Күштік трансформатор

Мазмұны

Кіріспе

Қалалар үшін электрлік желістердің жүйелі түрде дамуын талап ететін, электр тұтынудың үздіксіз өсуі тән нәрсе. Электрді тұтынудың артуы тұрғындар санының ұлғаюы және өнеркәсіптің дамуына ғана емес, сондай-ақ электр энергиясының халық тіршілік әрекетінің барлық салаларына үздіксіз енуіне де байланысты. Электр энергия шығыны қалалардың тұрмыстық қажеттіліктерінде және үй-жай шаруашылығында өсуде. Өзіндік электрмен жабдықтау жүйесі бар ірі өнеркәсіптік кәсіпорындар маңында қалалық түрдегі кішігірім қалалар және ауылдар айтарлықтай жиі орналасады. Осындай елді мекендерді қоректендіру үшін жақын тұрған кәсіпорынның электрмен жабдықтау жүйесімен байланысты электрмен қамтудың қарапайымдау жүйесі құрылады. Қаланың өлшеміне байланысты, оның территориясында орналасқан тұтынушыларды қоректендіру үшін электрмен қамтамасыз етудің сәйкесінше жүйесі қарастырылуы тиіс. Заманға сай және ұтымды орындалған электр желістері бар ірі қалалар үшін, әр түрлі қызметтің және әр түрлі кернеу желістерінің бірлесіп қолданылуы тән нәрсе. Электрмен қамту жүйесі өнеркәсіптік кәсіпорындар, электрленген транспорттар т. б-ларды қоса, қаланың барлық тұтынушыларын қамтиды. Қалалардың электрмен жабдықтау жүйесін құру принципін талдау, осындай жүйелерді ұтымды жүзеге асыруды таңдау барысында туындайтын, негізгі міндеттерді анықтауға мүмкіндік береді. Оларға жататындар: Жүйені тұрғызудың схемасын таңдау; торап кернеуінің шамасы және энергияның түрлену (трансформация) саны; электрмен жабдықтайтын және тарататын желістердің негізгі элементтерінің қолайлы параметрлерін анықтау. Ғылыми-техникалық прогрестің салдарынан жоғарғы тиімділіктегі өнімдердің жаңа түрлері мен үлгілері - энергетикалық жабдықтар мен құрылғыларды, прогрессивті конструктивті және электротехникалық материалдарды, қазіргі заманғы релелік қорғаныстардың, автоматиканың, басқару және байланыстың микропроцессорлы кешендерін меңгеру жүргізілді. Қазақстан рыногына алдыңғы қатарлы әлемдік өндірушілердің жаңа заманғы коммутациялық жабдықтары ене бастады. Қажетті жағдайларда отандық өнімге жалпы бейімделу отандық стандарттарға және республикадағы қажетті сертификацияға сай келетін, көбірек жетілдірілген импорттық жабдықтар және электротехникалық материалдар қолданумен ақталады. Тораптық объектілерді қазіргі заманғы талаптарға сай тиісті эксплуатациялық жағдайға келтіру - бұл өте кең ресурсті, көп еңбекті және ұзақ жұмыс. Таратқыш тораптардың жоғары капитал сиымдылығын есепке алғанда, инвестицияның қажеттілігін және мемлекеттің ат салысуын ескеру қажет. Қала территориясында орналасқан тұтынушыларды қоректендіру үшін, энергетикалық жүйенің электрлік желістерімен салыстырғанда өзіндік сипаттық ерекшеліктері бар, электрлік желістің арнайы жүйелері құрылады. Бүгінгі таңда осындай тораптар қалаларды электрмен қамтамасыз етудің ерекше тәртібін түзеді. Қалаларды электрмен жабдықтау жүйесі - қала территориясында орналасқан және оның тұтынушыларын электрмен қамтуға арналған электрлік желістердің барлық кернеулерінің жиынтығы деп түсіндіріледі. Жүйенің бір жағы қорек көзімен, ал екінші жағы электр желістерін тұтынушыға қосумен шектеледі. Қалалар электроэнергияның ірі тұтынушылары болып саналады, яғни онда ел қоныстанушыларының жартысы тұруымен қатар, өнеркәсіптік кәсіпорындардың да көптеген саны орналасқан.

Жобалану объектісінің сипаттамасы.

Сұлба 1 Есептеу желісінің сұлбасы

12 - нұсқа

Жүйе (С1) :

• Қысқа тұйықталу кезіндегі жүйе қуаты:МВА
• Номиналды кернеукВ

ГенераторларТЭЦ (G1 - G4) :

• Турбогенератордың номиналды қуаты:МВА
• Номиналды кернеуі:кВ

Трансформаторлар (Т7-8) және (Т19-21) :

• (Т7-8) трансформатордың номиналды қуаты:МВА
• (Т26-27) трансформатордың номиналды қуаты:МВА

Жүктеме(H5) :

• Н5 жүктемесінің номиналды қуаты:МВА

Желілер ұзындығы (W2, W6) :

• Желі W2: 20км
• Желі W6: 95км
• Желі W9: 35км
• Желі W10: 15км
• Желі W11: 20км

Қосалқы станция тұтынушыларының сипаттамасы

• максималды жүк:МВт
• тұтынушы қуатының коэффициенті:
• номиналдыжоғарғы кернеу:кВ
• номиналдытөменкернеу:
• жоғарғы кернеу жағының шығыс желісінің саны:дана
• төмен кернеу жағының шығыс желісінің саны:дана

Категория бойынша тұтынушылар жүктемесі:

• I категория тұтынушы саны:
• ІI категория тұтынушы саны:
• IІІ категория тұтынушы саны:

Электрлік жүктеменің тәуліктік және жылдық графигін тұрғызу

Кесте 1. Тәулік бойына тұтынушылардың тұтынатын активті жүктемесі, процентпен

Жерге қосқыш құрылғыны жобалаудағы алғашқы берілімдері жер қабығының меншікті сыйымдылығы Ом Ом жердің жоғарғы қабығының қалыңдығы м Жүктемелердiң графиктерiн өңдеу

Салыстырмалы бірлік түрінде берілген тәуліктік жүктеме (P/P _max ) және төмендетілген кернеу шинасындағы максималды жүктемелерге (S _max ) ОК және ТК шинасына қысқы және жазғы тәуліктік графигін тұрғызамыз.

ТК орамасы қыста: ТК орамасы жазда:

МВт МВт

МВт МВт

МВт МВт

МВт МВт

Әр орам деректерін 2 - кестеге МВА өлшемімен жазамыз.

Тәулік бойына тұтынатын активті жүктеме МВА өлшемімен

Әр орама үшін тәулік графигін тұрғызамыз (1- сурет)

Сурет-1. Жүктеме орамасының тәуліктік графигі

Тәуліктік жүктеме графигі бойынша тұтынушылардың ОК және ТК орамасы үшін қысқы және жазғы уақыттағы жылдық жүктеме графигін тұрғызамыз.

Сурет-2. Жүктеме ормамасының жылдық графигі

Проектілеу қосалқы станциясының жыл бойына тұтынатын электроэнергиясын мына формуламен табамыз

, сағ

МВт∙сағ.

Жартыжылдық жүктемені мына формуламен табамыз

МВт, МВт,

Толтыру коэффицентін мына формуламен табамыз

Максималды жүктеменің қолдану ұзақтығы

сағ.

Осыдан тоқтың экономикалық тығыздығы А/мм ²

Энерго жүйесінің таратуға берілетін реактивті қуат:

Q _эс =P _max *tgφ=25*0, 25=6, 25МВАр

Қосалқы станцияның максималды реактивті қуат:

Q _max =P _max *tg=25*0, 75=18, 75МВАр

Теңестіргіш құрылғы қуаты:

Q _ку =Q _max -Q _эс =18, 75-6, 25=12, 5МВАр

Теңестіргіш құрылғының ескере отырып қосылуыды станцияның максималды қуат жүктемесі:

Smax= $\sqrt{{Pmax}^{2} + (Qmax - Qky) ^{2}}$ =25, 7МВА

Жобаланған қосалқы станциясының күштік трансформаторының қуатын есептеп, сонан соң есеп нәтижесіне байланысты ГОСТ 9680-77Е стандартына сәйкес трансформатор таңдаймыз.

