ЭНДОКРИНДІ ЖҮЙЕСІНІҢ АУРУЛАРЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ЭНДОКРИНДІ ЖҮЙЕСІНІҢ АУРУЛАРЫ

Ішкі секреция бездеріне жатады: қалқанша без, қалқанша маңы бездер, гипофиз , бүйрек үсті бездер, ұйқы безі, жыныс бездері . Гормондар әр түрлі алмасу процестеріне әсер етеді: жүйке, жүрек-тамыр, асқорыту және тағы басқа жүйелер қызметтерінің реттеуіне қатысады.

Қалқанша без аурулары

Қалқанша без екі бөліктен және қылташадан тұрады. Бөліктер кеңірдіктің 6-шы сақинасы деңгейінде, ал қылташасы 2-4 сақиналар деңгейінде орналасқан. Мөлшері 15-30г. Қалқанша без гормондары - тироксин, үшйодтиронин, тиреокальцитонин. Бұл гормондар қан арқылы мүшелерге және тіндерге жетіп, әр түрлі алмасу процестеріне әсер етеді: негізгі зат алмасуға және жылудың түзілуіне, жас ағзаның өсуіне және дамуына қажет, әсіресе жүйке және сүйек жүйелеріне.

Диффузды-токсикалық зоб (ДТЗ)

Диффузды-токсикалық зоб (ДТЗ) - қалқанша бездің аутоиммунды ауруы, генетикалық бейімділігі бар адамдарда дамиды. Қалқанша бездің ұлғаюымен және қызметі жоғарылауымен, мүшелер мен жүйелерде токсикалық өзгерістермен сипатталады. Жиі 20-50 жас аралығында дамиды. Әйелдер 5-7 есе жиі ауырады.

Этиологиясы : тұқымқуалаушылық, психикалық жарақаттар, инфекциялық қабыну аурулары, қолқа-ми жарақаттары, мұрын-жұтқыншақ аурулары.

Патогенез і: Аутоиммунды реакциялар нәтижесінде қалқанша безі диффузды ұлғайып, көп мөлшерде гормондар бөле бастайды. Тиреоидті гормондар әсерінен катехоламиндердің түзілуі жоғарылайды (тахикардия, қан қысымы көтеріледі), офтальмопатия дамиды.

Клиникасы : ашуланшақтық, психикалық қозғыш болуы, назарын бір нәрсеге қадай алмауы, мойында қысылу сезімі болуы, жұтыну қиындайды, демікпе, дененің қызуы, қолдарының дірілдеуі, тәбетінің жақсы болуына қарамастан үдемелі арықтауы, іштің өтуі, жалпы бұлшықет әлсіздігі, жарықтан қорқу, көзінен жас ағу.

Жалпы қарау : керексіз қимылдар көп жасау, эмоциальды тұрақсыздық (көңіл күйі тез өзгереді), жылауық, тез сөйлеу.

Мойын жуан, қалқанша безі ұлғайған, жұмсақ, кейде тығыз-эластикалық. Тері жамылғылары жұқарады, сипағанда ыстық, ылғалды, қызарған, аяқ-қолдары жылы. Дене салмағы азаяды. Бұлшық еттері семген, күші және тонусы төмендейді. Зат алмасу процесі жоғары +35-60 (N═ ±10) ;

Қолдарын алдына созған кезінде саусақтар дірілі байқалады (поза Ромберга) ;

Жүрек - тамыр жүйесі - үнемі тахикардия , аритмия (экстрасистолия, жыбыр аритмиясы), артериалдық гипертензия , жүрек шекаралары солға қарай ұлғайған; «тиротоксикалық жүрек» дамиды.

Бездің ұлғаю мөлшеріне қарай зоб 5 дәрежеге бөлінеді:

І дәрежесі - бездің екі бөлігін қосатын қылташа ғана үлкейіп, сипап зерттегенде анықталады;

ІІ дәрежесі - бездің бүйірлік бөліктері мен қылташа үлкейеді, бездің ұлғайғаны жұтынғанда байқалып, сипағанда сезіледі.

ІІІ дәрежесі- қалқанша без біршама ұлғайып, мойын жуандайды, жай көзбен қарағанда байқалады.

ІҮ және Ү дәрежесі - без тым үлкейеді, мойынның сыртқы пішіні өзгереді,

өңеш пен кеңірдек қысылып, жұтыну, дем алу қиындайды.

Көз симптомдары :

экзофтальм(көздің шарасынан шығуы) ;
көздің жылтырауы;
көз жарығының кеңейуі (таңғалып қарау) ;
Грефе симптомы - жоғарғы қабақ және нұрлы қабығы (радужка) арасында склера аймағы анықталады;
Розенбах симптомы - жабық көз кезінде қабақтар дірілдейді;
Мебиус симптомы - біртіндеп жақындатқан затқа көзін қадап қарағанда көз алмасының сыртқа ығысып кетуі;
Штельваг симптомы - сирек көзді ашып-жабу (кірпік қақпау) ;

көз іші қысымының көтерілуі (глаукома) ;

Диагностикасы:

Қалқанша безін УДЗ -қалқанша без диффузды ұлғаяды.
Қалқанша безді радиоизотопты сканерлеу -түйіндердің болуы және белсенді тіндер анықталады.
Қанда- қалқанша без гормондарының мөлшері көбейеді.

Емі:

Диета- калориясы жоғары және витаминге бай диета (құрамында жеңіл сіңірілетін май, белок, кальций көзі - сүт тағамдары, йодқа бай теңіз тағамдары) . Жеуге болмайды: майлы ет, балық сорпалары, шоколад, кофе, қызыл шай - өйткені бұлар жүрек және жүйке жүйелерін қоздырады.
Тиреостатикалық препараттар-мерказолил, метилтиоурацин, пентоксил, дийодтирозин, калия перхлорат; микройод препараттары -Люголь ерітіндісі, микройод.
Глюкокортикоидтар -преднизолон.
Иммуномодульдық терапия- Т- активин, тимоген, декарис (левамизол), тималин, гемосорбция, плазмаферез.
β -адреноблокаторлар - жүрекке симпатикалық жүйке жүйесінің әсерін және қан қысымын төмендетеді (тахикардия азаяды), антиаритмиялық және седативтік әсері бар -пропранолол (анаприлин), тразикор, обзидан, спесикор, корданум
Радиоактивті йодпен емдеу.
Хирургиялық ем: қалқанша безінің субтотальды резекциясы.
Симптоматикалық ем:

а) седативтік препараттар - валериана, пустырник, новопассид

б) транквилизаторлар - сибазон (седуксен), феназепам, мезепам, мебикор.

в) жүрек гликозидтер - корглюкон, строфантин, дигоксин.

Гипотензивтік препараттар (егер қан қысымы 160 мм сын. бағ. жоғары болса) :

АПФ (ангиотензинді айналдырғыш ферменттің ингибиторы) -капотен, энап (эналаприл), спироплир, лизиноприл.
кальций антагонистері -нифедипин, дилтиазем (кардил) .
Диуретиктер -гипотиазид, фуросемид, альдактон, бритомар.

Гепатопротекторлар (егер бауырдың қызметі бұзылса) -эссенциале, карсил, гептрал, гепабене.
Поливитаминотерапия.
Офтальмопатияны емдеу:

қара көзілдірік кию;
басын жоғары көтеріп ұйықтау;
анда-санда диуректиктер қабылдау (фуросемид 40-80мг аптасына 2рет) ;
ем эндокринолог бақылауымен жүргізілу қажет.

Асқынулары:

Тиреотоксикалық криз;
Жүрек жетіспеушілігі;
Қалқанша без рагы (түйінді түрінде кездеседі) .

Тиреотоксикалық криз - тиреотоксикоздың барлық белгілері аса айқын болады.

Криздің белгілері : санасы сақталған, пациент психозға дейін қозуы мүмкін, (галлюцинациялар, сандырақ), қозудан кейін апатия, адинамия, бұлшықеттің әлсіздігі болады, беті гиперемияланған, көздері кеңінен ашық, сирек кірпік қағады, терісі ыстық, t-41-42ºС, терлегіштік тері құрғауымен кезектеседі, жүрек ауруы болады. Пульс жиі, әлсіз, аритмия, систолалық қысым жоғары, диастолалық төмен, жүрек жетіспеушілігі дамиды, бауыры ұлғаяды, сарғаю, кома дамиды.

Тиреотоксикалық криздің емі

Натрий йодид 10% немесе Люголь ерітіндісі 1% +5%-500, 0 глюкозаны тамшылатып құю немесе Люголь ерітіндісін тамшы ретінде ішу (pes os) .
Бүйрек үсті безі жетіспеушілігімен күресу үшін гидрокортизон гемисукцинат, преднизолонды көк тамырға енгізу.

Дегидратациямен, интоксикациямен, электролит бұзылуымен күресу - гемодез, 5% глюкоза, Рингер ерітіндісі, натрий хлорид ерітіндісі.

Жүрек-тамыр жүйесінің қызметін қалпына келтіру - строфантин, допаминді тамшылытып құю, фуросемид (лазикс) көк тамырға енгізу;

Жүйке және психомоторлы қозуды тоқтату - седуксен (реланиум), тизерцин, галоперидол.

Гипертермиямен күрес жүргізу - пациентті салқындату (мұзды мұйық, салқын ылғалды салфеткамен сүрту, вентилятор қолдану) ; литикалық қоспасы (анальгин 50%-2-4мл+димедрол1%-2мл+пипольфен 2, 5%-1мл бұлшықетке) .

Аспирин және салицилаттар қолдануға болмайды , өйткені қанда тиреоидты гормондарды көбейтеді.

Гипотиреоз - қалқанша без қызметінің төмендеуімен сипатталатын ауру. Жиі қарт адамдарда кездеседі, әйелдер 4-7 есе жиі ауырады.

Этиологиясы - туа біткен қалқанша безінің гипоплазиясы немесе аплазиясы,

операциядан кейінгі (струмэктомия), радиоактивті йодпен, тиреоидтермен емделгеннен кейін, йод тапшылығынан (эндемиялық зоб және кретинизм),

гипофиз пен гипоталамус зақымдауы, қолқа-ми жарақаттары, ми ісіктері, салқын тию, инфекциялық қабыну аурулары, ішімдікпен әуестену, қан кетулер, гипоксия.

Патогенезі: тиреоидты гормондардың дефициті белок, май мен көмірсутегі метаболизмнің бұзылуына әкеледі. Басқа ішкі секреция бездерінің қызметі, электролит алмасуы бұзылады. Қанда калий мөлшері төмендейді, натрий деңгейі жоғарылайды.

Клиникасы : үдемелі әлсіздік, шаршағыштық, тоңғақ, ұйқышыл болуы, дене салмағының ұлғаюы, есте сақтау қабілетінің төмендеуі, тәбеттің төмендеуі, ауамен кекіру, іш қатпасы, қиналып сөйлеу (тілі ұлғаяды), терінің құрғауы, шаштың түсуі, дауыс тембріның төмендеуі, дөрекі болуы, құлақ естуінің төмендеуі, жыныс қызметінің бұзылуы байқалады.

Жалпы қарау : апатия, ұйқышыл, баяу қозғалады, жай сөйлейді, тілі ұлғаяды, дауысы төмен, дөрекі терісі бозарған, алақандары сарғыш, салқын, терісі қабыршақтанады, шынтақ, тізе, буындар аймағында, өкшеде гиперкератоз анықталады, беті, қабақтары ісінген, еріндері жуандаған, дене температурасы төмен, аяқ-қолдары ісінген, басқан кезде ойық қалмайды, шаштары жылтырамайды, сыңғыш келеді . Тырнақтары жұқа, сыңғыш, жылтырсыз, бұлшықеттердің құрысуы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.