Еуропалық орта ғасыр әдебиеті
Антик құл иеленушілік қоғамның ыдырауы бір кезде Рим империясымен біріккен Солтүстік Америка және Орта Азиядағы сансыз көп тағы тайпалардың көшуіне жол ашты (ирландықтар, славяндар, арабтар, монғолдар, түріктер). Осы тайпалардың негізінде орта ғасырлық феодалдық мемлекеттер және қазіргі заманның европалық халықтары құрылды.
Орта ғасыр әдебиетінің тууы мен дамуына үш ең басты фактор әсер етті: халық ауыз әдебиеті, антик әлемі және христиандық дін.
Батыс Европада үстемдік алған варвар халықтарда сол кезде өздерінің өте жақсы дамыған поэзиясы болған. Сол поэзия кейінгі Европа әдебиетінің негізін салды.
Ежелгі поэзияның бір түрі – еңбек өлеңдері. Бұл өлеңдер еңбек процесін қостайтын әр түрлі дыбыстардан пайда болған. Еңбек өлеңдерінен әдет-ғұрып өлеңдері өріс алды.
Орта ғасыр әдебиетінің алғашқы дамуына католиктік шіркеу үлкен әсер етті. Сол кездегі бірнеше әйгілі әдеби жанрлар шіркеу әсерімен туған: діни гимндер мен өлеңдер, әулиелер өмірі, таурат парафразалар тағы да басқалар. Шіркеу ішінде діни драма да туды.
Орта ғасыр әдебиетіне едәуір әсер еткен екінші ірі фактор – антик әлемі (өнер мен әдебиет). Алғашқы кезде германдық жаушылар антик мұраның барлығын жойды. Бірақ және мәдениетті құру үшін негізгі материал керек болды. Үлгі ретінде жойылған антик мұраның қалдығын жинау басталды. Мемлекеттік заң және жоғарғы әкімшіліктің тілі ретінде латын тілі қабылданды.
Орта ғасыр әдебиетінің дәуірге бөлінуі сол кездегі Европа халықтарының қоғамдық дамуының кезеңдерімен бірыңғай келеді: 1) рулық қоғамның ыдырауы және феодалдық қатынастардың пайда болу
Орта ғасыр әдебиетінің тууы мен дамуына үш ең басты фактор әсер етті: халық ауыз әдебиеті, антик әлемі және христиандық дін.
Батыс Европада үстемдік алған варвар халықтарда сол кезде өздерінің өте жақсы дамыған поэзиясы болған. Сол поэзия кейінгі Европа әдебиетінің негізін салды.
Ежелгі поэзияның бір түрі – еңбек өлеңдері. Бұл өлеңдер еңбек процесін қостайтын әр түрлі дыбыстардан пайда болған. Еңбек өлеңдерінен әдет-ғұрып өлеңдері өріс алды.
Орта ғасыр әдебиетінің алғашқы дамуына католиктік шіркеу үлкен әсер етті. Сол кездегі бірнеше әйгілі әдеби жанрлар шіркеу әсерімен туған: діни гимндер мен өлеңдер, әулиелер өмірі, таурат парафразалар тағы да басқалар. Шіркеу ішінде діни драма да туды.
Орта ғасыр әдебиетіне едәуір әсер еткен екінші ірі фактор – антик әлемі (өнер мен әдебиет). Алғашқы кезде германдық жаушылар антик мұраның барлығын жойды. Бірақ және мәдениетті құру үшін негізгі материал керек болды. Үлгі ретінде жойылған антик мұраның қалдығын жинау басталды. Мемлекеттік заң және жоғарғы әкімшіліктің тілі ретінде латын тілі қабылданды.
Орта ғасыр әдебиетінің дәуірге бөлінуі сол кездегі Европа халықтарының қоғамдық дамуының кезеңдерімен бірыңғай келеді: 1) рулық қоғамның ыдырауы және феодалдық қатынастардың пайда болу
Еуропалық орта ғасыр әдебиеті
Антик құл иеленушілік қоғамның ыдырауы бір кезде Рим империясымен
біріккен Солтүстік Америка және Орта Азиядағы сансыз көп тағы тайпалардың
көшуіне жол ашты (ирландықтар, славяндар, арабтар, монғолдар, түріктер).
