Ауыл шаруашылығын күштеп ұжымдастыру туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Ауыл шаруашылығын күштеп ұжымдастыру.

1927 жылы желтоқсанда болып өткен партияның XV съезі ауыл шаруашылығын ұжымдастыру бағытын жариялады. Қазақстанда ауыл шаруашылығын ұжымдастыру ісінің аяқталуы 1932 жылға жоспарланды.

Ұжымдастыру бай - кулактарды тәркілеуден басталды.

1927 жылы желтоқсан айында тәркілеу туралы заң дайындау үшін арнайы комиссия құрылды.

1928 жылғы 27 тамыз - «Аса ірі бай шаруашылықтары мен жартылай феодалдарды тәркілеу және жер аудару туралы» декрет жарияланды . Декрет бойынша бай - феодалдар өздерінің мүліктік және қоғамдық ықпалымен ауылды кеңестендіруге кедергі жасайды деген ұстаным болды. 700 ірі шаруашылыктың мал-мүлкін тәркілеу белгіленді. Малмен қоса бау-бақша, ауыл шаруашылығы құралдары - соқа-сайман, арба, шана, тіптен күрке, жертөлелер де тәркілеуге жатқызылды. 657 бай жер аударылып, 145 мыңы тәркіленген болатын. Ал олардың ауылшаруашылық құралдары - 87 колхозға, 24. 491 жеке шаруашылыққа бөлініп берілді.

Бай - кулактар қатарына темір шатырлы үйі немесе 2 аты болғандар да енгізілді. Ауыл шаруашылығын жаппай ұжымдастыру бағыты көзделіп, бай - кулактары тап ретінде жою міндеті алға қойылды.

Ұжымдастыру кезінде жіберілген қателіктер :

1. Қатаң жаппай қуғындау мен террорға негізделді.

2. Даярлықсыз жергілікті жағдайлар ескерілместен жүргізілді.

3. Әкімшілік - күштеу әдістерімен жеделдете жүргізілді.

4. Шаруашылық базасын жасау, тұрғын үйлер, мәдени тұрмыстық объектілер салу жоспары аяғына дейін орындалмады.

Шаруашылықты ұжымдастыру деңгейі үнемі өсіп отырды. Егер 1928 жылы Қазақстанда барлық шаруашылықтың 2% - і ұжымдастырылған болса, 1930 жылғы сәуірдің 3 - інде 56, 4 % - і, ал 1931 жылы қазан айына қарай 65 % - дай ұжымдастырылды.

Күштеп ұжымдастыру саясаты халықтың наразылығын тудырды. 1929-1931 жылдарғы халыктың барлық бой көрсетулері жеңіліске ұшырады. Мұның басты себебі көтерілісішлердін, нашар қарулануы мен жеткілікті ұйымдаспағандығында еді. Көтеріліс козғалысының төмендеуіне 1930-1931 жылдардағы аштық та аз рөл атқарған жоқ. Әлсіреп, қалжыраған, аштыққа ұшыраған көшпелілер өз мүдделерін қолдарына қару алып қорғай алмады. Наразылықтың негізгі формасы - Қазақстаннан тыс жерлерге қоныс аудару болды.

Созақ көтерілісін алып қарайтын болсақ, ол оңт. стіктегі ірі көтерілістің бірі болды. Созақ көтерілісі ұжымдастыруға қарсы табандылығымен және шебер ұйымдастырылуымен ерекшеленді. Бұл көтеріліске бес мыңдай адам қатысқан болатын.

Созақ көтерілісі. Келесі 1930 жылдың көктемінде Қазақстандағы көтерілісшілер қозғалысы күшейе түсті. Қазақстанның оңтустігіндегі Созақ ауданында ірі бой көрсету болып өтті. Оның басталуына ауданда мал-мүлкінен айырылған кулактар мен олардың туыстары үшін бірнеше тұтқындар лагерінің ашылуы мен мұсылмандар үшін қасиетті саналатын Ораза айында діни әдет-ғүрыптарды орындағандарға өкімет орындарының айып салуы сылтау болды. Бұл 30-жылдардың басындағы неғұрлым ірі көтерілістердің бірі. Көтеріліске 5 мыңдай адам қатысты. Сол уақыттағы деректер бойынша бұл окиғалар «Кеңес өкіметіне қарсы контрреволюциялық қарулы көтеріліс» ретінде сипатталды.

Ақпан айында Созактың тәңірегіне 400-дей адам жиналды. Болыс қызметін атқарушы С. Шолаков хан болып сайланды, ол өз басшылығымен көтерілісшілердің алғашқы отрядтарын құрды. Созақ көтерілісі Сырдың бойындағы Түркістаннан Жаңақорғанға дейінгі аумақты қамтыды.

Көтерілісшілер қару-жарақтарының нашарлығына байланысты шегінуге мәжбүр болды.

1929-1930 жж аралығындағы қыс айларында наразылық өте күшті өршіді.

1929 -1931 жж өлкеде барлығы 372 көтеріліс болып, оларға 80 мыңдай адам қатысты. Кеңес үкметі бұл көтерілістерді әскери күшпен басып жаншыды.

Мал шаруашылығы күйзелісті шығынға ұшырады. Ұжымдастыру қарсаңында - 40, 5 млн. мал болса, 1933 жылы 1 қаңтарда 4, 5 млн. мал қалды. Бұл жағдай Қазақстанда аштық қасіретін туғызды. 1930 - 1932 жылдарда барлығы 1 млн. 750 мың қазақ немесе халықтың 40 % - і жаппай қырылды.

1932 жылы шілде айында аштық апаты мен себептері туралы Ф. Голощекинге «Бесеудің хаты» - Ғ. Мүсірепов, М. Ғатуллин, М. Дәулетқалиев, Е. Алтынбеков, Қ. Қуанышев жазылды.

Онда көтерілген мәселелер:

1. Орташаларға байлармен бірдей соққы берілді, сондықтан орташалар байлар жағына шығуда.

2. Байлар малды қырып тастауға тырысуда.

3. «Жалған колхоздарды» ұйымдастыру жалғасуда.

4. Өлкеде ашығушылар саны көбеюде.

1933 жылы наурыз айында РКФСР Халық Комиссарлары Кеңесі төрағасының орынбасары Т. Рысқұлов Сталинге хат жазды.

Жаппай ұжымдастыру, аштық әсері халықтың көбін көшіп кетуге мәжбүр етті. 1930 жылғы қаңтар - 1931 жылғы маусым аралығы - 1 млннан астам адам Қытай, Иран, Ауған жеріне т. б. көшті. Оның 616 мыңы қайтып оралған жоқ, 414 мыңы кейін елге оралды.

Аштық зардаптары: 1930 - 1933 жылдары аштықтан 6, 2 млн. адамның 2, 1 миллионы өлді. Қазақтардың осы жылдардағы саны 40 жылдан кейін, 1969 жылы ғана қалпына келді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.