Құранды түсіну

Жоспар

ҚҰРАНДЫ ТҮСІНУ

Құран Кәрім Жаратушы тарапынан күллі адамзатқа және өзінен кейінгі замана атаулыға жіберілген ұқсасы жоқ қасиетті кітап. Құран . ислам дінінің бастауы, бірегей бұлағы. Исламды түсіну үшін Құранды түсіну шарт. Құранды түсінбеген адам исламды да толықтай түсіне алмайды. Құран . Жаратушының мәлімдемесі, хабарламасы, жолдауы. Ол таңдаулы Елші Мұхаммедке (с.а.у.) толықтай түсіріліп болған. Аллаһтың сөздерін өзгерте алатын ешбір құдірет жоқ. Құранды Аллаһ Тағала өз қорғауына алған. Құран дін деп аталатын ұғымға қатысты мәселелер мен мысалдардың, ережелер мен ақпараттың барлығын қамтиды. Онда еш нәрсе де ұмытылмаған. Құраннан өзге кітаптардың барлығы да фәни адамдар тарапынан жазылған яки құрастырылған кітаптар. Олар Құранның орнын баса алмайды яки Құранның бұйрықтарын жоя алмайды. Құран әр нәрсені білуші, шексіз құдірет иесі, шексіз ғылым иесі, теңі.теңдесі жоқ, еш нәрсеге мұқтаж емес, кем сипаттардан ада, тумаған һәм туылмаған, ең әуелгі, ең ақырғы, көрінеу һәм көмес, ұмытпайтын, қалғымайтын, шаршамайтын, ұйықтамайтын, жаратушы Аллаһ Тағаланың кітабы. Онда мін яки кемшілік болуы мүмкін емес, өйткені ол мін яки кемшілік кітаптың иесіне тиесілі болар еді. Ал, ислами ұғым бойынша Жаратушымыздың ондай міні яки кемшіліктері болуы мүмкін емес. Мін мен кемшіліктер фәни адамдарға тән қасиеттер. Сондықтан, фәни адамдардың істерінде, жазған дүниелерінде, ойларында мін яки кемшілік болуы заңды құбылыс.

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Мұртаза БҰЛҰТАЙ
Философия ғылымдарының кандидаты,
Дінтанушы, мәдениеттанушы

ҚҰРАНДЫ ТҮСІНУ[1]

Құран Кәрім Жаратушы тарапынан күллі адамзатқа және өзінен кейінгі замана
атаулыға жіберілген ұқсасы жоқ қасиетті кітап. Құран – ислам дінінің
бастауы, бірегей бұлағы. Исламды түсіну үшін Құранды түсіну шарт. Құранды
түсінбеген адам исламды да толықтай түсіне алмайды. Құран – Жаратушының
мәлімдемесі, хабарламасы, жолдауы. Ол таңдаулы Елші Мұхаммедке (с.а.у.)
толықтай түсіріліп болған. Аллаһтың сөздерін өзгерте алатын ешбір құдірет
жоқ. Құранды Аллаһ Тағала өз қорғауына алған. Құран дін деп аталатын ұғымға
қатысты мәселелер мен мысалдардың, ережелер мен ақпараттың барлығын
қамтиды. Онда еш нәрсе де ұмытылмаған. Құраннан өзге кітаптардың барлығы да
фәни адамдар тарапынан жазылған яки құрастырылған кітаптар. Олар Құранның
орнын баса алмайды яки Құранның бұйрықтарын жоя алмайды. Құран әр нәрсені
білуші, шексіз құдірет иесі, шексіз ғылым иесі, теңі-теңдесі жоқ, еш
нәрсеге мұқтаж емес, кем сипаттардан ада, тумаған һәм туылмаған, ең әуелгі,
ең ақырғы, көрінеу һәм көмес, ұмытпайтын, қалғымайтын, шаршамайтын,
ұйықтамайтын, жаратушы Аллаһ Тағаланың кітабы. Онда мін яки кемшілік болуы
мүмкін емес, өйткені ол мін яки кемшілік кітаптың иесіне тиесілі болар еді.
Ал, ислами ұғым бойынша Жаратушымыздың ондай міні яки кемшіліктері болуы
мүмкін емес. Мін мен кемшіліктер фәни адамдарға тән қасиеттер. Сондықтан,
фәни адамдардың істерінде, жазған дүниелерінде, ойларында мін яки кемшілік
болуы заңды құбылыс.
Құранды дұрыс және нақтылы түсіне білу үшін жоғарыда келтірілген
тұжырымдама негізінде мына аяттарды келтіруге болады:
Құранды Аллаһ өз хұзырынан өзінің ғылымымен түсірген (Һұд сүресі 1114),
Ол тек қана үгіт (ескерту) және ап-анық бір Құран (оқулық)-дүр! (Йасин
сүресі, 3669)
Біз бұл кітапты саған әр нәрсені егжей-тегжейлі анықтаушы, тура жолға
бастаушы, рахмет және бой ұсынушыларға (мұсылмандарға) сүйінші етіп
түсірдік. (Нахл сүресі, 1689)
Кітапта еш нәрсені де кем етпедік! (Әнғам сүресі, 638)
Бұл аяттарын адамдар әбден ұғынсын және таза ақыл иелері үгіт алсын деп
өзіңе түсірілген мүбәрәк бір кітап-дүр! (Сад сүресі, 3829)
Жаратқан Иеңнің сөзі туралық һәм әділет жағынан тәмам болды. Оның сөздерін
өзгертетін ешбір құдірет жоқ! Ол бәрін естуші һәм білуші. Жербетіндегі
адамдардың көпшілігіне бой ұсынатын болсаң, олар сені Аллаһтың жолынан
тайдырады. Олар болса тек күдікке бой алдырған һәм сол күдікпен жалған
сөйлейді! (Әнғам сүресі, 6115,116)
Жаратқан Иең әсте ұмытшақ емес! (Мәриям сүресі, 1964)
Бұл Құран маған сендерді және өзіне мәлім болатын адамдарды ескертуім үшін
уахи етілді (Әнғам сүресі, 619)
Өздеріне оқылып жатқан Құранды саған түсіруіміз оларға жеткілікті емес пе?
(Ғанкебұт сүресі, 2951)
Бұл сондай кітап Жаратқан Иеңнің рұқсатымен адамдарды қараңғылықтардан
нұрға, ол күллі мадақтың иесі биік құдірет иесі Аллаһтың жолына шығаруың
үшін саған түсірдік (Ибраһим сүресі, 141)
Ант болсын! Сендерге анықтан-анық аяттар (белгілер, дәлелдер), сендерден
бұрынғылардың мысалдары және қорғанып, сақсынушылар үшін (тақуалар) бір
үгіт түсірдік (Нұр сүресі, 2434)
Бір нәрсе туралы ғылым (білім) өзіңде жоқ болса, ондай нәрсенің артына
түспе! Шынында, құлақ, көз және жүрек, одан жауапқа тартылмақ. (Исра
сүресі, 1736)
Олар сөзді тыңдайды және оның ең әдемісіне мойынсұнады. Міне олар Аллаһ
тарапынан тура жолға салынған таза ақыл иелері-дүр! (Зұмар сүресі, 3918)
Күдіксіз, жер бетіндегі әрекет ететін жан иелерінің ішіндегі ең жаманы
ақылын істетпейтін саңыраулар мен мылқаулар-дүр! (Әнфал сүресі, 822)
Аллаһ кір-қоқысты ақылын істетпейтіндердің үстіне жаудырады (Йұнұс сүресі,
10100)
Ант болсын! Сендерге ескертуші бір кітап түсірдік. Сонда да ақылдарыңды
жұмсамайсыңдар ма? (Әнбие сүресі, 2110)
Өздеріне ап-анық дәлелдер келгеннен кейін талас-тартысқа салынып, жіктерге
бөлініп, ыдырағандар сияқты болмаңдар! Оларға өте үлкен азап бар! (Әли
Имран сүресі, 3105)
Діндерінің быт-шытын шығарып, жіктерге бөлінгендер бар емес пе, сенің
оларға еш қатысың жоқ! Олардың ісі Аллаһқа тән! Аллаһ оларға жасап
қойғандарын хабарламақ! (Әнғам сүресі, 6159)
Күдіксіз үкім тек Аллаһтікі. Ол Өзінен басқаға құлшылық етпеулеріңді әмір
етті. Нағыз тура дін міне осы. Алайда адамдардың көпшілігі білмейді! (Йұсұф
сүресі, 12 40)
Өзінің үкіміне ешкімді де ортақ етпейді! Жаратқан Иеңнің кітабынан саған
уахи етілгенді оқы! Оның сөздерін өзгертетін ешбір құдірет жоқ! (Кәһф
сүресі, 1826,27)
Аллаһқа шақыратын, ізгілік жасайтын және Мен бой ұсынғандарданмын! дейтін
адамнан да әдемі сөз сөйлейтін кім бар екен? (Фұссилет сүресі, 4133)
Аллаһ сендерге Кітапты егжей-тегжейлі етіп түсіргеніне қарамастан, Аллаһтан
басқа бір төреші ме іздейін? (Әнғам сүресі, 6114)
Олар Құранды оқып, түсінбей ме? Егер ол Аллаһтан өзгенің хұзырынан
болғанда, олар оның ішінен әлбетте көптеген келіспеушіліктер табар еді ғой!
(Ниса сүресі, 482)
...Сендерге аяттарымызды әбден анықтадық, бәлкім ақылдарыңды
пайдаланарсыңдар! (Әли Имран сүресі, 3118)
Сендерге не болды? Қалай үкім берудесіңдер? Еш естеріңе алмайсыңдар ма?
(Үгіт алмайсыңдар ма?) Немесе сендердің ап-анық бір дәлелдерің бар ма? Егер
рас сөйлеушілерден болсаңдар, кітаптарыңды әкеліңдерші! (Саффат сүресі,
37154-157)
Сендерге не болды? Қалай үкім берудесіңдер? Немесе сендердің оқып, дәріс
алып жатқан, ішінде тек ұнатқан жақтарыңды ғана алатын бір кітаптарың бар
ма? (Қалам сүресі, 6836,37)
Олардың арасында үкім бергеніңде Аллаһтың түсіргені бойынша бер! (Мәида
сүресі, 549)
Айт: Мен сендерді тек уахимен (Құран) ескертушімін! (Әнбия сүресі, 2145)
...сондай-ақ, өлген анық дәлел (бәййине) бойынша өлсін, өмір сүрген де анық
дәлел бойынша өмір сүрсін! (Әнфал сүресі, 842)
Бұларды Құранда алуан түрлі жолмен анықтадық-кім, олар үгіт алып, ұғынсын.
Бірақ, бұл олардың қашуын арттыруда! (Исра сүресі, 1741)
Ант болсын! Мына Құранда барлық адамдар үшін барлық мысалдардан алуан түрлі
түсіндірдік. Адамдардың көпшілігі болса оны мойындамауда сіресе тұруда!
(Исра сүресі, 1789)
Қарашы, олар әбден түсінсін деп аяттарды (белгілерді, дәлелдерді) алуан
түрлі әдіспен түсіндірудеміз! (Әнғам сүресі, 665)
Ғылыммен жан-жақты түсіндірдік, иман еткен бір қауым үшін тура жолға
бастаушы және рахмет (рахым) етіп кітапты түсірдік (Ағраф сүресі, 752)
Бұл сондай кітап – оны даналық уә үкім Иесі, әр нәрседен Хабардар Аллаһ
аяттарын үкім білдіруші (мұхкем) етіп, артынша егжей-тегжейлі етіп
түсіндірген (Һұд сүресі, 111)
Жер бетіндегі ағаштардың барлығы қалам болса және теңіз де артына жеті
теңізді қосып жұмсалса, сонда да Аллаһтың сөздері таусылмас! Аллаһ үстем уә
дана-дүр. (Лұқман сүресі, 3127)
Күдіксіз, оны жинақтау және оқыту бізге тиесілі. Ондай болса, біз оны
оқығанымызда, сен де оның оқылуына бағын! Соңыра, оны анықтау да бізге
тиесілі. (Қиямет сүресі, 7517,18,19)
Елші былай деді: Ей, Жаратқан Ием! Менің қауымым (қоғамым) мына Құранды
ұмыт болған, тасталған бір затқа айналдырды! (Фұрқан сүресі, 2530)
Ислам діні бір ғана Жаратушыға иман етуді және оған бой ұсынуды уағыздайтын
дін. Жаратушыға ортақ қосу кешірілмес күнә. Өйткені, ол бірегей һәм нағыз
шындықты бұрмалаушылық, айқын ақиқатты бүркемелеушілік және Жаратушыға
жасалған опасыздық, шүкірсіздік. Жаратушыға ортақ қосудың формасы онша
маңызды емес, ортақ қосылса болғаны. Ортақ қосу әшкере яки жасырын формада,
тікелей яки жанама тәсілмен жасалуы мүмкін. Мұның барлығы да ортақ
қосушылық, яғни Жаратушыға қарсы күрес жүргізу, оның діндегі үкіміне өзге
құдіретті әкеп телу болып табылады. Жоғарыда келтірілген аяттарда Құранның
қандай кітап екені және қандай мақсатпен түсірілгені түсіндірілген. Сонымен
қатар, аяттарды мұқияттап оқығанда Құранды түсіну үшін ақылды пайдаланудың
қажет екені, яғни ең бастысы ақылды басшылыққа алудың талап етілгендігі
анық көрінеді. Ақыл – Аллаһтың адамзатқа берген нығметі. Құран – Аллаһтың
адамзатқа берген нығметі. Бұл екеуінің де иесі, жаратушысы – бір Аллаһ.
Сондықтан, олардың арасында кереғарлық, келіспесушілік болмайды, болуы
мүмкін емес те. Аллаһқа ортақ қосудың бір формасы – Оның Кітабына басқа
бұлақтарды әкеп қосу немесе Оның Кітабындағы аяттардың үкімін жойылған деп
жариялаған фәни пікірлерді қабылдау. Аллаһтың Кітабында кемшілік жоқ, ол
өте анық, өте түсінікті (жоғарыдағы аяттарға қараңыз). Діндегі үкім тек
Аллаһтікі. Діннің алаңында тек Оның билігі жүреді. Құранда аталмаған
нәрселер адамдардың шешіміне қалдырылған. Бұл адамның алаңы. Ал, адам
баласы Құранда, яғни дінде аталмаған мәселелер бойынша Құранның рухына,
логикасына, ақыл және ойлау жүйесіне сәйкес шешім қабылдайды. Алдымен
мәселені егжей-тегжейлі зерттейді, ғылымға, ақылға, тәжірибеге жүгінеді.
Құрандағы тәухид, әділет, турашылдық, пайдалы һәм ізгілікті іс істеу,
шектен шықпау, әдден аспау, шура (кеңесу), еркін ойлау т.т. қағидаларын
басшылыққа алады. Ақырында шешім қабылдайды. Осы шешімі жоғарыдағы
өлшемдерге сәйкес келіп жатса – сыйлыққа бөленеді. Керісінше болса –
тиесілі жазаға ұшыратылады. Аллаһқа ортақ қосудан басқа қателесулердің,
күнәлардың кешірілуі мүмкін.
Міне, жоғарыда қысқаша ғана келтірілген түсініктеме негізінде Құранды оқу
және түсіну үшін қажетті талпыныстың барлығын жасау керек. Әр кітап белгілі
бір мақсат үшін жазылғанда, Құран да белгілі бір мақсат үшін түсірілген.
Құран құр бетіне қарап түсінбестен оқылатын, түсінбестен жатқа айтылатын,
тек кейбір діни рәсімдер кезінде ғана керек болатын, аяттары сатылатын,
діндегі үкімдері оңды-солды ескерусіз қалатын, әулиелер мен пірлер, шейхтар
мен тақсырлар оның аяттарының күшін тоқтата алатын ойыншық кітап емес.
Құранмен ойнаған өзінің ахиретімен ойнаған болады. Құранға қиянаттық
жасаған – Исламға қиянаттық жасаған болады. Исламға қиянаттық жасаған, оның
иесі – Аллаһқа қиянаттық жасаған болады. Мұсылман жастарымыз осы маңызды
ескертпелер негізінде Құранды оқуы және түсінуі ләзім деп санаймын. Ал,
Құранда жиіркенішті қылықтар, қатыгездік пен аяусыздыққа шақырулар, өмірді
қиындататын ережелер жоқ. Құрандағы дін өте түсінікті және қарапайым. Ол
адамға еркін ойлау қабілетін бере алады. Ол таза ақылға, ізгі ақылға,
имандылыққа, ихсанға шақырады. Адам құқықтарын құрметтеуге, бүлік
жасамауға, бұзақылықтан аулақ болуға, Аллаһқа, оның елшісі мен мұсылман
әміршіге бағынуға шақырады. Құран өзге діндер мен сенімдердің болуына
рұқсат етеді. Адамдардың нәсілдік, ұлттық белгілерін жоққа шығармайды және
мансұқтамайды. Бейбітшілік ішінде, әділетті қоғам орнатылуын талап етеді.
Адамдарды ақылды және ақылдың ізгі өнімдерін пайдалануға шақырады. Еңбек
етуге, ізденуге, қажыр-қайрат жұмсауға шақырады. Құранның аяттарында
бүгінгі ғылым мен өркениетке қарсы талаптар жоқ. Ондай кері талаптар тек
адамдар жазған әдебиеттерде ғана болуы мүмкін. Міне, Батыс халықтарының
исламда қатыгездік бар!, исламда адам құқықтары, әйел құқықтары
тапталған! т.т. деп отырғаны Құранға байланысты емес, фәни адамдардың
тұрмыстағы дінге енгізіп жазған дүниелеріне байланысты айтылуда. Міне, бұны
ажырата білуіміз керек. Христиан діні және оның теологиясы ғасырлар бойы
шіркеу басшылары мен теологтардың жазған дүниелері негізінде қалыптасқан.
Христиандық дінін қалыптастырған, оның сенім қағидалары мен діни рәсімдерін
белгілеген, аталмыш діннің жүздеген тармаққа бөлініп кетуіне себеп
болғандар – фәни адамдар, шіркеу көсемдері. Олар құдайы бұлақтың орнын
адами бұлақтың толтыруы қағидасын мұсылмандарға да әкеп істеткісі келеді.
Алайда, исламда діннің алаңында адами бұлақ жүрмейді, тек Аллаһтың
түсіргені мен көрсеткені ғана жүреді. Осыны барша адамзатқа түсіндіруіміз
шарт. Фәни адамдардың пікірлері олардың өзіндік пікірлері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.