Осы тайпалардың негізінде орта ғасырлық феодалдық мемлекеттер және қазіргі
заманның европалық халықтары құрылды.
Орта ғасыр әдебиетінің тууы мен дамуына үш ең басты фактор әсер етті:
халық ауыз әдебиеті, антик әлемі және христиандық дін.
Батыс Европада үстемдік алған варвар халықтарда сол кезде өздерінің
өте жақсы дамыған поэзиясы болған. Сол поэзия кейінгі Европа әдебиетінің
негізін салды.
Ежелгі поэзияның бір түрі – еңбек өлеңдері. Бұл өлеңдер еңбек
процесін қостайтын әр түрлі дыбыстардан пайда болған. Еңбек өлеңдерінен
әдет-ғұрып өлеңдері өріс алды.
Орта ғасыр әдебиетінің алғашқы дамуына католиктік шіркеу үлкен әсер
етті. Сол кездегі бірнеше әйгілі әдеби жанрлар шіркеу әсерімен туған: діни
гимндер мен өлеңдер, әулиелер өмірі, таурат парафразалар тағы да басқалар.
Шіркеу ішінде діни драма да туды.
Орта ғасыр әдебиетіне едәуір әсер еткен екінші ірі фактор – антик
әлемі (өнер мен әдебиет). Алғашқы кезде германдық жаушылар антик мұраның
барлығын жойды. Бірақ және мәдениетті құру үшін негізгі материал керек
болды. Үлгі ретінде жойылған антик мұраның қалдығын жинау басталды.
Мемлекеттік заң және жоғарғы әкімшіліктің тілі ретінде латын тілі
қабылданды.
Орта ғасыр әдебиетінің дәуірге бөлінуі сол кездегі Европа
халықтарының қоғамдық дамуының кезеңдерімен бірыңғай келеді: 1) рулық
қоғамның ыдырауы және феодалдық қатынастардың пайда болу кезінің әдебиеті,
2) өркендеген феодализмнің әдебиеті. Бірінші дәуір шамамен Х ғасырдың
аяғына дейін созылады. Әр түрлі халықтардың тарихи және әдеби дамуы бірдей
болған жоқ. Бәрінен бұрын ортағасырлық әдебиет Францияда дамыды. Ол елде
феодализм негізінде ІХ ғасырда құрылған. Ал Германия, Европа елдері және
Англия Франциядан біраз артта қалды. Даму жағынан соңғы орында қалған
скандинавтар және кельттер басып алған Еуропаның шеткі солтүстік және
солтүстік-батыстық аймақтары. І кезеңнің әдебиеті ІІ кезеңмен салыстырғанда
біртұтас және бірыңғай болып көрінеді.
Ал, ортағасырлық әдебиеттің екінші кезеңіне келсек, Европа мен
Англияда ХІ ғасырдан XV ғасырға дейін өркендеген феодализм дәуірінің
әдебиеті әлдеқайда қиын жағдайда дамыды. Мұнда сол елдердің даму жолымен
анықталатын әдеби творчествоның бірнеше кезеңдерін айыруға болады. ХІІІ
ғасырға дейін қоғамдық-саяси күрес негізінде феодалдар мен шаруа, басқаша
айтқанда, бұқара халық арасында жүрді. Бұлардың арасында дін басылары
өзгеше орын алады.
Сонымен, ХІІІ ғасырға дейін үш ерекше әдеби ағым дамыды – халықтық,
клерикалық және феодалдық-рыцарьлық әдебиет. Клерикалық әдебиет – шіркеудің
әсерінен туған әдеби ағым. (клерикализм – шіркеудің саяси және мәдени
үстемдігін күшейтуге бағытталған реакцияшыл ағым).
ХІІ ғасырда қалалар көбейіп, өркендей бастайды. Оларда ерекше
(қалалық деп аталған) өнер мен әдебиет пайда болады.
Германдық эпос. Ежелгі германдық эпостың идеологиялық мазмұны сол
кездегі барлық халықтарға тән. Батырлар жыры жауынгерлердің ерлігінің
даңқын шығарады. Германдық эпоста кейіпкерлердің арасында жаңа қарым-
қатынастар тағайындалады, бөлек-бөлек аңыздар циклдарға бірігеді.
