Сюжет және фабула. Қимыл, іс-әрекет - көркемдік әлем ерекшелігін анықтайтын факторлар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ҚР БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТІ

СӨЖ

Тақырыбы:Сюжет және фабула. Қимыл, іс-әрекет - көркемдік әлем ерекшелігін анықтайтын факторлар

Орындаған: Тәңірберген А
Тексерген: аға - оқытушы Аширов Ж

Алматы, 2021

Сюжет - бұл оқиғаның көркем мәтіндегі, дәйектілігі суретте бейнеленген оқиғалар және оқиғалар тізбегі, бұрылыстар мен кедергілерден өтуге әрекет, кейіпкерлердің өзара қарым-қатынасы, айқын әрекет жүретін көркем шындық арқылы өтіп жатқан іс-шараларды білдіреді. Оқиғалардың арасындағы байланыс характерге тәуелділігне қатысты екі негізгі типпен ерекшеленеді: хроникалы және шоғырлы (концентрациялы). Хроникалы және шоғырлы сюжеттер оқиғадағы кейіпкерлердің іс-әрекеттеріне байланысты бір-бірінен ерекшеленеді. Сюжет типтерінің критерийі- оқиғалар арасындағы характер байланысы. Хроникалы және шоғырлы сюжеттердің арасындағы негізігі айырмашылығы- бұл әрине уақыт. Хроникалы сюжет уақыттың ағысын жаңғыртады. Шоғырлы сюжетте уақыт ешқандай физикалық мәнді анықтамай, психологиялық уақытпен алмастыралады. Мұнда қақтығыс, шиеленіс маңызды болғандықтан, детектив, триллер, әлеуметтік және психологиялық романдар мен драмалар жатады.
Хроникалы сюжеттер адамдардың сыртқы жағы ғана көретінетін шытырман-оқиғалы романдарда, бірнеше ұрпақтан жалғасқан бір отбасының немесе белгілі әлеуметтік-тұрмыстық ортаның көрінісі әлеуметтік-тұрмыстық романдарда кеңінен пайдаланылады. Сюжеттің хроникалы типі кейіпкердің ішкі әлемін суреттеу қажеттілігі туғанда ғана жазушыны қызықтыруы мүмкін. Хроникалы сюжет уақыт тізбегімен болып жатқан эпизодтардан тұрады.Хроникалы сюжеттердегі оқиға тұтастықпен, қатаң логикалық дәлелдеумен ерекшеленбейді. Себебі, хроникалы сюжеттерде ортақ конфликтке бағытталмайды. Олар өз алдына бір-бірімен логикалық байланысы жоқ оқиғалар мен факттерге шолу жасайды. Бұл оқиғаларды тек уақыт ағымына қарай бір арнаға тізбектілуі байланыстырады. аза хроникалы сюжетте оқиғалар бір-бірімен хроникалы қатар тізіп, байланыста болады, яғни сюжет пен фабула сәйкес келеді. Шығармада оқиғалардың орналасу хроникалы принципіне қарай жазушылар оларды тарихи, хроникалы немесе ежелгі орыс әдебиетіне сәйестендіріп повесть деп атады.
Тізбектес сюжеттің мынадай түршелері бар:

1) экскурсты тізбектес;
2)дискретті тізбектес(оқиғалар біркелкі беріледі);
3) тізбекті-паралельді (бірнеше тізбекті сюжеттер болса, олардың әрқайсысы тізбекті, кейде тоғысады).
Тізбекбес сюжетте көптеп кездесетін элементтер- өткенге саяхат пен болашаққа сапар. Дискреттілік физикалық уақыттағы үзілулерді білдіріп, оқиғаны қамтиды. Мысалы, мемуарларда қаһарманның балалық шағы суреттелмей, жастық шақтан ересек кезінде дейінгі өмірі, бес жыл абақтыда отыруы және т.б. баяндалса да бұл тізбекті сюжет болып қала бермек. Қайырмалы хронологиялы сюжеттер де бар.Мұндай шығармаларда қақтығыс шығарманың басында беріледі де, сюжеттің дамуы барысында себебі, мотивы мен түсіндірмелері қадағаланады. Оқиғалардың арасында себеп-салдарлы байланыс бар сюжеттер шоғырлы деп аталады. Шоғырлы сюжеттер оқиғалардың бірлігіне құрылады. Шоғырлы сюжеттің көмегімен бір конфликтті жағдаят жіті зерттеледі. Шоғырлы сюжеттерде тізбекті емес әңгімелеу қолданылады. Мұнда оқиғалар арасында сабеп-салдарлы байланыс орнап, әрбір оқиға келесі оқиғаның себебіне айналады. Мұндай сюжеттердің хроникалы сюжеттерден айырмашылығы жазушы қайдан да бір жағдайғы жалғыз конфликтісін анықтайды. Жазушы белгілі бір конфликтті оқиғаны өзек етіп алады.Сюжеттегі барлық оқиғалар бір арнаға тізіліп, негізгі конфликтке бағынады. Шоғырлы сюжеттерде эпизодтар арасындағы байланыс нақты себеп-салдарлы, байланысы мен шешімі оңай көрінеді.Шоғырлы сюжет эпизодтардың байланысы, байланыс пен шарықтау шегі оқиғаның дамуына негізделеді. Шоғырлы сюжетті шығармаларда сюжет пен фабуланың айтарлықтай ерекшеленеді. Шоғырлы сюжеттің айқын кемшілігі- болжам. Себебі, оқырман сюжеттің шешімін алдын-ала болжам жасап, соңына дейін оқымаса шығармаға деген қызығушылығын жоғалтады. Хроникалық және шоғырлас сюжеттер оқиға, іс-әркет және адамдардың қарым - қатынасындағы мүмкіндігіне қарай ерекшеленеді. Хроникалық сюжеттерде оқиғалардың байланысы уақытша, яғни уақыт өте бір-бірін алмастырып отырады.
Әдеби мотив - тақырыптық сарын, қалыптасқан дәстүрлі тақырыптық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.