Ұлт боламын десең - бесігіңді түзе

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Кайыпчаев Бекбол Сураншиевич
Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасының
Облыстық жасөспірімдер үйі КММ-нің директоры

Мәдениет және ұлт мәселелері.

Ұлт боламын десең- бесігіңді түзе.

Осы тақырыптың беташары етіп ең алдымен мәдениет және ұлт ұғымдарымен жіті танысып алғанымыз жөн болар. Себебі, қазіргі біздің демократиялық қоғамымызда өзім білемін, нендей сөз сөйлесем де өз еркімде деген азаматтар мен азаматшаларымыздың көбейіп кеткені бізге айтпасақта белігі, сол себептен осындай адамдар өз ұлты мен мәдениетіне нұқсан келтіретіндіктен осы егіздей болып кеткен сөзді зерттеп, саралап көрелік.
Ең алдымен мәдениет сөзіне тоқталсақ, бұл ұғымды араб тілінен аударатын болсақ қала, қалашық, ал латын тілінен аударатын болсақ іріктеу, сұрыптау, талдау деген синоним мәндес сөздерді құрайды. Ал ұлт сөзі болса гректің этнос деген сөзінен шыққан. Яғни белгілі бір аумақта тайпалық одақпен селбесіп өмір сүретін адамдар тобы. Жарайды бұл тарих және тағы басқа түрлі ғылымдар тұрғысынан алғандағы мәліметтеріміз, алайда тақырыбымызға оралатын болсақ қазіргі жастарымыздың мәдениеті, ұлтымыздың көптеген күрмеуі шешілмей тұрған мәселелері көңілімізге қаяу түсіреді. Амал не айта-айта алтайды, Жамал апам қартайды демекші қазіргі таңдағы ұлт мәселелеріне келгендегі теледидардан табылып жатқан көптеген бағдарламалар айта-айта жауыр болып кеткен мәселелердің біріндей. Бірақ, жалпы алып қарағанда қаншалықты осы мәселелеріміз көптеп қоғам болып көтеріп жатсақта шешілер түрі жоқтың қасы. Ұлт мәселесі- ұлттардың, этникалық топтардың, халықтардың арасындағы саяси, экономикалық, аумақтық, құқықтық, идеологиялық және мәдени қатынастардың жиынтығы. Ұлт мәселесі негізінен ұлттардың дербестікке ұмтылуымен, ұлттық санасының өсуімен және олардың әлемдік экономикалық, ғылыми-техикалық, мәдени даму үрдісіне араласуға ұмтылысымен байланысты болып келеді. Ұлт мәселесі ұлт өмірі мен ұлт қозғалысының жандануы, ұлттық езгінің қандай түріне болсын қарсылық ұлттық мемлекет құру, т.б. мәселелерді қамтып, әлемдік нарыққа, саяси, экономикалық өмірге белсене араласумен сипатталады.
Осыған байланысты мәдениет пен ұлт мәселесіне талдау, зерттеу жүргізіп көрелік. Ең алдымен мәдениет және ұлт мәселелерін төмендегідей топшалап алалық:
Қазақ мәдениетінің төмендеуінің негізгі себептері;
Ұлтқа қатысты бірнеше мәселелер: тілі мен діні, ұлттық менталитет.
Негізінен ұлттық-этникалық қауымдас - тық - тардың теориялық мәселелерін талдамас бұрын, ұлттық фактордың ұдайы өсуі және пікірталастарға толы ұлт жөніндегі терминологиялық проблемаларға назар аударған жөн болар. Ұлт, этнос бірқатар ғалымдардың категориялық аппаратына енген ұғымдар. ХХғ. ортасына дейін ғылым мен технологияның дамуы, демократияландыру, азаматтық біртектілік этностық бел - гілерді бірте-бірте ығыстырады деп болжам жасалған болатын. Алайда, бұрынғы Кеңес Одағында таптық қатынастарға зор мән беріліп, этникалық фактордың маңыздылығы мойындалмағаны белгілі. Бірақ, тарихи тәжірибе этникалық құбылыстардың әлеуметтік және саяси үрдістердегі мәнін сақтап қана қоймай, күшейгендігін көрсетті. Ұлттық проблема бүгін жаһандық мәселелердің біріне айналды. Отарлау жүйесінің күйреп, тарих санасына жаңа ұлттардың пайда болуы бұл мәселеге зор мән бергізді. Бүгін ұлттық қатынастарды әлеуметтік антропология, психология, әлеуметтік философия, этнопедагогика және басқа да ғылымдар зерттеулерін жалғастыруда. Бүгінгі қауіп-қатерге толы, ұлтсыздық пен экстремизм бас көтерген заман - да толеранттылық немесе төзімділік, өз - гені сыйлай беру қаншалықты тиімді? Егер, мемлекеттің тілін сыйламау, меңгермеу, тіпті масқаралау, мемлекеттік рәмізді қорлаумен ке - лісу болмайтындығы ақиқат болса да, төзімділік көрсету керек деген қағиданың солқылдақ екендігі белгілі. Толеранттылық ештеңеге аралас - пау - - шылық, селқостық, ықылассыздық, пәр - менсіздік, басқаны қабылдай беру дегенді білдірмейді. Жеке адам, қоғамның басым көпшілігі қабылдамаған, мойындамаған құндылықпен келісу мүмкін емес жағдай.
Сонымен, тарихи қалыптасқан ұлт - тық-этникалық қауымдастықтардың тұрақтылығы, беріктігі оның адамдардың маңызды қажеттілігі, сұраныстарынан, тіпті мұқтаждықтарынан туып отырған жағдай. Ол біріншіден, ұлттық сана-сезім, психология оның мәдени және рухани құндылықтарының бейнесі, ұлттың ұлт ретінде басын біріктіріп, тұтастығына, тарихын сақтауына негіз болады. Ал, екіншіден, этникалық стереотиптер, ұстанымдар басқа ұлттарды қабылдауға, біз бен оларды салыстыруға, олармен араласып, алысып-берісіп өмір сүруге бағыт береді.
Үшіншіден болса, адамның дүниетанымы, рухани бейнесі, мәдени таңдауы, өмір салты, дәстүрі, наным-сенімі көп жағдайда этникалық тегіне байланысты. Сондықтан да, ұлттық қауымдастық конструктивистер айтқандай жасанды идея емес. Белгілі бір тарихи қажеттіліктен пайда болып адам өміріне де зор ықпалын тигізіп отырады. Сөйтіп, өзінің қалыптасқан мәдени, әлеуметтік, дәстүрлі, тілдік ортасынан бөгде ортада адам өзін-өзі әлсіз, дәрменсіз сезінеді, кейде тіпті күлкілі көрінеді. Оның іс-қимылы басқа ұлт өкілдеріне оғаш көрінуі де әбден ықтимал. Оның мәртебесі, оның қаржысымен емес, өмір сүретін ортасы, білімділігі, мәдениеті, тәрбиесімен айқындалады. Ол жеке адамды жатсынудан туған жағдай емес, керісінше өзінің басқа ортада ыңғайсыз сезінуінен туған жәйттер болып табылады.
Тәуелсіздік және ұлт мәселесі дегенде: тағылымдар мен таңдауларға көз жүгіртсек. Сырт көз сыншы дегендей, Қа - зақ - стан тәжірибесімен танысқан Еу - ропарламент депутаттары Қа - зақ - - стандағы демократияның тұқы - мы еуропалық емес, қазақстан - дық, ал біз өз тарапымыздан оған тек ылғалдандыратын су ғана бе - ріп, тәжірибе алмасып, адам құ - қын қорғаудың демократиялық тетіктерін жақындата аламыз деген болатын. Этникалық мәдениет адамдарды жікке бөледі, тіпті қарсы қояды, жанжалдарға апарады дей келіп, олар Қазақстан тек мұнайлы ел ғана емес, ұлтаралық келісімді сақтап отырған ел деп бағалайтындарын мойындады. Қазақстандық ұлт саясатының сабақтары мен кейбір кө - кейкесті мәселелері бүгінгі этносоциологиялық тұрғысынан саралануы тиіс.
Себебі, адамзат тарихы байлық, билік, ман - сап үшін таптардың, топ - тар - - дың тартысы ғана ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.