Ежелгі түркі өркениеті және оның ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

1. Ежелгі түркі өркениеті және оның ерекшеліктері.
Ежелгі түркі өркениеті. Әрбір ұлттық мәдениет вакуумда емес, ізгілендірілген ортада жұмыс істейді. Мәдени кеңістік жеке, мәңгілікке шығарылған үлес емес. Бұл тарих ағынының өрісі. Мәдени кеңістіктің маңызды қасиеті - оның түсініксіз табиғаты. Мысалы, ата-бабалар елі ұғымы көшпенділер үшін қасиетті, бұл олардың өз территориясының бүтіндігінің кепілі, сонымен бірге бұл көрші жерлердің мызғымастығын мойындау болып табылады. Қауымаралық қатынастар территориялардың егемендігі негізінде пайда болады. Ата-бабалар елінің географиялық ерекшеліктері халықтың санасында қасиетті жерлер ретінде сақталған, яғни қоршаған орта қасиетті таулардан, өзендер мен көлдерден, аңғарлар мен төбелерден, ата-бабалардың рухтары өмір сүретін қабірлерден және т.б. аңыздардан тұрады. аңыздар, аңыздар мен нақыл сөздер.
Интеллектуалдылығы, адамгершілігі, ұстамдылығы, интуициясы жоқ адамдар қатал далада бола алмады. Кеңістікке сәйкес мәдениетте Қытай қабырғасы адам мен табиғатты бөлмейді. Керісінше, мәдениет олардың арасындағы нәзік үндестікті (гармонияны) білдіретін байланыстырушы буын қызметін атқарады. Қазақтың төл мәдениетінде экология мәселесі адамгершілік жүйесіндегі обал (Құдіреттің жазасы сыйақы ретінде қызмет ететін қатыгездік) және сауап (сол үшін береке) сияқты ұғымдармен тікелей байланысты болды. Құдіреті шексіз мейірімділік сый ретінде қызмет етеді).
Әдебиеттерде табиғаттың көлеңкесі астындағы мәдениет - бұл қатып қалған өзгермейтін әлем деген пікір жиі кездеседі. Бұл көзқарас осы мәдениетке тән үздіксіз қозғалыстың байқалмай қалуымен түсіндіріледі. Шексіз даланың бір нүктесінде тоқтау көшпелі өмірге қарсы. Ол уақытша, вегетативтік заңдарға бағына отырып, қозғалыс циклін қалдырады. Әрине, бұл қозғалыс негізінен қайталанатын, тұрақты. Қуаң даланы игеру табиғатты өзгертуге емес, керісінше, оның ажырамас бөлігіне айналуға бағытталған. Яғни адам табиғат құбылыстарына тәуелді болып қалады.
Енді қарастырылып отырған өркениет кеңістігін дамыту құралдарына тоқталайық. Ең алдымен, жылқының көшпенділер өміріндегі ерекше рөліне назар аударған жөн. Жылқыны адам еркіне бағындыру арқылы көшпенділер ғарышты дамытуда орасан зор қадам жасады.
2. Ежелгі түркілердің космогониясы мен мифологиясы.
Түрік мифологиясы (түркітілдес халықтардың мифологиясы) - белгілі түркі тілдерінде сөйлейтін әр түрлі халықтар арасындағы мифологиялық идеялардың жиынтығы. Түркі халықтары мифологиясының құрамдас бөліктерінің бірі - ежелгі түркі мифологиясы.
Түркітілдес халықтардың мифологиясы негізінен түркі халықтарының қоныстану аймақтарына және шын мәнінде ежелгі түркіге сәйкес бірқатар кіші топтарға бөлінеді.
Ежелгі түркі мифологиясының қайнар көздері негізінен руникалық ескерткіштер, сонымен қатар қытай, араб, византия, парсы және армян дереккөздері болып табылады.
Космогония
1. Әлемнің құрылуы мен құрылымы туралы миф кейбір ежелгі түрік руникалық ескерткіштерінде кездеседі [4]:
Көгілдір аспан қараңғы (сөзбе-сөз: дауыл) жердің астында (және) төменде (немесе) пайда болған кезде, олардың арасында екеуі де адам балалары (яғни адамдар) жаратылды (немесе: пайда болды). Менің ата-бабаларым Бумын-қаған мен Истеми-қаған адам ұлдарының үстінде отырған. (Патшалыққа) отырып, олар тайпалық одақ пен түркі халқының құрылуын қолдап, ұйымдастырды.
2. Ғарыш апаты туралы миф - мысалы, Сәттілік кітабында адамдар арасындағы қиындықтар қоршаған әлемдегі сілкіністермен байланысты деген идея ұсынылған. Демек, мемлекеттің өлімі екі оқиғаға әкелуі мүмкін - адамдар арасындағы толқу және жер ашылып, аспан жаншылған апатқа. Мұнда бүлікшілер ғарыш апатына теңестіріледі [5].
3. Ата-баба культы. Тәңіршілдік.
Л.Н. Гумилев ежелгі қытайлықтарда түрік ұғымындағымен бірдей көк тәңір нанымы болғанын растайды. Көне Қытай, Мысыр, Рим, Месопотамия елдерінде көк тәңір туралы нанымдардың болғандығын, аталмыш елдердің патшаларының атағы көбіне Көктің ұлы, Күннің ұлы, Аспанның перзенті боп аталғандығын Древние тюрки атты еңбегінде дәлелдейді. Ғалымдар көк тәңірі туралы нанымды тәңірлер және тәңірсымақтар туралы культтерден бұрын болған ең тұрпайы наным деп бағалайды және мұндай тұрпайы сенім ең шалғай құрлықтарда да болғандығы ғылыми ақиқат.

Әлбетте, Тәңірі сенімі, Көк тәңірі немесе Тәңірлік дүниетаным бұл - бар, қалыптасқан мәдени құндылық. Біз бұны жоққа шығара алмаймыз және мәдени құндылық ретінде құрметпен қарауымыз керек.
Тәңіршілдік - бұл дін емес. Тәңіршілдік - тек наным-сенім. Наным-сенімді дінмен шатастырмайық. Бабаларымыз ғасырлар бойы ислам дінін ұстанып келді. Қала берсе, әлемге әйгілі көптеген ғалымдарды шығарды. Отырар, Түркістан секілді руханиятқа бай қалаларымызды, Әл-Фараби, Ахмет Яассауи, Иүгінеки, Хусамиддин Сығанақи, Хибатулла әт-Тарази, Абай, Шәкәрім, Ыбырай, т.б. қазақ даласынан, ұлтынан шыққан ғұлама, ірі тұлғаларды қай ұрпаққа аманат етпек.
4. Тәңіршілдіктің құдайлар пантеоны.
Пантеон, сондай-ақ, Құдайдың ғибадатханасы деп те аталады, Римнің ең танымал ескерткіштерінің бірі. Ол өзінің күші мен ежелгісін таңдандырады. Өйткені бұл үлкен құрылым біздің дәуіріміздің басында тұрғызылған. Римнің өзі - бұл бір үлкен тартымдылық, мұнда әрбір көше мен ғимарат ескі уақытта дем алады. Бірақ пантеон осы ескерткіштердің арасында ерекшеленеді.
Панетон сөзі ежелгі грек тілінен аударғанда, сөзбе-сөз барлық құдайларға дегенді білдіреді, сондықтан оны Құдайдың ғибадатханасы деп атайды. Ол заманауи Рим аумағында халық пұтқа табынушылықты ғана мойындаған және құрбандықтармен жиі рәсімделетін күндерде салынған.
5. Ежелгі түркілердің салт-дәстүрлері мен рәсімдері. Аруақ культы.
Халықтың діні, наным-сенімдері мен көзқарастары оның тарихына, рухани-мәдени, саяси өміріне үлкен әсер ететін фактор болып табылады. Дін - руханияттың өзекті саласы. Дін тарихын білмейінше белгілі бір аймақты мекендеген халықтардың тұрмысын, өмірін, мәдени болмысының қыр-сырын терең тану мүмкін емес, яғни кез келген ұлттық мәдениеттің рухани бастауларын, оның менталитеті мен дүниетанымын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.