Қосалқы станциясының күштік трансформаторының қуатын мына формуланы қолданып есептейміз

МВА

МВА

Есептелген қуатқа байланысты трансформатор таңдап 3 - кестеге енгіземіз

Кесте 3. Күштік трансформатордың негізгі параметрлері

Қысқа тұйықталу тоғын есептеу

ҚТ тоғы электро қондырғыларды таңдау мен оның параметрлерін тексеруге, сонымен қатар релелік қорғаныс пен автоматика аппараттарын тандауда және тексеруде қолданылады.

Берілген суретті бір сызықты сурет түріне келтіріп сурет-3 жинақтаймыз.

Бірсызықты сұлбада кедергіні салыстырмалы бірлік жүйесінде есептейміз, себебі бұл жүйе әртүрлі кернеу кезеңінен өтетін күрделі сұлбаларды зерттеуде ыңғайлы.

Қысқа тұйықталу тоқтарын есептеу

Сурет-3. Жинақтау сұлбасы

Базалық шарт: (МВА), кВ, кА

Келесі формуланы қолданып жүйенің (C1) кедергісін есептейміз

с. б

Келесі формуланы қолданып генератордың (G8 - G9) кедергісін есептейміз

; с. б

мұндағы - генератордың жоғарғы өткізгіштігі.

Келесі формуланы қолданып жүктеменің (Н5) кедергісін есептейміз

с. б

Келесі формуланы қолданып желілердің (W2, W6, W9) , , кедергісін есептейміз

с. б

с. б

с. б

Мұндағы, - 1 км қашықтықтағы әуе желісінің орташа салыстырмалы кедергісі. 6 - 220 кВ желісі үшін

Келесі формуланы қолданып трансформаторлардың (Т3, Т4) кедергісін есептейміз

мұндағы - орама бойынша ҚТ кернеуі

Т3-Т4 бірдей Т9-Т10

с. б с. б

с. б

с. б

Жобаланған қосалқы станцияның кедергісін анықтау

Келесі формуланы қолданып трансформатордың (Т13-T14) кедергісін есептейміз

; с. б

К-1, К-2, нүктелеріндегі қысқа тұйықталу тоғын есептейміз

Сурет-4. К-1 нүктесіндегі қысқа тұйықталу тоғы

Сұлбаны қысқа тұйықталу нүктесіне дейін ықшамдаймыз, ондағы ЭҚК пен кедергілерді келесі жолмен есептейміз:

с. б

с. б

с. б

с. б

с. б

Сұлбадағы қысқа тұйықталу нүктесіндегі қысқа тұйықталу тоғын есептейміз, ол үшін келесі формуланы қолданамыз

с. б

кА

кА

Сурет-5. К-2 нүктесіндегі қысқа тұйықталу тоғы

Сұлбадағы қысқа тұйықталу нүктесіндегі қысқа тұйықталу тоғын есептейміз, ол үшін келесі формуланы қолданамыз

с. б

кА

кА

Есептелген тоқ нәтижелерін 4 - кестеге жазамыз

Кесте 4. Есептелген қысқа тұйықталу тоқтарының натижесі

Кері тізбекті есептеу

Келесі формуланы қолданып желілердің (W2, W6, W9) , , активті кедергісін есептейміз

Ом Ом

Ом Ом

Келесі формуланы қолданып трансформаторлардың (Т3, Т6, Т17) активті кедергілерін есептейміз.

Ом Ом

Ом

Ом Ом

Келесі формуланы қолданып жүктеменің активті кедергісін анықтаймыз

Ом

Ом

Ом

Келесі формуланы қолданып генератордың активті кедергісін анықтаймыз

Ом

К-1 нүктесіндегі соғу тоғы

Сұлбаны қысқа тұйықталу нүктесіне дейін ықшамдаймыз, ондағы кедергілерді келесі жолмен есептейміз:

Ом

Ом

Ом

Ом

Ом

Ом

Сұлбадағы қысқа тұйықталу нүктелеріндегі соғу тоғын есептейміз, ол үшін келесі формулаларды қолданамыз

с

кА

К-2 нүктесіндегі соғу тоғы

Сұлбаны қысқа тұйықталу нүктесіне дейін ықшамдаймыз, ондағы кедергілерді келесі жолмен есептейміз:

Ом

Сұлбадағы қысқа тұйықталу нүктелеріндегі соғу тоғын есептейміз, ол үшін келесі формулаларды қолданамыз

с

кА

Есептелген тоқ нәтижелерін 5-кестеге жазамыз

Кесте 5 Есептелген қысқа тұйықталу тоқтарының натижесі

Қосалқы станцияның 35-10кВ жағына құрылғыларды таңдау және тексеру.

Жоғарғы кернеу жағына құрылғылар таңдау

Шина таңдау

Тарату құрылғыларында 35 кВ жоғары болса жұмсақ шина қолданады, механикалық беріктігі жоғары АС маркалы сымнан дайындалған шина қолданамыз.

1. Қоректендіретін желі қимасы F (мм2) тоқтын экономикалық тығыздығы арқылы таңдалынады:

мұндағы, - , А;

-экономикалық тоқ тығыздығы.

Жұмыс тоғы былай анықталады:

А/мм ² аламыз Т _max =5000-8760 сағат үшін.

Маркасы АС-70 сымын аламыз, жүктеменің мүмкіндік тоғы А.

2) Жұмсақ шинаны қызуға тексереміз (мүмкіндік тоғы бойынша) ;

мұндағы, -авариялықтоқ, А.

:

(таңдап алынған қима ауданы шартын қанағаттандырады) .

3) Жұмсақ шинаны тәжілікке шартын тексереміз:

,

мұндағы бастапқы критикалықкернеулік,

кВ/см

сым бетінің кедір-бұдырлығының коэффициенті, (көптармақты сым үшін)

сымның радиусы,

жарылмағансымның беткі қабатының электрлік кернеулігі

кВ/см

см

фазалар арасындағы ара қашықтық35кВүшін - 1, 5м

1, 07 ∙ 9, 315кВ/см ≤ 0, 9∙ 35, 6кв/см

9, 967 ≤ 31, 04

(таңдап алынған қима ауданы короналау шартын қанағаттандырады)

Изоляторлар таңдау

Тарату құрылғылырында шиналар бағаналық, өтпелі және аспалы изоляторларға бекітіледі.

Бағаналық изолятор таңдаймыз

Бағаналық изоляторлар - изоляциялау және бекіту үшін және тоқөткізгіш бөліктің құрылғыларын, жерлендірілген металға немесе бетонды конструкцияға, сонымен қатар сымдар мен әуе желілерін бағанаға бекіту үшін арналған.

Бағаналық изоляторларды кВ кернеулі құрылғыға С4-200 1 УХЛ, Т1 маркалы изолятор таңдаймыз. Минималды қирау майысу күші Н.

Бағаналық изоляторды тексеру

1) Мүмкіндік жүктеме бойынша изоляторды тексереміз.

Барлық фазада горизонтальды немесе вертикальды орналасқан изолятордың майыстыру күшін , мына формуланы қолданып есептейміз

Н.

Қабырғаға орналасқан қатты шинаны биіктікке келтіруді =1 қолданып есептейміз

Тексеру натижесіннен Н, қирату жүктемесі есептелгеннен артық екенин аңғарамыз.

Өтпелі изолятор таңдаймыз

Өтпелі изоляторлар тоқты трансформатордың және құрылғылардың жерленген қаптамалары арқылы бағыттап өткізуге арналған. ИП-35/400-7, 5УХЛ маркалы изолятор таңдаймыз, кВ ка арналған, майысу кезіндегі қирау күші

Майысу кезіндегі максималды күшті , мына формула арқылы есептейміз

Тексеру натижесіннен Н, мүмкіндік қирату жүктемесі есептелгеннен артық екенін аңғарамыз.

Есептеу қорытындысын 5-кестеге жазамыз.

Кесте 5 Құрама шина тоқөткізгіш есебінің натижесі

Жоғарғы кернеу ажыратқыштарын таңдау

Ажыратқыш- бұл коммутациялық аппарат, токты айырып қосу үшін арналған.

Электрлік құрылғыларда ажыратқыш басты аппарат болып табылады, ол әртүрлі режим үшін жұмыс істейді: ұзақтық жүктеме, аса жүктеме, қысқа тұйықталу, бос жүріс, синхронды емес жұмыс. Ең ауыр және жауапты операция ол қысқа тұықталу тогын айыру және қосу болып табылады.

Ажыратқыш жетегі қосу операциясы, қосылған күйде ұстау және айырған кездегі ажыратқыштар үшін арналған.

ВГБЭ-35 ажыратқышын таңдаймыз. Таңдалып алынған ажыратқышымызды электр беріктікке тексереміз.

мұндағы, -релелік қорғаныстың іске қосылу уақыты, (0, 1с) ;

-ажыратқыштың ажырау уақыты, с;

-селективті сатының саны;

- , (0, 3-0, 5с. )

Кесте 7 Жоғарғы кернеу ажыратқыштарын таңдау

Айырғыштар таңдау

Айырғыш- бұл тоқсыз электр тізбегін немесе болмашы тоқтарды айыруға және қосуға арналған, сондай-ақ қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін айырылып тұрғанда түйіспелер арасында оқшаулағыш аралықтары бар жалғаушы түйіспелік аппарат.

Жөндеу жұмыстары кезінде кернеуде тұрған бөлшектер мен жөндеуге шығарылған аппараттар арасында айырғыштар арқылы көрінер үзік жасалады.

Жүктеме тоғының түйіспелік жүйесінің доға сөндірігіш құрылғысы болмағандықтан және жүктеме тоғын қате айырғанда, персоналды бақытсыз жағдайға ұшыратуы мүмкін болатын фазааралық Қ. Т. -ға соқтыратын доға туындайтындықтан жүктеме тоғын айырғыштармен айыруға болмайды. Тоқты айырғышпен айыру операциясының алдында тізбек ажыратқыш арқылы айырылуы керек.

РДЗ. 1-35Б/1000 УХЛ1, РДЗ. 2-35Б/1000 УХЛ1 маркалы айырғышты таңдаймыз. Таңдалып алынған айырғышты электр беріктікке тексереміз.

мұндағы, -релелік қорғаныстың іске қосылу уақыты, (0, 1с) ;

-ажыратқыштың ажырау уақыты, с;

-селективті сатының саны(3) ;

- , (0, 3-0, 5с. )

Кесте 8 Айырғыштар таңдау

Қысқа тұйықтағыш таңдау

Қысқа тұйықтағыш- электр тізбегінде жасанды қысқа тұйықталуды жасауға арналған жалғаушы аппарат.

Қоректендіруші желінінің релелік қорғаныс әрекетінен туындаған жасанды Қ. Т. -дан кейін бұзылған трансформатордың айырылуын қамтамасыз ету үшін, қосалқы станцияның қарапайым сұлбаларында қысқатұйықтағыштар қолданылады. Қысқатұйықтағышты жоғардағы шарттар бойынша электр беріктікке тексермей таңдаймыз.

КЗ-35 Т1маркалы изоляциясыкүшейтілген, бір жерлендіргіш пышағы бар қысқатұйықтағышты таңдаймыз.

Кесте 9 Қысқа тұйықтағыш таңдау

Бөлектегіштерді таңдау

Бөлектегіштің сыртқы түрі айырғышқа ұқсас, бірақ ол серіппелі жетекпен айырылады. Бөлектегіш қолмен қосылады. Бөлектегіштердің де айырғыштар тәрізді бір немесе екі жағынан жерлендіргіш пышақтары болуы мүмкін. Қолданыстағы бөлектегіштердің кемшіліктері - айырылу уақытының ұзақтығы (0, 5- 1 с)

Бөлектегіштер тоқсыз тізбектерді немесе трансформатордың магниттелген тоғын айыра алады, бірақ қысқатұйықтағыш іске қосылғандағы Қ. Т. тоғын бөлектегішпен айыруға болмайды, сондықтан ОД мен КЗ басқару сұлбаларында блоктауыш бар.

ОД-35/630У1маркалы бөлектегіштітаңдаймыз.

Каталогты мәндерін 10 кестеге жазамыз.

Кесте 10 Бөлектегіштерді таңдау

Қосалқы станцияның 10кВ жағына құрылғыларды таңдау және тексеру.

Дәнекерлеуші шина таңдау және тексеру .

Дәнекерлеуші шина-бұл трансформатор мен төменгі кернеуге арналған таратушы құрылғыларын байланыстырушы. Дәнекерлеуші шина ретінде жұмсақ шина, қатты шина қолданылады. Дәнекерлеуші шина экономикалық тоқ тығыздығы арқылы таңдалынады және шартына тексереміз.

Жұмыс тоғы былай анықталады: А

А/мм ² аламыз Т _max =5000-8760 сағат үшін.

Маркасы МГТ100×8 алюминий шинасын аламыз, биіктігі мм, ені мм, жүктеменің мүмкіндік тоғы А.

Сонымен қатар шинаны қысқа тұйықталу тоғының электродинамикалық әсеріне тексереміз.

мұндағы, - үш фазалық қ. т. кезіндегі соғу тоғы, А;

-бағаналық изолятордың аралық ұзындығы, м( м) ;

-фаза аралығындағы қашықтық, м ( м) ;

Күш Fиілу моментін тудырады М, (Н·м) :

Иілу моментінің әсерінен шина материалына қысым түседі , МПА:

мұндағы, -шинаның кедергі моменті, см ³

Шинаның орналасуы кедергі момент

Шинаның механикалық беріктігін мына шарт бойынша тексереміз:

мұндағы, -шина материалының шекті механикалық беріктігі, МПА.

мұндағы, - шина материалының ажырауының беріктік шегі, МПА.

шартын қанағаттандырады.

Изоляторлар таңдаймыз

Тарату құрылғылырында шиналар бағаналық, өтпелі және аспалы изоляторларға бекітіледі.

Өтпелі изолятор таңдаймыз

Өтпелі изоляторлар тоқты трансформатордың және құрылғылардың жерленген қаптамалары арқылы бағыттап өткізуге арналған. ИП-10/100-750-УХЛ, Т2 маркалы изолятор таңдаймыз, кВ ка арналған, майысу кезіндегі қирау күші кН.

кН.

Өтпелі изоляторлар келесі шарттар бойынша таңдалынды:

Ажырату аппараттарын таңдаймыз.

Вакумды ажыратқышты таңдаймыз

Ажыратқыш- бұл коммутациялық аппарат, токты айырып қосу үшін арналған. Төменгі кернеу ажыратқышы жоғарғы кернеу ажыратқышы секілді таңдалады. Ажыратқыштар іске қосу ұяшығына, секционды ұяшыққа, шығыс желісінің ұяшығына арнайы таңдалады.

1. Кіріс желісінің ұяшығы:

мұндағы, -трансформатордың номиналды қуаты, МВА;

-апаттық жүктелу коэффициенті, ;

ВВЭ-10-31, 5/1600УЗ , маркалы майлы ажыратқышын таңдаймыз. Таңдалып алынған ажыратқышымызды электр беріктікке тексереміз.

Кесте 11 Кіріс желісінің ұяшығы:

2. Секционды ұяшық:

... жалғасы

Күштік трансформаторларды техникалық эксплуатациялау және оларға қызмет көрсету

КЕШЕНДІ ТРАНСФОРМАТОРЛАР

Тоқтың күштік трансформаторларын оқып білу

Трансформатор шуы

Трансформаторлар электр энергиясын өндіру

Трансформатор

Суыту жүйесі

Трансформаторлық қосалқы станциялардың құрылымдары

Реверсті басқарылатын түзеткіштерді есептеу және жобалау

Алмагүл 35/10 кВ-тық қосалқы станциясын қайта құру

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс