Қоғамдық тамақтану

Пән: Ет, сүт, шарап өнімдері
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 3

І. ШАРУАШЫЛЫҚ БАСҚА ДА САЛАДАРЫНДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ЕРЕКШЕЛІГІ . . . 5

Қоғамдық тамақтану және сауда кәсіпорындарындағы бухгалтерлік есеп . . . 5
Қоғамдық тамақтану кәсіпорындардың бухгалтерлік есебін ұйымдастыру . . . 5
Қоғамдық тамақтанудағы бухгалетрлік есеп . . . 7
Саудадағы бухгалтерлік есептің ерекшеліктері, бөлшек және көтерме саудадағы тауар есебі . . . 9
Сатылған тауарларды қайтарып берудің бағадан және сатудан да жасалға жеңілдіктер есебі . . . 11

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . . 13

Кіріспе

Барлық экономикалық ғылымдар ішінде бухгалтерлік есеп өз алдына дараланып тұратын бөлек ғылыми сала. Бұл ғылымды жан-жақты зерттейтін, экономикалық жағынан талдайтын, өз алдына ғылыми даму жолдарын анықтайтын әдістермен бірге бұл ғылымды оқытатын пән бар. Осы орайда қоғамдық өндіріс процестерін бухгалтерлік есеп ғылымының пәні деп айтуға болады немесе қоғамдық өндіріс процестерін бухгалтерлік есепке алынатын біртұтас тұлға деп қарауға болады.

Өйткені бухгалтерлік есеп қоғамдық өндірістің дамуы жолында қажет. Бухгалтерлік есептің мәліметтері мен көрсеткіштері қоғамдық өндірістің дамуын экономикалық тұрғыдан зерттеуге бірден-бір негіз болып табылады. Сондықтан да бухгалтерлік есептің негізгі міндеті - халық шаруашылығының барлық салаларында нақты тұжырымды мемлекеттік талапқа сай есептеу жұмысының жүргізу. Қоғамымыздың даму кезеңдерінің қай сатыларында болмасын дамудың объективті экономикалық заңдылықтарын анықтау және ол заңдылықтарды пайдалану шараларын дұрыс белгілеу үшін есеп жұмыстарын, әсіресе бухгалтерлік есеп жұмыстарын дұрыс ұйымдастырудың маңызы зор. Қоғамдық даму нәтижесінде бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуына қойылатын талаптардың өсіп, міндеттердің артып отырғандығы бухгалтерлік есептің тарихынан белгілі. Бухгалтерлік есеп көптеген жүз жылдықтар бұрын пайда болып, бүгінгі күнге дейін дамып, пайдаланып келеді.

Бүгінгі таңда жүзеге асырылып жатқан реформалар мен істеліп жатқан жұмыстардың, кәсіпкерлік қызметтің мемлекет тарапында және экономика өмірінде ақаратын ролінің ұшан-теңіз екендігі дәлелдеуді қажет етпейді. Қазіргі өмірдің талабына сай дамып тұрған өркениетті елдердің қайсысы болмасын кезінде шағын және орта кәсіпкерлікті дамыта отырып, айтарлықтай экономикалық өсу дәрежесіне жеткендігі баршаға мәлім.

Сонымен бүгінде Қазақстан дамыған елдердің қолданып жүрген халықаралық бухгалтерлік есеп стандартына, заңдарын және икемді салық жүйесін толық пайдалануға талпыныс жасауда. Демек, нарықтық қатынастарға, барлық меншік түрін дамытуға және шаруашылықты жүргізудің экономикалық әдістері мен тәсілдерін таңдауға шаруашылықты басқарудың тиімді механизмін (тетігін) жасауға біртіндеп қолайлы жағдай туып келеді. Сонымен қатар, аталған құбылыстар бухгалтерлік есепке де, талдау жүйесіне де жаңаша талаптар қойып отыр.

Нарықтық экономика жағдайында, болатын қатал бәсекелестік күресте, табыс пен кәсіпорынды, мемлекеттік мекемені сақтап қалудың басты факторы болып, кәсіпорынның қаржылық жағдайы мен қаржылық нәтижесі саналады, ол үшін осы аталған жағдың мәні туралы дер сенімді ақпарат қажет. Тап осындай ақпараттың басы көпшілігі бухгалтерлік есептің еншісіне тиетіндігіне дау жоқ. Сондықтан да, бухгалтерлік есепті, кейде мемлекеттік қаржылық тілі деп те атайды. Бұл арада қажет ақпараттармен қамтамасыз ету, көп жағдайда, бухгалтерия қызметкерлеріне жүктелетіндігі белгілі. Сонымен қоса, олар есепті оңайлатуға, салық жүйесінің талаптарын орындауға, нормативтік актілерді қатаң сақтауға, басшыға мәліметтердің дәл және анық болуына жауапты болып келеді.

Нарықтық экономика жағдайында бухгалтерлік есеп өте зор мәселе болып отыр. Оның ішінде мемелердегі кассалық аппараттары дұрыс жүруі. Бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері, қаржы бақылау комитетінің аумақтық бөлімшілері, қолма-қол ақша мен құндылықтардың сақталуының қамтамасыз етілуіне, есеп айырысуда қолма-қол ақшаның шекті пайдаланылу мөлшелерінің сақталуына, республикалық және жергілікті бюджеттерден бөлінген қолма-қол ақшаның, сондай-ақ ақылы қызмет көрсетулерді сатудан, демеушілік және қайырымдылық көмек, депозиттік сома түрінде түскен ақшаның мақсатты пайдаланылуына ерекше назар аудара отырып, мемлекеттік мекемелердің қаржы-шаруашылық қызметіне тексеріспен тексеру жүргізіледі.

І. ШАРУАШЫЛЫҚ БАСҚА ДА САЛАДАРЫНДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ЕРЕКШЕЛІГІ

1. 1. Қоғамдық тамақтану және сауда кәсіпорындарындағы бухгалтерлік есеп

Мақсаты: Оқушылар сауда кәсіпорындарындағы есептің ерекшелігін аша білу олардағы негізгі шоттармен жұмыс істей алу, саудадағы жеңілдіктер туралы түсініктері және қоғамдық тамақтану кәсіпорындарының алатын орны туралы түсінік, мағлұмат қалыптастыру.

Негізгі түсінік: бөлшек сауда, көтерме сауда, қоғамдық тамақтандыру, сконто-жеңілдік, ас мәзірі, тауар, консигнация, консигнант, консигнатор.

1. 2. Қоғамдық тамақтану кәсіпорындардың бухгалтерлік есебін ұйымдастыру

Қоғамдық тамақтану кәсіпорындарға асхана, үй асханасы, мейрамханалар, т. б. тағам дайындайтын кәсіпорындар жатады. Қоғамдық тамақтану кәсіпорындары меншікті өнім дайындайды және оны сатып алушылар басқа ұйымдарға ұсынады. Қоғамдық тамақтану кәсіпорындары өзінің жұмысын ұйымдастыру ұшін лицензия алу керек. Барлық қоғамдық тамақтану кәсіпорындарында көрсететін қызметтің және дайындайтын өнімнің тізімі болу керек. Оған кіреді:

Көрсететін қызметі және оның тәртібінің тізімі
Бағасы және төлеу тәртібі
Дайындайтын тағамдардың тізімі
Дайындайтын тағамдардың мөлшері және құрамы
Тағамдардың сертификаты

Қоғамдық тамақтану кәсіпорындар өзінің жұмыстарын қабылдаған жарғыға және алынған лицензиясына сәйкес ұйымдастырылады. Қоғамдық тамақтану кәсіпорындардың ерекшеліктері: өндіріс процессі сату процессімен тығыз байланысты және өндірген өнімнің бағасына есеп саясатында сәйкес үстеме бағаны 100 пайыздан 300 пайызға дейін қосады. Ол кәсіпорындарында қандай деңгейде қолданатын құжаттар:

Рецептердің жиыны
Жоспар мәзірі
Калькуляциялық карточка (әр тағам бойынша жеке)
Накладной
Шот-фактура

Есепті кезеңнің аяғында өндіріс меңгерушісі есеп береді. Оның есебі жауапты тұлғалардың есебінен құралады. Материалдардың, тағамдардың, тауарлардың есебін жасап, одан басқа тауарлардың арнайы киімдердің және ыдыс-аяқтардың қозғалысы бойынша әрбір жауапты тұлға есеп береді. Қоғамдық тамақтану кәсіпорындарының дайын өнім өндіру процессі 7110 шотта есепке алынады. Дайын өнімнің есебі 1320 шотта жүргізіледі. 1320 шотқа арнайы субшоттар ашылады:

1320/1 - «Жауапты тұлғаның есебіндегі дайын өнім»

1320/2 - «Бөлшек саудаға берілген дайын өнім»

1320/3 - «Дайын өнімге қосылған үстеме баға»

1320/4 - «Дайын өнімнің үстіне қосылған ҚҚС»

Асхана, мейрамханаларда дайындалған дайын өнімнің сату құнын белгіленген кезде осы субшоттарды қолданылады. Дайын өнімді, тауарларды, арнайы киімдерді, ыдыстарды есептен шығарған кезде акт толтырылады.

Ыдыс-аяқтардың және арнайы киімдердің есебі 1315 шотта жүргізіледі. Оның қозғалысын есеп журналында жүргізеді. Кәсіпорындар өз қажеттілігіне тағамдары, тауарларды жұмсаған кезде накладной толтырады (ішкі қозғалысы бойынша) . Айдың соңында барлық жауапты тұлғалар есепті бухгалтерияға тапсырады, онда тауарлардың, өнімдердің қозғалысы бойынша жиынтық ведомосін және №10, 11 журнал-ордерлерін толтырады.

1. 3. Қоғамдық тамақтанудағы бухгалтерлік есеп

Едәуір көлемде тауар тұтынатын сатып алушыларға тауарларды ірі партиялармен сату -
Келіп түскен тауарларға ҚҚС есептелінді - Дт Кт
Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарда негізгі материалды жауапты тұлға -
Сауда мекемесіндегі есеп объектісі -
Түсім -
Сенімхатқа қол қоятын лауазымды тұлғалар -
Тауарды кіріске алған кезде толтырылатын құжаттар -
Сауда мекемелерінің түрлері -
Қоғамдық тамақтану мекемелеріне жатады -
Тауарлардың қозғалысы мен қолда бары туралы есептеменің түрі -
Жоғары кластағы қоғамдық тамақтану мекемесіне жатады -
Сауда кәсіпорындарында негізгі материалды жауапты тұлға -
Жабдықтаушылардан тауарлар ҚҚС-сыз сату құнымен келіп түсті -

Дт Кт

Сатылған тауарларға ҚҚС есептелінді - Дт Кт
Сауда қызметкерлеріне еңбекақы есептелінді - Дт Кт
Келіп түскен тауарлар үшін жабдықтаушылармен есеп айырысты -

Дт Кт

Кассадағы сатудан түскен түсімге ҚҚС есептелінді - Дт Кт
Сауда кәсіпорындардан тұрғылықты халыққа тауарлар қозғалысы бойынша айналым
Сауда кәсіпорындарында өндірістік кәсіпорындарға қарағанда мына процесс болмайды -
Жабдықтаушылар қоймасынан тауарды алу үшін берілетін құжат -
Тауарды кіріске алу және есептен шығару бағасы -
Қоғамдық тамақтану мекемесіндегі негізгі нормативтік құжат -
Сатып алушыларға жөнелтілген тауарлардың сату құны бойынша шот ұсынылды - Дт Кт
Фискалды чектерге сәйкес тауарларды сатудан түскен түсім кассаға келіп түсті - Дт Кт
Сатып алушылардан тауарлар үшін төлемдер алынды - Дт Кт
Тауарларды жеткізу бойынша көлік қызметтері есепте көрсетілді-

Дт Кт

Сауда орнын жалдағаны үшін жалдық төлем есептелінді - Дт Кт
Сауда кәсіпорындарынан заңды тұлғаларға және жабдықтаушылардан сауда кәсіпорындарына тауарлар қозғалысы бойынша айналым -
Тауар иесінің басқа тұлғаларға тауарларды сатуға коммисиондық нысанмен босатылуы -
Тауарды консенгациялық әдіспен сататын тұлға -
Консингация шарты бойынша тауарларды сату үшін алған заңды немесе жеке тұлға -
Ақысыз алынған тауарлар кіріске алынды - Дт Кт
Сатып алу құны бойынша сатуға жөнелтілген тауарлар есептен

шығарылды - Дт Кт

1. 4. Саудадағы Бухгалтерлік есептің ерекшеліктері, бөлшек және көтерме саудадағы тауар есебі

Сауда кәсіпорындағы тауарларды сату, сатып алу, ауыстыру қызметтерімен айналысады, сонымен қатар сатып алушыларға қызмет көрсетуде тауарларды жеткізу, сақтау және сатуға дайындау процесстерін жүзеге асырады. Тауарларды таратудың үш сауда ұйымы айналысады:

Көтерме сауда
Жеке (бөлшек) сауда
Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары

Көтерме сауда - тауарларды ірі партиямен сату және оның бағасы бөлшек саудадан төмен.

Бөлшек сауда - тауарларды үлкен емес көлемінде тұтынушыға ұсыну.

Қоғамдық тамақтану кәсіпорындары - бұл кәсіпорындар өнім өндіру және бөлшек саудамен жұмысын ұйымдастырады. Сатып алынағн тауарлардың есебі 1330 шотында жүргізіледі. Бұлар - мүліктік активті шоттар. Сатып алынған тауарлардың құны өзіне: сатып алу құнын, баж салығын, комиссиондық марапатталуын, жабдықтаушыларға, делдал ұйымдарға төленетін төлемдерін, транспорттық дайындау шығындарын өзіндік құнына кіргізеді.

Тауардың сату бағасы - бұл тауарлардың сол бойынша ең соңғы тұтынушыларға сатылатын бағасы. Сату бағасының құрамына кіреді:

Сатып алынған құны
Акциз
Сауда үстемесі
ҚҚС

Тауарлардың бағалау жұмысын ұйымдастыру үшін 3 түрлі әдісі қолданылады (ФИФО, орташа алынған құн, арнайы сәйкестендіру құны) .

Бухгалтерлік сауда кәсіпорындарында бугалтерлік есепті ұйымдастырудың ерекшеліктері: оның есебі 1330 шотта жүргізіледі, бірақ арнайы субшоттар ашылады:

1330/1 - «БС кәсіпорындарының қоймадағы тауарлар»

1330/2 - «БС-да сату үшін алынған сатып алынған тауарлар»

1330/3 - «Тауарлардың үстеме бағасы»

1330/4 - «Тауарлардағы ҚҚС сомасы»

Осы баға бойынша тауарлар сатып алушыларға сатылады. Тауарлар сатылғаннан кейін тауар бағасы ҚҚС сомасынан тазартылады, яғни табыс сомасы шығарылады. Ол үшін ҚҚС сомасы қызылмен жазылады. ҚҚС жалпы тауарларына есептеледі де, тауар түскен және кірістелген кезде. Шешуге қойылған (шоттың дебеті) сомалары алып тасталғаннан кейін қалғаны бюджетке аударылады. 1330/3 және 1330/4 субшот тек тауарлардың сатылу құнын қалыптастыруға арналған, яғни көмекші қызмет атқарады және олардың дербес арналымы жоқ. Сонымен бухгалтерлік есепте тауарлардың сатылған кезеңі дүкеннің Бас кассасына ақшаның келіп түскен кезінен бастап Дт 1010 Кт 6010 деп жазылады, ҚҚС сомасына: Дт 1010 Кт 3130.

Шот корреспонденциясы: