Өмірдің мәнін негізгі тақырып етіп ұстанған ойшылдар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. ӘУЕЗОВ атындағы ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

$Описание: C:\Users\admin\Desktop\ОБЩАЯ ПАПКА\Лого ЮКГУ новый.jpg$

«ЗАҢТАНУ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАР» ФАКУЛЬТЕТІ

«ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ МӘДЕНИЕТТАНУ» КАФЕДРАСЫ

№8 БӨЖ

Тақырыбы: «Өмірдің мәні - қазақ философиясының негізгі тақырыптарының бірі».

Стоицизм және гедонизм: олар туралы қазіргі заманғы түсініктер

Орындаған: Бектасова Балнұр Мұратқызы

ТП-18-2к1

Қабылдаған: Туркеева Сауле Мырзаханқызы

І. «Өмірдің мәні - қазақ философиясының негізгі тақырыптарының бірі»

Адам өмірінің мәні - бұл жердегі өмір үшін. Бірақ оның бәрі шынымен оны білмейтінін білмейді. Өмірдің мағынасы қандай, күші адам дұрыс пен бұрысты, өмір сүру үшін өмірдің барлық сынақтар еңсеруге, мектепке бару қалайды қандай мақсаттары, арман, сондықтан жаңа және жасауға, қателіктерінен сабақ: әр ойлау адам сәт ол сұраққа тап болған кезде туындайды. Әртүрлі данагөй, әртүрлі уақыт пен жастағы ойшыл ойлар «адам өмірінің мәні қандай?» Деген сұраққа жауап табуға тырысты, бірақ бір анықтамаға ешкім келмеді. Жауап жеке адамға тән, яғни адам өзінің жеке сезімін көретіндіктен, жеке-кейіпкерлік ерекшеліктердің айырмашылығы себебінен басқаға мүлдем қызықтырмауы мүмкін.

Өмірдің мәнін негізгі тақырып етіп ұстанған ойшылдар:

Қазақ халқының философиялық дүниетанымының басты категориясы - өмір. Өмірдің құндылығын және оның мәнін анықтаушы - өмірмен диалектикалық бірлікті құрайтын өлім.

Қазақ философиясы

Қазақ Философиясы - қоғамдық сананың ұлттық түрі; тұрмыс пен танымның ортақ принциптері, адам мен дүние жүзінің қатынасы туралы ілім, табиғаттың, қоғамның және дүниетанымның жалпы даму заңдары жайындағы ғылым. Қазақ халқының даналық өрісінде дүние мен адам туралы дүниетанымдық көзқарастардың тарихи қалыптасқан даму жүйесін қамтиды. Қазақ тіліндегі даналық түсінігі мәні жағынан философияға жақын. Қазақтың даналық ой-пікірлерінің тарихы екі кезеңнен тұрады.

Бірінші кезеңде Анахарсис, Қорқыт, Жүсіп Баласағұни, Қожа Ахмет Йасауи, Әбу Наср әл-Фараби, Махмұт Қашқари, т. б. данышпандар даналық дәстүрлерін жасады, олар табиғи түрде қазақ этносының дүниетанымдық ойлау мәдениетінің бастау арналарына айналған.
Екінші кезеңде қазақ халқының төл дүниетанымы мен философиясы қалыптасып, дамыды. Қазақ философиясының төл тарихы Асан Қайғы мен Мұхаммед Хайдар Дулаттан басталады. Асан Сәбитұлы - жырау, ойшыл, мемлекет қайраткері. Ол қазақ этносын әрі мемлекетін қалыптастырып, нығайтуда «Жерұйық» ілімін дүниеге әкелді. Бұл - халықтың қауымдасып ұлттық мемлекет құру идеясы болатын. Асан Қайғы өз жыр-толғауларында, шешендік сөздерінде хандық мемлекетті нығайту, елдің қорғаныс қабілетін арттыру қажеттілігін насихаттайды. Оның Асан Қайғы атануы - ғұламаның ойшылдығының, парасаттылығының айғағы. Асанның қайғысы тек өз заманына қатысты емес, оны қайғыға салып отырған - болашақ туралы болжамдары, халық қайда бара жатыр, ертеңі қандай болады деген күрделі сұрақтар

Түркі дәуірі ойшылдарының нақыл сөздері

Адамды білім сақтайды.
Көңіл - терең теңіз, білім - тереңінде жатқан інжу-маржан.
Әділдік әкімдіктен күшті.

Жүсіп Баласағұн

Әбу наср әл-фарабидің өмірдің мәні туралы нақыл сөздері:

Ар-ождан алдындағы адалдық өз қадір-қасиетіңе, ізгі іс-әрекетіңе байланысты. Шыншылдық адалдықпен ағалас.
Өрге жүзген өнегелі ісімен, таңда адал дос өз теңіңнің ішінен.
Адам мақсатына өзін-өзі жетілдіру арқылы жетеді.
Мінез-құлық міні - рухани кеселге жатады.
Өзгенің пікірін иемденіп кету - надандық һәм ниеті қара адамға лайық іс.
Бейқамдық сәтсіздікке бастайды.
Жүргендер көп достық атын малданып, қалмағайсың сен де бірде алданып.
Өз бойында жоқ қасиеттерге құмар кісі көлгір келеді.
Білімді болу деген - жаңалық ашуға қабілетті болу.
Білім қуған жанның ойы күнделікті күйбеңнен көп алыста жатады.
Шын білім - ақиқат, анық білім

Абай Құнанбайұлы

Хикмет сөз, яғни даналық айту дәстүрі абай құнанбаев заманына дейін үзілмеген. Абай адам болмысын тануда тың дүниетанымдық ойлар айтты. Адамзатты алла махаббатпен жаратқан, демек, махаббат адамға дейін болған, алланың тек өзіне ғана тән құдіреті деп білген абай адам мен алланың арасындағы қатынасты сүю деп атайды. Өзін махаббатпен жаратқан алласын адамның сүюі парыз. Абай сүюдің үш түрін айтады, олар: алланы сүю, оның жаратқан кереметі - адамды сүю және хақ жолы деп әділеттілікті сүю. Осы үш сүюді абай имани гүл дейді. Хакім абай «толық адам» немесе кәмелетті адам тұжырымдамасын жасады. Олар: нұрлы ақыл, жылы жүрек, ыстық қайрат. Адамды толық ететін - ақыл, жүрек, қайрат.

Абай сияқты Шәкерім Құдайбердіұлы да қазақ елін қалай мәдениетті елдер қатарына қосамын деп талпынады. Шәкерім Абайдың имани гүл ілімін «Үш анық» кітабында ұят туралы ілімге айналдырды. Осы еңбекте Шәкерім сол кездегі еуропа ағымдардан деректер келтіре отырып, этикалық максимализмге негізделген ар-ұятты дәріптеу ілімін жасады. Ойшылдың тарихи-философиялық еңбектерінің («Қазақ айнасы», «Мұсылмандық шарты», «Түрік, қырғыз, қазақ hәм хандар шежіресі», «Үш анық») дүниетанымы мен негізгі әлеуметтік сарыны ағартушылық, адамгершілік идеяларымен сабақтасып жатыр. 19-20 ғасырларда Қазақ философиясындағы ой-толғаныстар мен көтерілген негізгі мәселелер дәстүрлі қазақ ойшылдығына сүйенгенімен, олардың ойлау кеңістігі кеңейіп, Қазақ философиясын еуропа дәстүрмен ұштастырып отырды

20 ғасырдың басында қазақ халқына өмірдің мәні білімде, еңбекте екендігін көрсеткен қайраткерлер

ІІ. Стоицизм - Афиныда пайда болған философиялық мектеп б. з. д. 300 жыл е. ерте эллинизм кезеңінде және ежелгі әлемнің соңына дейін өз ықпалын сақтап қалды. Ол боялған стендтің атымен аталды, онда стоицизмнің негізін қалаушы Китадағы Зенон алдымен мұғалім ретінде дербес әрекет етті.

Стойизм тарихында үш негізгі кезең бөлінеді: Ежелгі (Үлкен) Стоя (б. з. д. 4 ғасырдың аяғы - б. з. д. II ғасырдың ортасы), Орта (б. з. д. II - I ғасырлар), Жаңа (I- I) III ғасыр А. Д. ) . Ежелгі Стои Зено Китай, Клиантхус және Хрипипстің өкілдерінен ең танымал, олардың тізімінде Лаертес Диогенінің жұмысының тиісті үзіндісі аяқталған жұмыстардың тізімінде .

III ғасырға дейін стоицизм бүкіл Рим және Грек әлемінде өркендеді. Ежелгі Римдегі стоицизмнің көрнекті өкілдері Люсий Анни Сенека, Эпиктетус және Император Марк Аврелий болды . 4 ғасырда христиандық мемлекеттік дінге айналғаннан кейін стоицизм құлдырады. Содан бері ол қайта өрлеу кезеңін бастан кешірді, әсіресе Ренессанс (неостоицизм) және қазіргі дәуірде (қазіргі стоицизм [en] ) .

Бейнелі мағынада, стоицизм - өмірдегі қиыншылықтардағы беріктік пен батылдық.

Атауы

Бастапқыда, стоицизм Китайдың Зено есімімен «зенонизм» деп аталды. Мектеп ашылғанға дейін Афинадағы Атоллдар Зено мен оның шәкірттері мен пікірлес адамдар пайда болғанға дейін жүз жыл бұрын Пойкил Стеода жиналған ақындар қауымын атады. Зено және оның ізбасарлары сол жерде олардың идеяларын талқылау үшін жиналды. Зено алғаш сабақ бере бастағанда, ол Платон академиясы немесе Аристотель лицейі сияқты ғимаратқа қол жеткізе алмады, сондықтан ол және оның ізбасарлары нарықта Стоа Пойкиле шатырының астына жиналды, мұнда бәрі тыңдай алады пікірсайысқа қосылыңыз. Сондықтан кейде стоицизмді «стоа» немесе «портико» философиясы деп те атайды.

Гедонизм (грек тілінен аударғанда «рахат, ләззат») - бұл аксиологиялық доктрина, оған сәйкес ләззат - бұл ең жақсы игілік және өмірдің мәні, жалғыз терминальды құндылық (басқа барлық құндылықтар құралдық болып табылады, яғни ләззат алуға қол жеткізу құралы) . Гедонизм көбінесе утилитаризммен теңестіріледі, бірақ бұл ілімдердің арасында айырмашылық бар. Гедонизм - бұл таза аксиологиялық ілім: ол өзін құнды деп санайды, бірақ адамдардың өзін қалай ұстауы керектігін көрсетпейді. Гедонизмнің өзі толық моральдық жүйе емес, ол тек оны құрудың құнды негізі бола алады. Утилитаризм - бұл адамның мінез-құлқына нақты нұсқаулар беретін экстенциалистік этикалық доктрина. Утилитаризм адамдардың әрекеттері бір-біріне барынша рахат әкелетін және қайғы-қасіретті болдырмайтындай етіп дұрыс қоғамды құру керек деп сендіреді. Гедонизм, утилитаризмнен айырмашылығы, тек жеке, өзімшілдікті қалауға мүмкіндік береді.

Гегонистік ілімдердің тарихы

Гедонизм таза философия ретінде.

Гедонизмнің негізін қалаушы ежелгі грек философы Аристипп (б. з. д. 435-355 жж. ), Сократтың замандасы саналады. Аристипп адам жанының екі күйін бөледі: рахат жұмсақ, жұмсақ және ауырсыну жанның дөрекі, серпінді қозғалысы сияқты. Сонымен қатар, ләззат түрлерінің арасында ешқандай айырмашылық жоқ, олардың әрқайсысы өз мәні бойынша екіншісіне сапалы түрде ұқсайды. Аристипустың айтуынша, бақытқа апаратын жол, ауырсынуды болдырмай, максималды ләззат алуға жетеді. Аристипустың айтуынша, өмірдің мәні физикалық ләззат алуда жатыр.

Алайда, Аристипп пен Киренаиктердің арасындағы ләззат - бұл ләззат алуға деген ұмтылыс қана емес, философиялық қағидат. Олар ләззаттарды барынша арттырмайды, бірақ оларды ләззат алады; ләззат арқылы бостандық көрінеді. A. F. Лосев бұл туралы жазды:

«Осылайша, киренаиканың қағидасы тек рахат емес, ол кез-келген сыртқы әсерлерден рухтың ішкі ләззат алуына қарамастан, оған қандай әсер етсе де, әрқашан ләззатқа толы рухтың еркіндігі болды».

Эпикур рахаттылықты табысты өмірдің негізі ретінде сипаттайды. Қалауларды қанағаттандыру Эпикур еркіндік пен құлықсыздықты қарастырады. Бұл жағдайда мақсат қанағаттану емес, азап пен бақытсыздықтан құтылу. Эпикурдың пікірінше, ең үлкен рахат пен оның өлшемі - бұл ауырсыну мен азаптың болмауы. Сондықтан, бақытқа атараксия көмегімен қол жеткізіледі - ауырсыну мен уайымнан арылту, жерді қалыпты тұтыну.

Абсолютизм өмірінде гедонизм XV ғасырдағы Еуропадағы, әсіресе Франциядағы аристократтар психологиясында көрнекті ғасыр деп аталатын өмірлік ұстанымдардың бірі болды. Алайда, оны қоғамда әдетте адамгершілікке жатпайтын мінез-құлықтың белгілері деп санайтын қарапайым ләззат алуға ұмтылу деп өрескел түсінді. Гидонизмге байыпты философиялық көзқарастың оралуы, әдетте, британдық заңгер және философ Иеремия Бентамның есімімен байланысты. Бентхэм сонымен бірге утилитаризмнің негізін қалаушы - этикалық теория, оған сәйкес қоғам өз мүшелерінің ләззат алуына барынша көңіл бөлуі керек.

Гедонизм және қазіргі заман

Дәстүрлі қоғамдарда ресурстар жетіспеді, гедонизм кең таралмады. Бұл тұжырымдама ойлап тапқан Ежелгі Грецияда да рефлексияға ұшырады және көбінесе ләззаттарды тұтынуды көбейтудің қарапайым шақыруы ретінде емес, философиялық тұрғыдан қарастырылды - Киренаика іліміндегі әртүрлі салаларды қараңыз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.