Эпостық қаһарман ерекше күштің, сұлулықтың, батылдықтың өнегесі болып
табылады. Әр түрлі адамдардың ерліктері бір эпостық қаһарманның ерлігі
болып есептеледі.
Ежелгі германдық эпос арфаның қостауымен айтылған. Өлеңдерді
(жырларды) орындаушы, шығарушылар және айтушылар – жасақшы – әншілер. Олар
басқа жауынгерлермен бірге шайқастарға қатысып, солардың ерліктері туралы
жырлаған. Сонымен қатар, жасақшы – әншілер ауыз әдебиетінде сақталған ескі,
көне заманның оқиғалары туралы баяндаған. Жасақшы әншілер ерекше үлкен
құрметке ие болған. Олар өздерінің айтқан немесе шығарған өлеңдері үшін
бағалы сыйлықтарды алып тұрды (корольдің қазынасынан алтын сақиналар,
білезіктер т.б.)
Ежелгі неміс әдебиеті пайда болғаннан бастап (VIII ғасыр) монастырлық
оқу мен христиандық дінге қызмет етті.
Ежелгі германдық эпостың сақталған жалғыз ескерткіші – Хильдебрант
туралы өлеңнен үзінді. Бұл өлең әкесі мен ұлының кездесуінен басталады.
Мұндай сюжет басқа халықтардың эпосында кездеседі (мысалы, орыс былиналарда
Илья Муромец пен Сокольниктің кездесуі, парсылар эпосында – Фирдоусидің
Шахнамесінде – Рустам мен Сохрабтың кездесуі т.б.). Бұл аңыздарда
қаһарманның ұлы басқа елде басқа әйелден туады (некесіз туған бала). Ол ер
жетіп әкесін іздеуге кетеді. Көптеген сюжеттерде әкесі шайқаста ұлын
жеңіп, оны танымастан бұрын өлтіреді.
Ежелгі германдық эпостың сақталған ескерткіштерінің бірі – англосакс
тілінде жазылған Беовульф туралы поэма. Англосакс тілі деп ежелгі ағылшын
тілін айтады. Бұл тілде V ғ. Британияны басып алған германдық тайпалар
сөйлеген. Беовульф туралы поэма біздерге дейін тек жалғыз қолжазба
түрінде жетті. Ол Х ғасырдың басында жазылған ежелгі өлеңдер. Поэма 2
бөлімнен және оларға кірген 3000 өлеңнен тұрады. Сол 2 бөлімді біріктіретін
бейне – Беовульф бейнесі. Беовульф тарихи адам емес, поэмада тарихи
оқиғалар көрсетілгенмен, көптеген эпизодтары басқа халық ертегілерімен
салыстырмалы. Ежелгі германдықтар өзінің поэзиясын өлең түрінде ұрпақтан-
ұрпаққа ауызша жалғастырды.
“Эдда” деген сөздің мағынасы әлі күнге дейін анықталған жоқ.
“Эдда” жинағына кірген батырлар туралы өлеңдердің көбі Зифгридке,
Нибелунгтар өліміне, Эрманарик пен Сванхильдаға арналған. Бұл сюжеттер
Германияда пайда болып, соңынан Норвегия арқылы Исландияға жетіп, қайта
жөнделген.
IX – XIII ғғ. Норвегия мен Исландияда скальдтар өнері өркендейді.
Скальд деп Скандинавияда жасақ көсемінің қарауындағы әншіні айтады.
Скальдтар өздерінің заманы туралы және князьдар мен жасақшылардың ерлігін
дәріптейтін өлеңдерді шығарды. Скальдтардың өлеңдері біздің уақытымызға
дейін көбінесе үзінді түрде жетті.
Басқа ежелгі герман халықтарымен салыстырғанда исландықтардың өте
бай прозалық әдебиеті болған. Бұл әдебиет ана тілінде шығарылған. Оны
“сагалар” деп атайды. Бұл әдебиеттің негізінде Исландияның алғашқы
тұрғындары туралы әңгімелер, рулық аңыздар жатады. Олардың көбі XII – XIII
ғ аралығында жазылған.
Рулық сагалар тарихи фактілерді, адамдар мен қалалардың аттарын дәл
көрсетеді. Әсіресе Исландия және Норвегияға байланысты оқиғаларды дәл
көрсетеді. Рулық сагалар әдетінше бірнеше ұрпақтың тарихын, өмірін
бейнелейді. Сагалар бас кейіпкердің өмірбаянынан басталады. Алдымен оның
балалық шағы, алғашқы ерлігі туралы айтылады. Содан кейін оның теңіз
саяхаттары, Норвегия королінің жасағына кіруі, теңіз жорықтарынан даңқы
шығып, құрметпен еліне оралуы, үйленуі, бейбітшілікте өмір сүруі, атақты
рулар арасындағы күндестігі мен өшпенділігі және солардың кесірінен тұған
қанды шайқастар туралы баяндалады. Рулық сагаларда кейіпкерлер батырлар
жырындағы қаһармандай дәріптелмейді.
Мифологиялық және қиял – ғажайып ирландық сагалармен салыстырғанда
исландық рулық сагалар сол кездегі Скандинавия халықтарының тұрмысын,
қоғамдық және жанұялық қарым – қатынастарды, әдет – ғұрыптары мен
діншілдігін көрсетті. Исландық сагалар бұл жағынан германдықтардың
этнографиясын зерттеу үшін таптырмайтын материал болып табылады.
Сансыз көп рулық сагалардың ішінде классикалық түрде жазылған және
тарихи материалды дұрыс көрсеткен – “Эгил туралы сага”
Рулық және тарихи сагалармен қатар аңыздар мен фантастикаға
негізделген сагалар да болды.
Халық поэзиясы. Қоғамның түрлі жеңілдіктерін пайдаланушы таптар
өздерінің мүдделері мен көзқарастарын рыцарлық және клерикалық әдебиеттен
тапты. ХІІ ғ. бастап қалалардың ролі күшейіп, олар өздерінің ерекше қалалық
әдебиетін шығарды. Ал жазу білмеген бұқара халық өз шығармашылығын орта
ғасырлардың ортасына дейін тек қана ауызша жалғастырды.
Ортағасырлық әдебиеттің негізгі бағыттарының әлеуметтік тегі әртүрлі
болса да, олар бір-бірімен байланысты болды. Халық ауыз әдебиеті жазба
әдебиетіне өте бай материал беріп, оны өзінің сюжеттері мен бейнелерімен
түрлендіріп, қамтамасыз етті. Халық поэзиясы өте бай және өз бетімен
дамыған әдебиет болса да, ол ауызша дамығанның кесірінен тек XIV-XV ғғ.
дейін өркендеді.
Халық өмірі туралы өлеңдердің авторы болған кәсіби әншілер. Оларды
Францияда жонглерлер, Испанияда – хугларлар, Германияда – шпильмандар деп
атаған. Жонглерлер ортағасырлық қоғамның барлық топтарына танымал болған.
Олар жүргінші жолдармен жиһан кезіп, жолында кездескен қамалдарға,
қалаларға және селоларға кірді. Жонглерлер сол кездегі жаңалықтарды жинап
таратушы болды. Олар өз заманының барлық оқиғаларына үн қосты. Оларсыз
ешбір сарай салтанаты, жәрмеңке, діни я халық мейрамы өтпейтін болды.
Халық поэзиясының барлық түрлерінен ең жақсы сақталған батырлар
жыры. Бұл жанр Ирландияда жақсы дамыған. Оның негізінде рулық және
жергілікті аңыздар жатады. Батырлар жырын орындайтын ақын жыршыларды бард
деп атаған. Бард әнін музыкамен (сазбен) қостап, әртүрлі тарихи және
аңыздарға айналған оқиғалар туралы, әр түрлі батырлар мен князьдардың
құрметіне арналған өлеңдерді айтты.
Француз батырлар жыры. Батырлар жыры туралы материал әсіресе
Францияда жақсы сақталған. Бұл шығармалар жүзге жақын поэма түрінде
сақталған. Олардың ең көне түрлері XI ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Антик құл иеленушілік қоғамның ыдырауы бір кезде Рим империясымен
біріккен Солтүстік Америка және Орта Азиядағы сансыз көп тағы тайпалардың
көшуіне жол ашты (ирландықтар, славяндар, арабтар, монғолдар, түріктер).
Осы тайпалардың негізінде орта ғасырлық феодалдық мемлекеттер және қазіргі
заманның европалық халықтары құрылды.
Орта ғасыр әдебиетінің тууы мен дамуына үш ең басты фактор әсер етті:
халық ауыз әдебиеті, антик әлемі және христиандық дін.
Батыс Европада үстемдік алған варвар халықтарда сол кезде өздерінің
өте жақсы дамыған поэзиясы болған. Сол поэзия кейінгі Европа әдебиетінің
негізін салды.
Ежелгі поэзияның бір түрі – еңбек өлеңдері. Бұл өлеңдер еңбек
процесін қостайтын әр түрлі дыбыстардан пайда болған. Еңбек өлеңдерінен
әдет-ғұрып өлеңдері өріс алды.
Орта ғасыр әдебиетінің алғашқы дамуына католиктік шіркеу үлкен әсер
етті. Сол кездегі бірнеше әйгілі әдеби жанрлар шіркеу әсерімен туған: діни
гимндер мен өлеңдер, әулиелер өмірі, таурат парафразалар тағы да басқалар.
Шіркеу ішінде діни драма да туды.
Орта ғасыр әдебиетіне едәуір әсер еткен екінші ірі фактор – антик
әлемі (өнер мен әдебиет). Алғашқы кезде германдық жаушылар антик мұраның
барлығын жойды. Бірақ және мәдениетті құру үшін негізгі материал керек
болды. Үлгі ретінде жойылған антик мұраның қалдығын жинау басталды.
Мемлекеттік заң және жоғарғы әкімшіліктің тілі ретінде латын тілі
қабылданды.
Орта ғасыр әдебиетінің дәуірге бөлінуі сол кездегі Европа
халықтарының қоғамдық дамуының кезеңдерімен бірыңғай келеді: 1) рулық
қоғамның ыдырауы және феодалдық қатынастардың пайда болу кезінің әдебиеті,
2) өркендеген феодализмнің әдебиеті. Бірінші дәуір шамамен Х ғасырдың
аяғына дейін созылады. Әр түрлі халықтардың тарихи және әдеби дамуы бірдей
болған жоқ. Бәрінен бұрын ортағасырлық әдебиет Францияда дамыды. Ол елде
феодализм негізінде ІХ ғасырда құрылған. Ал Германия, Европа елдері және
Англия Франциядан біраз артта қалды. Даму жағынан соңғы орында қалған
скандинавтар және кельттер басып алған Еуропаның шеткі солтүстік және
солтүстік-батыстық аймақтары. І кезеңнің әдебиеті ІІ кезеңмен салыстырғанда
біртұтас және бірыңғай болып көрінеді.
Ал, ортағасырлық әдебиеттің екінші кезеңіне келсек, Европа мен
Англияда ХІ ғасырдан XV ғасырға дейін өркендеген феодализм дәуірінің
әдебиеті әлдеқайда қиын жағдайда дамыды. Мұнда сол елдердің даму жолымен
анықталатын әдеби творчествоның бірнеше кезеңдерін айыруға болады. ХІІІ
ғасырға дейін қоғамдық-саяси күрес негізінде феодалдар мен шаруа, басқаша
айтқанда, бұқара халық арасында жүрді. Бұлардың арасында дін басылары
өзгеше орын алады.
Сонымен, ХІІІ ғасырға дейін үш ерекше әдеби ағым дамыды – халықтық,
клерикалық және феодалдық-рыцарьлық әдебиет. Клерикалық әдебиет – шіркеудің
әсерінен туған әдеби ағым. (клерикализм – шіркеудің саяси және мәдени
үстемдігін күшейтуге бағытталған реакцияшыл ағым).
ХІІ ғасырда қалалар көбейіп, өркендей бастайды. Оларда ерекше
(қалалық деп аталған) өнер мен әдебиет пайда болады.
Германдық эпос. Ежелгі германдық эпостың идеологиялық мазмұны сол
кездегі барлық халықтарға тән. Батырлар жыры жауынгерлердің ерлігінің
даңқын шығарады. Германдық эпоста кейіпкерлердің арасында жаңа қарым-
қатынастар тағайындалады, бөлек-бөлек аңыздар циклдарға бірігеді.
Эпостық қаһарман ерекше күштің, сұлулықтың, батылдықтың өнегесі болып
табылады. Әр түрлі адамдардың ерліктері бір эпостық қаһарманның ерлігі
болып есептеледі.
Ежелгі германдық эпос арфаның қостауымен айтылған. Өлеңдерді
(жырларды) орындаушы, шығарушылар және айтушылар – жасақшы – әншілер. Олар
басқа жауынгерлермен бірге шайқастарға қатысып, солардың ерліктері туралы
жырлаған. Сонымен қатар, жасақшы – әншілер ауыз әдебиетінде сақталған ескі,
көне заманның оқиғалары туралы баяндаған. Жасақшы әншілер ерекше үлкен
құрметке ие болған. Олар өздерінің айтқан немесе шығарған өлеңдері үшін
бағалы сыйлықтарды алып тұрды (корольдің қазынасынан алтын сақиналар,
білезіктер т.б.)
Ежелгі неміс әдебиеті пайда болғаннан бастап (VIII ғасыр) монастырлық
оқу мен христиандық дінге қызмет етті.
Ежелгі германдық эпостың сақталған жалғыз ескерткіші – Хильдебрант
туралы өлеңнен үзінді. Бұл өлең әкесі мен ұлының кездесуінен басталады.
Мұндай сюжет басқа халықтардың эпосында кездеседі (мысалы, орыс былиналарда
Илья Муромец пен Сокольниктің кездесуі, парсылар эпосында – Фирдоусидің
Шахнамесінде – Рустам мен Сохрабтың кездесуі т.б.). Бұл аңыздарда
қаһарманның ұлы басқа елде басқа әйелден туады (некесіз туған бала). Ол ер
жетіп әкесін іздеуге кетеді. Көптеген сюжеттерде әкесі шайқаста ұлын
жеңіп, оны танымастан бұрын өлтіреді.
Ежелгі германдық эпостың сақталған ескерткіштерінің бірі – англосакс
тілінде жазылған Беовульф туралы поэма. Англосакс тілі деп ежелгі ағылшын
тілін айтады. Бұл тілде V ғ. Британияны басып алған германдық тайпалар
сөйлеген. Беовульф туралы поэма біздерге дейін тек жалғыз қолжазба
түрінде жетті. Ол Х ғасырдың басында жазылған ежелгі өлеңдер. Поэма 2
бөлімнен және оларға кірген 3000 өлеңнен тұрады. Сол 2 бөлімді біріктіретін
бейне – Беовульф бейнесі. Беовульф тарихи адам емес, поэмада тарихи
оқиғалар көрсетілгенмен, көптеген эпизодтары басқа халық ертегілерімен
салыстырмалы. Ежелгі германдықтар өзінің поэзиясын өлең түрінде ұрпақтан-
ұрпаққа ауызша жалғастырды.
“Эдда” деген сөздің мағынасы әлі күнге дейін анықталған жоқ.
“Эдда” жинағына кірген батырлар туралы өлеңдердің көбі Зифгридке,
Нибелунгтар өліміне, Эрманарик пен Сванхильдаға арналған. Бұл сюжеттер
Германияда пайда болып, соңынан Норвегия арқылы Исландияға жетіп, қайта
жөнделген.
IX – XIII ғғ. Норвегия мен Исландияда скальдтар өнері өркендейді.
Скальд деп Скандинавияда жасақ көсемінің қарауындағы әншіні айтады.
Скальдтар өздерінің заманы туралы және князьдар мен жасақшылардың ерлігін
дәріптейтін өлеңдерді шығарды. Скальдтардың өлеңдері біздің уақытымызға
дейін көбінесе үзінді түрде жетті.
Басқа ежелгі герман халықтарымен салыстырғанда исландықтардың өте
бай прозалық әдебиеті болған. Бұл әдебиет ана тілінде шығарылған. Оны
“сагалар” деп атайды. Бұл әдебиеттің негізінде Исландияның алғашқы
тұрғындары туралы әңгімелер, рулық аңыздар жатады. Олардың көбі XII – XIII
ғ аралығында жазылған.
Рулық сагалар тарихи фактілерді, адамдар мен қалалардың аттарын дәл
көрсетеді. Әсіресе Исландия және Норвегияға байланысты оқиғаларды дәл
көрсетеді. Рулық сагалар әдетінше бірнеше ұрпақтың тарихын, өмірін
бейнелейді. Сагалар бас кейіпкердің өмірбаянынан басталады. Алдымен оның
балалық шағы, алғашқы ерлігі туралы айтылады. Содан кейін оның теңіз
саяхаттары, Норвегия королінің жасағына кіруі, теңіз жорықтарынан даңқы
шығып, құрметпен еліне оралуы, үйленуі, бейбітшілікте өмір сүруі, атақты
рулар арасындағы күндестігі мен өшпенділігі және солардың кесірінен тұған
қанды шайқастар туралы баяндалады. Рулық сагаларда кейіпкерлер батырлар
жырындағы қаһармандай дәріптелмейді.
Мифологиялық және қиял – ғажайып ирландық сагалармен салыстырғанда
исландық рулық сагалар сол кездегі Скандинавия халықтарының тұрмысын,
қоғамдық және жанұялық қарым – қатынастарды, әдет – ғұрыптары мен
діншілдігін көрсетті. Исландық сагалар бұл жағынан германдықтардың
этнографиясын зерттеу үшін таптырмайтын материал болып табылады.
Сансыз көп рулық сагалардың ішінде классикалық түрде жазылған және
тарихи материалды дұрыс көрсеткен – “Эгил туралы сага”
Рулық және тарихи сагалармен қатар аңыздар мен фантастикаға
негізделген сагалар да болды.
Халық поэзиясы. Қоғамның түрлі жеңілдіктерін пайдаланушы таптар
өздерінің мүдделері мен көзқарастарын рыцарлық және клерикалық әдебиеттен
тапты. ХІІ ғ. бастап қалалардың ролі күшейіп, олар өздерінің ерекше қалалық
әдебиетін шығарды. Ал жазу білмеген бұқара халық өз шығармашылығын орта
ғасырлардың ортасына дейін тек қана ауызша жалғастырды.
Ортағасырлық әдебиеттің негізгі бағыттарының әлеуметтік тегі әртүрлі
болса да, олар бір-бірімен байланысты болды. Халық ауыз әдебиеті жазба
әдебиетіне өте бай материал беріп, оны өзінің сюжеттері мен бейнелерімен
түрлендіріп, қамтамасыз етті. Халық поэзиясы өте бай және өз бетімен
дамыған әдебиет болса да, ол ауызша дамығанның кесірінен тек XIV-XV ғғ.
дейін өркендеді.
Халық өмірі туралы өлеңдердің авторы болған кәсіби әншілер. Оларды
Францияда жонглерлер, Испанияда – хугларлар, Германияда – шпильмандар деп
атаған. Жонглерлер ортағасырлық қоғамның барлық топтарына танымал болған.
Олар жүргінші жолдармен жиһан кезіп, жолында кездескен қамалдарға,
қалаларға және селоларға кірді. Жонглерлер сол кездегі жаңалықтарды жинап
таратушы болды. Олар өз заманының барлық оқиғаларына үн қосты. Оларсыз
ешбір сарай салтанаты, жәрмеңке, діни я халық мейрамы өтпейтін болды.
Халық поэзиясының барлық түрлерінен ең жақсы сақталған батырлар
жыры. Бұл жанр Ирландияда жақсы дамыған. Оның негізінде рулық және
жергілікті аңыздар жатады. Батырлар жырын орындайтын ақын жыршыларды бард
деп атаған. Бард әнін музыкамен (сазбен) қостап, әртүрлі тарихи және
аңыздарға айналған оқиғалар туралы, әр түрлі батырлар мен князьдардың
құрметіне арналған өлеңдерді айтты.
Француз батырлар жыры. Батырлар жыры туралы материал әсіресе
Францияда жақсы сақталған. Бұл шығармалар жүзге жақын поэма түрінде
сақталған. Олардың ең көне түрлері XI ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz