Мақаренконың педагогикалық жүйесінің кілті - баланың жеке басын ұжым арқылы оқыту идеясы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:

ҚAЗAҚCТAН PECПУБЛИКACЫ БIЛIМ ЖӘНE ҒЫЛЫМ МИНИCТPЛIГI

ОҢТҮCТIК ҚAЗAҚCТAН МEМЛEКEТТIК ПEДAГОГИКAЛЫҚ УНИВEPCИТEТI

Әлмахан Гүлмира Арыстанқызы

«А. С. Макаренко тағылымдарын бастауыш мектеп педагогикасында пайдалану әдістемесі»

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫC

5В010200 - «Бacтaуыштa оқыту пeдaгогикacы мeн әдicтeмeci» мaмaндығы

Шымкeнт 2020

ҚAЗAҚCТAН PECПУБЛИКACЫ БIЛIМ ЖӘНE ҒЫЛЫМ МИНИCТPЛIГI

ОҢТҮCТIК ҚAЗAҚCТAН МEМЛEКEТТIК ПEДAГОГИКAЛЫҚ УНИВEPCИТEТI

ПEДAГОГИКA-ГУМAНИТAPЛЫҚ ФAКУЛЬТEТI

Бacтaуыштa оқыту әдicтeмeci Кaфeдpacы

«Қоpғaуғa жiбepiлдi»

Кaфeдpa мeңгepушici

п. ғ. к., aғa оқытушы

Г. Б. Тaутaeвa

(қолы)

« ___» 20___ж.

д и п л о м Д Ы Қ Ж Ұ М Ы C

А. С. Макаренко тағылымдарын бастауыш мектеп педагогикасында пайдалану әдістемесі

5В010200 - «Бacтaуыштa оқыту пeдaгогикacы мeн әдicтeмeci» мaмaндығы бойыншa

Оpындaғaн Г. А. Әлмахан

Ғылыми жeтeкшici

п. ғ. д., профессор О. А. Аяшев

Норма орындаушы К. С. Алиева

Шымкeнт 2020

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ОҢТҮСТIК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТIК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ПЕДАГОГИКА-ГУМАНИТАРЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ

БАСТАУЫШТА ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ кафедрасы

5В010200- Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі мамандығы

Диплом жұмысын орындау үшін

Т А П С Ы Р М А

Студент: Әлмахан Гүлмира Арыстанқызы

Дипломдық жұмыс тақырыбы: А. С. Макаренко тағылымдарын бастауыш мектеп педагогикасында пайдалану әдістемесі

Жоғары оқу орны бойынша «__»__ 20__ жыл № бұйрықпен бекітілген.

Дипломдық жұмысқа қажет мәліметтер: Бастауыш білім педагогикасы және А. С. Макаренко еңбектері. педагогикалық-әдістемелік әдебиеттер

Диплом жұмысының қысқаша мазмұны:

Кіріспе. Жұмыстың өзектілігі, зерттеу жұмысының нысаны, зерттеу әдіс-тәсілдері, зерттеудің мақсаты мен міндеттері, зерттеу жұмысының практикалық құндылығы, зерттеу нәтижелерін қабылдау және енгізу, қолданылған әдебиеттер мен зерттеу жұмысының құрылымы көрсетіледі.

1 - тарауда А. С. Макаренконың еңбектерінің ролі, ұжым және отбасы тәрбиесі туралы ғалымның көзқарастары қарастырылуы тиіс.

2 - тарауда А. С. Макаренко тағылымдарын бала тәрбиесінде пайдалану әдістемесі, яғни оқыту, білім және тәрбие бірлігінің негізі, баланы дұрыс тәрбиелеу, оқыту жолдары жайлы мәселелер талдануы тиіс. Атап айтқанда, тұтас педагогикалық процесс - оқыту, білім және тәрбие бірлігінің негізі, жас ұрпақты еңбекке даярлау әдiстемесiн жасаушы-А. С. Макаренко еңбектері қарастырылуы тиіс.

Қорытындыда зерттеу тақырыбы бойынша пікірлер тұжырымдалып А. С. Макаренконың ұжым және отбасы тәрбиесі еңбектеріне педагогикалық талдау жасау нәтижелері жүйеленіп, нақты қорытындылар берілуі тиіс.

Графикалық материалдар тізімі: (міндетті сызбалармен кестелердің дәл көрсетілуімен) Кесте 1 Топтық жұмысты ұйымдастырудың проблемалары, Кесте 2 Топтық жұмысты ұйымдастыру кезінде оқу кеңістігін бөлу, Кесте 3 Табыс критерийі.

Ұсынылатын негізгі әдебиеттер

Крупская Н. К. Таңдамалы педагогикалық шығармалары. Алматы, 2003 жыл
Макаренко А. С. Соч. В 7 - ми томах. Москва, 2000г.
Макаренко А. С. избран. Пед. соч. в 2 - х томах. Москва1998.

Ф 7. 02-14

Қоянбаев Ж. Б., Қоянбаев Р. М. Педагогика. Алматы-2002г
Гордин Л. Ю. О педагогических взглядах А. С. Макаренко. Москва, 2012год
Опыт творческого использования педагогической системы А. С. Макаренко в профтехучилищах. С. Статей. Москва, 1999 год
Организация воспитательного процесса в пратике А. С. Макаренко учебн. Пособие, - Горький, 2000г.

Жұмыстың әр бөліміне қатысты кеңесшілері

Бөлім

Кеңесші

Мерзімі

Қолы

Бөлім: Кіріспе

Кеңесші: О. А. Аяшев

Мерзімі:

Желтоқсан

2019 жыл

Қолы:

Бөлім: І тарау

Кеңесші: О. А. Аяшев

Мерзімі:

Желтоқсан

2019 жыл

Қолы:

Бөлім: ІІ тарау

Кеңесші: О. А. Аяшев

Мерзімі:

Наурыз

2020 жыл

Қолы:

Бөлім: Қорытынды

Кеңесші: О. А. Аяшев

Мерзімі:

Наурыз

2020 жыл

Қолы:

Диплом жұмысы дайындығының графигі

№

Бөлімнің аталуы, қарастырған сұрақтар тізімі

Ғылыми жетекшіге тапсыру мерзімі

Ескерту

№: 1

Бөлімнің аталуы, қарастырған сұрақтар тізімі: Кіріспе

Ғылыми жетекшіге тапсыру мерзімі: Желтоқсан 2019ж.

Ескерту:

№: 2

Бөлімнің аталуы, қарастырған сұрақтар тізімі: І А. С. Макаренко шығармалары негізінде оқушыларды тәрбиелеудің теориялық негіздері

Ғылыми жетекшіге тапсыру мерзімі: Желтоқсан 2019ж.

Ескерту:

№: 3

Бөлімнің аталуы, қарастырған сұрақтар тізімі: ІІ Тәрбие және жеке шығармашылық қабілетті іске асыруда А. С. Макаренконың еңбектерінің ролі

Ғылыми жетекшіге тапсыру мерзімі: Қаңтар 2020ж.

Ескерту:

№: 4

Бөлімнің аталуы, қарастырған сұрақтар тізімі: А. С. Макаренко тағылымдарын бала тәрбиесінде пайдалану әдістемесі

Ғылыми жетекшіге тапсыру мерзімі: Наурыз 2020ж.

Ескерту:

№: 5

Бөлімнің аталуы, қарастырған сұрақтар тізімі: А. С. Макаренко еңбектеріндегі ұжым туралы

Ғылыми жетекшіге тапсыру мерзімі: Ақпан 2020ж.

Ескерту:

№: 6

Бөлімнің аталуы, қарастырған сұрақтар тізімі: Қорытынды

Ғылыми жетекшіге тапсыру мерзімі: Наурыз 2020ж.

Ескерту:

Тапсырманың берілген уақыты 05. 11. 19.

Кафедра меңгерушісі Г. Б. Таутаева

Дипломдық жұмыс жетекшісі О. А. Аяшев

Тапсырманы алған студент Г. А. Әлмахан

Ф 7. 02-14

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 А. С. МАКАРЕНКО ШЫҒАРМАЛАРЫ НЕГІЗІНДЕ ОҚУШЫЛАРДЫ ТӘРБИЕЛЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Тәрбие және жеке шығармашылық қабілетті іске асыруда А. С. Макаренконың еңбектерінің ролі . . . 7

1. 2 А. С. Макаренконың ұжым және отбасы тәрбиесі еңбектеріне педагогикалық талдау . . . 21

2 А. С. МАКАРЕНКО ТАҒЫЛЫМДАРЫН БАЛА ТӘРБИЕСІНДЕ ПАЙДАЛАНУ ӘДІСТЕМЕСІ

2. 1 Тұтас педагогикалық процесс - оқыту, білім және тәрбие бірлігінің негізі . . . 33 2. 2 А. С. Макаренко - жас ұрпақты еңбекке даярлау әдiстемесiн жасаушы . . . 44 ҚОРЫТЫНДЫ . . . 63 ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 65

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі . XXI ғасырдың басты міндеті - бүкіл тәрбие, білім беру, оқу ағарту және мәдениет кешенін гуманистік бағдардағы адам тәрбиесіне жұмылдыру болып табылады.

Қазір біздің алдымызда қоғамды жақсартудың ең басты төрешісі - тарихи көзқарасты жан-жақты дамыту міндеті тұр. Жаңа жағдай жаңа ұғымдарды, жаңаша ойлауды туғызатындықтан, жұртшылықты жаңаша ойлау тұрғысынан тәрбиелеу үрдісі жалпы мәдениетті қалыптастыруды қажет етеді. Ал жалпы мәдениетті қалыптастыру процесі оған тән гуманизмді, оның адамгершілік қасиетін одан әрі дамытып, адамға тән сүйіспеншілікті білім беру мен тәрбие жүйесіне енгізумен айқындалады. Адамгершілік идеясының өте ертеден келе жатқан ұзақ тарихы бар екендігі бәрімізге белгілі. Тәрбиенің адами негізін ертедегі Шығыстың ойшылдары әл-Фараби, әл-Беруни, ибн-Сина, Ж. Баласағұн, М. Қашғари т. б. еңбектерінен кеңінен орын алған. Олардың идеялары педагогиканың қалыптасып, одан әрі дамуына негіз болды. Оның негізін қалаушылар алыс және жақын шетел ғалымдары (Я. А. Коменский, Ж. Руссо, И. Г. Песталоцци, К. Д. Ушинский, А. С. Макаренко, В. А. Сухомлинский, Н. К. Крупская және т. б. ), қазақ ағартушылары (Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев, қазақ зиялылары Ж. Аймауытов, М. Жұмабаев, А. Байтұрсынов, М. Әуезов және т. б. ) болды.

Ал, психологтар арасында Н. Айғабылов, Н. Асылбеков, Қ. Жарықбаев, М. Мұқанов, К. Намазбаева, К. Нұрахметов, Қ. Қойбағаров және т. б. адамгершілік қасиеттердің адам мінез-кұлқы мен жүріс-тұрысындағы көрінісін зерттеп келді.

Бүгінде тұлғалық қасиеттерді қалыптастыру мәселелері педагогикалық процестің әр қырынан қарастырылып, зерттелінуде. Қазақстан Республикасында оқыту процесін пән аралық байланыс негізінде ұйымдастыру арқылы тұлғаны қалыптастыру мәселесін А. А. Бейсенбаева мектебі, мұғалімдердің оқу процесіндегі дидактикалық дайындығын қалыптастыру мәселелерін Т. С. Сабыров, халықтық педагогика негізінде адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру мәселелерін С. А. Ұзақбаева мектебі, құндылық бағдар негізінде оқушылар бойында адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру мәселесін Г. К. Нұрғалиева мектебі, адамгершіліктің эстетикалық бағытын Ә. И. Шыныбекова мектебі, тұтас педагогикалық процесс негізінде болашақ ұстаздарды кәсібилікке тәрбиелеу мәселелерін Н. Д. Хмель мектебі , қиын балаларды қайта тәрбиелеу арқылы адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру мәселелерін Г. А. Уманов мектебі, тікелей отбасыңдағы гумандылық мәселелерін, ондағы ата-аналар ролін Г. К. Байдельдинова, В. И. Лысенко, Б. Р. Айтмамбетова, К. Бозжанова және т. б. зерттеп келеді.

Жоғарыдағы аталған авторлар еңбектері адами қасиеттерді қалыптастырудың бастау алар негізі отбасы екендігін айқындап, тұжырым жасайды.

Шындығында да тәрбиенің бастапқы әліппесін бала отбасында алады. Әрбір отбасы қоғамның кішкентай бір бөлігі болып табылатындықтан, қоғамды өркениеттілікке жеткізу ең алдымен әрбір отбасындағы өмірді гуманистік бағытта ұйымдастырудан басталмақ.

Бүгінде тәрбие берудің ауқымы кең, талабы жоғары. Соған сай заман талабы бүгінгі отбасына үлкен жауапкершілік пен жоғары білімділікті жүктеп отыр. Оның үстіне отбасы тәрбиесін жақсарту мәселелері әлемдік деңгейде қарастырылып келеді. Онда: „Бала толық және гармониялы дамуы үшін, ол мейіріммен өзара түсіністігі бар, қызығушылыққа көп көңіл бөлетін бақытты ахуалдық ортасы бар отбасында өсуі қажет. Сондай- ақ, бала әлі дене, ақыл-ой жағынан толыққанды жетілмегендіктен, олар туылғанға дейін де, туылғаннан кейін де ерекше мейірімділікке, қамқорлыққа, әсіресе құқықтық қамқорлыққа мұқтаж", -делінген.

Әрбір ата-ана жасөспірімдердің өркениетті елдерде қазіргі заман талабына сай білім алуын қамтамасыз етуге міндетті екенін айта келіп, ол білімдер мына бағытта жүзеге асырылуы тиіс деп көрсетілген:

а) баланың жеке басын, талантын, дене және ақыл-ой қабілетін дамыту;

ә) адам құқығын құрметтеу;

б) баланы өз ата-анасын сыйлауға, оның мәдени тұрмыс-салтын, тілі мен құндылықтарын, елінің ұлттық байлықтарын бағалауға тәрбиелеу;

в) баланы еркін қоғамда ынтымақтастық, түсіністік, ұлтаралық қарым- қатынаста достық рухында саналы өмір сүруге дайындау;

г) қоршаған ортаға жанашырлыққа тәрбиелеу.

Сонымен қатар отбасы - сүйіспеншіліктің мектебі болғандықган, онда әрбір адам әйелі мен ері, әкесі мен анасы, қызы мен ұлы, ағасы мен қарындасы бола жүріп, сүйіспеншіліктің әртүрлі өлшемдерін танып білетіні, ұрпақтан ұрпаққа беріліп отыратын дәстүрлер мен ізгі мұраттар тек отбасында ғана дамып, байытыла түсетіні, адамды өзара түсіністікке алып келетін шынайы да тұракты сүйіспешпіліктің дәстүрлері тек салауатты отбасында қалыптасатыны баяндалған. Жоғарыда айтылған отбасы, адамгершілік, тұлғаны қалыптастыру мәселелері А. С. Макаренконың еңбектерінде терең жазылған. Жоғарыдағы айтылған педагогикалық ой - пiкiрлері өзiнiң өзектілігін бүгiнге дейiн жойған жоқ. Халқымызды жақсының хаты жойылмайды дегендей, А. С. Макаренконың хаты емес оның есiмi де тек бiздiң елiмiзде ғана емес, бүкiл дүние жүзiнде зор беделге айналуда.

Отбасы тәрбиесінің мәселелері Қазақстан Республикасында да мемлекеттік тұрғыдан қамқорлыққа алынып, қаралуда. Оған дәлел Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Президент жанындағы отбасы, әйелдер және демографиялық саясат проблемалары жөніндегі арнайы кеңестің құрылуы. Ол консультациялық-кеңесші орган болып табылады. Онда әлеуметтік-экономикалық жағдай, демографиялық ахуал, білім беру, әйелдер -халық шаруашылығында, еңбекпен қамту, әлеуметтік сала, денсаулық сақтау және медициналық әл-ауқат дәрежесі, отбасы және оны әлеуметтік тұрғыдан қорғау, мүгедектер мен зейнеткерлер, әйелдердің тәртіп бұзушылығы сияқты мәселелер қамтылады.

Елбасы Н. Ә. Назарбаев өзінің „Қазақстанның болашағы - қоғамның идеялық бірлігінде" деген мақаласында қоғамда болған бес дағдарыс: экономикалық, саяси, ұлттық, экологиялық, имандылық дағдарыстарды атап өткен болатын. Осы дағдарыстардың әсері ұрпақ тәрбиесіне өз ықпалын тигізбей қоймады. Нәтижеде жастар арасында рухани азғындаушылық, жалпы адамзаттық құндылықтарды бағаламаушылық кеңінен орын ала бастады. Әсіресе, қоғамның бүгінгі дағдарысы отбасына ерекше әсер етіп, жас ұрпақтың жан-жақты жетілуіне қиыншылықтар туғызуда. Себебі, қазіргі кезеңінде отбасының әлеуметтік тұрғыдан нашарлауы және балабақшалардың жабылуы, халықтың материалдық жағдайының төмендеуі, медициналык қамқорлықтың болмауы, экономиканың кері әсері және т. б. бала тәрбиесіне қамқорлықтың төмендеуіне әкелді.

Осы тұста тағы да Елбасы Н. Ә. Назарбаев өзінің “Барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы” деген Қазақстан Халқына жасаған жолдауында бүгінде “Егер біз адамгершілігі жоғары қоғам болғымыз келсе, жұбайлардың бір-бірінің алдындағы, ең бастысы балаларының алдындағы жауапкершілігін күшейтуге тиіспіз”, - деді.

Ата-аналардың балалары алдындағы жауапкершілігін жете сезінуі мен оларды тарбиелеу барысында арнайы педагогикалық білімдерін жетілдіріп отыру олардың балалары оқитын мектеппен, ондағы тәрбиешілермен ынтымақтастықты нығайтуды қажет етеді.

Адамның ең негізгі қасиеттерінің бірі оның адамгершілігі, еңбекқорлығы, қарым-қатынас жасай білуі. Оқушылар бойында адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру мектеп, ұстаз, отбасы тағы басқалардың педагогикалық ынтымақтастығы арқылы жүзеге асырылады. Мектеп пен ата-ана арасындағы байланыстың тұрақтылығын қамтамасыз ету бүгінгі сынып жетекшісінің міндетіне жүктелген үлкен жауапкершілік болып отыр.

„Қазақстан Республикасының Мемлекеттік білім беру саласындағы саясатының", „Қазақстан Республикасы азаматтарының жаңа әлеуметтік-этникалық мінез-құлқын қалыптастыру" және т. б. тұжырымдамаларында жас ұрпаққа жалпы адамзаттық құндылық тұрғысынан тәрбие-білім беру бағыты негізге алынған. Онда тәрбиенің мазмұны мен жүзеге асырылатын әдіс-тәсілдердің негізі адамгершілік қасиеттінің болуы, сонымен бірге, отбасы жұмысындағы тәрбие жұмысын нығайту, тәрбие сабақтастығын қамтамасыз ету ерекше атап көрсетілген.

Қазіргі заманның талабына сай мектептің ата-аналармен жүргізетін жұмысының жүйесін зерттеуде олардың білімі мен дайындығының төмендігі байқалып отыр.

Жоғарыда айтылғандарды қорыта келіп мынадай ой түйіндедік: педагогикалық әдебиеттер мен зерттеу жұмыстарына талдау жасау барысында қазіргі әлеуметтік жағдайдағы тәрбие саласында мектеп пен отбасының бірлескен жұмысының аз зерттелгендігі, соның ішінде классик педагогтардың еңбектерін пайдалану мәселесінің аз қамтылғандығы анықталды. Сөйтіп, мемлекетіміздің қазіргі жағдайындағы мектеп пен отбасының бірлескен жұмысының ғылыми-теориялық негізінің жоқтығы мен практикалық мұктаждықтың арасындағы қайшылық айқын көрініс тапты. Осы қайшылықтың шешімін табу бізге зерттеу тақырыбын “ А. С. Макаренко тағылымдарын бастауыш мектеп педагогикасында пайдалану әдістемесі ” деп алуға мүмкіндік берді.

Зерттеудің мақсаты: оқушыларды тәрбиелеуде А. С. Макаренко тағылымдарын бастауыш мектеп педагогикасында пайдалану әдістемесін жасау.

Зерттеу міндеттері:

1 Тәрбие және жеке шығармашылық қабілетті іске асыруда А. С. Макаренконың еңбектерінің ролін анықтау;

2 А. С. Макаренконың ұжым және отбасы тәрбиесі еңбектеріне педагогикалық талдау жасау;

3 Тұтас педагогикалық процесс - оқыту, білім және тәрбие бірлігін нақтылау;

4 А. С. Макаренконың еңбекке даярлау әдiстемесiне талдау жасау.

Зерттеу нысaны: кіші мектеп оқушыларының тәрбие процесі

Зерттеу әдістері. Философиялық, педагогикалық, психологиялық, ғылыми әдебиеттерге теориялық талдау, мектеп құжаттарымен (ресми ма-териаддар, жоспарлар, есеп және т. б. ) танысу; сынып жетекшілерінің озық тәжірибелерін талдау, отбасы дәстүрлерін зерттеу, педагогикалық бақылау.

Зерттеудің прaктикaлық құндылығы: бaстaуыштa білім беру және тәрбиелеу үрдісінде, студенттердің оқу - іс тәжірибесінде, прaктикaлық және зертхaнaлық сaбaқтaрдa қолдaнуғa болaды.

Зepттeу нәтижeлepiн қaбылдaу жәнe eнгiзу: «A. С. Мaкaренко тaғылымдaрын бaстaуыш мектеп педaгогикaсындa пaйдaлaну мәселелері» тaқыpыбындa мaқaлa ҒЫЛЫМ ӘЛЕМІ -ЖАС ҒАЛЫМДАР КӨЗІМЕН атты студенттердің, магистранттар мен жас ғалымдардың Республикалық ғылыми-тәжірибелік онлайн-конференция Еңбектер ЖИНАҒЫ III-БӨЛIМ 2020 жылы мамыр айының 12-ші жұлдызында жарық көрді.

Зерттеу жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тaрaудaн, қорытындыдaн және пaйдaлaнылғaн әдебиеттер тізімнен тұрaды.

1 А. С. МАКАРЕНКО ШЫҒАРМАЛАРЫ НЕГІЗІНДЕ ОҚУШЫЛАРДЫ ТӘРБИЕЛЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Тәрбие және жеке шығармашылық қабілетті іске асыруда А. С. Макаренконың еңбектерінің ролі

Өз ұлтын, тілін сүйіп, қастерлейтін адам ғана, сонау ежелден мирас болып келе жатқан ата-ананы, үлкенді сыйлау, кішіге қамқорлық, мейірбандық, инабаттылық көрсету сияқты ізгі қасиеттердің иесі бола алады. Қазақ жастары осындай ұлтжандылығымен, өздеріне тән ұлттық болмысымен және рухани тазалығымен ерекшеленуі тиіс. Ар-намысын жоғары ұстаған ел ғана басқа ел алдында әрдайым абыройлы, сыйлы болмақ.

Еліміздің ертеңі, ұлтымыздың болашағы - бүгінгі мектеп қабырғасында отырған бүлдіршіндер екені мәлім. Олардың қамын ойлау-баршамыздың парызымыз.

Кез келген мектептің мақсаты мен мұраты-өркениетті елдердің қатарынан көріну, ел мен жер байлықтарын ысырапқа салмай игере білетін ұрпақ тәрбиелеу.

Ол үшін бүгінгі жас ұрпаққа сапалы білім мен саналы тәрбие бере отырып, елдің өткенін, ұлттың тарихын, мәдениетін, салт-дәстүрін, табиғат ерекшеліктерін етене таныстыру қажет. «Адамға ең бірінші тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім - адамзаттың қас жауы, ол келешекке оның барлық өміріне апат әкеледі, адамға ең бірінші керегі тәрбие», - депті Әл-Фараби бабамыз.

Халқымыз бала тәрбиесіне аса зор көңіл бөлген, жақсы қасиеттерге баулып, жаманнан жеріндіріп отырған. Бала тәрбиесіне көңіл бөліп тереңінен ойлаған қазақ халқы бесіктегі нәресте тәрбиесіне де жете көңіл бөле білген. Баланы тәрбиелеуде отбасы басты рөл атқарғандықтан, ұлы М. Әуезов те отбасы тәрбиесін ерекше бағалап: «Ел болам десең, бесігіңді түзе», - деген. Кез келген білім ошағы ұлттық тәрбие бағдарламасында ұлттық құндылықтарымызды дәріптеп білім берер болса, ұрпағымызды өз ұлтын мақтаныш тұтар азамат болары хақ.

Тәрбие-жеке тұлғаның қалыптасуының ең басты факторы. Халық даналығында: «Баланы әуелі мейір шапағатқа, онан соң ақыл парасатқа, ақырында еңбек пен ғылымға баулы» - дейді. Тәрбие-халықтың ғасырлар бойы жинақтап, іріктеп алған озық тәжірибесі мен ізгі қасиеттерін жас ұрпақтың бойына сіңіру, баланың қоршаған ортадағы қарым-қатынасын, дүниетанымын өмірге деген көзқарасын және соған сай мінез-құлқын қалыптастыру.

Тәрбиенің негізгісі - ол ғибратты, ғұмырлы, ғасыр бойы бойымызға салт-дәстүрмен берілген-ұлттық педагогика. Небір ғасырлар шектеулі шеңбер аясынан шырмауықтай шырмалып шыға алмай келген ұлттық тәрбиенің жаңа талапқа сай жаңғыртып, жаңартып өскелең жас ұрпаққа толыққанды тайға таңба басқандай жеткізсек, таптырмас тағлым болары сөзсіз.

Оқушының жеке тұлға ретінде қалыптасуына тәрбиенің әсері К. Д. Ушинский, А. В. Луначарский, А. С. Макаренко, Н. К. Крупская және т. б. еңбектерінде қарастырылса, жеке тұлғаны дамыту мәселелері П. П. Блонскийдің, Л. С. Выготскийдің, Л. В. Занковтың, Д. Б. Элкониннің және т. б. еңбектерінде негіз болды[1] .

Педагогика негiзiн салушылардың бiрi А. С. Макаренко Белополье қаласы, бұрынғы Харьков губерниясы темір жол шеберханасының майлау цехының шебері жанұясында 1888 жылы дүниеге келді.

С. Макаренко (1888-1939) ең алғашында педагогика ғылымына тәжірибелі педагог ретінде келді. Ол 1917-1918 ж. ж. мектеп ісін меңгеруші, 1920 жылы Полтава түбіндегі балалар колониясын (кейіннен М. Горький атындағы колония) басқарды. 1925-1935 ж. ж. Харьковтегі Дзержинский атындағы колонияда қызмет атқарды. Осы кезеңдерде оның ұстаздық тәжірибесінен туындаған «Ұстаздық дастан”, «Мұнара үстіндегі тулар”, «Ата-аналарға арналған кітап” атты еңбектері жарық көрді.

Қалай десек те, А. С. Макаренконың "Ұстаздық дастаны" тек ғана маман мұғалімдер оқитын материал емес, ол жұрт болып жаппай оқуға лайықты, сұранысқа ие, заман көшінің алдыңғы орнын бермеуге тиіс ұлы шығарма деп ойлаймын. Себебі ол - шындыққа негізделген болмысты, мәңгілік тақырып адамды қалай тәрбиелеп шығуға болатындығын және ол үшін жаттанды білім мен теория соғудың, немесе қырғын кәсіптің құлағын ұстаудың еш қажеттігі жоқтығын түсіндіргендей. Ақ ниетпен келген ағартушы әр баланы жалғызындай жүрекпен жақсы көреді, қайғысына жүрекпен жылай біледі.

Педагогикалық құзіреттілігі басым А. С. Макаренконың шығармасынан сол кездегі дүрілдеп тұрған Қызыл империяның идеологиясын алып тастасаңыз да, кітап өз мазмұнынан айырылмайды. Себебі ол кезеңдік, өтпелі идеологияларға емес, мәңгілік қағидаға - гуманизмге құрылған туынды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.