Гемато - энцефалиялық тосқауылдар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

6 - Сабақ

Тақырыбы: Гемато - энцефалиялық тосқауылдар

Сабақтың мақсаты : Тәжірибе арқылы организмде қалыптасқан ішкі ортаның табиғи тосқауылдық қасиетін анықтап (гемостаз), оның әртүрлі факторлар мен ағзаның жеке ерекшеліктеріне тәуелділігін дәлелдеу.

Қорғаныс рефлекстері қалыпты физиологиялық жағдаймен тығыз байланысты: жөтел, түшкіру, иммунитет, құсу, зәр, нәжіс, сілекей, тердің бөлінуі т. б.

Организмге физикалық күш түсуінен зат алмасуы жоғарлап, жүрек жұмысы күшейеді, пульсі мен тыныс алуы жиілейді. Бұлар көптеген ауруларға қарсы тосқауыл болып (қорғаныш) табылады.

Организмнің ішкі ортанын тұрақтылығын - гомеостазды қамтамасыз етіп тұратын тосқауылдық жүйе: арнайы мүшелер мен ұлпалар. Осылар организмдегі бөгде заттарды өткізбей ұстап, зарарсыздандырады. Тосқауылдар ішкі және сыртқы болады.

Сыртқыға тері, оның туындылары, кілегей қабықтар және ас қорыту бездер жатады. Тері көптеген микроорганизмдерге механикалық тосқауыл болады. Терінің бактериоцидтік қасиеті тердің қышқылдығына, тер мен май бездеріне байланысты. Терінің нервтік-рецепторлык аппаратында қорғаныш қызметі де байқалады. Микробтардың организмге енуіне кілегей қабықтар тосқауыл болып, олардан сілекей безінің секреті, эпителий арқылы тазартылады. Лизоцим кілегейлі қабықтардан бөлінетін бактерицидтік зат. Ол сілекейде, жаста, лейкоциттерде, плазмада, қан сарысуында, перитониальды сұйықтықта, сүтте, жеміршекте болады.

Организмның ішкі тосқауылдары-ауру тудырғыш факторлар ықпалынан ұлпалар мен мүшелерді сақтандыратын, бейімделудің қүрделі жүйесі. Бауыр күшті тосқауыл болып саналады, одан ішекпен құрсақ қуысының мүшелерінен келетін барлық қан өтеді. Улы заттарды гепатоциттер зарарсыздандырады (фагоцитоз, купфер жасушалары арқылы) . Өттің де көптеген қоздырғыштарға бактериоцидті қасиеті бар.

Организмге өтеуіне патогендік микробтар мен бөгде заттардың өтуіне кедергі жасайтын мүшелерге жататындар: талақ, лимфа түйіндер, басқада мононуклеарлық жасушалары (дәнекер ұлпаның гистиоциттері, сұйектің қызыл кемігі) бар мүшелер.

Бүйректің тосқаулдық қызметіне жатады: зат алмасудың өнімдері мен химиялық заттарды организмнан шығару немесе зарарсыздандыру.

Буаздық кезде қағанақтың маңызы өте зор. Қанағанақ іштегі төлді химиялық және биологиялық факторлардан қорғайды.

Жасуша мембранасының да тосқаулдық қабілеті бар. Орталық жүйке жүйесінің ішкі тосқаулдары өте маңызды қасиетті бар. Қандағы көптеген зиянды заттар жүйке жұйесіне түспейді. Қан жасушалары (микрофагтар мен макрофагтар) фагоцитоз арқылы тосқаулдық қызметін атқарады. Организмнің патогендік микробтар мен токсиндарға қарсы тұруы иммунитет реакциясы арқылы өтеді. Әрбір мүшеде гистогематикалық тосқауыл болады. Мысалы, бүйректің гомеостазын сақтап тұратын- гематореналдық тосқауыл.

Материал, құрал-жабдықтар, тәжірибелік жануарлар: қоян, бақа; шприц, ине, мақта, спирт, бекіту жабдықтары, 0, 1% хлорды темір ерітіндісі, 5% сары тұз ерітіндісі, 5% тұз қышқылы, Петри шыны шашкесі, фильтр қағазы, кимограф, секундомер, 25% аммиак ерітіндісі, бекітуге арналған жіп.

1 тәжірибе. Тыныс алу жолдарына аммиак

буының әсерінен қоянның

тыныс алуының рефлекторлық

тоқтауы.

Жоғарғы тыныс алу жолына аммиак буын жібергенде, қоянның рефлекторлық түрдегі тыныс алуының тоқтауы байқалады. Қоянды үстелге етпетінен бекітеді, арнайы қисық арқылы тыныс алуды кимографқа жазады. Қоян тұмсығын амиакқа малынған мақтамен жабады, сол кезде тыныс алу өзгеріп, біртіндеп тыныс алу тоқтайды. Тоқтауын секундомерлермен белгілейді. Бірнеше рет қайталайды, ең ақырғы рет мақтаны тұмсығында ұзақ ұстап тұрады, сондағы жауап реакциясы (қозу т. б. ) байқалады. Қорытындыда протокол толтырып, алған нәтижені жазады.

2- тәжірибе. Ретикулоэндотелиалдық жүйе элементерінің хлорлы темірді жұту қабілеттігін игеру.

Наркоздалған бақаның көкірек қуысын ашып, оның жүрегінің үшіне 0, 2-0, 5 мл 0, 1 % хлорлы темірді енгізеді. Бүл кезде мақтамен оралған және 0, 65% хлорлы натрий ертіндісімен ылғандырылған пинцетпен бекіндіреді. Бақаны 10-15 минутқа жүрек маңайын 0, 65% хлорлы натрий ертіндісімен ылғалдырынған дәкемен жабады. Содан соң, бақаның әрбір мүшесінен сынама алып, оларды Петри шәшкелеріне құйылған тұзды қышқыл және сары қанды тұз ертінділерінен өткізеді. Уақыт өткеннен кейін, сынамаларды алып, фильтровалды қағазға қояды.

Боялған түсіне қарай: 1) +++ күшті боялған; 2) ++орташа боялған; 3) + әлсіз; 4) боялмау. Тәжірибе нәтижесі кестеге жазылады.

кесте

Сынама алынған мүшелер

Боялу күштілігі

Сынама алынған мүшелер

Боялу күштілігі

Сынама алынған мүшелер: Жүрек

Боялу күштілігі:

Сынама алынған мүшелер: Бүлшық ет

Боялу күштілігі:

Сынама алынған мүшелер: Бауыр

Боялу күштілігі:

Сынама алынған мүшелер: Тері

Боялу күштілігі:

Сынама алынған мүшелер: Бүйрек

Боялу күштілігі:

Сынама алынған мүшелер: Ішектер

Боялу күштілігі:

Сынама алынған мүшелер: Талақ

Боялу күштілігі:

Сынама алынған мүшелер: Нервтер

Боялу күштілігі:

Сынама алынған мүшелер: Өкпе

Боялу күштілігі:

Сынама алынған мүшелер:

Боялу күштілігі:

Тәжірибе маңызы: Қанға енгізілген хлорлы темір гистогематикалық тосқауыл жасушаларымен жұтылады. Қышқылды ортада хлорлы темір мен сары қанды тұз ертіндісі реакция арқылы мүше сынамаларына көкшіл түс береді. Осылай, жасушалар белсіндігін анықтауға болады.

Бақылау сұрақтары.

1. Қорғаныс рефлекстерге не жатады?

2. Гистогематикалық тосқауылдардың өткізгіштігі неге өзгереді, олардың организмдегі маңызы?

3. Қай мүшелерде мононуклеарлы фагоциттер бар?

4. Аммиакпен қоянның тыныс алу жолдарына әсер еткен кезде, тыныс алу неге тоқтайды?

5. Мүшелер неге көкшіл түске боялады?

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.