Қар көшкіндерінің негізгі параметрлерін анықтау

Зертханалық жұмыс

Тақырыбы: Қар көшкіндерінің негізгі параметрлерін анықтау

ЖҰМЫСТЫҢ МАЗМҰНЫ

Қар көшкін түрлері мен көлемін есептеу

Қар көшкін түрлері. Қар көшкіні қозғалысы кезіндегі қар көшкін түзілуі сипаты бойынша келесі түрлерге бөлінеді:

1) қардағы сұйық судың болуы бойынша - сулы және құрғақ;

2) үзілу түрі бойынша - нүктелік үзілу және сызықтық үзілу;

3) «қарлы тақталар» - беткі қар қабатының қату кезінде туындайтын механизммен болатын көшкіндер. Күн, жел және жылу әсер етуінен мұз қабыршағы пайда болады, оның астында қардың құрылысы өзгереді. Жарма тәріздес қалыптасқан борпылдақ масса бойынша массивтен бөліну кезінде тығыз және ауыр қар қабаты төмен қарай оңай сырғиды, ол өзімен көптеген қар массасын алып жүреді.

Қардағы сұйық судың түзілуіне әсер етуші негізгі фактор, ауа темпертурасы болып табылады. Қысқы кезеңде жалпы температуралық фон неғұрлым жоғары болған сайын, сулы қар көшкінінің жүру ықтималдылығы жоғары. Қыстың температуралық жағдайының жалпыланған көрсеткіші ретінде, әдетте өте суық ай болып саналатын қаңтардың орташа айлық темпертурасы алынады.

Сулы қар көшкінінің Р _м , қыстағы максималды көлемдегі пайда болу ықтималдығын бақылаудың Т-ға тәуелдігі мынадай:

Қар көшкінінің сызықты үзіліп жүру ықтималдығы Р _сызық. қар жамылғысы һ көтерілуіне байланысты жоғарылайды. Ол мына кестеде көрсетілген:

Қар көшкін көлемі

Қар көшкіні көлемін есептегенде қар көшкінінің түрін ескеру қажет және қар қалыңдығының басып алу коэффициентін К _h мен ошақ ауданын К _ℓ өңдеуді енгізу қажет. Нүктелік үзікті қар көшкіні үшін қар көшкіні көльемі V мына формула бойынша есептеледі:

V=һ ₀ ∙ℓ ₁ (2ℓ-ℓ ₁ ) tg(φ/2)

мұндағы һ ₀ - қар көшкінінің түзілуіне қатысатын қар қабатының қалыңдығы, ℓ - беткейдегі белсенді қар көшкінінің ұзындығы; ℓ ₁ - қар көшкіні түзілу зонасының кеңеюі жүретін беткей телімі ұзындығы, ℓ ₁ =80 м(егер ℓ<80 м ℓ ₁ = ℓ) ; φ - қар көшкіні түзілу зонасы кеңеюінің бұрышы, φ=10 ⁰ (Болов, 1981) .

Сызықтық үзілудегі қар көшкінің көлемін есептеу формуласы: V=hK _h FK _F , мұндағы h - қар жамылғысының биіктігі, F - ошақтың ауданы. 222, 4-252, 4

Нүктелі үзікті борпылдақ қарлы қар көшкіні үшін h ₀ -ң һ тәуелділігі қар жамылғысы биіктігі 50 см дейін болғанда ғана көрінеді. Бұл аралықта h ₀ Һ үлкейген сайын өседі, ал олардың максималды мәні Һ жақындай түседі. Егер қардың биіктігі 50 см жоғары болса, борпылдақ қарлы қар көшкінінің үзік қалыңдығы Һ тәуелді болмайды, жаңадан түскен қар қабаты қалыңдығына тән, 10-30 см деңгейде сақталады.

Қар тақталарынан түзілетін сызықтық үзікті қар көшкіндерінде, қар жамылғысы биіктігі 300 см дейін һ ₀ -дің Һ тұрақты тәуелділігі байқалады, һ жоғарылаған сайын һ ₀ өседі, бірақ қар қалыңдығының толық басып қалу ықтималдығы төмендейді. Сулы қар көшкіні үшін, құрғақтылық мәні бойынша салыстырғанда жоғары.

Сипатталған тәуелділік теңдеулермен көрсетіледі:

1) сызықтық үзілулі құрғақ қар көшкіні үшін К _һ =0, 8е ^{-0, 25һ}

2) нүктелік үзілулі құрғақ қар көшкіні үшін К _һ =0, 9е ^{-1, 6һ}

3) сызықтық үзілулі сулы қар көшкіні үшін К _һ =е ^{-0, 3һ}

4) нүктелік үзілулі сулы қар көшкіні үшін К _һ =е ^{-1, 5һ}

Мұндағы һ, қар жамылғысының қалыңдығы, м.

Ошақ ауданының К _F пайда болу коэффициенттінің зерттеу нәтижесі қар көшкіні түзілуіне қатысушы һ, қар тақтасының қалыңдығы көтерілуінен К _F өсетіндігін көрсетті. Сол уақытта ошақтың ауданы үлкен болған сайын, қар көшкінінің барлық жер бетінде жүру ықтималдылығы төмен болады. Сондықтан да бірдей қалыңдықта F өскен сайын үзілу коэффициенті К _F төмендейді.

К _F таралу формасы ошақ ауданы мен қар тақтасының қалыңдығына тәуелді. Үлкен қалыңдықтағы үзікті қар көшкіні (һ ₀ >100 см) кезіндегі шағын қар көшкінін жинағыштарында (F<10 га) К _F таралуы оң ассиметриялы. Ал қар тақтасы қалыңдықтағы (һ ₀ <50 см) шағын болғандағы ірі ошақтарда (F>30 га) К _F таралуы теріс ассиметриялы. Егер F=10-30 га, һ ₀ =50-100 см К _F таралуы қалыпты.

Қар тақталы қар көшкіні үшін ошақ ауданының пайда болу коэффициентінің тақтаның қалыңдылығы мен ошақ ауданына тәуелділігінің аппроксимирленген теңдеуі мынадай болуы мүмкін:

К _F =0, 1һ ₀ +(0, 9-0, 7е ^{-0, 7һо} ) е ^{-3, 5F}

Мұндағы һ ₀ -қар көшкінін түзуші қар тақтасының қалыңдығы м, F - ошақ ауданы, м ² .

К _F коэффициентінің орташа мәні 1-кестеде көрсетілген.

1-кесте.

Қар тақталы көшкіні үшін ошақ ауданының пайда болу коэффициенті

2-кезең - Қар көшкіні қаупінің деңгейін анықтау критерийлері.

Ең төмен - Қар көшкіні 100 жылда 1 рет шамамен 10 % аумақты зақымдайды. Адам өлімінің ықтималдылығы жылына кемінде 1 адамнан 1 адам. Имараттар үшін зиян жоқ. Көп қар жауған жылдары туристерге ық беткейлі қарлы ірі аймақтарға қашу керек;

Төмен - Қар көшкіні 10 жылда 1 рет шамамен 10% аумақты зақымдайды. Адам өлімінің ықтималдығы 1000 адамнан 1 адам. Иммараттардың сақталу мерзімі 100 жылға жуық. Имараттарды қауіпсіз жерлерде орналастыру қажет. Туристер мен шаңғышыларға . қардың биіктігі 50 см астам болғанда ірі беткейлерге шықпауға кеңес беріледі;

Орташа - Қар көшкіні жыл сайын 10-20% аумақты зақымдайды. Адам өлімінің ықтималдылығы жылына 100 адамнан 1 адам. Имараттардың сақталу мерзімі 10-100 жыл. Имараттарды қауіпсіз жерлерде орналастыру немесе қар көшкінінен қорғау қажет. Туристерге аңғар түбі бойымен жүруге кеңес беріледі. Шаңғышылар дайындалған беткейлерде сырғанауы қажет;

Жоғары - Қар көшкін жыл сайын 20-50% аумақты зақымдайды. Адам өлімі ықтималдылығы жылына 10 адамнан 1 адам. Имарттардың сақталу мерзімі 1-10 жыл. Имараттар қар көшкінінен қорғалуы тиіс. Қар көшкіні қауіпті кезеңдерде туристер мен шаңғышыларға кіруді шектеу қажет;

Ең жоғары - Қар көшкіні жыл сайын 50% астам аумақты зақымдайды. Адам өлімінің ықтималдылығы жылына 2 адамнан 1 адам. Имараттардың сақталу жарамдылығы кемінде 1 жыл. Имараттарды орналастыру қолайсыз. Қысқы мерзімде адамдарды кіргізуді шектеу қажет.

3-кезең - Қар көшкіні қауіпті жерлерді анықтау. Үздіксіз сызықты үзілмелі қар көшкіндерінің құрылу мүмкіндігі және біріңғай қар көшкіні ағындарының түзілу шегіндегі, қар көшкіні белсенді жерлер, көшкін ошағы мен қосылып қар көшкінінің туу аймағы болып табылады. Оған транзиттік аймақ пен қар көшкінінің домалану аймағы төменнен жалғасып, қар көшкін жинағыш ошағында бірге түзіледі. Қар көшкінін жинағыш тобы, пайда болған жалпы транзит аймақ пен домалану аймағы - қар көшкіні алабы деп аталады. Қар көшкінін жинағыштардың жіктелуі, морфологиялық негізі және оның құрам бөліктері 2-кестеде көрсетілген. Қар көшкіні жинағыштың морфологиялық сипаттамасына қосымша морфометриялық параметрдің сандық сипаттамасы анықталады. Олар барлық сипаттамаларды өзіне қосуы керек, қар көшкін қозғалысы мен қалыптасуға әсер етушілер де есептеу кезінде қолданады. Қар көшкіні қозғалысы көрсеткендей, қар көшкіні жинағышына әсер ететін математикалық үлгі және қар көшкінінің талданған есептеу әдісі, мынадай параметрлерден тұрады: Н қар көшкінін жинағыштың артуы, F қар көшкіні ошағының ауданы, α еңістер және ℓ қима бойындағы участкелердің ұзындығы, γ ₀ ошақ бұрышының қалыңдығы және γ _В домалау аймағының жайылу бұрышы.

2-кесте.

Қар көшкін жинағыштың морфологиялық жіктелуі

3-кесте.

Қар көшкін жинағыштың артуына ошақтың орташа ауданының тәуелділігі

ЖҰМЫСТЫҢ ОРЫНДАЛУЫ:

1-кесте. Ақсеңгір метеостанциясы бойынша 2009 жылғы қаңтар айының орташа ауа температурасы және қардың биіктігі мәліметтері

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс