Қазақстандағы аштық, 1921-1922 жж. : құжаттар, статистика, ақпарат

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

І.Жансүгіров атындағы Жетісу университеті

Қазақстандағы аштық, 1921-1922 жж.: құжаттар,
статистика, ақпарат

Орындаған: Молдыбекова А.
Тобы: ДШҚқ221

Талдықорған, 2022 жыл

Ашаршылық қазақтың басына 10жылдың ішінде 2рет түскен.Ең бірінші ашаршылық 1921-1922 жыдары болғын.Ол Мұхтар Әуезовтың Қазақ Республикасы Қазақсыз қалады деген мақаласында көрсетілген.Осы мәтінде өлкелік партия комитетінің КПСС орталық комитетіне жіберген 145беттік есебі бар сондағы пратаколдан алынып отыр.Сол пратаколдағы есеп бойынша 1921-1922 жылдарда 1млн200мың адам қырылған делінген.Ал Әлихан Бөкейхан орта есеппен шығара отырып оны 90032мың деп көрсетеді.Қазақ ұлты 1723жылдардағы Жоңғар шапқыншылығы кездердегі,Ақтабан шұбырынды мен Екінші дүниежүлізілік соғыс кезіңде дәл мұндай қырғынға ұшыраған жоқ.
Қазіргі кезде XX ғасырда болған екі ұлы ашаршылықтың құжаттары жарияланып,көптеген мәліметтер алынған.Соныі ішінде Ақтөбе облыстық тарихи өлкетанумузей қорында сақталғанбірнеше құжаттар бар.
Ақтөбе өлкесіндегі 1921-1922жалдардығы аштық.
XX ғасыр басы қазақ даласы үшін қуаныштан көрі қасыреті көп ғасыр болды.Патша үкіметінің озбырлы саясаты қазақ халқын өз жерінен айырды.Одан кейінгі Азамат соғысындағы ақтар мен қызылдардың қанды арпалысыннан соң Кеңестік үкіметтің сұрпқия саясатына тап болды.1921-1922 жылдары елдегі болған аштыққа соғыстан кейінгі шаруашылықтың күйреуімен құрғақшылықтың салдарыннан малдың жаппай қырылуы және1919 жылдың қаңтарында енгізілген азық түлік салғырты яғни, ауыл шаруашылық өнімдерін мемлекетке мәжбүрлі түрде тапсыру саясаты тікелей әсер етті.Ақтөбе архивінде сақталған құжаттарға сүйенсек губерниялық атқару комитетінің басшылары Рияхов ,Назаров,Сердековтар сол жылдардағы Ақтөбе жерін жайлаған қасірет пен малдың жұқпалы аурудан қырыла бастағанын Ленинге жазған хаттарында баяндайды.Орталықтан қайран болмай қазақтың ұлт зиялылары аштықпен күресуге бар күшін салды,оны тоқтатуға тырысты.Алайда,1921жылдың қараша айында Ақтөбе қаласында 469ересеу ,320 бала аштықтан көз жұмып,ал өлкедегі мал басының 55% азайған екен.Сол жылы 280649ересек 7700725 бала аштыққа тірілей тап болған.Яғни,олар теміржолдың бойында,қаланың ішінде немесе біздің аудандарда босып барлығы бір тілім нан іздеп немесе қарындары ашып елді жағалап кеткен екен.1921жылдың шілде айынан басап аштық Ақтөбе,Орынбор,Орал,Бөкей,Адай губернияларында тез тарай бастайды.1920жылы құрылған Қырғыз АССР біздің қазіргі Қазақстанның мемлекеті дейміз.Астанасы-Орынбор.Ал Қазақстанның оңтүстік бөлігі тұтасымен Түркістан автономиялы республикасына кіріп кеткен.Солтүстік,батыс жақта орналасқан Ақтөбе,Орынбор,Ақмола ,Семей халықтарының бәрі онтүстікке қарай жаппай босқын болып кете бастайды.

1921-1922 жылдары аштыққа ұшыраған адамдардың көрсеткіші:
Губерниялар
Жеотоқсан
Қаңтар
Ақпан
Наурыз
Сәуір
Мамыр
Орынбор
444789
351166
437776
524170
515118
496064
Орал
400900
328816
277836
370000
378818
292098
Қостанай
254900
283749
87494
337000
354360
294360
Ақтөбе
359325
361051
359326
252514
351049
234560
Бөкей
100000
100000
100000
77059
66265
66256
Ақмола

100670
92000
100670
472000
472000
Елік

86720
91856
Адай
75000
75000
75000
75000

Торғай

6000
75000
1559911
1600452
1629431
1736413
2303320
2071222

Кестедегі адам арқылы республикада өмір сүрген 4781263 адамның жартысы аштыққа ұшыраған адамдар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.