Қазіргі жастардың діндарлығы: өзіндік сана мен болмысы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Қазіргі жастардың діндарлығы: өзіндік сана мен болмысы

Қазіргі таңда әлеуметтанушылар жастар деген ұғымды жас ерекшеліктер және сонымен байланысты қызмет түрлерінің негізінде пайда болатын топтасқан көпшіліктің жалпылама жиынтығы ретінде айқындайды. Қысқа мағынада, жастар - жас адамдардың әлеуметтік жағдайының ерекшелiктерi, олардың қоғамның әлеуметтік құрылымындағы орны мен қызметі, ерекше құндылықтары мен мүдделері негізінде бөлінетін әлеуметтік-демографиялық топ. Әлемде БҰҰ-ның мәліметі бойынша, 15-пен 24 жас аралығындағы жас азаматтар 1,3 миллиард шамасында. ҚР Мемлекеттік жастар саясаты туралы Заңына сәйкес 14 жастан 29 жасқа дейінгі адамдарды жастар деп атау қабылданған. Бұл жастағы адамдар тобы еліміздегі тұрғындар санының 27,4% (4 510 435 адам) құрайды және өте маңызды болып табылады.Қазіргі таңда қоғамның тұрмыс-салты мен дүниетанымының жүйесіретіндегі діннің рөлі айтарлықтай өсті. Діннің қоғамдық қатынастарға, қоғам санасының діни компонентін қалыптастыруға ықпал ету спектрі күшейіп,кеңейе түсуде. Халықтың әртүрлі топтар өкілдерінің рухани, соның ішінде діниөмір салтына деген қызығушылығы артуда.Бүгінде Қазақстандағы 14 пен 29 жас аралығындағы жастардың үлессалмағы халықтың жалпы санының 27,8%-ын, яғни 4,5 миллионнан астамадамды құрайды. Олардың 700 мыңнан астамы - студенттер. Бұл ретте ауылдық жерлердегі 46%-ды құрайтын жастарға қарағанда 56%-ды құрайтынқала жастарының саны басымырақ келеді.
Қазіргі заманғы әлеуметтік, экономикалық және құндылық дағдарыстары аясында жастар мен діннің арақатынасы, оның руханилығы мен діни өзіндік сана деңгейі мәселелері өзекті мәселелердің бірі болып саналады.
Қазіргі Қазақстанда 17 конфессия бар, олар мемлекеттің бақылауындағы 3 493 діни субъектіні (шіркеулер, мешіттер, молельни және т.б.) білдіреді. Сонымен бірге секталар мен Оккультизм-мистикалық ағымдар мәселесі сақталуда. 2014 жылы тек дін мәселелерін зерттеу орталығына әртүрлі деструктивті діни бірлестіктерден зардап шеккен 215 адам көмек сұрады. Ресми емес мәліметтер бойынша, 500 мыңнан астам отандастарымызға түрлі секталар қысым көрсеткен, олардың 80% - ы жастар.
2013 жылғы әлеуметтік сауалнама көрсеткендей, 18-29 жас аралығындағы респонденттердің 75,3% - ы белгілі бір дәрежеде сенушілер, 24,7% - ы сенбейтіндер. Жастардың 14,3% - ы мешітке, шіркеуге, синагогаға үнемі барып тұрады. Респонденттердің тек 0,5% - ы жаңа діни көзқарастарды ұстанатындарын хабарласа да, 23% - ы қазақстандықтар біздің діліміз үшін дәстүрлі емес діни көзқарастар мен нанымдарды қабылдай алады деген тезисті жақтап, мұндай көзқарастарды неғұрлым демократиялық және заманауи деп санады.
Әлеуметтанушылардың пікірінше, елдегі, ірі аймақтағы діндарлықтың жай-күйін ашу үшін сауалнама нәтижелерінен гөрі кеңірек және терең мәліметтер қажет. Бұл жағдайда жаппай діни сана мен діни идеологияда болып жатқан процестерді, сондай-ақ халықтың конфессиялық құрылымын, діни ұйымдар қызметінің бағытын, сипаты мен қарқындылығын, олардың қоршаған әлеуметтік ортаға әсерін ескеру қажет.
Қазақстандағы әлеуметтік зерттеулердің нәтижелері көрсетіп отырғандай, Тәуелсіздік жылдарында халықтың діндарлығының өсуі бұлжытпай жүрді, ал жастар арасында бұл көрсеткіш айтарлықтай серпінді көрсетіп отыр. 2003 жылы өздерін діни адамдар деп атаған респонденттердің үлесі 38,7% - ды құрады. 2007 жылы респонденттердің 77,3% - ы өздерін діндарлар деп атады. 2009 жылы жас қазақстандықтардың 83,3% - ы өздерін діни деп атады. Жалпы, зерттеулер жастар арасында діндарлық пайызының белсенді өсу динамикасын көрсетеді . Жастардың руханиятын қалыптастыру, оның қоғамдағы әлеуметтенуі діни құндылықтармен тығыз байланысты.Дін Қазақстанның қоғамдық өмірінде жыл сайын өсіп келе жатқан маңызға ие. Діни "қайта өрлеу" мысалдарын біз халықтың әртүрлі жас топтарында байқаймыз, бірақ бұл әсіресе жастар арасында байқалады.
Мұнда әртүрлі аналитикалық материалдар негізінде жинақталған жастар арасында діндарлықтың өсуінің негізгі себептері келтірілген:
- дін "сәнге" айналып, ұлдар мен қыздардың әлеуметтік қалыптасуының күрделі процесіне жаңа нәрсе әкеледі;
- қоғамның әлеуметтік тобы ретінде жастардың осалдығы мен тұрақсыздығына байланысты діндарлықтың өсуі байқалады;
- жастар әлеуметтік және адамгершілік-идеологиялық бағдарларын жоғалтты, оның рухани-адамгершілік бағдарларын дамыту мүмкіндіктері айтарлықтай шектеулі;
- жастарды әлеуметтендіру институттарының (отбасы, мектеп, кәсіптік білім беру жүйесі, қоғамдық-саяси ұйымдар, қозғалыстар) рөлі әлсіреді);
- жастардың жеткілікті өмірлік тәжірибесі, білімі, Әлеуметтік дайындығы жоқ, басымдықтары мен құндылықтары айқындалмаған

Жастар арасында діндарлықтың үш түрін бөлуге болады:

1) саналы-толықішінара батыру және діни догмаларды ұтымды мағыналы ұстану (атрибутика, сөйлеу мәнері, дұға ету);
2) іріктемелі-күш, уақыт, қаржы шығындарын талап етпейтін салттарды орындау;
3) "сәнді" - уақыт, қоршаған орта, өмірдегі қиындықтар және т. б.

Жастар көбінесе түпкілікті нәтиженің барлық артықшылықтары мен кемшіліктерін алдын-ала ескере отырып, емшілер мен жұлдызнаманың болжамына үміттенеді. Мұның себептері:

1) діннің рөлі, орны және функцияларымүмкіндіктері туралы белгісіздік;
2) жаңа Қазақстандық зайырлы-діни менталитеттің дамуы мен жұмыс істеуі процестерінің бақыланбауы;
3) мемлекет пен дінбасылардың діни жастармен диалогы зағип адамның мылқаумен сөйлесуіне ұқсайды, яғни оны жай естімейді немесе тыңдағысы келмейді;
4) Қазақстанның конфессиялық өрісінде псевдохристиандық, квази-исламдық, нео-бағдарлық мағынадағы көптеген жаңадан құрылған діни қауымдардың болуы;
5) мемлекет пен дінбасылардың жастар арасында діндарлық деңгейінің қарқынды секіруіне дайын болмауы.

Мәселелер мен мүмкіндіктерге келетін болсақ, мыналарды атап өту керек:
Зайырлы құндылықтардың мағынасын ұмыту және жоққа шығару;
Этномәдени бірегейліктің жоғалуы;
Негізгі әлеуметтік институттардың жойылуы;
Мемлекет пен жастар арасындағы диалогты жолға қою;
Дәстүрлі діни институттардың заңдылық деңгейін арттыру;
Жастардың рухани серпінін сындарлы арнаға бағыттау.

Диаграмма 1. Респонденттердің жынысы бойынша % мөлшері

Диаграмма 2. Респонденттердің білімі бойынша анықтама:

Жалпы орта-7, алғашқы кәсіптік-0, орта кәсіптік-5, жоғары-21, аяқталмаған жоғары-32;

Диаграмма 3. Отбасылық жағдайы бойынша пайыздық көрсеткіш:

Диаграмма 4. Респонденттерің атқаратын қызметі бойынша анықтама:

Оқушы-0, Студент-53, Мемлекеттік қызметкер-7, Жеке кәсіпкер-5;
Іріктеудің басты объектісі Жалағаш ауданының 16-26 жас аралығындағы жастар. Іріктеу әдісі квоталық болғандықтан жасына және тұрғылықты жеріне қарап респондеттерден сауалнама алынды.

Әлеуметтанулық зерттеу негізінде 2021 жылдың ақпан айында жалағаш ауданы жастарының арасында сауалнама жүргіздім. Сауалнама пандемиялық жағдайларға байланысты онлайн түрінде өтті.

Диаграмма 5. Сіздің дүниетанымыңыздағы " дін " ұғымы нені білдіреді?

Диаграммада көрсетілгендей жауап берген респонденттер санының 70,8% жастар көзқарасы бойынша Дін ең алдымен рухани тазару мен құлшыныстың қайнар көзі болып табылады. Қазіргі жастардың дінді бұлай қабылдауы жастардың ішкі дүние тұрғысынан, ішкі ізденіс пен ішкі қолдауды қажет ететіндіктен, дінді ең алдымен ішкі тірек деп қабылдауымен түсіндіруге болады. Сонымен бірге, жастардың бір бөлігі (7,7%) дінді ұлттық дәстүр деп түсінсе, жауап бергендердің келесі бөлігі ең (16,9%) ең алдымен дін әлемдік тарих пен мәдениеттің бір бөлігі деп есептейді. 4,6% жастар дінді тек қана ритуалдар мен салттардың жиынтығы деп қарастырады. Бұл сауалдың жауаптарына талдау жасай отырып, қазіргі жастар рухани құдылықтар мен діни сенімге көңіл бөле отырып, дінді ең алдымен ішкі дүниенің қажеттілігіне жауап беретін, рухани қауісіздік кепілі ретінде қабылдайтындығы анықталды. Әлемдік тарих пен ұлттық дәстүрдің бір-бірінен ажырамас түсінік ретінде қарастырады.

Диаграмма 6. Респонденттерің діни ұстанымы бойынша:

Сауалнамаға қатысушы респонденттердің 83,5% - ислам дінін , Протестантизм-1,5% ұстанатындығын айтса, 4,6 %-ы жауап беруге қиналамын деген.

Диаграмма 7. Өз дініңіз туралы не білесіз?

Диаграммада көрсетілген мәліметтерге сай, респонденттердің басым көпшілігі - 40% өз діндерінің пайда болуы мен даму тарихымен таныс. Діни мерекелер мен салт-дәстүрлерді білетін жастар санын пайызға шаққандағы үлесі 26,2% құрады. 4,6% жастар өз дінінің барлық канондарын білсе, 6,2% жастар мен 20% жастар дұғалар мен қасиетті жазбаларды білетіндігі анықталып, 3,1% жас өз діні туралы ешқандай мәліметтерді білмейтіндігі мәлім болды. Келтірілген көрсеткіштерді қорыта келе, қазіргі жастар кем дегенде өз діндерінің мерекелерін, салт - дәстүрлерін, өз дінінің пайда болуы мен даму тарихын білетіндігі анықталды. Жастардың білімін анқтайтын өзге сипаттамалардың көрсеткіштері төмен болғанымен, сипаттама көрсеткіштері арқылы жастар бойында өз ұстанған дін жөнінде негіз бола алатындай мәліметтер бар екендігіне көз жеткізе аламыз.

Диаграмма 8. Неліктен сіз осы (3-тармақта таңдалған) дінді ұстанасыз?

Бұл менің отбасымнын дәстүрлі діні-33 респондент (50,8% ), бұл менің жеке таңдауым-31 респондент (47,7% ), бұл қазіргі таңда - 1 (1,5%) жауапты таңдаған. Көрсетілген мәлеметтерге сай жастардың діни көзқарастарының қалыптасуында отбасының алатын орны өте зор. Тәжірибенің басты көзі жастар үшін отбасы,мектеп және достары болып саналады.

Діни әдебиеттер мен орындарға қарым-қатынасы туралы сұрақтар тізбегі бойынша көрсеткіштер:
Диаграмма 9. Сіз шіркеуге (мешітке) барасыз ба?

ИЯ, жиі-14 респондент, Сирек-36 респондент,бармаймын-12 респондент,Жауап беруге қиналамын -3 респондент жауап берді.

Диаграмма 10. Сіз діни әдебиеттерді оқисыз ба?

Диаграмма 11. Қандай жағдайларда сіз Құдайды еске аласыз?

10,8% респондент тек қиындық туған жағдайда еске аламын деп жауап берген. Бұл көрсеткіш бойынша діни сенім тек жастарға күш-қуат, қолдау білдіретін күш ретінде қарау ықтималдығы бар.

Диаграмма 12. Сіз өзіңізді діндармын деп санайсыз ба?

Респонденттердің 7,7% діндармын деп санаса, 38,5% жоқ деп жауа берген. Нақты өзін қай топқа жатқызатын білмеген жастар 53,8%-ды құрайды.

Диаграмма 13. Сіздің отбасыңызда діни мерекелер тойланады ма?

Диаграмма 14. Сіздің дінге қарым-қатынасыңыз қандай?

Бұл сұрақтың көрсеткіштерін қарастыра отырып, келесі тұжырымдарға келдік.
- Респондент жастардың басым бөлігі (52,3%) өздерінің дінге деген қатыстылығын Мен дінге сенемін және дәстүр бойынша діни салттарды ұстанамын деп сипаттады. Бұл көрсеткіш қазіргі таңда жастар арасындағы дінге деген қызығушылықтары мен дінді ұстануы арта түскендігі дәлелденді. - Жастардың келесі бөлігі (18,5%) дінге сенгенімен, діни өмірге қатыспайтындығын айтты. Бұл көрсеткіштен сауалнамага қатсыушылардың басым көпшілігі өздерін белгілі бір дінге қатыстылығын білдіргенімен, діни өмірде белсенділік танытпайтындығын ескерді.
- Алайда, респонденттердің (21,5%) өздерін дінге сенуші, діни қауым мүшесі және дәстүр бойынша діни салттарды ұстанатындығын көрсетті.
- Жауапқа тартылған жастардың өз жауаптарында дінге сенбейтіндігін, бірақ өзге діндегілердің діни сезімдерін құрметтейтіндігін білдірген респондент саны 1,5% құрады.
- Жастардың дінге деген қатыстылығын білдіретін келесі сипаттама бойынша: дінге сенбейтін, қарсылық танытатын діни дүниетаным позициясы иелері жауап беруші респонденттер құрамының 0% құрады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.