Егемен Қазақстан газетінің, Ақиқат, Таңшолпан журналдарының материалдарына талдау жасау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Бақберген Дилназ
СРС
Егемен Қазақстан газетінің, Ақиқат, Таңшолпан журналдарының бүгінгі материалдарына талдау жасау.

Таңшолпан әдеби-көркем журналына жарияланған мақалаларға талдау.
Тоғызыншы таңдау-Рудольф Эйкен.1908 деген атаумен шыққан әдеби-көркем журналдың 2019 жылғы 3 санында шыққан мақалаға талдау жасамақпын. Бұл мақала Нобель сыйлығының лауреаттары тарауымен шыққан.Қазіргі бас редакторы:Нұрлыбек Саматұлы.
Мұнда талданатын мәселе: Нобель сыйлығы және оны иеленген Рудольф Эйкен деп ойлағанымызбен, астарында үлкен философиялық мән жатыр. Әрине, ел-жұрт біле бермейтін 9-шы Нобель жүлдегерінің ғылыми еңбектеріне де тоқталады. Десе де мән-мағына басқаша. Ол не дейсіз ғой. Бұл -Нобель сыйлығында философияғылымдарына арналған бірде-бір марапат жоқтығы. Сондықтан әдебиетшілерге -тиесілі марапаттың басым көпшілігін философтар иемденіп кетуінің тарихи түрде басым екендігі. Сондай-ақ тағы бір негізгі арқау-ол мына бір-тұжырым: Өз дәуірінде жұлдыздары жарқыраған кейбір тұлғалардың еңбегі ескіріп,ал керісінше елеусіз болып келген кейбір ғалымдардың соңына қалдырған мұрасының ғылымның алтын қазынасына айналып жататын кездері болады -деген.
Оны қалай шешуге болады: Мақаланы оқыған тұста шынында ,әдебиетшілерді елеп-ескеретін номинацияда философтардың бағы жанып кеткендігі айқын мысалдар арқылы көрсетілген. Сөзімізді дәйектейтін болсақ , Б.Рассель. Автор оның Қала маңындағы сайтан-туындысын мысалға ала отырып,оны, ағылшын неореализмі мен неопозитивизмнің ірі өкілі деп атап көрсетіп, бірнеше әдеби еңбектің авторы ретінде суреттей келе, оның жоғарыда тілге тиек еткен еңбегін тарихи түрде жаңашылдық-деп ерекше бағалайды. Бірақ ол-Нобель сыйлығының иегері емес... Бірақ әдебиетшіретінде,сол салаға жаңашылдық әкелген ғалым екенін, жұрт әлі күнге дейін еңбегін елеулі бағалайтынын ескерсек ол-Нобель сыйлығына сөзсіз лайық. Меніңше осы тұста сол ғасырда кеткен қателікті түзетіп әдебиет саласының үздіктеріне бөлек, философия ғылымдарына бөлек номинация дайындаған жөн. Әр нәрсенің өз құны, өз дәрежесі болуы керек. Бұндай нәрсені біз орны толмас қайшылыққа балауымызға болады, өйткені Әдебиет номинациясында оза шапқан әдебиетшілер шынымен жоқтың қасы.
Екінші бір тұжырымға келетін болсақ, автор сол сөзге сілтеме жасағанымен біз Рудольф Эйкен ештеңе бітіре алмады дей алмаймыз. Оның философиялық ілімі жұртшылықты қызықтыра алмағанмен , ол философияны дін арқылы байланыстыру арқылы: Аристотелдің тәсілі туралы; (1872) Бүгінгі филосрфиялық ойлардың іргелі тұзақтары; (1878) атты кітаптарды жазып шығарған. Сондай-ақ соңғы кітабы үлкен талқылауға ие болған. Бұл дегеніміз Рудольфтың өте дарынды екенін көрсетеді.Десе де , Рудольф Нобельді әдебиетбөлімінде ақиқатты іздегені үшіндеген мағынадағы қисынмен иеленген.
Түйін: Жақсының -аты өлмейді,
Ғалымның -хаты өлмейді.
Рудольф -бұл есім көпке таныс болмаса да, жүректерге жол таба білген ақын, көрермен көңілінен шыққан драматург болмаса да, ол философиядағы бүкпесіз шынайылығы үшін Нобель сыйлығын алды. Ал қаншама халықтың жүрегінен орын алған әдебиет өкілдерінің ешбір марапаты болмаса да, еңбегімен қоса, аты да өшкен жоқ. Ең керемет жүлде-ол халықтың берген бағасы.

Таңшолпан әдеби-көркем , көпшілік журналында 2019жылдың 3 нөмірлі санында жарияланған: Бауыржанды сүйген есалаңмахаббат атты мақала. Бір туындының тарихы деген тарауда арқау болған мақала авторы режиссёр Қалила Омаровтың кино саласындағы жеткен жетістіктерін атап көрсетумен басталған. Қазіргі бас редакторы:Нұрлыбек Саматұлы.
Талданатын мәселе: Режиссёр Қалила Омаровтың батыр Баукеңе арналған кинотуындыны жасап шығарудағы ерен еңбегімен, өзі айтпақшы үш оттың арасындағы күресі. Ол қандай күрес? Не қылған үш от? Әуелі Баукеңнің шаңырағындағылар, Тараздықтар, одан әрі Қазақфильмнің қатаң талаптары. Содан соң барып таза әдемі, туындыны халыққа ұсыну. Әр істе бір Әттең дүниенің болуы.
Ендеше, оның шешімі қандай болмақ: Кеңес Одағының Халық қаһарманы жайлы фильм екі рет Қазақфильм киностудиясы тарапынан сыналды. Алғашында 50 минуттан -30 минутқа қысқартуға жіберсе, екінші мәрте фильмның басты маңызды деген бөлігінің мамандар сынынан өтпеуі. Баукең туралы Мәскеуде түсірілу керек бөлігінде қажет етпей, жеңіс күнінде Алматы мен Астананы түсіре саламыз деген уәждер мен қайта түсіруге талпынғанда тіркеудің жабылып қалуы. Сонан соң Зейнеп апамыздың сыны.
Мәселелерді нақтыладық, шешіміне оралсақ, 50 минуттан-30 минутқа қысқару. Сол кездің өзінде халыққа берері жоқ фильмдер 2 сағаттап түсіріліп жатқанда, батыр туралы фильмді барынша қысып қалғанымыз шынбайыма батты. Ал жаңағы мамандар сынынан өтпеді дегенім-нендей маңызды бөлік?, нендей көзір дейсіз ғой? Ол Баукең тағдырына кешірілмес қиянат жасаған Нұртас Оңдасынов және Жұмабек Шахметовтер туралы эпизод. Баукеңнің ұзақ уақыт ешбір марапат алмауының сыры және Баукеңнің үлкен кешірімділігін көрсететін бөлік. Бұл бөлікті алып тастау өте өрескел қателік. Себебі тәрбиелік мәнін ұғынуымыз керек еді. Меніңше, батырдың да аяғынан шалушылар мен болмысы ерек кешірімді тұлғалардың да бар екендігінің айқын көрінісі болар еді. Ендігі хат пен Зейнеп апамыздың авторға жекіп беруіндегі мәнді ақтарсақ, Зейнеп апамыз сұхбат берушілер мен журналистердің барлық мәліметті Баукеңнің жақындары арқылы біліп, жерден жеті қоян тапқандай-оны өздері тапқандай етіп сұхбат беруі. Бұл да сол заманның қателігі. Бір газет ұжымы осы үшін сотталып кете жаздады. Менің ойымша қай кезде де автор ,мәлімет берушіге сілтеме жасап, оларды атап көрсету арқылы дәйекпен сөйлеу керек. Ақырында сол кинотуындының мәнін ашатын эпизодтарды кірістіру керек еді, Мәскеуді, достарын, Әзілхан ағаларды түсіргенде нұр үстіне нұр болушы еді.
Түйін: Фильм қандай дәрежеде , қандай қиыншылықтарды арқалау арқылы түсірілсе де ,жан баласы Баукеңнің ерен еңбегін ұмытып қалмақ емес. Ер есімі -ел есінде.

Таңшолпан әдеби-көркем ,көпшілік журналының 2019-шы жылғы тура сол санында , әдеби сын тарауында , Бақыт Сарбалаұлына кішігірім сілтеме жасау арқылы , мынандай бір келесідей мақала жарық көрген. Атауы: Ақындықтың ақ таңы. Журналдың қазіргі кездегі бас редакторы алдында айта кеткендей : Нұрлыбек Саматұлы екенін еске саламын.

Мұнда талданатын мәселеге келер болсақ: Алғаш оқыған кезде Тұрлыбек Мәмесейіттің Таңжарық романына арқау болған- Таңжарық Жолдыұлының Тағдырдың тар ойнағына түсіп , өмір жолында көрген қиындығы деп топшылаймыз. Бәлкім, дұрыс тұжырым да шығар. Бірақ, мұнда да айтар ой мен түйер түйсік басқалай. Кеңес одағы және Қытай билеушілері: Жың Шурин мен Шың Шысайдың қара халыққа көрсеткен қорлығы. Автор басынан аяғына дейін мән-мағынасын ашып жеке -жеке тоқтам жасаған.
Оның шешімі қандай? (Өз ойымен)
Шынында, біз осы тақырыптың мәнін ашу үшін нақты бір кейіпкерге тоқтау жасауымыз керек болды. Бұл тұста, ол Таңжарық Жолдыұлы. Тақыр кедей, жақында ет-жақыны ағасынан айырылған жетім тағдыр жігіттің таңдап сүйген үш жары да жанында ұзақ тұрақтап қалмаған. Екеуінен 6-7 айға созылған түрме айырса , біреуі жастай қайтыс болған. Енді осының шешімін тауып көрейікші: Егерде ол тең-теңімен деген теңеуді ескеріп байдың қызын алып қашпағанда, таяқ жеп тұрып, Сетікөк деген байдың тұлпарын ұрлап , шетел асып, ақыры ұсталмағанында 6-7 ай түрмеге отырмас еді. Бірінші жағдайда біз оны түрмеге нақақтан-нақақжабылды дей алмаймыз. Себебі ұрлық түбі-қорлық. Сондай-ақ әкесі таяқ жегеннен соң Сейтікөкті інісіне бере салуды да дұрыс шешім ретінде көрмеймін.
Екінші бір мәселе қазақтың дүнгендер мен ұйғырлар тыныштық бермеді-деген айдау сөзіне еріп Қытай әскеріне қосылып , халықтың арасына бүлік салып , содан соң өздерінің қалай Шың-Шысайдың құлы болып қалғандарын ұқпауы. Осы орайда мен бекерден- бекер Кеңес үкіметін тілге тиек еткенім жоқ. Кеңестік армияны қолдаушылар көзін ашуға талпынып, мектептер ашылып, білім қуа бастады, жұмыс қарқыны алға қойылды. Ал Қытай әскеріне қосылып шекара асып кеткендердің жағдайы бұдан, тым өзге еді. Шың Шысай өзінің ең басты қорқынышы-қазақтар екенін алға тартып, оларға еркіндік бермеуді, үн қосу мүмкіндігінен айыру, оқу-білімге қарсылық, газет шығарып бермеуді көздеді. Және көптеген халық үні есептелетін ақын жазушыларды жинап алып, оларға, қару жарақты толық өткізбеген -деген айып тағып қамауға алды. Оның ішінде біздің кейіпкеріміз де бар.
Меніңше ел басына қиын күн туғанда шетел асқан басқа ұлт өкілдерін қинау өте нашар іс әрекет. Бірақ, біз мұнда Қытайды ғана кінәлай алмаймыз. Бүлікшілердің болуы, Кеңес Одағының хәл-ахуалы да керемет еместігін, жарқын болашаққа сену екіталай болған заманда әркімнің айдауына еру де -таңдаудың болмағанының белгісі.

Түйін:Дегенмен халықтың екі тарапқа бөлінгені емес бұл жағдайда біртұтас қалғандығы дұрыс болар еді. Мысалы әлі күнге дейін кезінде тағдыр айдауымен шетел асып кеткендердің қорлық көруі тоқтар емес. Қаншама жақын туыстарына оларды бір көру-орындалмас армандай. Әттеген-ай демесіңе болмайды. Осындай кезде жаттың айдауында емес, жақыныңның жанында болу дұрысырақ.

2. Журнал: Ақиқат қоғамдық саяси журналына жарияланған 3 мақалаға талдау.
1.
Әрбір тұлға - рухани шамшырақдеген атаумен шыққан Ақиқат қоғамдық-саяси журналында 2020-шы жылдың 6 маусымында, Орайы келген әңгіме тарауында , журналист, жазушы Қайсар Әлім деген кісінің мақаласы.
Қоғамдық-саяси журналдың қазіргі бас редакторы-Дәуіржан Төлебаев.
Мұнда талданатын мәселе: Автор өз сөзін Елбасы Н. Назарбаевтың халыққа жолдауы Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру мақаласының түп-төркіні жайында болғандығы. Автор Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Халықаралық Жазушылар одағының мүшесі , Қазақстан Журналистика академиясы Алтын Жұлдыз сыйлығының иегері: Қайсар Әлім туралы мәліметтер келтіре отыра оның ,бұл мақала туралы ой білдіруін сұрайды. Қайсар Әлім Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуында, әдебиет, мәдениет, ғылым, өнер саласының майталмандарының рухани жаңғыру жолындағы үлестерін ескерсек , әрбірін шамшырақдеп теңеумен әспеттесек болады деген тұжырымға келеді. Сонымен қатар өзі 22 жыл бас алмай еңбек еткен Қостаңай таңы (бұрынғы Коммунизм таңы газетіне сілтеме жасау арқылы журналистика саласында ұлыларды ұлықтау мәселесін көтеру, сондай-ақ мамандық таңдау, жаңғыру сөзін мақсаткерлік жолмен түсіну керек-деген тұжырымдарын жасайды.

Оның шешімі қандай? (Өз ойымен)
Алғашқы тұжырыммен менде келісемін, әр адам жеке тұлға, қосар үлесі де , жетер жетістігі де , жолы да дара. Демек,сөзсіз сөнбейтін шамшырақ Ендігі кезекте сол шамшырақтар елдің даму жолында халыққа сапалы, есте қаларлық дүние ұсынуы қажет. Бірақ , оған жету үшін мемлекет тарапынан үлкен қолдау көрсетілу керек. Қаржы жағынан болсын, орын, тіпті, басып шығаратын баспаға дейін қамти алу, бұл -тек қана сол саланың бір ғана маманына емес,болашақ өскелең ұрпақтың көзіне сенім ұялатып, арманын - мақсатқа айналдыруға жетелейді. Жаңашылдық әкелуге, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.