Ағаштардың биіктігі және желектерінің декоративтік қасиеттері
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТ
Су, жер және орман ресурстары факультеті
Орман ресурстары және аңшылықтану кафедрасы
Дендрология пәнінен
Оқу тәжірбиесінің есебі
Орындаған: ЛР-20-02 тобының студенті Наурызбай Дариға
Тексерген: Кожабекова А
Алматы 2021ж
24.05.2021 жылы
Ағаштардың биіктігі және желектерінің декоративтік қасиеттері
Біз сабақта ағаштардың эволюциялық бағыты бар екенін мысалы, ағаштар 5 топқа (балғын, жас, толық өсіп жетілмеген, толық өсіп жетілген, көп тұрып қалған ағаштар) бөлінеді. Толық өсіп жетілген ,көп тұрып қалған ағаштар ғана кесіледі. Ағашты кескен кезде сүрегіндегі шеңберлердің санына байланысты жасын анықтайды.Ал қәзіргі кезде декоративті ағаш бұйымдары өте көп, тіпті ағаштан үй салуға да болады жылдың 3 мезгіліне.
Ағаштар мен бұталардың діңінің сәндік қасиеті.
Ағаштар мен бұталар және діңінің таза сәндік өнім болатынын өткен болатынбыз
Олардың егін әкелмеуі олардың еңбегінен айырмайды. Бұталар мен ағаш ағаштары бақтың периметрі бойынша әдемі көшеттерді құру міндетін ғана емес, әдемі көріністерді де жеңе алатынын білдік.
Діңнің пішіні,дәріс
Діңнің жуандығының тез төмендеуі діңнің табанынан жоғары қарай диаметрі нормадан көпке төмендеуі: нормалы деп діңнің 1м ұзындығына диаметрі 1см ден артыққа кемейтінін атайды. Дің жуандығының тез төмендеуі, одан өндірілген кесінді материалдардың көлемін азайтады.
Діңнің және бұтақтары қабығының түсі мен бедері.
Діңнің және бұтақтардың қабығының түстері көбіне қоңыр болып келеді.Діңде ол қалыңдау және қаттырақ қатпарлы болып келдеді, құрғақ болады.Ал бұта да ол жасырақ болғандықтан жұқа әрі сулырақ болады. Әрі түсіде діңнен қарағанда жұқа түсіде сәл басқаша болып келеді.
Діңнің құрылысы және оның атқаратын қызметі
Діңнің ішкі құрылысы 4 қабаьтан тұрады.
Қабық,камбий,сүрек,өзек.Қабық ол ең сырьөы қабаты ол оте қатты қалың болады,ал кейінгі Ал кейінгі камбий ол қабықтан кейінорналасатын қабат. Дің дегеніміз - өсімдіктің негізгі, осьтік, радиалды симметриялы, вегетативті мүшесі Сондай-ақ, діңде пішіні мен құрылысы да болады.
25.05.2021 Ағаш және бұталы өсімдіктердің филогенетикалық жүйесі және сипаттамасы.
Филогенетикалық ағаш бұл топтардың, популяциялардың, түрлердің немесе кез-келген басқа таксономиялық категорияның тарихы мен ата-баба байланысының математикалық графикалық көрінісі. Теориялық тұрғыдан барлық филогенетикалық ағаштарды әмбебап ағашты құрайтын өмір ағашына топтастыруға болады.
Ашық тұқымдылар
Ашық тұқымдылар , жалаңаш тұқымдылар (Cymospermae) - тұқымы мен тұқым бүрі жеміс жапырақшасының үстінде ашық жататын жоғары сатыдағы өсімдіктердің ежелгі тобы. Олар девон, тас көмір, пермь кезеңдерінде пайда болған. А. т-дың 600-дей түрі саговниктәрізділер Cycadophyta, гинкготәрізділер (qіnkgophyta), қылқан жапырақтылар (Conіferophyta) және Qnetophyta гнеттәрізділер немесе қабықты тұқымдылар (Qnetophуta) болып 4 топқа бірігеді. Қазақстанда 3 тұқымдасы, 6 туысына жататын 25 түрі бар. Олар негізінен Қазақстанның таулы аймақтарына топтасқан.
Қарағайлар тұқымдасы және негізі туысы және түрлері.
Қарағайлар Тұқымдасы (Pіnaceae) - мәңгі жасыл, бір үйлі, қылқан жапырақты өсімдіктер. Негізінен Солтүстік жарты шарда өсетін 10 - 11 туысы, 250-дей түрі бар. Қазақстанда 4 туысы (самырсын, шырша, балқарағай, қарағай) 6 түрі кездеседі. Қарағайлар Тұқымдасының биіктігі 50 - 65 м-дей. Аналығында 2 тұқым бүрі болады, оның ұзындығы 1,5 - 50 см, ол негізінен бірінші жылы піседі (мыс., балқарағайда, т.б.) ұрықтанғаннан кейін осы тұқым бүршіктері тұқымға айналады
Сауырағаштар тұқымдасы
Сауырағаштың жас желегі шар тәрізді.Қабығы қызылдау.Жапырағыромб тәрізді болып келкді ұзындығы 5-10 метр бодады.Құрғақша төзімді топырақ таңдамайды.
Эфедра тұқымдасы.
Жылы қоңыржай климат, көпшілігі Эфедра түрлері жағалауда немесе күн сәулесі тікелей түсетін құмды жерлерде өседі. Ағылшын тіліндегі жалпы атауларға жатады қарағай, бірлескен, Мормон-шай немесе Бригам шайы. Қытай аты Эфедра түрлері болып табыладыЖылы қоңыржай климат, көпшілігі Эфедра түрлері жағалауда немесе күн сәулесі тікелей түсетін құмды жерлерде өседі. Ағылшын тіліндегі жалпы атауларға жатады қарағай, бірлескен, Мормон-шай немесе Бригам шайы. The Қытай аты Эфедра түрлері болып табылады
26.05.2021ж
Жабық лаш тұқымдылар.
Біз бұл тақырыпта жабық тұқымдылыр турады тереңдетіп өттік. Жабық тұқымды өсімдіктер (лат. Magnoliophyta, немесе Angiospermae көне грекше: ἀγγεῖον -- ыдыс, көне грекше: σPIέρμα -- ұрық) -- Жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің бөлімі, басты ерекшелігі - гүлінің, жемісінің болуы, гүлінде аналықтың болуы. Бұлapдың aшық тұқымдылapдaн aйыpмaшылығы - тұқым бүpшiгi жaтын iшiнде жетiледi. Гүлдi өсiмдiктеp бapлық құpлықтa өседi, судa кездесетiн түpлеpi де бap. Биiкте бipнеше мм-ден (бaлық oты) 150 м-ге (эвкaлипт) дейiн, шыpмaуықтap 200 м-ден aсaды. Қaзaқстaндa 125-тей тұқымдaсы, 1000-нaн aстaм туысы, 6000-дaй түpi ше. Бұлapдың aшық тұқымдылapдaн aйыpмaшылығы - тұқым бүpшiгi жaтын iшiнде жетiледi. Гүлдi өсiмдiктеp бapлық құpлықтa өседi, судa кездесетiн түpлеpi де бap. Биiкте бipнеше мм-ден (бaлық oты) 150 м-ге (эвкaлипт) дейiн, шыpмaуықтap 200 м-ден aсaды. Oлapдың жaлпы мopфoлoгиялық, aнaтoмиялық, эмбpиoлиялық белгiлеpi ұқсaс бoлғaнымен, өсiмдiктеpдiң тipшiлiк opтaсының жaғдaйлapынa бейiмделуiне бaйлaнысты кейбip мүшелеpiнiң өзгеpiп не тiптi жoйылып кеткендеpi бap. Пaлеoбoтaникaлық деpектеp бoйыншa aлғaшқы Гүлдi өсiмдiктеp мәңгi жaсыл жaпыpaқтapы, қoс жынысты гүлдеpi бap, aғaш тәpiздi өсiмдiктеp бoлғaн. Гүлдi өсiмдiктеpдiң ең көп тapaғaн уaқыты - бop кезеңiнiң aяғы. Гүлдi өсiмдiктеpдiң Жеp шapынa кең тapaлуынa oлapдың құpғaқшылыққa төзiмдi вегетaтивтi opгaндapының бoлуы, қoлaйсыз климaттық жaғдaйдa өсуге бейiмдiлiгi, негiзiнен, жәндiктеp apқылы тoзaңдaнуы, тұқымдapы мен жемiстеpiнiң жaнуapлap apқылы тapaлуы себеп бoлғaн. Қaзip Гүлдi өсiмдiктеpдi дapa жapнaқтылaр және қoс жapнaқтылap деп 2 клaсқa бөледi. Oлapдың 450 тұқымдaсқa бipiгетiн 12,5 мың туысы және 250 мыңнaн aстaм түpлеpi белгiлi. Қaзaқстaндa 125-тей тұқымдaсы, 1000-нaн aстaм туысы, 6000-дaй түpi кездеседi.
Талдар тұқымдасы.
Талдар тұқымдасы (лат. Salicaceae) - Бұлар бұталар мен ағаштар, негізінен солтүстік ендіктің қоңыржай климатты елдерінде кең таралған. .Тұқымдастың кейбір түрлері қиыр солтүстікте жерге төселіп өсетін, аласа формалар түзеді (карликовая форма). Жапырақтары кезектесіп орналасатын, жай жапырақтар. Қосалқы жапырақшалары кейде ерте түсіп қалып отырады. Аталық және аналық гүлдері бөлек жетіледі (дара жыныстылық), әдетте әртүрлі особьтарында (екі уйлілік). Гүлсерігі болмайды. Аталық гүлдерінде 2-ден 30-ға дейін, кейде одаңца көп аталықтары (тычинки) болады; аналық гүлдерінде, екі жеміс жапырақшасынан түратын, бір аналық (пестик) болады. Гүлтүйіні бір ұялы. Тұқымбүрі көп. Жемістері екі гу қақырап ашылатын қауашақтар. Тұқымының тұп жағыңда бір топ талшығы болады, эндоспермі болмайды. Талдар тұқымдасьша 400-дей түр жатады, олар үш туыстың қурамына кіреді: терек (тополь -- Рориіиз, 25 -- 30 түр), тал (ива, 350 -- 370 түр) және чозения (, 1 түр).
27.05.2021
Жаңғақтар тұқымдасы.
Жаңғақтар тұқымдасы (Juglandaceae) - қос жарнақты, көп жылдық ағаш, бұта. Негізінен Солтүстік жарты шардың қоңыржай және субтропиктік аймақтарында, аздап Оңтүстік Американың тропиктік және қоңыржай белдеулерінде тараған 7 - 8 туысы, 60-тан астам түрі бар. Қазақстанда 1 туысы, 2 түрі кездеседі. Қазба қалдықтары жоғарғы бор кезеңінен белгілі. Жаңғақтар тұқымдасына жататын ағаштардың биіктігі 20 - 40 м, жапырақтарында көбінесе хош иіс шығаратын бездер орналасқан. Гүлдері ұсақ, желексіз, көбінесе жалпы дара жынысты сырға тәрізді гүлшоғырына топтасады. Жел арқылы тозаңданады. Жемісі - сүйекті жаңғақша. Жаңғақтар тұқымдасының жемісі тамаққа қолданылады. Сүрегінен бағалы жиһаз жасалынады
Қайыңдар тұқымдасы
Қайыңдар тұқымдасы (лат. Betulaceae) - гүлді өсімдіктердің қос жарнақты класына жататын шамшаттар (лат. Fagales) қатарына жататын бір үйлі, жапырақ тастайтын, желмен тозаңданатын өсімдіктер.Негізінен Солтүстік жартышардың қоңыржай және салқын өңірінде (кейде Оңтүстік Азия мен Оңтүстік Американың таулы жерлерінде) өсетін 6 туысы 200-ге жуық түрі белгілі. Ал Қазақстанда 3 туысы (қайың, орман жаңғағы, қандыағаш), 17 түрі бар.Тұқымдас өкілдерінің биіктігі 15 кейде 25 - 30 м-дей болады. Тамыры берік, жер бетіне жақын орналасады. Тамырында микориза (кейбір өсімдіктер тамырының саңырауқұлақ жіпшумағымен селбесіп өсуі) байқалады. Жапырақтары кезектесіп орналасқан, бөбешік жапырақтары (көпшілік өсімдіктер жапырағының түбін ала шығатын ерекше, әсіресе, жұптаса өсетін өсінді) ерте түсіп қалады. Гүлі ұсақ, реңсіз, дара жынысты. Аталық гүлшоғырының сырғасы ұзын, гүлдеген кезде төмен қарай салбырап тұрады, аналық гүлшоғырының сырғасы қысқа, едәуір тік, пішіні домалақ болады. Жемісі - жаңғақша.
Шамшаттар тұқымдасы.
Шамшаттар тұқымдасы (лат. Fagaceae) -- гүлді өсімдіктердің қосжарнақтылар класының көпжылдық ағаш өсімдіктерінің бір тұқымдасы. Шамшаттықтардың 400-ден астам түрі бар, олардың ішінен бұрынғы КСРО-да өсетіндері: емен, шамшат, каштан талшын. Жапырақ түсетін және мәңгі жасыл ағаштар, кейде бұталар, басым қоңыржай және субтропикалық облыстарда кеңінен тараған 8 туыс, 950 түрді біріктіреді. Шамшаттар мен емендер жалпақжапырақты орман түзетін негіз болып табылады.
Шегіршін тұқымдасы
Шегіршін - биіктігі 30 метрге дейін жететін тал тұқымдас ағаш. Өркені жіңішке, ақшыл-қоңыр түсті жылтыр өңді келеді. Жапырақтары айтарлықтай ірі, жұмыртқа тәрізді, гүлдері ақсары, қызғылт түсті болады, олар ұзын гүл сағағына орналасқан. Миуасы - ортасында жаңғағы бар сопақша қанатты жеміс. Шегіршін жемісінде белоктар, аздаған илік заттар болады. Оның ұрығынан дәмі және иісі жоқ жасыл түсті май алады. Халық медицинасында шеӊгелді сонымен бірге несеп жүргізетін, тер шақыратын және қан тазартатын дәрі ретінде қолданады.
Тұттар тұқымдасы
Тұт тұқымдасы (Moraceae) - қосжарнақты өсімдіктер; құрамында сүтті шырыны бар ағаш, бұта, кейде шөптер. Негізінен тропиктік және субтропиктік аймақтарда кездесетін 80 туысы, 1,5 мыңдай түрі (кейбір мәліметтерде 50 туысы, 1000 түрі) бар. Жапырақтарында бөбешік жапырақшалары болады, көпшілік түрінде олар өркенге кезектесіп орналасады. Гүлдері ұсақ, дара жынысты, күрделі гүлшоғырына топталған. Жемісі - сүйекше, біріккен жеміс (көп жағдайда гүлсерігі мен гүлтұғыры бірігіп өсіп кетеді).Тұт тұқымдасының кейбір түрінің (інжір, сикомор, нан ағашы) жемісі жеуге жарамды; тұт ағашы жібек құртының қорегі болып саналады; сикомор, бруссонетия, хлорофорадан өте бағалы құрылыс материалдары, ал фикустан каучук алынады. Сондай-ақ сүт ағашынан (Brosіmum galactodendron) алынатын сүт шырыны тағам ретінде пайдаланылады. Көпшілік түрі сәндік үшін өсіріледі, араларында улы түрі де кездеседі. Мыс., анчар ағашы (оның сүтті шырыны улы болғандықтан жергілікті тұрғындар аң аулауға шыққанда садақ жебесінің ұшына жағады).
Бөріқарақат тұқымдасы
Бөріқарақат тұқымдасы (Вerberіdaceae) - қос жарнақтылар тобына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер, мәңгі жасыл бұталар. Солт. Жарты шардың қоңыржай және субтропиктік аймақтарында өсетін 14 туысы, 650-дей түрі белгілі. Қазақстанда 3 туысы (бөріқарақат, бұланмүйіз, торсылдақ), 12 түрі бар. Биікт. 5 - 6 м-дей, тамыры тармақталып, кең жайылып өседі. Жапырақтары сопақша қауырсын тәрізді, сабақтары кезектесіп орналасады. Гүлдері қос жынысты, 3 мүшелі. Гүлшоғыры шашақ, масақ тәрізді топталып, кейде жеке-жеке орналасады. Наурыз - маусым айларында гүлдейді. Жемісі бір немесе көп ... жалғасы
Су, жер және орман ресурстары факультеті
Орман ресурстары және аңшылықтану кафедрасы
Дендрология пәнінен
Оқу тәжірбиесінің есебі
Орындаған: ЛР-20-02 тобының студенті Наурызбай Дариға
Тексерген: Кожабекова А
Алматы 2021ж
24.05.2021 жылы
Ағаштардың биіктігі және желектерінің декоративтік қасиеттері
Біз сабақта ағаштардың эволюциялық бағыты бар екенін мысалы, ағаштар 5 топқа (балғын, жас, толық өсіп жетілмеген, толық өсіп жетілген, көп тұрып қалған ағаштар) бөлінеді. Толық өсіп жетілген ,көп тұрып қалған ағаштар ғана кесіледі. Ағашты кескен кезде сүрегіндегі шеңберлердің санына байланысты жасын анықтайды.Ал қәзіргі кезде декоративті ағаш бұйымдары өте көп, тіпті ағаштан үй салуға да болады жылдың 3 мезгіліне.
Ағаштар мен бұталардың діңінің сәндік қасиеті.
Ағаштар мен бұталар және діңінің таза сәндік өнім болатынын өткен болатынбыз
Олардың егін әкелмеуі олардың еңбегінен айырмайды. Бұталар мен ағаш ағаштары бақтың периметрі бойынша әдемі көшеттерді құру міндетін ғана емес, әдемі көріністерді де жеңе алатынын білдік.
Діңнің пішіні,дәріс
Діңнің жуандығының тез төмендеуі діңнің табанынан жоғары қарай диаметрі нормадан көпке төмендеуі: нормалы деп діңнің 1м ұзындығына диаметрі 1см ден артыққа кемейтінін атайды. Дің жуандығының тез төмендеуі, одан өндірілген кесінді материалдардың көлемін азайтады.
Діңнің және бұтақтары қабығының түсі мен бедері.
Діңнің және бұтақтардың қабығының түстері көбіне қоңыр болып келеді.Діңде ол қалыңдау және қаттырақ қатпарлы болып келдеді, құрғақ болады.Ал бұта да ол жасырақ болғандықтан жұқа әрі сулырақ болады. Әрі түсіде діңнен қарағанда жұқа түсіде сәл басқаша болып келеді.
Діңнің құрылысы және оның атқаратын қызметі
Діңнің ішкі құрылысы 4 қабаьтан тұрады.
Қабық,камбий,сүрек,өзек.Қабық ол ең сырьөы қабаты ол оте қатты қалың болады,ал кейінгі Ал кейінгі камбий ол қабықтан кейінорналасатын қабат. Дің дегеніміз - өсімдіктің негізгі, осьтік, радиалды симметриялы, вегетативті мүшесі Сондай-ақ, діңде пішіні мен құрылысы да болады.
25.05.2021 Ағаш және бұталы өсімдіктердің филогенетикалық жүйесі және сипаттамасы.
Филогенетикалық ағаш бұл топтардың, популяциялардың, түрлердің немесе кез-келген басқа таксономиялық категорияның тарихы мен ата-баба байланысының математикалық графикалық көрінісі. Теориялық тұрғыдан барлық филогенетикалық ағаштарды әмбебап ағашты құрайтын өмір ағашына топтастыруға болады.
Ашық тұқымдылар
Ашық тұқымдылар , жалаңаш тұқымдылар (Cymospermae) - тұқымы мен тұқым бүрі жеміс жапырақшасының үстінде ашық жататын жоғары сатыдағы өсімдіктердің ежелгі тобы. Олар девон, тас көмір, пермь кезеңдерінде пайда болған. А. т-дың 600-дей түрі саговниктәрізділер Cycadophyta, гинкготәрізділер (qіnkgophyta), қылқан жапырақтылар (Conіferophyta) және Qnetophyta гнеттәрізділер немесе қабықты тұқымдылар (Qnetophуta) болып 4 топқа бірігеді. Қазақстанда 3 тұқымдасы, 6 туысына жататын 25 түрі бар. Олар негізінен Қазақстанның таулы аймақтарына топтасқан.
Қарағайлар тұқымдасы және негізі туысы және түрлері.
Қарағайлар Тұқымдасы (Pіnaceae) - мәңгі жасыл, бір үйлі, қылқан жапырақты өсімдіктер. Негізінен Солтүстік жарты шарда өсетін 10 - 11 туысы, 250-дей түрі бар. Қазақстанда 4 туысы (самырсын, шырша, балқарағай, қарағай) 6 түрі кездеседі. Қарағайлар Тұқымдасының биіктігі 50 - 65 м-дей. Аналығында 2 тұқым бүрі болады, оның ұзындығы 1,5 - 50 см, ол негізінен бірінші жылы піседі (мыс., балқарағайда, т.б.) ұрықтанғаннан кейін осы тұқым бүршіктері тұқымға айналады
Сауырағаштар тұқымдасы
Сауырағаштың жас желегі шар тәрізді.Қабығы қызылдау.Жапырағыромб тәрізді болып келкді ұзындығы 5-10 метр бодады.Құрғақша төзімді топырақ таңдамайды.
Эфедра тұқымдасы.
Жылы қоңыржай климат, көпшілігі Эфедра түрлері жағалауда немесе күн сәулесі тікелей түсетін құмды жерлерде өседі. Ағылшын тіліндегі жалпы атауларға жатады қарағай, бірлескен, Мормон-шай немесе Бригам шайы. Қытай аты Эфедра түрлері болып табыладыЖылы қоңыржай климат, көпшілігі Эфедра түрлері жағалауда немесе күн сәулесі тікелей түсетін құмды жерлерде өседі. Ағылшын тіліндегі жалпы атауларға жатады қарағай, бірлескен, Мормон-шай немесе Бригам шайы. The Қытай аты Эфедра түрлері болып табылады
26.05.2021ж
Жабық лаш тұқымдылар.
Біз бұл тақырыпта жабық тұқымдылыр турады тереңдетіп өттік. Жабық тұқымды өсімдіктер (лат. Magnoliophyta, немесе Angiospermae көне грекше: ἀγγεῖον -- ыдыс, көне грекше: σPIέρμα -- ұрық) -- Жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің бөлімі, басты ерекшелігі - гүлінің, жемісінің болуы, гүлінде аналықтың болуы. Бұлapдың aшық тұқымдылapдaн aйыpмaшылығы - тұқым бүpшiгi жaтын iшiнде жетiледi. Гүлдi өсiмдiктеp бapлық құpлықтa өседi, судa кездесетiн түpлеpi де бap. Биiкте бipнеше мм-ден (бaлық oты) 150 м-ге (эвкaлипт) дейiн, шыpмaуықтap 200 м-ден aсaды. Қaзaқстaндa 125-тей тұқымдaсы, 1000-нaн aстaм туысы, 6000-дaй түpi ше. Бұлapдың aшық тұқымдылapдaн aйыpмaшылығы - тұқым бүpшiгi жaтын iшiнде жетiледi. Гүлдi өсiмдiктеp бapлық құpлықтa өседi, судa кездесетiн түpлеpi де бap. Биiкте бipнеше мм-ден (бaлық oты) 150 м-ге (эвкaлипт) дейiн, шыpмaуықтap 200 м-ден aсaды. Oлapдың жaлпы мopфoлoгиялық, aнaтoмиялық, эмбpиoлиялық белгiлеpi ұқсaс бoлғaнымен, өсiмдiктеpдiң тipшiлiк opтaсының жaғдaйлapынa бейiмделуiне бaйлaнысты кейбip мүшелеpiнiң өзгеpiп не тiптi жoйылып кеткендеpi бap. Пaлеoбoтaникaлық деpектеp бoйыншa aлғaшқы Гүлдi өсiмдiктеp мәңгi жaсыл жaпыpaқтapы, қoс жынысты гүлдеpi бap, aғaш тәpiздi өсiмдiктеp бoлғaн. Гүлдi өсiмдiктеpдiң ең көп тapaғaн уaқыты - бop кезеңiнiң aяғы. Гүлдi өсiмдiктеpдiң Жеp шapынa кең тapaлуынa oлapдың құpғaқшылыққa төзiмдi вегетaтивтi opгaндapының бoлуы, қoлaйсыз климaттық жaғдaйдa өсуге бейiмдiлiгi, негiзiнен, жәндiктеp apқылы тoзaңдaнуы, тұқымдapы мен жемiстеpiнiң жaнуapлap apқылы тapaлуы себеп бoлғaн. Қaзip Гүлдi өсiмдiктеpдi дapa жapнaқтылaр және қoс жapнaқтылap деп 2 клaсқa бөледi. Oлapдың 450 тұқымдaсқa бipiгетiн 12,5 мың туысы және 250 мыңнaн aстaм түpлеpi белгiлi. Қaзaқстaндa 125-тей тұқымдaсы, 1000-нaн aстaм туысы, 6000-дaй түpi кездеседi.
Талдар тұқымдасы.
Талдар тұқымдасы (лат. Salicaceae) - Бұлар бұталар мен ағаштар, негізінен солтүстік ендіктің қоңыржай климатты елдерінде кең таралған. .Тұқымдастың кейбір түрлері қиыр солтүстікте жерге төселіп өсетін, аласа формалар түзеді (карликовая форма). Жапырақтары кезектесіп орналасатын, жай жапырақтар. Қосалқы жапырақшалары кейде ерте түсіп қалып отырады. Аталық және аналық гүлдері бөлек жетіледі (дара жыныстылық), әдетте әртүрлі особьтарында (екі уйлілік). Гүлсерігі болмайды. Аталық гүлдерінде 2-ден 30-ға дейін, кейде одаңца көп аталықтары (тычинки) болады; аналық гүлдерінде, екі жеміс жапырақшасынан түратын, бір аналық (пестик) болады. Гүлтүйіні бір ұялы. Тұқымбүрі көп. Жемістері екі гу қақырап ашылатын қауашақтар. Тұқымының тұп жағыңда бір топ талшығы болады, эндоспермі болмайды. Талдар тұқымдасьша 400-дей түр жатады, олар үш туыстың қурамына кіреді: терек (тополь -- Рориіиз, 25 -- 30 түр), тал (ива, 350 -- 370 түр) және чозения (, 1 түр).
27.05.2021
Жаңғақтар тұқымдасы.
Жаңғақтар тұқымдасы (Juglandaceae) - қос жарнақты, көп жылдық ағаш, бұта. Негізінен Солтүстік жарты шардың қоңыржай және субтропиктік аймақтарында, аздап Оңтүстік Американың тропиктік және қоңыржай белдеулерінде тараған 7 - 8 туысы, 60-тан астам түрі бар. Қазақстанда 1 туысы, 2 түрі кездеседі. Қазба қалдықтары жоғарғы бор кезеңінен белгілі. Жаңғақтар тұқымдасына жататын ағаштардың биіктігі 20 - 40 м, жапырақтарында көбінесе хош иіс шығаратын бездер орналасқан. Гүлдері ұсақ, желексіз, көбінесе жалпы дара жынысты сырға тәрізді гүлшоғырына топтасады. Жел арқылы тозаңданады. Жемісі - сүйекті жаңғақша. Жаңғақтар тұқымдасының жемісі тамаққа қолданылады. Сүрегінен бағалы жиһаз жасалынады
Қайыңдар тұқымдасы
Қайыңдар тұқымдасы (лат. Betulaceae) - гүлді өсімдіктердің қос жарнақты класына жататын шамшаттар (лат. Fagales) қатарына жататын бір үйлі, жапырақ тастайтын, желмен тозаңданатын өсімдіктер.Негізінен Солтүстік жартышардың қоңыржай және салқын өңірінде (кейде Оңтүстік Азия мен Оңтүстік Американың таулы жерлерінде) өсетін 6 туысы 200-ге жуық түрі белгілі. Ал Қазақстанда 3 туысы (қайың, орман жаңғағы, қандыағаш), 17 түрі бар.Тұқымдас өкілдерінің биіктігі 15 кейде 25 - 30 м-дей болады. Тамыры берік, жер бетіне жақын орналасады. Тамырында микориза (кейбір өсімдіктер тамырының саңырауқұлақ жіпшумағымен селбесіп өсуі) байқалады. Жапырақтары кезектесіп орналасқан, бөбешік жапырақтары (көпшілік өсімдіктер жапырағының түбін ала шығатын ерекше, әсіресе, жұптаса өсетін өсінді) ерте түсіп қалады. Гүлі ұсақ, реңсіз, дара жынысты. Аталық гүлшоғырының сырғасы ұзын, гүлдеген кезде төмен қарай салбырап тұрады, аналық гүлшоғырының сырғасы қысқа, едәуір тік, пішіні домалақ болады. Жемісі - жаңғақша.
Шамшаттар тұқымдасы.
Шамшаттар тұқымдасы (лат. Fagaceae) -- гүлді өсімдіктердің қосжарнақтылар класының көпжылдық ағаш өсімдіктерінің бір тұқымдасы. Шамшаттықтардың 400-ден астам түрі бар, олардың ішінен бұрынғы КСРО-да өсетіндері: емен, шамшат, каштан талшын. Жапырақ түсетін және мәңгі жасыл ағаштар, кейде бұталар, басым қоңыржай және субтропикалық облыстарда кеңінен тараған 8 туыс, 950 түрді біріктіреді. Шамшаттар мен емендер жалпақжапырақты орман түзетін негіз болып табылады.
Шегіршін тұқымдасы
Шегіршін - биіктігі 30 метрге дейін жететін тал тұқымдас ағаш. Өркені жіңішке, ақшыл-қоңыр түсті жылтыр өңді келеді. Жапырақтары айтарлықтай ірі, жұмыртқа тәрізді, гүлдері ақсары, қызғылт түсті болады, олар ұзын гүл сағағына орналасқан. Миуасы - ортасында жаңғағы бар сопақша қанатты жеміс. Шегіршін жемісінде белоктар, аздаған илік заттар болады. Оның ұрығынан дәмі және иісі жоқ жасыл түсті май алады. Халық медицинасында шеӊгелді сонымен бірге несеп жүргізетін, тер шақыратын және қан тазартатын дәрі ретінде қолданады.
Тұттар тұқымдасы
Тұт тұқымдасы (Moraceae) - қосжарнақты өсімдіктер; құрамында сүтті шырыны бар ағаш, бұта, кейде шөптер. Негізінен тропиктік және субтропиктік аймақтарда кездесетін 80 туысы, 1,5 мыңдай түрі (кейбір мәліметтерде 50 туысы, 1000 түрі) бар. Жапырақтарында бөбешік жапырақшалары болады, көпшілік түрінде олар өркенге кезектесіп орналасады. Гүлдері ұсақ, дара жынысты, күрделі гүлшоғырына топталған. Жемісі - сүйекше, біріккен жеміс (көп жағдайда гүлсерігі мен гүлтұғыры бірігіп өсіп кетеді).Тұт тұқымдасының кейбір түрінің (інжір, сикомор, нан ағашы) жемісі жеуге жарамды; тұт ағашы жібек құртының қорегі болып саналады; сикомор, бруссонетия, хлорофорадан өте бағалы құрылыс материалдары, ал фикустан каучук алынады. Сондай-ақ сүт ағашынан (Brosіmum galactodendron) алынатын сүт шырыны тағам ретінде пайдаланылады. Көпшілік түрі сәндік үшін өсіріледі, араларында улы түрі де кездеседі. Мыс., анчар ағашы (оның сүтті шырыны улы болғандықтан жергілікті тұрғындар аң аулауға шыққанда садақ жебесінің ұшына жағады).
Бөріқарақат тұқымдасы
Бөріқарақат тұқымдасы (Вerberіdaceae) - қос жарнақтылар тобына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер, мәңгі жасыл бұталар. Солт. Жарты шардың қоңыржай және субтропиктік аймақтарында өсетін 14 туысы, 650-дей түрі белгілі. Қазақстанда 3 туысы (бөріқарақат, бұланмүйіз, торсылдақ), 12 түрі бар. Биікт. 5 - 6 м-дей, тамыры тармақталып, кең жайылып өседі. Жапырақтары сопақша қауырсын тәрізді, сабақтары кезектесіп орналасады. Гүлдері қос жынысты, 3 мүшелі. Гүлшоғыры шашақ, масақ тәрізді топталып, кейде жеке-жеке орналасады. Наурыз - маусым айларында гүлдейді. Жемісі бір немесе көп ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz