В1 (тиамин) дәрумені: сипаттамасы, физиологиялық рөлі, тағамдық көздері және жетіспеушілік белгілері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

B1 дәрумені: жалпы мәліметтер

В1 дәрумені - В дәрумендер тобына жататын дәрумен. Бұл дәрумен суда ериді, кристалды болып келеді. Температура жоғары болған кезде бұзылады.

Аталған зат тиамин, аневрин, тиаминпирофосфат деген аттармен де белгілі. Өлшем бірлігі - жалпыға бірдей (МЕ) .

Христиан Эйкман күріш эндоспермінде паралитикалық уланудың болуын және бери-бери ауруын емдейтін күріш кебекінде ағзаға пайдалы заттардың болуын ұсынды. Дәрумендердің ашылуына әкелген зерттеулер үшін Эйкман 1929 жылы медицина саласындағы Нобель сыйлығын алды. 1911 жылы Казимир Функ күріш кебекінен биологиялық белсенді зат алды, оны витамин деп атады, өйткені оның молекуласында азот болды.

Оны кристал түрінде алғаш рет 1926 жылы Б. Янсен бөліп алған.

Қандай өнімдерде болады

В1 дәрумені Ламинария қоңыр балдырларында көп кездеседі. Соның негізінде «Ламифарэн» табиғи тағамдық өнімі жасалған. Заттың шоғырлануы қатаң салыстырылған, В1 дәруменінің басқа заттармен өзара әрекеттесу теңгерімі сақталған.

Сонымен бірге мына өнімдерде көп мөлшерде кездеседі:

балқарағай жаңғағында;
бөріжидекте;
жабайы күріште;
күнбағыс шемішкелерінде;
өсірілген бидай түйіндерінде;
күнзеде;
күнжіт дәндерінде;
жержаңғақта;
пістеде;
бұршақтарда;
меңтай уылдырығында.

Тиамин қалай әсер етеді?

Бұл дәрумен ағзаның барлық жүйелеріне жағымды әсер етеді:

Бас миындағы метаболизмдік әрекеттерді қалыпқа келтіреді. Заттың кофементі сүт және пирожүзім қышқылының жойылуына қарсыласуға әсер етеді. Оның шоғыры шамадан тыс артып кеткенде ағза күшін жояды, тез шаршайды, энергияның қатты жетіспеушілігін сезеді. В1 дәрумені көмірсулы метаболизм өнімдерінің жағымсыз әсерін тиімді жойып отырады, оны ми жасушаларының қоректенуіне жауап беретін глюкозаға айналдырып отырады. Жоғарыда айтылғандарды есепке ала отырып, тиаминнің «сергектік дәруменінің» рөлін атқаратынын айтуға болады, себебі ол көңіл-күйді көтереді, күшіңізді тасытады, күйзеліс жағдайынан жылдам шығарып, тәбетті де ашады.

Сонымен қатар тиамин несеп тас ауруларының және өт қабы патологияларының дамуының алдын алу үшін жауап беретін қанықпаған май қышқылдарымен өзара әрекетке түседі. В1 дәруменсіздігі кезінде амин қышқылының алмасуында айтарлықтай ауыр ауытқулар орын алады.

Тері қабынуларынан арылуға көмектеседі, шырышты қабаттардың жағдайына жақсы әсер береді. Заттың бірегей ерекшелігінің арқасында, тиамин нейродерматитпен, белдемелік теміреткімен, күйген жарақаттармен, қышымамен күресте қолданылады, интеллектуалды қызметке жағымды әсер береді.

Тиамин - қантүзілім әрекетінің маңызды бөлігі. Сонымен бірге ол тері қабаттарының тұрақты өсуі үшін де қажет.

Жасушалық бөліну әрекеті кезінде В1 дәрумені генетикалық материалдың реттегіші (оны көшіреді) болып табылады.

Тиамин әрекеті ағзаның қорғаныс қызметтеріне, ойлау әрекеттерінің, асқорыту жүйесі органдарының жақсаруына бағытталған.

Тиамин жүрек-қантамыр жүйесіне, бауыр жұмысына, асқазанның қозғалыс қасиеттеріне, қалқанша безінің қызметіне жақсы әсер етеді.

Ауыруды басатын зат болып табылады.

Ағзаның уақытынан бұрын қартаюына кедергі болады.

Жүйке-бұлшықет аппараттырының жағдайының жақсаруына әсер етеді, жүйке жүйесінің саулығын нығайтады. Өзінің әрекетінің арқасында тиамин холиннің (дәрумен тәрізді қосылыс) уақытынан бұрын ыдырауының алдын алады. Соңғысы «жаман» холестериннің деңгейінің төмендеуіне, ертерек қартайту жасушаларының қоректенуі мен қорғанысы үшін жауап береді.

Амин қышқылдарының әрекетін бақылайды, сонымен бірге серотонин (тұрақты эмоционалдық жағдайға жауап беретін гормон) реттегіші болып табылады.

Тиамин жетіспеушілігінің белгілері

В1 дәруменсіздігі төмендегідей білінеді:

аяқтар ұйып қалады;
бас миының қызметі бұзылады;
аушушаңдық байқалады, үнемі мазасыздық орын алады;
суық, қалтырау сезіледі;
жады нашарлайды;
тері қабынады;
жабырқаулық сезіледі;
бұлшықет тонусы төмендейді;
үйлесімділік нашарлайды;
дәретке баруда мәселелер туындайды;
бауыр өсіп кетеді;
тамақ ішкіңіз келмейді;
аздаған салмақ түссе де демікпе байқала бастайды;
тахикардия дамиды;
жүрек жеткіліксіздігінің даму қаупі жоғарылайды

Тиамин және оның басқа элементтермен байланысы

Ең алдымен, В1 белсенді түрін тудыратын тиамин мен магнийдің өзара әрекетін атап өту керек. Соңғысы жетіспеген жағдайда, ағза ағымдағы химиялық әрекеттерді жүзеге асыру үшін дәруменнің қорын алуы мүмкін. Осыған байланысты тиаминді қабылдау кезінде тамақ теңгерімін үнемі магнийге бай өнімдермен толықтырып отыру керек.

В1 дәрумені В5 дәруменінің жетіспеушілік белгілерінің бәсеңдеуіне әкеліп соқтыруы мүмкін, соның ішінде еркектік қауқардың бәсеңдеуі, такихардия, бастың айналуы, тез шаршау, аяқтардың ұйып қалуы сияқты белгілерге кері әсер етеді.

В1, В2 және аскорбин қышқылын бірге қабылдаған кезде, қоректік заттардың тиімді әсер етуі айтарлықтай жоғарылайды. Ағзада В1 дәруменінің мөлшері жеткілікті болғанда, циклофосфанның жағымсыз әрекеті төмендейді.

Аскорбин қышқылы жоюшы қышқылды әрекеттерінен тиаминді қорғайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.