Электр жүктемелер есебі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

Зертханалық жұмыс №1

Тақырыбы: Күштік электрлік жүктемелерін есептеу

Мақсаты: Күштік тораптардың барлық элементтеріндегі электрлік
жүктемелерін дұрыс анықтауды үйрену

Теориялық мағлұмат

- Есептік күштік жүктемелерді максимум коэффициенті арқылы анықтау.

Электрқабылдағыш топтарының максималды есептік жүктемелерін

(Рм, Qм, Sм) анықтаудағы негізгі әдіс болып саналады.

Рм=Км*Рсм Qм= К м* Qсм Sм=

Мұндағы: Рм- максималды активті жүктеме, кВт

Qм- максималды реактивті жүктеме, квар

Sм- максималды толық жүктеме, КВА

Км- активті жүктеменің максимум коэффициенті

К м- реактивті жүктеменің максимум коэффициенті

- Есептік күштік жүктемелерді анықтау сұраныс коэффициенті әдісімен
жүргізіледі.

Есеп келесі тәртіппен жүргізіледі:

Әр цехтың электр қабылдағыштары үшін қолдану коэффициенті Ки мен
cosанықталады (1 қосымша).
Әр цехтың электр қабылдағыштары үшін максимум коэффициентін Км
анықтаймыз. Ол қолдану коэффициенті Ки мен электр қабылдағыштары
топтарының эффективті сандары nэ арқылы анықталады (1 кесте).
Активті, реактивті және толық қуаттар келесі өрнектер бойынша анықталады:

Рмакс=Kмакс* Ки*Рном (1.1)

(1.2)

Qмакс=Sмакс*sin (1.3)

Мұндағы: Kмакс- цехтың номинал қуатын пайдаланудағы максимум

коэффициенті

Ки- цехтың қолдану коэффициенті

Рном- цехтың активті номиналды қуаты

Рсм=Ки*Рном Qсм= Рсм*tgφ

Мұндағы: Ки- цехтың қолдану коэффициенті

Рном- цехтың активті номиналды қуаты, кВт

Рсм- ауысымдағы ең көп жүктелген орташа активті қуат,
кВт

Qсм- ауысымдағы ең көп жүктелген орташа реактивті
қуат, квар

tgφ- реактивті қуат коэффициенті

Максимум коэффициенті мына өрнекпен анықталады:

Км=

Мұндағы: nэф-электрқабылдағыштардың тиімді саны

Ки.ср- цехтағы барлық электртұтынушылар үшін орташа
пайдалану коэффициенті

Ки.ср=

Топтың күштік жинақталу көрсеткіші:

m=

Мұндағы: Рном.нб, Рном.нм – топтағы ұзақ мерзімді режимге келтірілген
электртұтынушылардың барынша үлкен және кіші активті номинал қуаттары, кВт.

Егер nэф≤10 болса, онда К м=1,1, ал nэф≥10 болса, онда К м=1 тең деп
қабылданады.

Км максимум коэффициентін төмендегі кесте бойынша да анықтауға болады

1-кесте

nэф анықтаудың қысқартылған нұсқалары

n Ки.ср m Рн nэф анықтау өрнектері
5 ≥0,2 ≥3 айнымалы nэф=
≥5 ≥0,2 ≥3 тұрақты nэф= n
≥5 ≥0,2 3 айнымалы nэф= n
≥5 0,2 3 айнымалы nэф анықталмайды, ал Рм=Кз*Рн∑
мұндағы: Кз-жүктелу коэффициенті
Қайталама қысқа мерзімді режим
үшін Кз=0,75
Ұзақ мерзімді режим үшін Кз=0,9
Автоматты режим үшін Кз=1
≥5 ≥0,2 ≥3 айнымалы nэф=
≥5 0,2 ≥3 айнымалы Салыстырмалы бірлік әдісі
қолданылады
nэф= n* э*n
n* э=F(n*, P*)
n*= n1=
P*=
≥300 ≥0,2 ≥3 айнымалы nэф= n

Барлық үш фазалы электрқабылдағыштарды ұзақмерзімді режимге мынадай
өрнектер арқылы келтіріп аламыз:

Ұзақрежимді барлық қыздыру электртұтынушылары (кедергі пештері, құрғату
шкафтары, қыздыру құралдары, т.б.) үшін Рном=Рn, мұндағы Рn-қозғалтқыштың
құжаттық берілгеніндегі активті қуаты, кВт; Рном- номинал қуат, кВт.

Ұзақмерзімді электрқабылдағыштар (күштік, пештік, дәнекерлеу
трансформаторлары) үшін Рном=Sncosφ, мұндағы Sn-трансформатордың құжаттық
берілгені, кВА; cosφ-қуат коэффициенті.

Қайталама-қысқа мерзімді қабылдағыштары (электрлік крандар, тельферлер,
электрлік лифтілер, өрт насостары, т.б.) үшін РномПВ=100℅=Рn, мұндағы
-электрқабылдағыштың қайта қосылуы, ℅-бен беріледі, стандарт шамалары
ПВ=15,25,40,60℅.

Қайталама-қысқа мерзімді дәнекерлеу трансформаторлары мен машиналары үшін
Рном=Sncosφ.

Барлық бір фазалы электртұтынушыларды үш фазалы жүйеге келтіреміз.
Желілік кернеуге жалғанған бір фазалы ПКР жүктемелерін ұзақ режимге және үш
фазалы жүйеге келтіреміз:

Рном=Sncosφ

Рв=Рф.нб=

Ра= Рс=Рф.нм=

2-кесте

Электрқабылдағыштардың техникалық мінездемелері

№ Электр қабылдағыш Рн, кВт n Ки cosφ tgφ
атаулары
1 3-фазалы ДР 28 5 0,65
Компрессорлық қондырғы
0,8 0,75
2 Желдеткіш қондырғы 15 4 0,7
3 Сорапты қондырғы 55 8 0,7
4 Фрезерлік станок 11,5 14

0,14 0,5 1,73
5 Жонғыш станок 14 12
6 Сүргілеу станогы 11 10
7 Карусельді станок 40 2
8 Тегістеуші станок 2,8 5
9 Бұрама жасайтын станок 15 6
10 Кеңейжону (расточный) 42 6
станок
11 Ажарлағыш станок 3 15
12 Сыдыру станогы 45 4
13 Галтовкалы станок 4 8
14 Шөміш балға 15 7
0,24 0,65 1,17
15 Қалыпталған 4,5 12
(штамповочный) пресс
16 Фрезерлі автомат 7,5 20 0,17 0,65 1,17
17 Индукциялық пеш 8 4 0,35 2,67
0,75
18 Доғалық пеш 30 4 0,87 0,56
19 Кедергілер пеші 35 6 0,8 0,95 0,33
20 Ленталы конвейер 35 2 0,55 0,75 0,88
21 Айналмалы (роликовый) 10 3 0,55 0,75 0,88
транспортер
22 3-фазалы ПКР 30 2 0,05 0,75 0,88
Көпірлі кран, ПВ=25℅
23 Аспалы арба, ПВ=40℅ 4 8 0,1 0,5 1,73
24 Транспортты тельфер, 10 3 0,3 0,5 1,73
ПВ=60℅
25 1-фазалы ПКР 28кВА 5 0,2 0,4 2,29
Дәнекерлеу
трансформаторы, ПВ=40℅
26 Доғалық дәнекерлеу 16кВА 5 0,3 0,35 2,67
аппараты, ПВ=60℅
27 Жапсарлы (стыковой) 14кВА 5 0,35 0,55 1,51
дәнекерлеу аппараты,
ПВ=25℅

3-кесте

Электр жүктемелер есебі

Электрқабылдағыш Рсм, кВтQсм, кварSсм, кВА Рм, кВтQм, Sм,
атаулары квар кВА

4-кесте

Ғимараттарды электрмен жабдықтаудағы есептеу - практикалық жұмыстардың
нұсқалары

Нұсқа Цех ауданы, м2 Электрқабылдағыштар номерлері
1 550 2-11-15-18-22-25
2 600 3-12-16-19-23-25
3 600 1-13-18-20-22-26
4 350 2-14-19-21-24-27
5 550 3-15-17-20-23-26
6 450 3-16-19-20-24-27
7 400 2-7-17-21-22-26
8 350 1-10-18-22-23-27
9 600 2-11-16-23-25-27
10 650 1-13-18-21-22-26
11 350 2-7-9-21-24-26-27

Бақылау сұрақтары:

1. Номиналды, ауысымдық (сменной) және максималды қуаттар дегеніміз не?

2. Қайта –қысқа уақытты режимдер үшін жүктеме есептеулері қалай
жүргізіледі?

Зертханалық жұмыс №2

Электр тарату тораптарындағы электр энергия шығындары

Жұмыстың мақсаты:

- Тарату тораптарындағы активті және реактивті қуат шығын шамаларына
әсер ететін факторларды анықтау

- Қуат шығынының жүктеме шамасы мен оның сипаттамасына тәуелділігін оқып-
үйрену

- Тарату тораптарындағы номиналды кернеу мәнінің активті және реактивті
қуат шығын шамаларына әсерін оқып-үйрену

Теориялық мағлұмат

Электр энергиясын тарату барысында электр станцияларынан
тұтынушыларға дейін электр тораптарының барлық түйіндерінде активті қуат
және энергия шығындары орын алады. Мұндай шығындар әртүрлі кернеулердегі
әуе және кабель желілерінде, жоғарылатқыш және төмендеткіш қосалқы станция
трансформаторларында, реактивті қуат көздерінде орын алады.
Электрэнергетикалық жүйе тораптарындағы шығындар шамасы жіберілетін
электрэнергиясының 10℅-н құрайды.

Желідегі активті қуат шығындары көбінесе сымдар мен кабельдердің
активті кедергілерімен байланысты. Үш фазалы желілер үшін өткізгіштердің
қызуына жұмсалған қуат шығындарын келесі өрнекпен анықтайды:

∆Р=3I2Rл =3(Iа 2+ Iр 2) Rл= (2.1)

Мұндағы: I, Iа, Iр- желідегі толық, активті және реактивті токтар; S,Р,Q-
желідегі толық, активті және рективті қуаттар; U-желілік кернеу; Rл-желі
фазасындағы активті кедергі; СОSφ- желі жүктемесіндегі қуат коэффициенті.

Кейбір жағдайларда активті өткізгіштікті Gл ескеру қажеттілігі
туындайды. Кернеуі 110-220кВ-тық кабель желілеріндегі активті қуат шығын
өткізгіштігін мына өрнекпен анықтаймыз:

∆PG=U2Gл (2.2)

Әуе желілерінде активті өткізгіштік негізінен тәждік разрядпен
байланысты. Кернеуі 330кВ және одан жоғары желілер үшін тәжге кететін қуат
шығынын төмендегі өрнекпен анықтауға болады:

∆Pкор=∆Pу.кl (2.3)

Мұндағы: =∆Pу.к- меншікті орташа жылдық қуат шығыны.

Желідегі реактивті қуат шығындары сымдар мен кабельдердің индуктивті
кедергілерімен тығыз байланысты. Оларда жоғалатын қуат шамалары келесі
өрнекпен анықталады:

∆Q=3I2Xл =3(Iа 2+ Iр 2) Xл= (2.4)

Мұндағы: Хл- желі фазасының индуктивті кедергісі.

Жұмыстың орындалу реті:

1. Стендтен 2-суретте көрсетілген зертханалық сынақ сұлбасын жинау қажет
(стендтегі барлық модульдар АЖЫРАТУЛЫ болуы қажет). Сұлба радиалды
қорек көзінен тұрады: қорек көзі 1, төмендеткіш трансформатор 2, қуат
өлшеуіш модулі 3, электр беріліс желісі 4, активті-индуктивті жүктеме
5. Жүктеме ретінде екі модуль қолданылады: активті және индуктивті
модульдер. Модульдардың әрқайсысы бір-біріне тәуелсіз үш кедергіден
тұрады. Активті-индуктивті модуль элементтерін тізбектей жалғайды, ал
алынған активті-индуктивті элементтерді нольдік сымсыз жұлдызша
жалғайды. Электр беріліс желісінің режимдік параметрлерін өлшеу үшін
ток және кернеу датчиктері қолданылады. Сондай-ақ ток датчиктері
өлшенетін тізбектің А фазасына тізбектей қосылады, ал кернеу
датчиктері А фаза кернеуіне жалғанады. Трансформатордың бірінші орама
жағындағы қуаты әмбебап қуат өлшегіш көмегімен 3 өлшенеді.

2. ЭБЖ параметрлерін қондыру қажет: а) бойлық құраушысының максималды
мәні (SА1 ауыстырып-қосқышы 3 жағдайда тұруы қажет); б) көлденең
құраушысын ажыратып қою қажет (SА2, SА3ауыстырып-қосқыштары 1 жағдайда
тұруы қажет). Активті-индуктивті жүктеме параметрлерін қондыру қажет:
SА1 ауыстырып-қосқышын ең үлкен жағдайға қою қажет. Трансформатор
нейтралін жерлестірудің қажеті жоқ (жұмыс режимі оқшауламалы
нейтральді).

3. Қолданбалы компьтерден DeltaProfi бағдарламалық кешенін іске қосыңыз
(Пуск-Программы-Лабораторный комплекс- DeltaProfi). Зертханалық
жұмысты Работы-передача и качество ЭЭ-работа№4 Потери электрической
энергии в распределительных сетях командасы арқылы қосу қажет.

4. Стендті қорекке қосу керек.

5. Үш фазалы торап модуліндегі ажыратқышты қосыңыз (SВ1 үш фазалы торап
модуль панелінің бетіндегі тетік).

6. Бағдарламаны жұмысқа ПУСК немесе басты мәзір командасы арқылы
Управление - Пуск немесе F5 клавиші арқылы қосу керек.

7. 2-кестеге өлшеуіш аспап көрсеткіштерін жазу қажет.

8. Үш фазалы торап модуліндағы ОТКЛ тетігін басыңыз. Стендті қоректен
ажырату керек.

9. Алынған нәтижелерді пайдаланып, ЭБЖ-гі активті және реактивті қуат
шығын шамаларын есептеу қажет. Есептеу нәтижелерін 2-кестеге
түсіріңіз.

10. Сынаманы жүктеменің әртүрлі екі жағдайы үшін қайталаңыз (минималды
және орташа мәндері үшін). 2-кестеге өлшеуіш аспап көрсеткіштерін
енгізіңіз.

11. Алынған нәтижелерді пайдаланып, ЭБЖ-гі активті және реактивті қуат
шығын шамаларын есептеңіз. Есептеу нәтижелерін 2-кестеге түсіріңіз.
Шығынның жүктеме шамасына тәуелділік графигін тұрғызып, алынған
тәуелділікті түсіндіріңіз.

12. Электр берілісін төменгі кернеуге ауыстырыңыз (220В орнына 127В). Ол
үшін күштік трансформатордың екінші реттік орамасын төменгі кернеуге
ауыстыру қажет.

13. Активті-индуктивті жүктеме параметрлерін қондырыңыз: SА1 ауыстырып-
қосқышын ең үлкен жағдайға қою қажет.

14. Стендті қорек көзіне қосып, үш фазалы торап модуліндегі Вкл тетігін
басыңыз.

15. 2-кестеге өлшеуіш аспап көрсеткіштерін жазыңыз.

16. Үш фазалы торап модуліндағы тетікті ОТКЛ қажет. Стендті қоректен
ажырату керек.

17. Алынған нәтижелерді пайдаланып, ЭБЖ-гі активті және реактивті қуат
шығын шамаларын есептеңіз. Есептеу нәтижелерін 2-кестеге түсіріңіз.

18. Алынған шығын нәтижелерін ЭБЖ-нің жоғарғы кернеудегі жұмысымен
салыстырып, соған сәйкес қорытынды шығарыңыз.

19. Электр беріліс кернеуін 220В қойыңыз.

20. Ауыстырып-қосқыш арқылы активті жүктеме шамасын орташа жағдайға
қойыңыз.

21. Активті жүктеме шамасын өзгертпей, индуктивті жүктеменің әртүрлі екі
мәнінде сынақ жүргізіңіз. 2-кестеге өлшеуіш аспап көрсеткіштерін
енгізіңіз.

22. ЭБЖ-гі қуат шығынын, соған сәйкес cosφ-ді анықтаңыз.Жүктеме
сипаттамасының тораптағы қуат шығынына тигізетін әсері туралы
қорытынды жасаңыз.

23. Бағдарламаны Стоп, басты мәзір бағдарламасы Управление-Стоп немесе
F6 клавиші арқылы тоқтатыңыз. Үш фазалы торап модуліндағы Откл
тетігін басыңыз. Стендті қорек көзінен ажыратыңыз.

2-кесте

№1 режим №2 режим №3 режим №4 режим
Тораптың жұмыс режимдері U=220В U=220В U=220В U=127В
Акт.жүк. Акт.жүк. Акт.жүк. Акт.жүк.
SА1= SА1= SА1= SА1=
Инд.жүк. Инд.жүк. Инд.жүк. Инд.жүк.
SА1= SА1= SА1= SА1=
ЛЭП ЛЭП W2 ЛЭП W2 ЛЭП W2
SА1=3 SА1=3 SА1=3 SА1=3
Өлшенген Р1, Вт
параметрлер
Q1, Вар
U1, В
Р2, Вт
Q2, Вар
U2, В
Есептік ∆Р, Вт
параметрлер
∆Q, Вар
∆U, В
Cosφнагр

2-кестенің жалғасы

№5 режим №6 режим №7 режим №8 режим
Тораптың жұмыс режимдері U=220В U=220В U=220В U=127В
Акт.жүк. Акт.жүк. Акт.жүк. Акт.жүк.
SА1= SА1= SА1= SА1=
Инд.жүк. Инд.жүк. Инд.жүк. Инд.жүк.
SА1= SА1= SА1= SА1=
ЛЭП ЛЭП W2 ЛЭП W2 ЛЭП W2
SА1=3 SА1=3 SА1=1 SА1=2
Өлшенген Р1, Вт
параметрлер
Q1, Вар
U1, В
Р2, Вт
Q2, Вар
U2, В
Есептік ∆Р, Вт
параметрлер
∆Q, Вар
∆U, В
Cosφнагр

Бақылау сұрақтары:

1.Желідегі активті және реактивті қуат шығындарын қалай анықтайды?

2. Тарату тораптарында активті және реактивті қуат шығындарына қандай
факторлар әсер етеді?

3. Қуат шығынының жүктеме шамасы мен оның сипаттамасына тәуелділігін
түсіндіріңіз?

№3 Зертханалық жұмыс

Кернеу ауытқуының жүктеме тұтынатын қуатқа әсерін зерттеу

Жұмыстың мақсаты:

- Активті жүктеме тұтынушы қуатына кернеу шамасының әсерін оқып-үйрену

Теориялық мағлұмат

Электр энергия сапасының маңызды көрсеткіштерінің бірі-тұтынушының
қосылу сұлбасына тәуелді фазалық немесе желілік кернеулердің әсер етуші
мәні болып табылады.

Кернеу ауытқуы түсінігінде V кернеудің номиналды мәніUном мен оның
нақты мәні U арасындағы айырмашылықтары жатыр:

V=U-Uном

Егерде Vпайызбен, ал U және Uном- вольт немесе киловольпен берілетін
болса, онда

Мемлекеттік стандартқа сай қалыпты жұмыс режимі үшін электрэнергия
тұтынушыларына кернеудің номиналды мәнінен келесідей шектерде ауытқуы
рұқсат етілген:

А) электр қозғалтқыш қысқыштары мен аппараттарда -5÷+10℅, оларды қосу және
басқару үшін;

Б) өндіріс орындары мен қоғамдық ғимараттарда орналасқан жұмыстық
жарықтандыру аспап қысқыштарында, сондай-ақ сыртқы жарықтандырудағы
прожекторлық қондырғылар үшін -2,5÷+5℅;

В) қалған электрэнергия қабылдағыш қысқыштарындағы кернеу ауытқуы номиналды
мәнінен ±5℅ құрайды;

С) апаттан кейінгі режимдерде қосымша кернеудің 5℅-ға ауытқуы
қарастырылған.

Өндіріс орындарындағы электрмен қамтамасыз ету жүйесінде орын алатын
кернеу ауытқуы негізінен жүктеме түйініндегі электрэнергия
қабылдағыштарының жұмыс режимдерінің өзгеруі, қорек көзі режимінің өзгеруі
және электрмен жабдықтау жүйе элементіне бір фазалы және соққы жүктемелерді
бейрационалды қосу болып табылады.

Жұмысты орындау реті:

1. Зертханалық сынақ сұлбаларын жинау (11-сурет; стендтің барлық
модульдары ажыратулы тұруы тиіс). Сұлба реттелмелі
автотрансформатордан 1, қуат өлшеуіш модулінен 2 және активті
жүктемеден 3 тұрады.

2. Активті жүктеме модуліндегі SА1 ауыстырып-қосқышын 1 күйге қойыңыз.

3. Стендті қорекке қосыңыз. Автотрансформатордың қорек модулін
қосыңыз.

4. Қуат өлшеуіш модулін фазалық кернеу өлшеуіш модуліне ауыстырыңыз.
Автотрансформатордың трансформация коэффициентін 3 реттей отырып,
жүктемедегі кернеу шамасын 220В келтіру керек.

5. Қуат өлшеуіш модулін активті қуат өлшеу режиміне ауыстырыңыз.
Активті жүктеме тұтынған қуат шамасын жазып алыңыз.

6. 6-кестеге сай жүктеменің қорек кернеуін өзгертіп отырыңыз. Әр жаңа
мәнде тұтынған активті қуат шамасын жазып отырыңыз.

7. Үш фазалы торап модуліндегі ОТКЛ тетігін басу керек.

8. Стендті қоректен ажыратыңыз.

9. 6-кестедегі берілгендерді пайдаланып қоректендіру кернеуінің
активті қуатқа тәуелділік сипаттамасын тұрғызыңыз. Номиналды
кернеу ретінде 220В-ты, ал номиналды қуат ретінде 220В –ғы активті
жүктемені алыңыз.

10. Активті жүктеме қуатына кернеу ауытқуының әсері туралы қорытынды
жасаңыз. Зертханалық жұмысқа есеп дайындаңыз.

6-кесте

Uнагр, В 220 198 176 154 132 110
Uнагр,℅ 100 90 80 70 60 50
Рнагр,Вт
Рнагр,℅ 100

Бақылау сұрақтары:

1. Кернеу ауытқуының электрмен жабдықтау жүйесінің техника-
экономикалық көрсеткішіне әсері қандай?

2. Кернеу сапасының өзгерісі жарықтандыру қондырғыларына, дәнекерлеу
аппараттарына және технологиялық процестерге қалай әсер етеді?

Зертханалық жұмыс№4

Асинхронды жүктеменің статикалық сипаттамасын зерттеу

Жұмыстың мақсаты: қысқа тұйықталған роторлы асинхронды қозғалтқыш түріндегі
жүктеме үшін қоректендіру желісінің жиілігі мен кернеуінен активті және
реактивті қуат тәуелділіктерін зерттеу.

Теориялық мағлұмат

Қозғалтқыш жұмысы оның қысқыштарындағы кернеу шамасына U1 тәуелді (1-
сурет асинхронды қозғалтқыштың статикалық сипаттамасы). U1 төмендеген сайын
Фм шамасы мен ток мәні азаяды. Асинхронды қозғалтқыш моменті келесі
өрнекпен анықталады:

М=С* Фм**cosφ2 (1.1)

Мұндағы: Фм-магнит ағыны, - Sсырғанаудағы статор орамасына келтірілген
қысқа тұйықталған ротор тогы, φ2 =arctg(S*Х2r2, r2,х2) –тежелген
(заторможенный) асинхронды қозғалтқыш орамасының активті және индуктивті
кедергілері.

Тораптағы кернеудің едәуір төмендеуі, асинхронды қозғалтқышты
автоматты ажыратпаған жағдайда жүктеме тұрақтылығының бұзылуына әкеп
соқтырады. Х0=WL (Х0-Е1-ЭҚК шамасымен анықталатын Х0- индуктивті кедергі
(Е1=Iμ*Х0)) шамасының төмендеуімен реактивті қуат жоғарылайды.

Қоректендіру кернеуінің бейсинусойдалығында қозғалтқыш болатындағы
шығын жоғарылайды, кернеудің кейбір гармоникалары қайтымды айналу моментін
туғызуы мүмкін, сырғанау, Iа тогы мен қозғалтқыш қызуы (мыстағы шығын)
жоғарылайды.

1-сурет. Асинхронды қозғалтқыштың статикалық сиапаттамасы

А) Р және Q тораптағы кернеуден тәуелділігі

Б) Р және Q торап жиілігінен тәуелділігі

Жұмысты орындау реті

1. 16-суретте көрсетілген электрлік сұлбаны жинау қажет, бұл кезде
стенд модульдарының барлығы сөндірулі болуы тиіс. Турбина модулін
білдіретін үш фазалы асинхронды қозғалтқыш М электрмашина агрегаты
2 жиіліктік түрлендіргіштен 1 қорек алады және синхронды генератор
G валында айналу моментін тудырады. Синхронды генератор қоздырғыш
орамасы реттегіш тұрақты ток көзінен тұратын қоздырғыш модулінен 3
қоректенеді. Жоғарылатқыш трансформатор 4 арқылы синхронды
генератор G статор орамасы жағынан алынған үш фазалы шығыс кернеуі,
қуат өлшеуіш модулі 5 және ажыратқыштар модулі 6асинхронды
қозғалтқыш статор орамасының электрмашина жүктеме 7 модуліне
беріледі. Түзетілген бір фазалы кернеу активті жүктемеге 8 беріледі
(активті жүктеме модуліндегі кез-келген фазаның бір кедергісін
пайдаланамыз). Сонымен зерттелуші тізбек сұлбасы кернеу, жиілік
шамаларынан тұратын реттегіш параметрлі автономды қоректендіруші
торап модулінен тұрады. Қоректендіруші кернеу шамасын өзгерту
синхронды генератордың қоздырғыш тогын өзгерту арқылы жүзеге
асырылады (қоздырғыш модулінің панель бетіндегі RP1 потенциометрі).
Ал қоректендіруші кернеудің жиілігін өзгерту жетектік қозғалтқыштың
М айналу жиілігін өзгерту арқылы жүргізіледі (жиілік түрлендіргіш
модулінің панель бетіндегі RP1 потенциометрі ). Қуат өлшеуіш 5
жүктеме тұтынатын қуат шамасын өлшеу үшін қолданылады. Волтьметр 9
айнымалы ток түзеткіш 7 жағындағы жиіліктік кернеу шамасын өлшеуге
арналған. Вольметр 8 асинхронды қозғалтқыш модуліндегі электрмашина
жүктемесінің 7 желілік қоректендіру кернеуін өлшеуге арналған.
Вольтметр ретінде мультиметр модуліндағы кез-келген аспапты
пайдалануға болады. Қоректендіру кернеуінің жиілігін жиіліктік
түрлендіргіш модуліндағы индикатордың көмегімен жүзеге асырады.

2. Жиіліктік түрлендіргіш, қоздырғыш және ажыратқыш модульдарын қолмен
(ручной) жұмыс режиміне қойыңыз және зерттеуге қатысы бар
потенциометрлердің барлығын нольдік жағдайға қойыңыз (сағат тіліне
қарама-қарсы ең шеткі жағдай). Мультиметр VI айнымалы кернеу
режимінде тұрғандығына көз жеткізіңіз.

3. Стендті қоректендіретін автоматты ажыратқыш модулін қосыңыз.

4. Жиілік түрлендіргішті қосып, қозғалтқыш жетегін қосыңыз және ол
жиілікті 50Гц-ке қойыңыз.

5. Қуат өлшеуішті қорекке қосып, трансформатор шығысында желілік
кернеу өлшемін таңдаңыз, осы этапта ол нольге тең.

6. Асинхронды қозғалтқыш статорының айнымалы кернеуін өлшеуші
мультиметрді жандандырыңыз.

7. Ажыратқышты 6 қосыңыз.

8. Қоздырғыш модулін қосып, асинхронды қозғалтқыштың қоректендіру
кернеуін (синхронды генератордың қоздырғыш тогын өзгерту арқылы)
асинхронды қозғалтқыш іске қосылғанға дейін жай жоғарылатыңыз.
Асинхронды қозғалтқыш статор орамасындағы желілік кернеу шамасын
(VI мультиметр көрсеткішіне сәйкес) 220В-қа теңестіріп,
генератордың қоздырғыш тогын өлшейміз.

9. Қуат өлшеуішті активті қуат өлшеміне қойыңыз (қосынды үш фазалы
активті қуат).

10. Генератордың қоздырғыш тогын өзгерте отырып, активті қуаттың торап
кернеуінен U=250...150В f=50Гц үшін Р=f(U) тәуелділігін алыңыз.

11. Қуат өлшеуіш көрсеткішін рективті қуат өлшеміне қойып, реактивті
қуаттың тораптағы кернеуден Q=f(U) тәуелділігін алыңыз.

12. Генератордың жиіліктік кернеуін жиілік түрлендіргіш модулі
көмегімен өзгертіп және асинхронды қозғалтқыш статорына тұрақты
кернеу бере отырып, f=45...55Гц U=220В үшін активті қуаттың торап
жиілігінен тәуелділігін алыңыз Р=f(f).

13. Аналогтық тәсілмен f=45...55Гц U=220В үшін реактивті қуаттың торап
жиілігінен тәуелділігін алыңыз Q=f(f).

14. Генератордың қоздырғыш тогын нольге теңестіру мақсатында стендті
ажыратыңыз, қоздырғыш модулін, жиілік түрлендіргіш модулін,
ажыратқышты 6 және стендті қоректендіру модуліндағы автоматты
ажыратқышты ажыратыңыз.

15. Алынған нәтижелерді өңдеп, активті және реактивті қуаттардың
асинхронды жүктеме үшін қоректендіруші торап жиілігі мен кернеуінен
тәуелділік графигін тұрғызыңыз. Қорытынды жасап, жұмыстың есебін
рәсімдеңіз.

Бақылау сұрақтары

1. Асинхронды қозғалтқыштың статикалық сипаттамасын тұрғызу үшін қандай
параметрлерді қолданамыз?

2. Тораптағы кернеудің ауытқуы асинхронды қозғалтқыштың жұмыс режиміне
қалай әсер етеді?

Зертханалық жұмыс №5

Электр желілерінің көлденең сыйымдылық құраушысының тарату торабы
жұмыс режиміне әсері

Жұмыстың мақсаты: сыйымдылық құраушысының тарату торап режимдерінің
параметр шамаларына: кернеу, ток, активті және реактивті қуаттарға
әсерін оқып үйрену.

Теориялық мағлұмат

Электр энергиясын қорек көзінен қабылдағышқа тасымалдау
барысында оның бір бөлігі электр тораптарында жоғалады. Тораптағы
шығындар (трансформаторларды қоса есептегенде) кәсіпорын тұтынатын
электрэнергияның жалпы шығынының 4...7℅ құрайды. Шығындар
жүктемеден, тораптың жағдайы мен созылыңқылығынан, сым қималарының
дұрыс таңдалуынан, тарату щиттарын орналастырудан, электр
қондырғыларының жұмыс режимдерінен, электр энергия тұтынушыларының
сапалық көрсеткіштерінен- ПӘК және қуат коэффициентінен тәуелді.

Кәсіпорындарда электрэнергиясының негізгі тұтынушылары
асинхронды қозғалтқыштар болып табылады. Номиналды қуаттарына
сәйкес келетін асинхронды қозғалтқыштар жақсы энергетикалық
көрсеткіштерге ие болады. Мысалы, орташа қуатты қозғалтқыштың
(5...50кВт) cosφ=0,75...0,92, ал ПӘК η=0,86...0,93℅ болады. Қуаты
төмен қозғалтқыштар үшін бұл көрсеткіштер біршама төмен болады.

Электр тарату тораптарындағы шығындарды азайтудың негізгі жолы-
экономикалық тиімді және ыңғайлы тарату торап сұлбаларын жасау. Бұл
мақсатта трансформаторлық қосалқы сатнциялар, орталық тарату
щиттары мен тарату пункткрі тұтынушыларға жақын аймақтарда
орналасуы тиіс.

Өндіріс орындарында жүктеме тәулік бойына өзгеріске ұшырау
салдарынан активті және реактивті қуаттары соған сәйкес кәсіпорының
қуат коэффициенттеріде үздіксіз өзгеріске ұшырап отырады.

Жұмысты орындау реті

1. 1-суреттегі зертханалық сынау сұлбасын жинау (стендтің барлық
модульдары ажыратулы болуы тиіс). Шексіз қуаттан тұтынатын қорек
көзі 1, төмендеткіш трансформатор 2 және қуат өлшеуіш арқылы3
электр тарату торабын 4 қоректендіреді. Желінің қарама-қарсы
соңында орналасқан қосалқы станциядан 2 электр тарату торабы
шығады 5 және6, олардың әрқайсысы өздерінің тұтынушыларын 7.8
қоректендіреді. 7-жүктеме ретінде активті жүктеме модулін, ал 8-
жүктеме ретінде индуктивті жүктеме модулін пайдаланамыз. Екі
модульдердің де жалғану сұлбасы нольдік сымсыз жұлдызша.
Режимдік параметрлерді өлшеу үшін кернеу және ток датчиктерін
қолданасыз. Мұнда ток датчигін өлшенуші А фаза тізбегіне
тізбектей, ал кернеу датчигін А фазасының кернеуіне жалғайды
(өлшем күштік трансформатор нейтраліне салыстырмалы түрде
жүргізіледі).

2. Электр тарату желі параметрлерін қондыру: а) бойлық құраушының
максималды мәні (SA1 ауыстырып-қосқышын 3 -жағдайға), көлденең
құраушының максималды мәні (SA2, SA3 ауыстырып-қосқышын 3-
жағдайға). Активті және индуктивті жүктеме параметрлерін
қондыру: SA1 ауыстырып-қосқышты ең максималды жағдайына қою.
Трансформатор нейтралін жерлестірмейсіз (жұмыс режимі
оқшауламалы нейтральді).

3. Жұмыс компьютерінен ‘’DELTA PROFI’’кешендік бағдарламасын іске
қосу керек (Пуск- Программы-Лабораторный комплекс-DELTA PROFI ).
Зертханалық жұмысты Работы-Передача и качество ЭЭ-Работа№2
Влияние емкостных составляющих ЛЭП на режим работы сети
командасы арқылы ашасыз.

4. Стендтің қорегін қосып, үш фазалы желі модулінің ВКЛ тетігін
басыңыз. Бағдарламаны іске Пуск тетігі, бас мәзірден
Управление-Пуск немесе Ғ5 батырмасы арқылы қосасыз.

5. Өлшеуіш аспап көрсеткіштерін: торап түйініндегі кернеуді, электр
тарату желілері бойынша активті және реактивті қуаттардың асқын
ток шамасын, тораптан тұтынатын активті және реактивті қуат
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.