді. Бұл оқу мазмұны мен жаңа мақсат талап ететін жаңа оқулықтарда - оқу материалдарының мазмұны жаңаша баяндалуы қажет.
Оқытудың басты мақсаты өздігімен білім алып дами алатын жеке тұлғаны қалыптастыру болғандықтан, оқулықтағы теориялық материалдардың берілу жолы осы мақсатты қанағаттандыра алатындай болып, оқушылардың өз бетімен білім ала алуына бейімделіп құрылуы керек. Ол бойынша өнер тапқыштық пен жаңалықтар ашуға жетелейтін баланың жаңа қасиеттерін ашуға болады екен. Технологияның тағы бір психологиялық негізі болып табылатын теория - Л.С. Выготскийдің оқыту процесінде оқытушының ақыл-ойының дамуы актуальды дамуы аймағынан жақын арадағы даму аймағына ауысу туралы теориясы. Бұл ауысу - тапсырмаларды қайталап орындауға ғана арналған бірінші деңгейден өнімді іс-әрекет арқылы жүзеге асады. Осындай төрт іс-әрекет деңгейлердің тапсырмаларын басынан бастап бірінен соң бірін орындау арқылы оқушы оқу материалының әр түрлі деңгейіне көтеріледі.
Ресей ғалымы В.П.Беспалько бұл деңгейлерді:
Бірінші деңгей - міндетті, оқушылық,
Екінші - алгоритмдік,
Үшінші - эвристикалық және
Төртінші - шығармашылық деңгейлердегі қабылдау деп атайды.
Сондықтан да, оқушылардың білім, білік, дағдыларын жетілдіру үшін, деңгейлеп оқытудың жаңа технологиясы бойынша, дифференциалды және дербес деңгейлік принциптернің талаптарына сәйкес өткізілетін әртүрлі сабақ түрлеріне арналған жаңа тұрпаттағы оқулықтар мен оқу құралдары қажет. Бұлар: әңгімелесуші - оқулықтар және оларға қосымша төрт деңгейдегі тапсырмалары берілген жұмыс дәптерлері.
Әңгімелесуші - оқулық бойынша (сабақтың 1,2 - кезеңдерінде): оқушылар а) жаңа тақырыпты өз бетімен меңгеріп: анықтама, ережелерін өзі шығарады. Мұндағы тапсырмалар сұрақ-жауап диалогы түрінде келтіріледі; б) жаңа меңгерген теориялық білімін үлгі ретінде қарапайым жаттығу-мысалдармен бекітеді. Бұл тапсырмалар оқушылардың өздігімен танымдық іс-әрекетін дамытуға бағытталады.
Жұмыс дәптерлеріндегі (3-кезеңде): төрт деңгейлік тапсырмалар оқушылардың жаңа тақырып бойынша алған теориялық білімдерін дамытып, тереңдетуге арналады. Оларды барлық оқушы бірдей бірінші деңгейден бастап орындауға көшеді де, әркім орындап үлгерген тапсырмаларына сәйкес ұпайларына жинайды [17].
1.3 Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану
Жыл сайын қазіргі қоғамда шет тілдерінің маңызы күннен күнге артуда. Қазіргі уақытта шет тілдерін оқытудың мақсаты коммуникативтік компетенцияға жету, яғни тілдік құралдарды мақсатқа және коммуникация шарттарына сәйкес пайдалана білу. Шет тілдерін меңгеру әлемдік мәдениетті түсінуге және ғаламдық жүйе интернеттің ұсынған ресурстарына кеңінен қол жеткізуге мүмкіндік береді. Осыған байланысты шет тілдерін оқытуда компьютерлік ақпараттың технологияларды пайдалану методикасын дамыту қажеттігі туындап отыр[15,192].
Мультимедиа - бұл бір мезгілде дауыспен, анимационды компьютерлік графикамен, видеокадрлармен, статикалық суреттер мен мәтіндермен жұмыс жасауды қамтамасыз ететін интерактивті (диалогтық) жүйе. Бұл терминнің мағынасы бірнеше ақпараттық каналдар көмегімен қолданушыға бір мезгілде әсер ету. Соған қарамастан қолданушыға белсенді рөл беріледі. Басқаша айтқанда мультимедиа - бұл мәтін, графика, анимация, цифрленген қимылдамайтын суреттер, видео, дауыс, сөз сияқты мәліметтерді енгізетін, өңдейтін, сақтайтын, өткізетін және көрсететін технологиялар жиынтығы. Мультимедиа сөзі компьютерлік технологияларға байланысты пайда болмаған. Бұл сөзді алғашқы болып ағылшын әншісі және орындаушысы Боб Гелдштейн 1966 жылы өзінің заманауи шоу концертінде қолданған. Осыдан кейін бұл терминді кез келген дауыс және видео эффектері бар ойын-сауық өнімдеріне қолдана бастады. Тек 1990 жылы бұл сөзге толық анықтама берілді: мультимедиа (multimedia) - бұл компьютерлік жүйеге мәтінді, дауысты, видеокөріністерді, графикалық суреттерді, анимацияны қоса алатын заманауи компьютерлік ақпаратық технология - Multimedia includes a combination of text, audio, still images, animation, video, or interactivity content forms. Осыған дейін мұғалімнің әңгімесі, магнитафонды жазулар,кино, слайд және кез келген оқытудың техникалық құралдары қолданылған сабақтар мультимедиалық деп аталатын. Ал қазіргі мультимедиалық сабақтарда мултимедиалық бағдарланған компьютер немесе ноутбук, проектер, веб камералар қолданылады. Зерттеушілер оқыту теориясын, әсіресе мультимедиалық оқыту теориясының бірнеше бағыттарын ашты[16,452].
Қазіргі таңда еліміздің білім беру процесіне динамикалық (сөз, музыка, видеобөліктер, анимация) және дәстүрлі статикалық визуалды ақпараттардан тұратын мультимедиалық технологиялардың есту және көру сезім мүшелеріне бір мезетте әсер ету әр түрлі ақпараттың көріністері (аудиалды, визуалды) динамикалық дамушы образдарды шығаруға мүмкіндік береді.
Оқу процесінде дәстүрлі технологияларға қарағанда мультимедиалық технологиялардың қасиеттерінің ерекшілігі ақпараттарды мәтін түрінде ғана емес, образ түрінде ұсынып, оқушылардың назары мен ынтасын максималды аударады. Бұл ақпараттың жақсы меңгерілуіне, түсінілуіне және сақталуына көмектеседі.
Оқушыларға бір уақытта аудиалды (дауысты) және визуалды (статикалық, динамикалық) мультимедиалық ақпараттармен әсер ету, оларға жоғары эмоционалды қуат беріп, оқытушылар мен оқушылардың креативті потенциалын ашуға, оқудың әртүрлі формалары мен әдістерін қолдануға мүмкіндік береді[17,192].
Шет тілдерін үйрену оқушыларға қиынға түседі, бірақ шет тілдерін оқыту одан да көп қиындықтарға ұшыратады. Мұғаліміне қойылған қиын тапсырма ол оқушыларды шет тіліне үйрету ғана емес, оларды сол пәнге қызықтыру, өзге тілге деген махаббат пен сыйластықты ояту. Бұл мәселелердің шешімін дәстүрлі әдістер қамтамасыз ете алмай отыр.
Шет тілдерін оқытуда ең көп тараған әдістерге: түсіндірмелі - көрнекті және репродуктивті әдістер жатады.
1.Түсіндірмелі - көрнекті әдіс қарапайым және түсінікті жолдармен жүргізіледі.
2.Ал репродуктивті әдісте мұғалім жаңа ақпараттың сіңуін және жаттасуын аналогтық жаттығуларды орындау мен қайталау арқылы жүргізіледі. Бұл аталған әдістер оқушылардың білімі мен тәжірибесін қалыптастыратыны сөзсіз. Бірақ, бұл әдістер шығармашылық дамуға кепіл бола алмайды, сондықтан да бұл әдістің нәтижелігі төмендейді.
Қазіргі ақпараттық технологиялар заманында мультимедиа сияқты жаңа әдістерді пайдалану әбден қажет-ақ.
Мультимедиа термині - мәтін, графика, анимация, видео, дауыс, сурет сияқты мәліметтерді көрсетуге, өткізуге, сақтауға, өңдеуге және компьютерге енгізуге арналған технологиялар қосындысы немесе электронды ақпараттың бірнеше түрлерінің (мәтін, сурет, анимация және т.б.) тасымалдаушысы.
Мультимедиялық өнімдер өз құрамына графикалық, аудио және визуалды ақпараттарды сақтай отырып, әр түрлі типтегі ақпараттармен (Мысалы, дауыс, гипермәтін, фото, видеосуреттер) жұмыс жасауға мүмкіндік береді. Соның нәтижесінде мұғалімнің қызметін айтарлықтай кеңейтеді.
Басқаша айтқанда мультимедиа - бұл технологиялар мен идеялардың интеграциясы. Дәл осы идеал Мультимедиа жүйесін жан-жақты етіп, хаосты тудырмайтын, керісінше адам ойы мен салған ізі арқылы уақытпен бірге дамитын - үшінші кеңістікке жол ашады[18,292].
Заманауи мультимедиалық құралдарға компьютерді жатқызамыз. Компьютердің универсалдығы - барлық сәйкес перифериялық құралдар (проектор, модем, принтер) жиынтығын қоса отырып оқыту мультимедиа - құралдарының функцияларының жұмыс жасауын қамтамасыз ете алады.
Ең көп тараған шет тілі сабақтарындағы мультимедиялық құралдарды пайдаланып жүргізу әдістері төмендегі кестеде көрсетілген[19,192].
Проектілер әдісі оқушыға маңызды, шынайы нәтижеге негізделген, үделушілік, зертеушілік және проблемалық әдістер спектрін кеңінен пайдалануды қамтамасыз етеді. Тіл үйретудің бұл әдісі ел мәдениетін ескере отырып қызықты және тәжірибелі мәселелердің шешімін табатын ниеттілі сабақтарын зерттеушілердің немесе дискуссиялық клубтарға айналдырады. Мультимедиялық технологиялар жұмыстың әрленуін және оның презентациялау кезіндегі техникалық құралдар есебінде қолданылады. Анықтамалық ресурстар әдісі гипермәтіндермен, анықтамалық, оқу-әдістемелік және ғылыми әдебиеттерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бірақ тәжірибе көрсеткендей, қатысушылар керек емес мәліметтерге жиі елеңдеп, өз мақсатына керекті ақпараттың құндылығын анықтай алмай, ақпараттық қоқысқа болып жатады. Сондықтан интернетті пайдаланып сабақ өткізгенде оқушыларға арнайы дайындалған сайттар тізімін беру қажет. Бұл әдіс оқушының теориялық білімін кеңейтіп, оны ақпараттың көп көмегімен жұмыс жасауға үйретіп, өзіне ыңғайлы кез келген уақытта ақпаратты өңдей алады. Бұл әдісті көбінесе елдерді тану тақырыбында пайдаланған жөн, өйткені аз уақыт ішінде көптеген ақпараттарды өңдеуге мүмкіндік береді[20,122].
Мультимедиа - ойын әдісі оқушылардың танымдық қызығушылығын айтарлықтай жоғарылатады. Ойынның түрі мен құрамы оқушылардың жас ерекшеліктерімен сабақтың тақырыбына байланысты.
Online режиміндегі жұмыс қатысушылардың танымдық қызығушылықтарын жоғарылатады. Сөздің мағынасын білу толық мәтінді, мақаланы түсінуге жеткіліксіз болғанда, олар үшін шет тілінің жаңа әлемі ашылады[21,452].
Жасалған тәжірибелер көрсеткендей шет тілі сабақтарын мультимедиа құралдарын пайдаланып жүргізу, оқушылардың ынтасын айтарлықтай жоғарылатады. Мультимедианы қолданар алдында орта мектеп оқушыларының 40 пайызы қызығушылық танытса, ал ақпараттық технологияларды пайдаланған соң олардың саны 60 пайызға жетті[22,532].
Оқушыларға айтылған мәліметтердің бір бөлігі игерілмейтінібелгілі. Сондықтан айтылатын мәліметтерді осыған сәйкес екі еселенуі қажет:
* Бір ақпаратты сан рет қайталау.
* Қосымша элементтерді қосу.
* Артық ауыспалы әдіс.
Психолог Б. Г. Ананьевтің айтуынша, көру жүйесі арқылы түсетін ақпараттар 3-деңгейден өтеді: сезіну, қабылдау және қиялдау, ал есту жүйесі тең қиялдау деңгейінен ғана өтеді. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz