Тілдік қатынас және сөйлеу мәдениетінің негіздері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті

Филология факультеті

ОСӨЖ №11: Тілдік қатынас және сөйлеу мәдениетінің негіздері

Орынаған: Берік А. Б.

Тобы: ҚтӘ-201

Ақтөбе, 2022 ж

Сана бағдарламасы 06. 10. 2021 жылғы шығарылым.

Тақырыбы: Тіл мәселесі

Бағдарламаның мақсаты- қоғамдағы сан-алуан мәселелерге қатысты әр буын өкілінің пікірін ортаға салу. Зиялы қауымның бүгінгі заманның оқиғаларына, өзгерістеріне көзқарасын білу. Ел өміріндегі күнделікті мәдени-рухани жаңалықтарды талқыға салу.

Бағдарлама қонақтары : Жантас Жақып - филология ғылымдарының докторы, профессор;

Рауан Кенжеханұлы - Ұлттық аударма бюросы қоғамдық қорының атқарушы директоры;

Азат Шәуеев - мемлекеттік тілді дамыту қорының директоры ;

Бибарыс Сейтақ - тілтанушы;

1-мәсле. Қоғамымызда ең көп пікірталасқа ұшырайтын тақырыптардың бірі тіл мәселесі талқыланады. Қоғамды болсын, жалпы халықты, бір ұлтты бір арнада тоғыстыратын ең негізгі коммуникативті құралдардың бірі- тіл.

Осы орайда қонақтарға тіл қоғамды бір арнаға тоғыстыратын рөлін қаншалықты толық қанды атқарып жатыр деген сұрақ қойылды.

Филология ғылымдарының доктары Жантас Жақып « Тілдің қарым-қатынас құралы екені рас. Бірақ тіл- қарым -қатынас құралы ғана емес . . . ойдың жарыққа шығарудың құралы, мәдениетті жеткізудің құралы » деп өз ойын жеткізеді. Қарым-қатынас құралы дегенге қатты дең қойып, қалғанын ұмытып жүрміз. Қазір ғылымда антрапа өзектілік( антрапацинтризм) деген болып жатыр, бірақ, шын өмірде антрапацинтризмге мән беріп жатырған жоқпыз. Осы себептенде біз қазақ тілінің кемшіл болып жатқан тұстарында тек қана тілге қарым қатынас құралы деп қарауымыздан дейді.

2-мәселе. Рауан Кенжеханұлы « үш тілді сөйлеу мәселесіне байланысты үш тілді орта, үш тілді қоғам қалыптасады себебі қазақ тілде ойлау бөлек, орыс тілде ойлау бөлек сонымен қатар глобализация ғаламдану процестері ағылшын тіліндегі үлкен мазмұн ретінде, контент ретінде келіп жатыр. Оны тұтынатын орта тез өсіп келе жатыр. Осы мәселеге байланысты үш тілде орта, үш тілі қоғам қалыптасып келеді және бұл мәселе толғандырады »-, дейді.

Бибарыс Сейтақ : «Қоғамды біріктіріп тұрған нәрсе тіл емеес секілді деген сұраққа жауап бере отыра мысал ретінде Бенедикт Андерсеннің «Қиялдағы қауымдастық» еңбегенін негізге ала отырып ұлттардың үлтшылдықтың қалай пайда болғаны. Бұрын біз араб парсы латын сынды діни қоғамды тілді біріктірсе ендігі де ұлттарды біріктіріп тұрған одан кішірек қоғамның кіші топтары. Қазақ халықтарының көпшілігі әйтеуір бір күні қазақ тіліне келуіміз керек деген тезиспен келеседі деп ойлаймын»

3-мәселе. Қазақ тілі калька тіліне айналып кетті. Бұл қанашалықты қауіпті нәрсе.

Тілдің табиғатын бұзатын болса қауіпті. Мысалы: ойымен бөлісті, пікірімен бөлісті деген сөздері ойын ортаға салды, ойын алға тартты деседе болатын еді.

Көп аударма жасауымыз керек;

Калькаға абай болымыз керек;

4-мәселе. Рауан Кенжеханұлы: «Тіл аударма арқылы дамиды. Өйткені біздің сөйлеп отырған қазақ тіл мен жиырмасыншы ғасырдағы зиялылар сөйлеген қазақ тілі екі түрлі. Бір ғасыр ішінде тілді не өзгертті -аударма ісі өзгертті. Кірме сөз, ағылшын сөзінің ықпалы әсер етті»

Бибарыс Сейтақ «Аударма ісі өте маңызы нәрсе және оның сапасы маңызы. Қазақ тілінде орыс тілінен қалыптасып қалған «қолдау көрсету» деген калька бар.

Қазақ тілін таңдаудың маңызы жайлы. Тіл саяси құрал ма? Латын тіліне көшу ұрыс па? Деген сынды мәселелер талқыланды.

Қорытындылай келе тіл мәселесінің әлі де ашылмағанын байқадым.
Тіл мәселесі - әлі шешіле алмай келе жатқан мәселелердің бірі. Қалай ойлайсыздар, неге оның жағдайы бір қалыпта, бір деңгейден көтерілмей тұр? Бұл мәселе бойынша бағдарлама барысына көптеген ойлармен бөлісті. Тілді тек қарым қатынас құралы ретіне қарастырып қана қоймай басқа да негізгі қызметтері бар екенін айқындап кетті. Тілді аударма ісі арқылы дамытумен қатар сауатты болу туралыда сөз қозғалды. Себебі, аудару барысында сауатсызыққа ұшыраса тілдің ұүрдымға кетіні қазіргі таңда ол тілдегі көп қателіктің болу шарттарына тоқтала кетті. Осы бағдарлама барысында мен жаңа ақпараттармен қатар жаңа сөздермен де танысып шықтым. Неге бізде тіл проблемасы тек теледидарларда, газет-журналдарда не болмаса жылына бір рет әрең ұйымдастырылатын шараларда ғана қозғалады да сол жерде қалып қояды? Бұл тақырыптың кең ауқымды екені бәрімізге мәлім жәнеде әлі де қарастырылу үстінде деп ойлаймын.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.