Аймақтың топырақ климаттық жағдайларына сипаттама

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Климаты едеуір құрғақ және континенттік, қысы жұмсақ, жазы ыстық. Ауаның орташа температурасы қаңтарда -6 - 7°С, шілдеде 22 - 26°С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері 250 - 400 мм,, тауда 500-900мм. Тау етектері мен жазықтағы вегетациялық кезең 200-225 күнге созылады.

Жамбыл облысының топырағы алуан түрлі. Топырақ жамылғысының дамуы ендік бағытындағы зональды және вертикальды белдеулік заңдылықтарға сәйкес дамыған.

Биіктік белдеулік бағытында дамыған топырақ-өсімдік жамылғысының типтері: шөлді, шөлейтті, құрғақ дала, таулы шалғынды-дала, таулы-шалғынды, субальпілік шалғынды-дала, таулы шалғынды және альпілік шалғынды-дала. Бұл топырақ-өсімдік жамылғысының типтері облыс жеріндегі тауларға тән.

Облыс территориясындағы негізгі топырақ типтерінің таралуы:

Шу, Талас өзендерінің төменгі ағысында сондай-ақ Бетпақдала мен Мойынқұмның ойыстарында тақырлар дамыған. Көктемде тақырлар еріген қар суларына толады, оларда лай жиналып балдырлардың өсуіне жағдай туады. Құрғаған соң, тақырларға айналады. Тақырдың қалыңдықтары 20-40 см, оның астында аналық тау жынысы басталады. Қара шірігі аз 0, 3-0, 8%, тұздылық 20-40 см тереңдікте 2-2, 5%. Тұзды емес тақырларда кездеседі, тұздылығы 1, 5 м тереңдіктен басталатын.

Тақырлар суды жақсы өткізбейді, ылғалданғанда ісінеді, құрғағанда қайта қатады, өсімдік тамырларының өсуіне қолайсыз.

Сұр-қоңыр топырақ Бетпақдалада кең тараған. Ерекшелігі - гипс қабатының қалың болуы, 5-50 см тереңдікте гипс горизонты орныққан, гипстың мөлшері 30-60% шамасында.

Сор тоңды сұр-қоңыр топырақ бор мен палеогеннің конгломерат, сланец, тақтатас, гранит, әктас сияқты тығыз тау жыныстарында дамиды. Алдыңғы топырақтан ерекшелігі карбонатты, саздақты болады. Топырақтың жоғарғы 0-4 см қабатында қара шірік мөлшері 1, 2 %, 10-12 см төменгі горизонтында 0-76%.

Мойынқұмның өсімдікпен бекіген бөліктерінде қопсыған борпылдақ құмды сұр топырақ дамыған. Осы топырақта дала сипаты минералды минералдары мен карбонат топырақ құнарлығығын арттырады. Көктемде Мойынқұмның ылғалдың мол кезінде әртүрлі шөптесінді өсімдіктерге тұнып тұратыны. Осы жағдайға байланысты орман, орманды-дала, дала зонасының құмдарында мұндай элементтер кездеспейді.

Қызанақ

Қызанақ , томат, (лат. Solanum-lycopersicum ) - алқалар тұқымдасына татын бір және көп жылдық шөптесін өсімдіктер (кейде жартылай бұта) . Оңтүстік Америкадан таралған. Оның 3 түрі бар (кейбір деректерде 7) . Қазақстанда 1 түрі: кәдімгі (ас) Қызанақ (T. esculentum) барлық жерде өсіріледі. Сабағының биіктігі 30 -40 см-ден жоғары. Жапырағы қауырсын тәрізді. Гүлінің түсі сары, жемісі - екі не көп ұялы жидек, пішіні әртүрлі. Салм. 25 - 500 г, кейде 800 - 900 г-ға дейін жетеді. Қызыл, сарғыш жемісінің құрамында 4, 5 - 8, 1% құрғақ зат, 3, 5 - 8, 5% органикалық қышқыл, минералдық тұздар, С витамині, В, РР тобының витаминдері, каротин бар. Жемісін тамаққа пайдаланады, тұздайды, шырын алады. Қызанақ жылу сүйгіш және құрғақшылыққа төзімді. Өсуіне қолайлы температура 20 -25С, температура 15С-қа дейін төмендегенде гүлдеуін, ал 10С-та өсуін тоқтатады. 1 -2С-та үсікке шалдығады. Жартылай түйіршікті, қарашірігі мол топырақта жақсы өседі. Әр га-нан ашық жерде өсіргенде 150 --200 ц, ал жылыжайларда 1 м2-нен 12-15 кг өнім алуға болады. Қазақстанның әр аймақтарында Қызанақтың әр мезгілде пісетін бірнеше сұрыптары бар. Ерте пісетін сұрыптары: Белый налив 241, Ранний 80, Ақтөбелік 85, Глория, т. б. сорттары Батыс Қазақстан, Қостанай, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар, т. б. облыстарда аудандастырылған. Негізгі зиянкестері: картоп қоңыр көбелегі, ызылдауық қоңыз, колорадо қоңызы, т. б. Ең көп тараған аурулары: бактериялық теңбілділік, фитофториоз, макроскориоз, т. б. Қызанақ жөнінде ғылыми-зерттеу жұмыстарымен Қазақ картоп және көкөніс шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты шұғылданады. Қызанақтың өнімділігі көптеген факторларға байланысты - бұл топырақтың құнарлылығы, климат және өсімдіктің өсу жағдайымен сәйкестігі.

Біз таңдап отырған қызанақ сорты сыйлық . Түрлі оңтүстік өңірлер үшін қолайлы, бірақ орталық белдеулерінде жақсы жеміс береді. Сыйлық қызанақтың ортаңғы пісетін сорттарын білдіреді, пайдалануда жан-жақты және өсіп-өнуді жақсы көрмейді. Дайындаусыз көшеттерді өсіруге болады. Жемістің салмағы шамамен 100-120 г құрайды, пішін тегіс, түсі қызыл болады.

Бұрыш

Бұрыш (Сapsіcum) - алқа тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік. Қазақстанның оңт. облыстарында бір жылдық түрлері өсіріледі . Тропик аймақтарда көп жылдық өсімдік ретінде өседі . Қазақстанда Батыстың 1 түрі - қызыл Б. (С. annuum) бар. Б. - жылу және ылғал сүйгіш өсімдік. Биікт. 30 - 130 см, сабағынан жанама сабақшалар шығады. Жапырағы жұптасып орналасқан, жұмыртқа тәрізді тықыр немесе түкті келеді. Маусым - шілдеде гүлдейді, гүлдері жалқы немесе жұптасқан, түсі ақ сары, күлгін түсті. Б. тұқымынан алынған көшеттерінен өсіріледі. Қазақстанның оңт. ауданда Б-тың “астрахандық”, “болгарлық”, “ласточка”, “подарок”, “ротонда”, т. б. сорттары егіледі. Б-ты тамаққа дәм беруге, маринадтауға, консервілеуге және салаттар жасауға пайдаланады. Б-тың аурулары: шірік, вирус, солу. Зиянкестері: жұмыр құрттар, көбелектер, т. б. .

Бұрыш (Латын атауы:Capsicum annum) Жемістерінің сұрыбына байланысты әр түрлі пішіні, түсі және көлемдері бар жылу сүйетін өсімдік. Бұрыш Америкадағы ең ежелгі өсірілетін көкөніс деп есептелінеді. Оны, тіпті, бес мың жыл бұрын өсіргенін зерттеушілер анықтады. Бұрыштың шыққан елі- Перу. Жүгерімен, үрме бұршақпен және асқабақпен қатар ол Америкадағы Колумбқа дейінгі негізгі көкөністердің бірі болды. Еуропаға бұрыш Христофор Колумбтың дәрігері алып келді. XVI ғасырдан бастап, бұрыш бүкіл Еуропаға тарады және өзінің орнын жерорта теңізі және балқан асханасында тапты. Сонымен қатар, бұрыш - бұл венгрлердің ұлттық көкөнісі және дәмдеуіші. 1912 жылдан бастап, Сковилл межесі - бұрыштың ащылығын бағалауға арналған арнайы меже бар.

Жемісі - етжеңді, іші қуыс, көп тұқымды жидек, салмағы 50 - 200 г, түсі қызыл, сары, жасыл, қоңыржасыл, 2 - 4 ұялы болады. Тұқымы дөңгелек, ақсары түсті. Бұрыш дәмдік сапасына қарай ащы, тұщы және жұпарлы сорттарға бөлінеді. Жемісінің құрамындағы капсаицин алкалоиды оған ащы дәм береді. Бұрыш витаминдерге (А, С, т. б. ), оның ішінде аскорбин қышқылына өте бай. Жемісінің құрамында белок (тәтті сорттарында 2 - 5, ащы сорттарында 1 - 1, 5) болады. Б. жемісінің құрамындағы эфир майлары оған өзіне тән жұпар иіс, дәм береді. Бұрыштың 100 г - 26 ккал. С және А дәрумендерінің, сондай-ақ бета-каротиннің бай көзі. Жасыл бұрыштың құрамында С дәрумені көп, ал сары мен жасылында - бета-каротин көбірек.

Без названия.jpg