Саяси билік: мәні мен жүзеге асыру механизмдері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Саяси билік: мәні мен жүзеге асыру механизмдері
Саясаттануда саяси билiк теориясы негiзгi орын алады. Ол саясатпен тығыз байланысты жəне саясаттың, саяси институттар мен барлық саясат əлемiнiң мəнiн түсiнiп-бiлуге мүмкiндiк бередi. Себебi, саясаттың негiзгi мəселесi - билiк, ал мазмұны - билiк үшiн күрес жəне билiктi жүргiзу. Шығыстың көрнектi ойшылы Ибн-Халдун (1332 -- 1406) адамның басқа жан-жануарлардан ерекшелiгi - ол билiк үшiн күреседi деген екен.
Ағылшынның ең iрi фəлсафашыларының бiрi, қоғам қайраткерi болған Бертран Рассел (1872-1970) физикада басты ұғым энергия болса, қоғамдық ғылымдарда негiзгi ұғым билiк болып табылады деп дұрыс айтқан. Ал Американың əйгiлi əлеуметтанушысы Талкотт Парсонс (1902-1979) экономикалық жүйеде ақша қандай орын алса, саяси жүйеде билiк те соншалықты орын алады деген.
Билiк жөнiңде ғалымдар арасында əр түрлi анықтамалар мен тұжырымдамалар бар. Солардың негiзгiлерiне қысқаша тоқтала кетейiк.
1.Теологиялық анықтама билiктi белгiлi бiр мақсатқа, белгiлеген нəтижеге, қорытындыға жету мүмкiндiгi деп түсiндiредi. Мысалы, ағылшын фəлсафашысы Т. Гоббс (1588 - 1679) билiк болашақта игiлiкке жетудiң, құралы жəне өмiрдiң өзi өле-өлгенше билiк үшiн үздiксiз ұмтылыс деп жазды.
2.Бихевиористiк анықтама бойынша билiк деп басқа адамдардың жүрiс-тұрысын, өзiн-өзi ұстауын өзгерту мүмкiндiгiне негiзделген iс-əрекеттiң ерекше түрi.
3.Инструменталистiк анықтама билiктi белгiлi бiр кұралдарды, амалдарды (зорлық-зомбылық, күштеу сияқты шараларды) пайдалану, қолдану мумкiндiгi деп бiледi. Мəселен, Американың белгiлi саясаттанушысы Р. Даль (1915 жылы туған) билiк бiр адамға екiншi адамды өз еркiмен жасамайтын iс-əрекеттi жасауға мəжбүр ету мүмкiндiгiн бередi дейдi.
4.Структуралисті анықтама билiктi басқарушы мен бағынушының арасындағы қатынастың ерекше түрi деп ұғады. Олар кейбiр адамдарды туғанынан, табиғатынан əмiршiл, басқарғысы келiп тұратын болады, ал басқалары көнбiс, көнгiш, басқа бiреу өз ырқын билеп, басқарып, жол көрсетiп тұрғанын ұнатады, қалайды дейдi. Солардың арасында, олардың ойынша, билiк қатынастары туады.
5.Конфликтiлiк анықтама билiктi дау-жанжал жағдайында игiлiктi бөлудi реттейтiн мүмкiндiк, шиеленiстi шешудiң құралы деп түсiндiредi.
Бiраз ғалымдар билiктi кең мағынасында басқаларға тигiзiлетiн жалпы ықпал ретiнде қарайды.
П. Моррис, А. Гидденс сияқтылар, жоғарыдағы көзқараспен келiспей, билiктi бiреуге немесе бiрдеңеге тигiзетiн жай ғана ықпал, əсер емес, оларды өзгертуге бағытталған iс-əрекет дейдi.
Америка саясаттанушылары Г. Лассуэлл мен А. Каплан Билiк жəне қоғам деген кiтабында билiктi шешiм қабылдауға қатысу мүмкiндiгi ретiнде сипаттайды.
Сонымен, бiз билiк туралы ғалымдардың арасында ортақ пiкiр, анықтама жоқ екенiн байқадық. Батыстың əлеуметтанушысы Р. Мартин билiк махаббат сияқты, күнделiктi тiлiмiзде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.