ДББЖ MS SQL Server 2012 құралдарымен деректер базаларын құру және ДБ-мен жұмыс үшін клиенттік қосымшаны құру
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарағанды техникалық университеті
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ақпараттық есептеуіш жүйелер кафедрасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
КУРСТЫҚ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ЖОБА
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Деректер қорларының қосымшаларын жобалау пәні бойынша
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(пәннің атауы)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тақырыбы: ДББЖ MS SQL Server 2012 құралдарымен деректер базаларын құру және ДБ-мен жұмыс үшін клиенттік қосымшаны құру
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1 нұсқа
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қабылдаған:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
______________ аға оқытушы Саданова Б.М.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(баға) (аты-жөні)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
_____________________________ (қолы) (күні)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Комиссия мүшелері: Орындаған:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
______________________ ИС-18-1 тобы ст. Абдужапарова Ш.И.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(қолы, аты-жөні) (аты-жөні)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
______________________ ___________________________
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(қолы, аты-жөні) (қолы) (күні)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарағанды 2021
ҚАРАҒАНДЫ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ақпараттық есептеу жүйелер кафедрасы
Бекітемін
Кафедра меңгеруші
__________Калинин А.А.
___ _________ 2021 ж.
№ 8 ТАПСЫРМА
Деректер қорларының қосымшаларын жобалау
пәні бойынша курстық жоба
Студент Абдужапарова Ш.И..ТОБЫ ИС-18-1.
Жобаның тақырыбы: ДББЖ MS SQL Server 2012 құралдарымен деректер базаларын құру және ДБ-мен жұмыс үшін клиенттік қосымшаны құру
Кіріс мәліметтер: № 8 нұсқа Сақтандыру ішкі жүйесі. КЖ орындауға арналған әдістемелік нұсқаулық.
№
Түсініктеме хаттың мазмұны
Орындалу мерзімі
Мүмкін көлемі
1
Жобалауға тапсырма
11.03.21
1 бет
2
ДБ жобалау сатылары
25.03.21
1 бет
3
Пән аймағының сипатталуы
25.03.21
3 бет
4
Даталогиялық моделді құру
08.04.21
6 бет
5
Деректер базасын құру
08.04.21
1 бет
6
Деректер базасын жүргізу
10.04.21
2 бет
№
Графикалық бөлімінің мазмұны
Орындау уақыты
Парақтың көлімі
Формат
1.
ER-диаграмма тіліндегі ДБ инфологиялық үлгісі
19.04.21
1
А4
2.
Кесте-байланыс тіліндегі ДБ инфологиялық үлгісі
19.04.21
1
А4
Әдебиеттер тізімі:
Базы данных. Проектирование, реализация и сопровождение. Теория и практика. 3-е издание.: Пер. с англ. - М.: Издательский дом Вильямс, 2013. - 1440 с.: ил.
Базы данных. Проектирование, реализация и сопровождение. Теория и практика. 3-е издание.: Пер. с англ. - М.: Издательский дом Вильямс, 2013. - 1440 с.: ил.
Тапсырманы алу күні: 27.01.2021ж., жобаны қорғау күні 22.04.2021ж.
Жобаның жетекшісі: аға оқытушыСаданова Б.М.
Тапсырманы орындауға алды: Абдужапарова Ш.И.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе4
1Жобалауға тапсырма6
2ДБ жобалау сатылары7
2.1 Пән аймағының сипатталуы7
2.2 Ақпараттық ағындар талдауы10
2.3 Инфологилық модельді құру11
2.3.1 Мәнді қалыпқа келтіру процедурасы15
2.4 Даталогиялық модельді құру18
2.5 ДБ жүзеге асыру бағдарламалық және техникалық құралдардын таңдау23
3 Деректер базасын құру24
3.1 ДБ жобасы құрылымын сипаттау24
3.2 ДБ кесте қасиеттерін сипаттау24
3.3 ДБ кестелері арасындағы қатынастар мен деректердің тұтастық шарттарын анықтау27
3.4 Сақталған процедуралардың сипаттамасы29
4 Деректер базасын жүргізу31
4.1 Тұтынушы мәзірі (меню)31
4.2 Формалар деректер базасы параметрлерін өзгерту, көру, жою, қосу құралдары ретінде33
4.3 Деректер базасына сұраулар құру33
4.4 Есеп беруді құру36
4.5 Анықтама жүйесі37
Қорытынды38
Қолданылған әдебиеттер тізімі:39
КІРІСПЕ
Ұсынылған жоба Деректер қорларының қосымшаларын жобалау пәні бойынша, экологиялық қордың жұмысын автоматтандырылған жүйе арқылы жүзеге асыру туралы мағлұматтардан тұрады.
Автоматтандырылған жүйелерді қолданысқа енгізу қазіргі таңда аса өзекті болып табылады, себебі жүйелік технологиялар экологиялық қордың жұмысшыларының орасан зор ақпаратпен айналысу, жұмыс істеу барысындағы қордың күрделі есебін, сақталуын және жүйелеуін ұйымдастырып, бір арнаға тоғыстыра отырып, қызметін айтарлықтай жеңілдетуге, ең бастысы уақытты ұтымды пайдалануға мүмкіндік беретіні сөзсіз.
Әкімші немесе бас есепші болсын қорға тіркелген азамат пен азаматшалардың тізімін жүргізу, есепке алу және тағы басқаларын ақпараттық жүйе (АЖ) бойынша көптеген мәліметтер алу, сонымен қатар, тер төгетін еңбекті көп қажет ететін әртүрлі мөлшерлемелерді, қауіптілік класстарын ескеру кезінде жиі кездесетін қателердің пайда болуын автоматтандырылған жүйе арқылы азайтуға септігін тигізеді.
"Сақтандыру" АЖ практикалық іске асыратын арнайы құралдар: Microsoft SQL Server 2012, Delphi 7 көмегімен жүзеге асыруға болады.
Delphi (Delphi, оқылуы ˈdɘlˌfi: ) - бұл императивті, құрылымдалған, объектіге бағытталған, қатты статикалық терілген айнымалылары бар жоғары деңгейлі бағдарламалау тілі. Қолданудың негізгі саласы - қолданбалы бағдарламалық жасақтаманы жазу.
Бұл бағдарламалау тілі Object Pascal тілінің диалектісі болып табылады. Бастапқыда Object Pascal 1986 жылы Apple-де Ларри Теслер тобы жасаған аздап өзгеше тілге қатысты. Алайда Delphi 7-ден бастап Borland ресми құжаттарында Delphi атауы бұрын Object Pascal деп аталған тілге қатысты қолданылған.
Бастапқыда Delphi ортасы тек Microsoft Windows қосымшаларын жасауға арналған, содан кейін Linux платформаларына арналған нұсқа (Kylix сауда белгісімен) енгізілді, дегенмен 2002 жылы Kylix 3 шыққаннан кейін оның дамуы тоқтатылды және көп ұзамай ол Microsoft .NET қолдауы жарияланғанын жариялады, ол өз кезегінде Delphi 2007 шығарылуымен тоқтатылды.
Қазіргі уақытта Windows үшін 32 және 64 биттік бағдарламаларды әзірлеумен қатар, Apple Mac OS X (Embarcadero Delphi XE2 бастап), iOS (тренажерды қосқанда, өзінің компиляторы арқылы XE4-тен бастап) қосымшаларын құру мүмкіндігі , Google Android (Delphi XE5 бастап) және Linux Server x64 (10.2 Токиодан бастап).
Жобалауға тапсырма
Бұл курстық жобада Сақтандыру тақырыбы бойынша деректер базасын құру қажетпін. Деректер базасына сәйкес мынадай объектілер мен атрибуттар құрдым:
- Сақтандырушылар сақтандырушының коды, Т. А. Ә., СТН, шарт сомасынан % сыйақы;
- Сақтандыру түрлері сақтандыру түрінің коды, атауы;
- Сақтандыру объектілері объектінің коды, атауы;
- Аудандар аудан коды, атауы;
- Клиент СТН, клиенттің аты-жөні, клиенттің белгісі заңды жеке тұлға, аудан коды, клиенттің мекен-жайы, телефоны, клиенттің жеке шоты, банк коды;
- Шарттың №, жасалған күні, Клиенттің коды, шарттың қолданылу мерзімі, сақтандыру түрінің коды, сақтандырушының коды, сақтандыру объектісінің коды, объектілер саны, объектінің қысқаша сипаттамасы, шарт бойынша сақтандыру сомасы, айлық жарнаның мөлшері, жинақталған сома;
- Банктер Банктің коды, Атауы, мекенжайы;
- Клиенттің коды, Шарттың№, айы, жылы, сомасы, банктің коды;
Осы объектілерге сәйкес сұраулар, сақталған процедуралар, есептер құрдым.
SQL server ДҚБЖ арнайы серверлерде немесе бұлтта реляциялық (кестелік) дерекқорларды құру, орналастыру, сақтау және басқару үшін қолданылады. Олардың жұмысының негізгі артықшылықтары:
- ДҚБЖ сенімді клиент - серверлік сәулетімен қамтамасыз етілген деректерге жоғары жылдамдықты қол жеткізу;
SQL бағдарламалау тілінің түсінікті құрылымына байланысты жұмыс пен басқарудың қарапайымдылығы;
ДБ - да ақпаратты сақтау қауіпсіздігі - деректерді шифрлау және резервтік көшіру мүмкіндігінің арқасында.
SQL server дерекқор серверінің ерекшелігі транзакциялық деректерді өңдеу болып табылады. Бұл ДҚБЖ-дан әрбір сұраныс бойынша ақпараттың аз мөлшері өңделетінін және сақталатынын білдіреді.
SQL server қолдану әртүрлі бизнес мәселелерін шешуді автоматтандыруға, онлайн режимінде деректерді талдауды қолдауға, ДҚБЖ ресурстарының бағытын бақылауға, транзакцияларды басқаруға (деректерді өңдеу операциялары) мүмкіндік береді.
Сақтандыру деректер базасына арналған клиенттік мәзірді құрдым. Клиенттік мәзірді құру үшін delphi7 бағдарламасын пайдаландым. Клиенттік бағдарламаны өзімнің деректер базама жалғап, деректерді тікелей көруге мүмкіндік жасадым.
2. ДБ жобалау сатылары
2.1. Пәндік облыстың сипаттамасы
Деректер базасын жобалау кезеңдері:
Тұжырымдамалық жобалау - деректерге қойылатын талаптарды жинау, талдау және редакциялау.
Ол үшін келесі іс-шаралар жүзеге асырылады:
пәндік саланы зерттеу, оның ақпараттық құрылымын зерттеу;
барлық фрагменттерді сәйкестендіру, олардың әрқайсысы пайдаланушының көрінісі, ақпараттық объектілер және олардың арасындағы байланыстармен сипатталады, ақпараттық объектілер үстіндегі процестер;
барлық көзқарастарды модельдеу және интеграциялау.
Осы кезеңнің соңында біз мәліметтер қорының құрылымына инвариантты болатын тұжырымдамалық модель аламыз. Ол көбінесе тұлға-қатынас моделі ретінде ұсынылады.
2. Логикалық жобалау - деректерге қойылатын талаптарды мәліметтер құрылымына айналдыру. Нәтижесінде біз мәліметтер базасының және қолданбалы бағдарламалардың сипаттамаларының ДББЖ-ға бағытталған құрылымын аламыз. Бұл кезеңде мәліметтер базасы әртүрлі ДББЖ-ға қатысты модельденеді және модельдерге салыстырмалы талдау жүргізіледі.
3. Физикалық жобалау - деректерді сақтаудың ерекшеліктерін, қол жеткізу әдістерін және т.б. анықтау.
Курстық жобаның пәндік облысы ақпараттық жүйені есепке алу автоматизациясы үшін экологиялық қорды жүзеге асыру. Сақтандыру ұйымдардың тізімін сақтау және оны іздеген кезде оңай табуға арналған деректер базасын құру. Сақтандыру пайдаланушының РНН, рұқсат нөмірлерін сақтау. Сақтандыру бірнеше банк кодтары, тарифтар, төлемдер мәлеметтерін сақтау керек.
Страховщики
Виды страхования
Объекты страхования
Районы
Клиент
Договора
Банки
Перечисления
Сақтандыру сақталған атрибут әрқайсысы келесі параметрлермен сипатталады:
- Сақтандырушылар сақтандырушының коды, Т. А. Ә., СТН, шарт сомасынан % сыйақы;
- Сақтандыру түрлері сақтандыру түрінің коды, атауы;
- Сақтандыру объектілері объектінің коды, атауы;
- Аудандар аудан коды, атауы;
- Клиент СТН, клиенттің аты-жөні, клиенттің белгісі заңды жеке тұлға, аудан коды, клиенттің мекен-жайы, телефоны, клиенттің жеке шоты, банк коды;
- Шарттың №, жасалған күні, Клиенттің коды, шарттың қолданылу мерзімі, сақтандыру түрінің коды, сақтандырушының коды, сақтандыру объектісінің коды, объектілер саны, объектінің қысқаша сипаттамасы, шарт бойынша сақтандыру сомасы, айлық жарнаның мөлшері, жинақталған сома;
- Банктер Банктің коды, Атауы, мекенжайы;
- Клиенттің коды, Шарттың№, айы, жылы, сомасы, банктің коды;Осы ақпараттық жүйемен келесі қолданушылар тобы қолдана алады:
есепші (бухгалтер);
әкімші (администратор).
Жүйемен жұмыс істеген кезде есепші келесі есептерді шеше білу керек:
қоршаған орта мен табиғат ресурстарын пайдаланғаны үшін төлем мөлшері мен қоршаған ортаға келтірілген зиян арасындағы айырмашылық;
қолданыстағы есепке алу жүйесінде табиғи ресурстарды пайдалану аймағының активтері туралы сенімді деректердің көшірмесін жасау;
3)кәсіпорында бухгалтерлік есепті ұйымдастыру Сақтандыру қызметті ескере отырып, қызметкерлерді материалдық ынталандыру аспектілерін де ескеруі;
4) Сақтандыру пайдаланушылардың тіркелген банктары, банк кодтарының тізімін алу;
5)салық комитетінен келген салықтардың төлемін жүргізу.
Әкімші келесі есептерді шешуге мүмкіндігі болуы керек:
Сақтандыру әрбір қабылданған азаматтар мен азаматшалардың деректерін білу;
Сақтандыру пайдаланушылардың рұқсат нөмірлерін, рұқсаттың қолданылу мерзімін тізімдерін ескеру;
2.2. Ақпараттық ағындарды талдау
Жобалау процесінде жасалған барлық объектілер кіріс және шығыс болып бөлінеді. Субъектілер кіріс болып табылады, оларды өз кезегінде шартты түрде тұрақты және жедел деп бөлуге болады.
Шартты түрде тұрақты:
- Сақтандырушылар сақтандырушының коды, Т. А. Ә., СТН, шарт сомасынан % сыйақы;
- Сақтандыру түрлері сақтандыру түрінің коды, атауы;
- Сақтандыру объектілері объектінің коды, атауы;
- Аудандар аудан коды, атауы;
- Клиент СТН, клиенттің аты-жөні, клиенттің белгісі заңды жеке тұлға, аудан коды, клиенттің мекен-жайы, телефоны, клиенттің жеке шоты, банк коды;
- Шарттың №, жасалған күні, Клиенттің коды, шарттың қолданылу мерзімі, сақтандыру түрінің коды, сақтандырушының коды, сақтандыру объектісінің коды, объектілер саны, объектінің қысқаша сипаттамасы, шарт бойынша сақтандыру сомасы, айлық жарнаның мөлшері, жинақталған сома;
- Банктер Банктің коды, Атауы, мекенжайы;
- Клиенттің коды, Шарттың№, айы, жылы, сомасы, банктің коды; Бұл жүйенің шығыс деректері:
Сұраулар:
1. Клиенттің "i-ші" барлық шарттары
2. Ағымдағы жылы сақтандырудың әрбір түрі бойынша қандай сомаға шарттар жасалды
3. Клиенттер тізімі-заңды тұлға.атауында сөз кездесетін адамдар" ...
4. "I-ші" сақтандырушының кірістер тізімі (Шарттың№, шарттың сомасы, % сыйақы, сыйақы сомасы)
5. "I-ші" күні шарт жасасқан клиенттерге қызмет көрсететін банктердің тізімі
Есеп беру:
1. "I-ші" айда сақтандыру мерзімі аяқталатын шарттардың тізімі
2. Ағымдағы айда ақша қаражатының түсуі туралы қаржылық есеп
3. "I-ші" шарт
2.3. Инфологиялық модель құру
Пәндік аймақтың инфологиялық (тұжырымдамалық) моделі - бұл пәндік облыстың құрылымы мен динамикасын, пайдаланушының ақпараттық қажеттіліктерінің сипатын пайдаланушыға түсінікті және мәліметтер базасын жүзеге асыруға тәуелді емес шарттармен сипаттау. Бұл сипаттама мыналар арқылы көрінеді: субъектілер, субъектілердің атрибуттары және субъектілер арасындағы қатынастар.
Тұжырымдамалық модель техникалық детальдармен күрделі емес, екі жақты түсініктемелерге жол бермеуі керек және мақсатты ДББЖ типі, қолданылатын бағдарламалау тілдері, таңдалған есептеу платформасының типі сияқты мәліметтер базасын енгізу бөлшектеріне тәуелді емес, физикалық іске асырудың кез келген басқа ерекшеліктері сияқты. Қордың тұжырымдамалық деректер моделі мәліметтер қорын жобалаудың логикалық кезеңі үшін ақпарат көзі болып табылады.
Кесте - 2.3.1. Сақтандырушылар кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Сақтандырушылар
Өзекше типі
ассоциация
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
Сақтандырушылар коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Т. А. Ә.
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
шарт сомасынан % сыйақы
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
РНН
кілттік
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.2. Сақтандыру түрлері кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Сақтандыру түрлері
Өзекше типі
ассоциация
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
сақтандыру түрінің коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
атауы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.3. Сақтандыру объектілері кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Сақтандыру объектілері
Өзекше типі
ассоцация
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
объектінің коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
атауы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.4. Аудан кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Аудан
Өзекше типі
белгілеу
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
Аудан коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
атауы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.5. Клиент кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Клиент
Өзекше типі
стержень
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
клиенттің СТН
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Клиенттің Т. А. Ә.
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
клиенттің белгісі заңды
суреттеу
қарапайым
бірмағыналы
Басты
жеке тұлға
суреттеу
қарапайым
бірмағыналы
Басты
аудан коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
клиенттің мекенжайы
суреттеу
қарапайым
бірмағыналы
Басты
телефоны
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Клиенттің дербес шоты
суреттеу
қарапайым
бірмағыналы
Басты
банк коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Клиенттің дербес шоты
суреттеу
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.6. Банктер кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Банктер
Өзекше типі
стержень
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
банк коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Атауы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
мекенжайы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.7. Аударымдар кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Аударымдар
Өзекше типі
сипаттау
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
Клиенттің коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Шарттың№
кілттік
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
айы, жылы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
сомасы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
банктің коды
кілттік
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Енді мәліметтер базасының негізгі нысандарын анықтағаннан кейін, жобаланған мәліметтер базасының графикалық диаграммасын құра аламыз. ER диаграммасы арқылы құрастырылған инфологиялық модель сурет 1 көрсетілген. Онда нысандар тіктөртбұрышпен, ассоциациялар - ромбтар немесе алтыбұрыштар, атрибуттар - сопақша, ал олардың арасындағы байланыстар бағытталмаған шеттермен бейнеленген, олардың үстінде байланыс дәрежесі (1 немесе көп сөзін ауыстыратын сөз) және қажетті түсініктеме.
Сурет 1 - Сақтандыру деректер базасының инфологиялық моделі
2.3.1 Мәнді қалыпқа келтіру процедурасы
Реляциялық мәліметтер базасын жобалау проблемасы мәліметтер базасы қандай қатынастардан тұруы керек және осы қатынастардың қандай атрибуттары болуы керек екендігі туралы негізделген шешімдер қабылдау болып табылады. Деректер базасының дұрыс жасалмаған схемасы деректерді қосу, жою және өзгерту операцияларындағы ауытқуларға әкелуі мүмкін.
Классикалық тәсілде барлық жобалау процесі реляциялық деректер моделі тұрғысынан қатынастардың қанағаттанарлық жиынтығына дәйекті жуықтау әдісімен жүзеге асырылады.
Нормалдау дегеніміз - деректерді қосу, өзгерту, жою, оларға белгілі бір ережелерге сәйкес кілттер беру және барлық функционалдық тәуелділіктерді анықтау кезінде жақсы қасиеттері бар композициялардың немесе алғашқы қатынастардың ыдырауының кезең-кезеңімен қалпына келетін процесі.
Реляциялық мәліметтер қорының теориясында әдетте 5 қалыпты форма және Бойс-Кодд қалыпты формасы бар. Мәліметтер қорының кестелерінің әрқайсысы бір немесе бірнеше қалыпты формада болуы мүмкін.
Сақтандыру мәліметтер базасының кестелері қандай қалыпты нысандарда орналасқандығын көрсетеді.
Кесте - 2.3.11.
Өзекше атауы
Сақтандырушылар
Атрибут атауы
сақтандырушының коды
алғашқы кілт
Аты-жөні
СТН
Функционалдық тәуелділік:
сақтандырушының коды- СТН.
сақтандырушының коды- Аты-жөні
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
Кесте - 2.3.12.
Өзекше атауы
сақтандыру объектілері
Объектінің коды
Алғашқы кілт
атауы
Функционалдық тәуелділік:
Объектінің коды - атауы
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кесте - 2.3.13.
Кесте 4
Өзекше атауы
Клиент
клиенттің СТН
Алғашқы кілт
Аты-жөні
клиенттің атауы
клиенттің белгісі заңдыжеке тұлға
клиенттің мекенжайы
телефоны
клиенттің жеке шоты
банктің коды
Функционалдық тәуелділік:
клиенттің СТН - Аты-жөні.
клиенттің СТН - клиенттің атауы.
клиенттің СТН - клиенттің белгісі заңдыжеке тұлға.
клиенттің СТН - клиенттің мекенжайы.
клиенттің СТН- телефоны
клиенттің СТН- клиенттің жеке шоты
клиенттің СТН - банктің коды
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
Кесте - 2.3.14.
Мән аты
аудандар
Атрибут атауы
Алғашқы кілт
аудан коды
Алғашқы кілт
Атауы
Функционалдық тәуелділік:
аудан коды - Атауы
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
Кесте - 2.3.15.
Кесте 6
Өзекше атауы
Шарттар
Атрибут атауы
Атрибут құрамы
Шарттың№
Алғашқы кілт
Клиенттің коды
шарттың қолданылу мерзімі
сақтандыру түрінің коды
сақтандырушының коды,
сақтандыру объектісінің коды
объектілер саны
объектінің қысқаша сипаттамасы
шарт бойынша сақтандыру сомасы
айлық жарнаның мөлшері
жинақталған сома
Функционалдық тәуелділік:
Шарттың№ - Клиенттің коды
Шарттың№- шарттың қолданылу мерзімі
Шарттың№- сақтандыру түрінің коды
Шарттың№- сақтандырушының коды,
Шарттың№- сақтандыру объектісінің коды
Шарттың№- объектілер саны
Шарттың№- объектінің қысқаша сипаттамасы
Шарттың№- шарт бойынша сақтандыру сомасы
Шарттың№- айлық жарнаның мөлшері
Шарттың№-жинақталған сома
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қалыпты форма: 3НФ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кесте - 2.3.16.
Кесте 7
Өзекше атауы
Банктер
Атрибут атауы
Банктің коды
Алғашқы кілт
Атауы
мекенжайы
Функционалдық тәуелділік:
телефон№ - сұхбаттасушы телефон№
телефон№-сеанстың басталу уақыты
телефон№- сеанстың үзілу уақыты
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
Кесте - 2.3.17.
Кесте 8
Өзекше атауы
аударымдар
Атрибут атауы
Клиенттің коды
Алғашқы кілт
Шарттың№
сомасы
банктің коды
Функционалдық тәуелділік:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
клиенттің коды Шарттың№
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
клиенттің коды - сомасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
клиенттің коды банктің коды
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қалыпты форма: 3НФ
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
2.4. Даталогиялық модель құру
Даталогиялық модельді, деректердің ДББЖ-ға бағытталған сипаттамасын құру үшін мәліметтер типін, оның ұзындығын, индекстерін және бұрын сипатталған объектілердің физикалық көрінісінің шектеулерін анықтау қажет.
Логикалық (даталогиялық) жобалау - нақты деректер моделі негізінде мәліметтер қорының схемасын құру, мысалы, реляциялық деректер моделі. Мәліметтердің реляциялық моделі үшін даталогиялық модель дегеніміз, әдетте бастапқы кілттерді, сонымен қатар сыртқы кілттер болып табылатын қатынастар арасындағы қатынастарды көрсететін қатынас схемаларының жиынтығы.
Кесте-2.4.1. Телефон кестесінің даталогиялық моделі
Мән аты
Сақтандырушылар
Атрибут аты
Мәндер типі
Ұзындығы
Кілтті жол (иәжоқ, егер иә болса,онда сыртқы немесе ішкі кілт па екенін көрсету)
Индекстелген жол (иәжоқ, егер иә болса, онда индекстін типін көрсету)
Міндетті жол (иәжоқ)
Домен шектеуі (шектеуге шарттар)
Үнсізделген мән
Сақтандырушылар коды
Int
3
Сыртқы кілт
Иә, кластерленген
жоқ
Тек бүтін сандарды қабылдайды
жоқ
Т. А. Ә.
nchar
50
Жоқ
Иә, кластерленген
жоқ
Тек әріптерді қабылдайды
жоқ
шарт сомасынан % сыйақы
Float
2 ...
Жоқ
Иә, кластерленген
жоқ
Тек бүтін сандарды қабылдайды
жоқ
РНН
Int
12
Жоқ
Иә, кластерленген
жоқ
Тек бүтін сандарды қабылдайды
жоқ
Кесте-2.4.2. Абонент кестесінің даталогиялық моделі
Мән аты
Сақтандыру түрлері
Атрибут аты
Мәндер типі
Ұзындығы
Кілтті жол (иәжоқ, егер иә болса,онда сыртқы немесе ішкі кілт па екенін көрсету)
Индекстелген жол (иәжоқ, егер иә болса, онда индекстін типін көрсету)
Міндетті жол (иәжоқ)
Домен шектеуі (шектеуге шарттар)
Үнсізделген мән
сақтандыру түрінің коды
Int
8
Сыртқы кілт
Ішкі кілт
Иә, кластерленген
жоқ
Тек бүтін сандарды қабылдайды
жоқ
атауы
nchar
50
Жоқ
Иә, кластерленген
жоқ
Тек әріптерді қабылдайды
жоқ
Кесте-2.4.3. Сақтандыру объектілері кестесінің даталогиялық моделі
Мән аты
Сақтандыру объектілері
Атрибут аты
Мәндер типі
Ұзындығы
Кілтті жол (иәжоқ, егер иә болса,онда сыртқы немесе ішкі кілт па екенін көрсету)
Индекстелген жол (иәжоқ, егер иә болса, онда индекстін типін көрсету)
Міндетті жол (иәжоқ)
Домен шектеуі (шектеуге шарттар)
Үнсізделген мән
объектінің коды
Int
3
Сыртқы кілт
Иә, кластерленген
жоқ
Тек бүтін сандарды қабылдайды
жоқ
атауы
Int
4
Жоқ
Иә, кластерленген
жоқ
Тек әріптерді қабылдайды
жоқ
Кесте-2.4.4. Аудан кестесінің даталогиялық моделі
Мән аты
Аудан
Атрибут аты
Мәндер типі
Ұзындығы
Кілтті жол (иәжоқ, егер иә болса,онда сыртқы немесе ішкі кілт па екенін көрсету)
Индекстелген жол (иәжоқ, егер иә болса, онда индекстін типін көрсету)
Міндетті жол (иәжоқ)
Домен шектеуі (шектеуге шарттар)
Үнсізделген мән
Аудан коды
Int
4
Сыртқы кілт
Иә, кластерленген
жоқ
жоқ
жоқ
Атауы
nchar
50
Жоқ
Иә, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарағанды техникалық университеті
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ақпараттық есептеуіш жүйелер кафедрасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
КУРСТЫҚ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ЖОБА
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Деректер қорларының қосымшаларын жобалау пәні бойынша
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(пәннің атауы)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тақырыбы: ДББЖ MS SQL Server 2012 құралдарымен деректер базаларын құру және ДБ-мен жұмыс үшін клиенттік қосымшаны құру
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1 нұсқа
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қабылдаған:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
______________ аға оқытушы Саданова Б.М.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(баға) (аты-жөні)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
_____________________________ (қолы) (күні)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Комиссия мүшелері: Орындаған:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
______________________ ИС-18-1 тобы ст. Абдужапарова Ш.И.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(қолы, аты-жөні) (аты-жөні)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
______________________ ___________________________
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(қолы, аты-жөні) (қолы) (күні)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарағанды 2021
ҚАРАҒАНДЫ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ақпараттық есептеу жүйелер кафедрасы
Бекітемін
Кафедра меңгеруші
__________Калинин А.А.
___ _________ 2021 ж.
№ 8 ТАПСЫРМА
Деректер қорларының қосымшаларын жобалау
пәні бойынша курстық жоба
Студент Абдужапарова Ш.И..ТОБЫ ИС-18-1.
Жобаның тақырыбы: ДББЖ MS SQL Server 2012 құралдарымен деректер базаларын құру және ДБ-мен жұмыс үшін клиенттік қосымшаны құру
Кіріс мәліметтер: № 8 нұсқа Сақтандыру ішкі жүйесі. КЖ орындауға арналған әдістемелік нұсқаулық.
№
Түсініктеме хаттың мазмұны
Орындалу мерзімі
Мүмкін көлемі
1
Жобалауға тапсырма
11.03.21
1 бет
2
ДБ жобалау сатылары
25.03.21
1 бет
3
Пән аймағының сипатталуы
25.03.21
3 бет
4
Даталогиялық моделді құру
08.04.21
6 бет
5
Деректер базасын құру
08.04.21
1 бет
6
Деректер базасын жүргізу
10.04.21
2 бет
№
Графикалық бөлімінің мазмұны
Орындау уақыты
Парақтың көлімі
Формат
1.
ER-диаграмма тіліндегі ДБ инфологиялық үлгісі
19.04.21
1
А4
2.
Кесте-байланыс тіліндегі ДБ инфологиялық үлгісі
19.04.21
1
А4
Әдебиеттер тізімі:
Базы данных. Проектирование, реализация и сопровождение. Теория и практика. 3-е издание.: Пер. с англ. - М.: Издательский дом Вильямс, 2013. - 1440 с.: ил.
Базы данных. Проектирование, реализация и сопровождение. Теория и практика. 3-е издание.: Пер. с англ. - М.: Издательский дом Вильямс, 2013. - 1440 с.: ил.
Тапсырманы алу күні: 27.01.2021ж., жобаны қорғау күні 22.04.2021ж.
Жобаның жетекшісі: аға оқытушыСаданова Б.М.
Тапсырманы орындауға алды: Абдужапарова Ш.И.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе4
1Жобалауға тапсырма6
2ДБ жобалау сатылары7
2.1 Пән аймағының сипатталуы7
2.2 Ақпараттық ағындар талдауы10
2.3 Инфологилық модельді құру11
2.3.1 Мәнді қалыпқа келтіру процедурасы15
2.4 Даталогиялық модельді құру18
2.5 ДБ жүзеге асыру бағдарламалық және техникалық құралдардын таңдау23
3 Деректер базасын құру24
3.1 ДБ жобасы құрылымын сипаттау24
3.2 ДБ кесте қасиеттерін сипаттау24
3.3 ДБ кестелері арасындағы қатынастар мен деректердің тұтастық шарттарын анықтау27
3.4 Сақталған процедуралардың сипаттамасы29
4 Деректер базасын жүргізу31
4.1 Тұтынушы мәзірі (меню)31
4.2 Формалар деректер базасы параметрлерін өзгерту, көру, жою, қосу құралдары ретінде33
4.3 Деректер базасына сұраулар құру33
4.4 Есеп беруді құру36
4.5 Анықтама жүйесі37
Қорытынды38
Қолданылған әдебиеттер тізімі:39
КІРІСПЕ
Ұсынылған жоба Деректер қорларының қосымшаларын жобалау пәні бойынша, экологиялық қордың жұмысын автоматтандырылған жүйе арқылы жүзеге асыру туралы мағлұматтардан тұрады.
Автоматтандырылған жүйелерді қолданысқа енгізу қазіргі таңда аса өзекті болып табылады, себебі жүйелік технологиялар экологиялық қордың жұмысшыларының орасан зор ақпаратпен айналысу, жұмыс істеу барысындағы қордың күрделі есебін, сақталуын және жүйелеуін ұйымдастырып, бір арнаға тоғыстыра отырып, қызметін айтарлықтай жеңілдетуге, ең бастысы уақытты ұтымды пайдалануға мүмкіндік беретіні сөзсіз.
Әкімші немесе бас есепші болсын қорға тіркелген азамат пен азаматшалардың тізімін жүргізу, есепке алу және тағы басқаларын ақпараттық жүйе (АЖ) бойынша көптеген мәліметтер алу, сонымен қатар, тер төгетін еңбекті көп қажет ететін әртүрлі мөлшерлемелерді, қауіптілік класстарын ескеру кезінде жиі кездесетін қателердің пайда болуын автоматтандырылған жүйе арқылы азайтуға септігін тигізеді.
"Сақтандыру" АЖ практикалық іске асыратын арнайы құралдар: Microsoft SQL Server 2012, Delphi 7 көмегімен жүзеге асыруға болады.
Delphi (Delphi, оқылуы ˈdɘlˌfi: ) - бұл императивті, құрылымдалған, объектіге бағытталған, қатты статикалық терілген айнымалылары бар жоғары деңгейлі бағдарламалау тілі. Қолданудың негізгі саласы - қолданбалы бағдарламалық жасақтаманы жазу.
Бұл бағдарламалау тілі Object Pascal тілінің диалектісі болып табылады. Бастапқыда Object Pascal 1986 жылы Apple-де Ларри Теслер тобы жасаған аздап өзгеше тілге қатысты. Алайда Delphi 7-ден бастап Borland ресми құжаттарында Delphi атауы бұрын Object Pascal деп аталған тілге қатысты қолданылған.
Бастапқыда Delphi ортасы тек Microsoft Windows қосымшаларын жасауға арналған, содан кейін Linux платформаларына арналған нұсқа (Kylix сауда белгісімен) енгізілді, дегенмен 2002 жылы Kylix 3 шыққаннан кейін оның дамуы тоқтатылды және көп ұзамай ол Microsoft .NET қолдауы жарияланғанын жариялады, ол өз кезегінде Delphi 2007 шығарылуымен тоқтатылды.
Қазіргі уақытта Windows үшін 32 және 64 биттік бағдарламаларды әзірлеумен қатар, Apple Mac OS X (Embarcadero Delphi XE2 бастап), iOS (тренажерды қосқанда, өзінің компиляторы арқылы XE4-тен бастап) қосымшаларын құру мүмкіндігі , Google Android (Delphi XE5 бастап) және Linux Server x64 (10.2 Токиодан бастап).
Жобалауға тапсырма
Бұл курстық жобада Сақтандыру тақырыбы бойынша деректер базасын құру қажетпін. Деректер базасына сәйкес мынадай объектілер мен атрибуттар құрдым:
- Сақтандырушылар сақтандырушының коды, Т. А. Ә., СТН, шарт сомасынан % сыйақы;
- Сақтандыру түрлері сақтандыру түрінің коды, атауы;
- Сақтандыру объектілері объектінің коды, атауы;
- Аудандар аудан коды, атауы;
- Клиент СТН, клиенттің аты-жөні, клиенттің белгісі заңды жеке тұлға, аудан коды, клиенттің мекен-жайы, телефоны, клиенттің жеке шоты, банк коды;
- Шарттың №, жасалған күні, Клиенттің коды, шарттың қолданылу мерзімі, сақтандыру түрінің коды, сақтандырушының коды, сақтандыру объектісінің коды, объектілер саны, объектінің қысқаша сипаттамасы, шарт бойынша сақтандыру сомасы, айлық жарнаның мөлшері, жинақталған сома;
- Банктер Банктің коды, Атауы, мекенжайы;
- Клиенттің коды, Шарттың№, айы, жылы, сомасы, банктің коды;
Осы объектілерге сәйкес сұраулар, сақталған процедуралар, есептер құрдым.
SQL server ДҚБЖ арнайы серверлерде немесе бұлтта реляциялық (кестелік) дерекқорларды құру, орналастыру, сақтау және басқару үшін қолданылады. Олардың жұмысының негізгі артықшылықтары:
- ДҚБЖ сенімді клиент - серверлік сәулетімен қамтамасыз етілген деректерге жоғары жылдамдықты қол жеткізу;
SQL бағдарламалау тілінің түсінікті құрылымына байланысты жұмыс пен басқарудың қарапайымдылығы;
ДБ - да ақпаратты сақтау қауіпсіздігі - деректерді шифрлау және резервтік көшіру мүмкіндігінің арқасында.
SQL server дерекқор серверінің ерекшелігі транзакциялық деректерді өңдеу болып табылады. Бұл ДҚБЖ-дан әрбір сұраныс бойынша ақпараттың аз мөлшері өңделетінін және сақталатынын білдіреді.
SQL server қолдану әртүрлі бизнес мәселелерін шешуді автоматтандыруға, онлайн режимінде деректерді талдауды қолдауға, ДҚБЖ ресурстарының бағытын бақылауға, транзакцияларды басқаруға (деректерді өңдеу операциялары) мүмкіндік береді.
Сақтандыру деректер базасына арналған клиенттік мәзірді құрдым. Клиенттік мәзірді құру үшін delphi7 бағдарламасын пайдаландым. Клиенттік бағдарламаны өзімнің деректер базама жалғап, деректерді тікелей көруге мүмкіндік жасадым.
2. ДБ жобалау сатылары
2.1. Пәндік облыстың сипаттамасы
Деректер базасын жобалау кезеңдері:
Тұжырымдамалық жобалау - деректерге қойылатын талаптарды жинау, талдау және редакциялау.
Ол үшін келесі іс-шаралар жүзеге асырылады:
пәндік саланы зерттеу, оның ақпараттық құрылымын зерттеу;
барлық фрагменттерді сәйкестендіру, олардың әрқайсысы пайдаланушының көрінісі, ақпараттық объектілер және олардың арасындағы байланыстармен сипатталады, ақпараттық объектілер үстіндегі процестер;
барлық көзқарастарды модельдеу және интеграциялау.
Осы кезеңнің соңында біз мәліметтер қорының құрылымына инвариантты болатын тұжырымдамалық модель аламыз. Ол көбінесе тұлға-қатынас моделі ретінде ұсынылады.
2. Логикалық жобалау - деректерге қойылатын талаптарды мәліметтер құрылымына айналдыру. Нәтижесінде біз мәліметтер базасының және қолданбалы бағдарламалардың сипаттамаларының ДББЖ-ға бағытталған құрылымын аламыз. Бұл кезеңде мәліметтер базасы әртүрлі ДББЖ-ға қатысты модельденеді және модельдерге салыстырмалы талдау жүргізіледі.
3. Физикалық жобалау - деректерді сақтаудың ерекшеліктерін, қол жеткізу әдістерін және т.б. анықтау.
Курстық жобаның пәндік облысы ақпараттық жүйені есепке алу автоматизациясы үшін экологиялық қорды жүзеге асыру. Сақтандыру ұйымдардың тізімін сақтау және оны іздеген кезде оңай табуға арналған деректер базасын құру. Сақтандыру пайдаланушының РНН, рұқсат нөмірлерін сақтау. Сақтандыру бірнеше банк кодтары, тарифтар, төлемдер мәлеметтерін сақтау керек.
Страховщики
Виды страхования
Объекты страхования
Районы
Клиент
Договора
Банки
Перечисления
Сақтандыру сақталған атрибут әрқайсысы келесі параметрлермен сипатталады:
- Сақтандырушылар сақтандырушының коды, Т. А. Ә., СТН, шарт сомасынан % сыйақы;
- Сақтандыру түрлері сақтандыру түрінің коды, атауы;
- Сақтандыру объектілері объектінің коды, атауы;
- Аудандар аудан коды, атауы;
- Клиент СТН, клиенттің аты-жөні, клиенттің белгісі заңды жеке тұлға, аудан коды, клиенттің мекен-жайы, телефоны, клиенттің жеке шоты, банк коды;
- Шарттың №, жасалған күні, Клиенттің коды, шарттың қолданылу мерзімі, сақтандыру түрінің коды, сақтандырушының коды, сақтандыру объектісінің коды, объектілер саны, объектінің қысқаша сипаттамасы, шарт бойынша сақтандыру сомасы, айлық жарнаның мөлшері, жинақталған сома;
- Банктер Банктің коды, Атауы, мекенжайы;
- Клиенттің коды, Шарттың№, айы, жылы, сомасы, банктің коды;Осы ақпараттық жүйемен келесі қолданушылар тобы қолдана алады:
есепші (бухгалтер);
әкімші (администратор).
Жүйемен жұмыс істеген кезде есепші келесі есептерді шеше білу керек:
қоршаған орта мен табиғат ресурстарын пайдаланғаны үшін төлем мөлшері мен қоршаған ортаға келтірілген зиян арасындағы айырмашылық;
қолданыстағы есепке алу жүйесінде табиғи ресурстарды пайдалану аймағының активтері туралы сенімді деректердің көшірмесін жасау;
3)кәсіпорында бухгалтерлік есепті ұйымдастыру Сақтандыру қызметті ескере отырып, қызметкерлерді материалдық ынталандыру аспектілерін де ескеруі;
4) Сақтандыру пайдаланушылардың тіркелген банктары, банк кодтарының тізімін алу;
5)салық комитетінен келген салықтардың төлемін жүргізу.
Әкімші келесі есептерді шешуге мүмкіндігі болуы керек:
Сақтандыру әрбір қабылданған азаматтар мен азаматшалардың деректерін білу;
Сақтандыру пайдаланушылардың рұқсат нөмірлерін, рұқсаттың қолданылу мерзімін тізімдерін ескеру;
2.2. Ақпараттық ағындарды талдау
Жобалау процесінде жасалған барлық объектілер кіріс және шығыс болып бөлінеді. Субъектілер кіріс болып табылады, оларды өз кезегінде шартты түрде тұрақты және жедел деп бөлуге болады.
Шартты түрде тұрақты:
- Сақтандырушылар сақтандырушының коды, Т. А. Ә., СТН, шарт сомасынан % сыйақы;
- Сақтандыру түрлері сақтандыру түрінің коды, атауы;
- Сақтандыру объектілері объектінің коды, атауы;
- Аудандар аудан коды, атауы;
- Клиент СТН, клиенттің аты-жөні, клиенттің белгісі заңды жеке тұлға, аудан коды, клиенттің мекен-жайы, телефоны, клиенттің жеке шоты, банк коды;
- Шарттың №, жасалған күні, Клиенттің коды, шарттың қолданылу мерзімі, сақтандыру түрінің коды, сақтандырушының коды, сақтандыру объектісінің коды, объектілер саны, объектінің қысқаша сипаттамасы, шарт бойынша сақтандыру сомасы, айлық жарнаның мөлшері, жинақталған сома;
- Банктер Банктің коды, Атауы, мекенжайы;
- Клиенттің коды, Шарттың№, айы, жылы, сомасы, банктің коды; Бұл жүйенің шығыс деректері:
Сұраулар:
1. Клиенттің "i-ші" барлық шарттары
2. Ағымдағы жылы сақтандырудың әрбір түрі бойынша қандай сомаға шарттар жасалды
3. Клиенттер тізімі-заңды тұлға.атауында сөз кездесетін адамдар" ...
4. "I-ші" сақтандырушының кірістер тізімі (Шарттың№, шарттың сомасы, % сыйақы, сыйақы сомасы)
5. "I-ші" күні шарт жасасқан клиенттерге қызмет көрсететін банктердің тізімі
Есеп беру:
1. "I-ші" айда сақтандыру мерзімі аяқталатын шарттардың тізімі
2. Ағымдағы айда ақша қаражатының түсуі туралы қаржылық есеп
3. "I-ші" шарт
2.3. Инфологиялық модель құру
Пәндік аймақтың инфологиялық (тұжырымдамалық) моделі - бұл пәндік облыстың құрылымы мен динамикасын, пайдаланушының ақпараттық қажеттіліктерінің сипатын пайдаланушыға түсінікті және мәліметтер базасын жүзеге асыруға тәуелді емес шарттармен сипаттау. Бұл сипаттама мыналар арқылы көрінеді: субъектілер, субъектілердің атрибуттары және субъектілер арасындағы қатынастар.
Тұжырымдамалық модель техникалық детальдармен күрделі емес, екі жақты түсініктемелерге жол бермеуі керек және мақсатты ДББЖ типі, қолданылатын бағдарламалау тілдері, таңдалған есептеу платформасының типі сияқты мәліметтер базасын енгізу бөлшектеріне тәуелді емес, физикалық іске асырудың кез келген басқа ерекшеліктері сияқты. Қордың тұжырымдамалық деректер моделі мәліметтер қорын жобалаудың логикалық кезеңі үшін ақпарат көзі болып табылады.
Кесте - 2.3.1. Сақтандырушылар кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Сақтандырушылар
Өзекше типі
ассоциация
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
Сақтандырушылар коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Т. А. Ә.
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
шарт сомасынан % сыйақы
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
РНН
кілттік
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.2. Сақтандыру түрлері кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Сақтандыру түрлері
Өзекше типі
ассоциация
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
сақтандыру түрінің коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
атауы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.3. Сақтандыру объектілері кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Сақтандыру объектілері
Өзекше типі
ассоцация
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
объектінің коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
атауы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.4. Аудан кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Аудан
Өзекше типі
белгілеу
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
Аудан коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
атауы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.5. Клиент кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Клиент
Өзекше типі
стержень
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
клиенттің СТН
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Клиенттің Т. А. Ә.
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
клиенттің белгісі заңды
суреттеу
қарапайым
бірмағыналы
Басты
жеке тұлға
суреттеу
қарапайым
бірмағыналы
Басты
аудан коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
клиенттің мекенжайы
суреттеу
қарапайым
бірмағыналы
Басты
телефоны
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Клиенттің дербес шоты
суреттеу
қарапайым
бірмағыналы
Басты
банк коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Клиенттің дербес шоты
суреттеу
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.6. Банктер кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Банктер
Өзекше типі
стержень
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
банк коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Атауы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
мекенжайы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Кесте - 2.3.7. Аударымдар кестесінің инфологиялық моделі
Өзекше атауы
Аударымдар
Өзекше типі
сипаттау
Атрибут атауы
Атрибута құрамы
кілттік
суреттеу
күрделі
қарапайым
бірмағыналы
көпмағыналы
Басты
Көбейтінді
Клиенттің коды
кілттік
қарапайым
бірмағыналы
Басты
Шарттың№
кілттік
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
айы, жылы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
сомасы
суреттеу
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
банктің коды
кілттік
Қарапайым
бірмағыналы
Басты
Енді мәліметтер базасының негізгі нысандарын анықтағаннан кейін, жобаланған мәліметтер базасының графикалық диаграммасын құра аламыз. ER диаграммасы арқылы құрастырылған инфологиялық модель сурет 1 көрсетілген. Онда нысандар тіктөртбұрышпен, ассоциациялар - ромбтар немесе алтыбұрыштар, атрибуттар - сопақша, ал олардың арасындағы байланыстар бағытталмаған шеттермен бейнеленген, олардың үстінде байланыс дәрежесі (1 немесе көп сөзін ауыстыратын сөз) және қажетті түсініктеме.
Сурет 1 - Сақтандыру деректер базасының инфологиялық моделі
2.3.1 Мәнді қалыпқа келтіру процедурасы
Реляциялық мәліметтер базасын жобалау проблемасы мәліметтер базасы қандай қатынастардан тұруы керек және осы қатынастардың қандай атрибуттары болуы керек екендігі туралы негізделген шешімдер қабылдау болып табылады. Деректер базасының дұрыс жасалмаған схемасы деректерді қосу, жою және өзгерту операцияларындағы ауытқуларға әкелуі мүмкін.
Классикалық тәсілде барлық жобалау процесі реляциялық деректер моделі тұрғысынан қатынастардың қанағаттанарлық жиынтығына дәйекті жуықтау әдісімен жүзеге асырылады.
Нормалдау дегеніміз - деректерді қосу, өзгерту, жою, оларға белгілі бір ережелерге сәйкес кілттер беру және барлық функционалдық тәуелділіктерді анықтау кезінде жақсы қасиеттері бар композициялардың немесе алғашқы қатынастардың ыдырауының кезең-кезеңімен қалпына келетін процесі.
Реляциялық мәліметтер қорының теориясында әдетте 5 қалыпты форма және Бойс-Кодд қалыпты формасы бар. Мәліметтер қорының кестелерінің әрқайсысы бір немесе бірнеше қалыпты формада болуы мүмкін.
Сақтандыру мәліметтер базасының кестелері қандай қалыпты нысандарда орналасқандығын көрсетеді.
Кесте - 2.3.11.
Өзекше атауы
Сақтандырушылар
Атрибут атауы
сақтандырушының коды
алғашқы кілт
Аты-жөні
СТН
Функционалдық тәуелділік:
сақтандырушының коды- СТН.
сақтандырушының коды- Аты-жөні
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
Кесте - 2.3.12.
Өзекше атауы
сақтандыру объектілері
Объектінің коды
Алғашқы кілт
атауы
Функционалдық тәуелділік:
Объектінің коды - атауы
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кесте - 2.3.13.
Кесте 4
Өзекше атауы
Клиент
клиенттің СТН
Алғашқы кілт
Аты-жөні
клиенттің атауы
клиенттің белгісі заңдыжеке тұлға
клиенттің мекенжайы
телефоны
клиенттің жеке шоты
банктің коды
Функционалдық тәуелділік:
клиенттің СТН - Аты-жөні.
клиенттің СТН - клиенттің атауы.
клиенттің СТН - клиенттің белгісі заңдыжеке тұлға.
клиенттің СТН - клиенттің мекенжайы.
клиенттің СТН- телефоны
клиенттің СТН- клиенттің жеке шоты
клиенттің СТН - банктің коды
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
Кесте - 2.3.14.
Мән аты
аудандар
Атрибут атауы
Алғашқы кілт
аудан коды
Алғашқы кілт
Атауы
Функционалдық тәуелділік:
аудан коды - Атауы
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
Кесте - 2.3.15.
Кесте 6
Өзекше атауы
Шарттар
Атрибут атауы
Атрибут құрамы
Шарттың№
Алғашқы кілт
Клиенттің коды
шарттың қолданылу мерзімі
сақтандыру түрінің коды
сақтандырушының коды,
сақтандыру объектісінің коды
объектілер саны
объектінің қысқаша сипаттамасы
шарт бойынша сақтандыру сомасы
айлық жарнаның мөлшері
жинақталған сома
Функционалдық тәуелділік:
Шарттың№ - Клиенттің коды
Шарттың№- шарттың қолданылу мерзімі
Шарттың№- сақтандыру түрінің коды
Шарттың№- сақтандырушының коды,
Шарттың№- сақтандыру объектісінің коды
Шарттың№- объектілер саны
Шарттың№- объектінің қысқаша сипаттамасы
Шарттың№- шарт бойынша сақтандыру сомасы
Шарттың№- айлық жарнаның мөлшері
Шарттың№-жинақталған сома
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қалыпты форма: 3НФ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кесте - 2.3.16.
Кесте 7
Өзекше атауы
Банктер
Атрибут атауы
Банктің коды
Алғашқы кілт
Атауы
мекенжайы
Функционалдық тәуелділік:
телефон№ - сұхбаттасушы телефон№
телефон№-сеанстың басталу уақыты
телефон№- сеанстың үзілу уақыты
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
Кесте - 2.3.17.
Кесте 8
Өзекше атауы
аударымдар
Атрибут атауы
Клиенттің коды
Алғашқы кілт
Шарттың№
сомасы
банктің коды
Функционалдық тәуелділік:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
клиенттің коды Шарттың№
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
клиенттің коды - сомасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
клиенттің коды банктің коды
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қалыпты форма: 3НФ
Шектеулігі:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1НФ - толтырылған жолдар қайталанбайды, және алғашқы кілт жолы бос емес.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2НФ - функционалдық тәуелділік бойынша, атрибуттар алғашқы кілтпен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3НФ - алғашқы кілт болып табылмайтын кез - келген атрибут, алғашқы кілт болып табылмайтын басқа атрибутпен байланысты болмайды.
Қалыпты форма: 3НФ
2.4. Даталогиялық модель құру
Даталогиялық модельді, деректердің ДББЖ-ға бағытталған сипаттамасын құру үшін мәліметтер типін, оның ұзындығын, индекстерін және бұрын сипатталған объектілердің физикалық көрінісінің шектеулерін анықтау қажет.
Логикалық (даталогиялық) жобалау - нақты деректер моделі негізінде мәліметтер қорының схемасын құру, мысалы, реляциялық деректер моделі. Мәліметтердің реляциялық моделі үшін даталогиялық модель дегеніміз, әдетте бастапқы кілттерді, сонымен қатар сыртқы кілттер болып табылатын қатынастар арасындағы қатынастарды көрсететін қатынас схемаларының жиынтығы.
Кесте-2.4.1. Телефон кестесінің даталогиялық моделі
Мән аты
Сақтандырушылар
Атрибут аты
Мәндер типі
Ұзындығы
Кілтті жол (иәжоқ, егер иә болса,онда сыртқы немесе ішкі кілт па екенін көрсету)
Индекстелген жол (иәжоқ, егер иә болса, онда индекстін типін көрсету)
Міндетті жол (иәжоқ)
Домен шектеуі (шектеуге шарттар)
Үнсізделген мән
Сақтандырушылар коды
Int
3
Сыртқы кілт
Иә, кластерленген
жоқ
Тек бүтін сандарды қабылдайды
жоқ
Т. А. Ә.
nchar
50
Жоқ
Иә, кластерленген
жоқ
Тек әріптерді қабылдайды
жоқ
шарт сомасынан % сыйақы
Float
2 ...
Жоқ
Иә, кластерленген
жоқ
Тек бүтін сандарды қабылдайды
жоқ
РНН
Int
12
Жоқ
Иә, кластерленген
жоқ
Тек бүтін сандарды қабылдайды
жоқ
Кесте-2.4.2. Абонент кестесінің даталогиялық моделі
Мән аты
Сақтандыру түрлері
Атрибут аты
Мәндер типі
Ұзындығы
Кілтті жол (иәжоқ, егер иә болса,онда сыртқы немесе ішкі кілт па екенін көрсету)
Индекстелген жол (иәжоқ, егер иә болса, онда индекстін типін көрсету)
Міндетті жол (иәжоқ)
Домен шектеуі (шектеуге шарттар)
Үнсізделген мән
сақтандыру түрінің коды
Int
8
Сыртқы кілт
Ішкі кілт
Иә, кластерленген
жоқ
Тек бүтін сандарды қабылдайды
жоқ
атауы
nchar
50
Жоқ
Иә, кластерленген
жоқ
Тек әріптерді қабылдайды
жоқ
Кесте-2.4.3. Сақтандыру объектілері кестесінің даталогиялық моделі
Мән аты
Сақтандыру объектілері
Атрибут аты
Мәндер типі
Ұзындығы
Кілтті жол (иәжоқ, егер иә болса,онда сыртқы немесе ішкі кілт па екенін көрсету)
Индекстелген жол (иәжоқ, егер иә болса, онда индекстін типін көрсету)
Міндетті жол (иәжоқ)
Домен шектеуі (шектеуге шарттар)
Үнсізделген мән
объектінің коды
Int
3
Сыртқы кілт
Иә, кластерленген
жоқ
Тек бүтін сандарды қабылдайды
жоқ
атауы
Int
4
Жоқ
Иә, кластерленген
жоқ
Тек әріптерді қабылдайды
жоқ
Кесте-2.4.4. Аудан кестесінің даталогиялық моделі
Мән аты
Аудан
Атрибут аты
Мәндер типі
Ұзындығы
Кілтті жол (иәжоқ, егер иә болса,онда сыртқы немесе ішкі кілт па екенін көрсету)
Индекстелген жол (иәжоқ, егер иә болса, онда индекстін типін көрсету)
Міндетті жол (иәжоқ)
Домен шектеуі (шектеуге шарттар)
Үнсізделген мән
Аудан коды
Int
4
Сыртқы кілт
Иә, кластерленген
жоқ
жоқ
жоқ
Атауы
nchar
50
Жоқ
Иә, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz