Қазақстан Республикасының әлеуметтік бағдарламаларын іске асыру тақырыбы бойынша бағдарлама немесе жоспар әзірлеу
9-СРС Қазақстан Республикасының әлеуметтік бағдарламаларын іске асыру тақырыбы бойынша бағдарлама немесе жоспар әзірлеу.
Қазақстан - 2050 Стратегиясы
2012 жылы желтоқсанда Мемлекет басшысының ел халқына Жолдауында Қазақстан Республикасының 2050 жылға дейінгі даму стратегиясы таныстырылды. Оның басты мақсаты - мықты мемлекеттің, дамыған экономиканың және жалпыға ортақ еңбектің негізінде берекелі қоғам құру, Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарында болуы.
Бұл мақсаттарға қол жеткізу үшін Қазақстан - 2050 Стратегиясы жеті ұзақмерзімді басымдықтарды іске асыруды қарастырады:
1. Жаңа бағыттың экономикалық саясаты - пайда алу, инвестициялар мен бәсекеге қабілеттіліктен қайтарым алу принципіне негізделген түгел қамтитын экономикалық прагматизм
2. Кәсіпкерлікті - ұлттық экономиканың жетекші күшін жан-жақты қолдау
3. Әлеуметтік саясаттың жаңа принциптері - әлеуметтік кепілдіктер және жеке жауапкершілік
4. Білім және кәсіби машық - заманауи білім беру жүйесінің, кадр даярлау мен қайта даярлаудың негізгі бағдары
5. Мемлекеттілікті одан әрі нығайту және қазақстандық демократияны дамыту
6. Дәйекті және болжамды сыртқы саясат - ұлттық мүдделерді ілгерілету мен аймақтық және жаһандық қауіпсіздікті нығайту
7. Жаңа қазақстандық патриотизм - біздің көпұлтты және көпконфессиялы қоғамымыз табысының негізі
Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары
Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығымен бекітілген.
Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары орта мерзімді кезеңге арналған мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаты болып табылады және ол Қазақстанның 2050 жылға дейінгі ұзақ мерзімді даму стратегиясын іске асыру үшін әзірленді.
2025 жылға дейінгі Стратегиялық жоспар Мемлекет басшысы 2017 жылдың басында жариялаған елдің Үшінші жаңғыру процестерін іске қосады және жеделдетілген сапалы экономикалық өсу мен елдегі өмір сүру деңгейін арттыру жөніндегі міндеттерді қойып отыр.
2025 жылға дейінгі Стратегиялық жоспар Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарын алмастырады, ол жаһандық қаржы дағдарысының салдарын бәсеңдетті және экономиканың әртараптандырылған тұрақты өсуіне көшуді жеделдетті. 2020 жылға дейінгі Стратегиялық жоспардың негізгі міндеттері мен нысаналы индикаторлары орындалды, қалғандары мемлекеттік бағдарламалар мен жоспарлар арқылы іске асырылуда.
2025 жылға дейінгі негізгі мақсат - адамдардың әл-ауқатын Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы елдерінің деңгейіне көтеруге алып келетін экономиканың сапалы әрі тұрақты дамуына қол жеткізу.
Экономиканың сапалы өсуі бизнес пен адами капиталдың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, технологиялық жаңғыртуға, институционалдық ортаны жетілдіруге, сондай-ақ адамның табиғатқа теріс ықпалын барынша азайтуға негізделуге тиіс. Бұл ретте БҰҰ-ның тұрақты даму мақсаттары маңызды бағдар болады.
2025 жылға дейінгі Стратегиялық жоспар жеті маңызды жүйелі реформаның және жеті басым саясаттың төңірегінде құрылған, олар 2025 жылға дейінгі кезеңде елдің экономикасы мен әлеуметтік өмірінде жүзеге асырылатын болады. Елдің әлемдегі озық дамыған 30 елдің қатарына кіру жолындағы прогресін өлшеу үшін негізгі ұлттық индикаторлар мен халықаралық индекстер айқындалды.
Үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарлама
Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарлама Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығымен бекітілді.
Бағдарлама мақсаты - экономиканы әртараптандыру және бәсекеге қабілеттілігін арттыру арқылы оның тұрақты және теңгерімді өсімін қамтамасыз ету.
Бағдарламаның негізгі міндеттері:
экономиканы әртараптандыру және оның бәсекеге қабілеттілігінің артуын қамтамасыз ететін басымдықтағы секторларын дамыту;
индустрияландыру үшін қолайлы орта қалыптастыру;
экономикалық әлеуетті өңірлік ұтымды ұйымдастыру негізінде экономикалық өсім орталықтарын құру;
экономиканың басымдықтағы секторларын дамыту барысында мемлекет пен бизнестің тиімді ықпалдастығын қамтамасыз ету.
Үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаны іске асыру нәтижесінде Қазақстан 2014 жылға қарай төмендегідей негізгі көрсеткіштерге қол жеткізуі тиіс:
7 триллион теңгеден кем емес ІЖӨ өсімі, нақтылы түрде ІЖӨ өсімі 15%-ды құрайды;
ІЖӨ құрылымындағы өңдеу өнеркәсібінің үлесін 12,5%-дан төмен емес деңгейге дейін арттыру;
экспорттың жалпы мөлшерінде шикізаттық емес экспорт үлесін 40%-дан төмен емес деңгейге дейін арттыру;
өңдеуші өнеркәсіп өндірісінің жиынтық мөлшеріндегі шикізаттық емес экспорт үлесін 43 %-дан төмен емес деңгейге дейін арттыру;
өңдеуші өнеркәсіпте еңбек өнімділігін 1,5 еседен кем емес мөлшерде арттыру.
10-СРС Контент-анализ: Қазақстандағы санақ деректері бойынша этнодемографиялық өзгерістер.
Қазақстан Республикасы егеменді мемлекетінің халқы өзінің этникалық аумағын және демографиялық құрамын құру процесінде күрделі, ауыр тарихи жолдан өтті. XV ғ. ортасында жинастыру кезеңінде Қазақ хандығындағы тұрғындардың санын 200 мыңдай адам құрды.Келесі 70 жыл бойы қазақ халқын және оның аумағын жинау арқылы тұрғындардың үдемелі өсуі жүрді.XVI ғ. басында Қасым хан құзырындағы азаматтар саны 1 млн. адамды құрды. Қазақстан халқы көп ұлтты құрамының құрылу басына орыс үкіметінің қудалауынан қашқан орыс, украин, татарлар және басқа ұлт өкілдері казак еркіндігіне біріккен кездегі XVI ғ.-на жатады. 1890-шы жж. Ресей және Украинадан шыққан шаруа отарлауы күшейеді. Ресейдің әскери және көші-қон экспансиясы барысында құрылған, бекініс негізінде орыс, украин және татар басымдылығы бойынша орналасқан алғашқы колониалдық қалалар пайда болды. 1881-1883 жж. Синьцзяннан (Қытай) 50 мыңға жуық ұйғырлар мен дүнгендер көшіп келді, олардың көбі Қазақстан аумағында орналасты. 1897 ж. Ресей империясы халқының есеп-санағы деректері бойынша Қазақстан аумағында үш аса ірі этникалық топтар ерекшеленді: халықтың 81,7% құрған қазақтар, орыстар -- 10,9 және украиндықтар -- 1,9%. Бірақ 1914 ж. қазақтардың салыстырмалы салмағы 65,1-ге дейін төмендеді, ал шығыс славяндар (орыс, украин, белорустар) саны 29,6%2 өсті.Демек, 1897-1914 жж. қазақтардың салыстырмалы салмағы 16,6 пунктіне төмендеді, ал славян халқының саны 16,8 пунктіне дейін өсті. Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарында қазақтардың саны қысқарды, бұл табиғи және өлім-жітімнің өсу деңгейінің төмендеуімен түсіндіріледі. Жүздеген қазақтар жазалаушылар қолынан қаза тапқан және империя шегінен қашуға мәжбүр болған кездегі 1916 ж. көтерілістің жеңілу салдары болды. Тек 1916 ж. Жетісу облысынан 150 мың қазақ қоныс аударды. Осылай өзінің ежелгі аумағында қазақтардың азшылыққа ауысу негіздері салынды. 1920 ж. қазан айында астанасы Орынбор қ. болған Ресей Федерациясының құрамындағы Қазақ Автономдық Кеңес Социалистік Республикасы жарияланды. Бұл ұлттық мемлекеттік білім құрамындағы қазақтардың этникалық аумағының көп бөлігін біріктіруге мүмкіндік берді. 1926 ж. санағы бойынша Қазақстанның қазіргі шекарасында 6198,4 мыңнан астам адам өмір сүрді, олардың ішінде қазақтар - 58,5%, орыстар - 20,6, украиндықтар - 13,9, өзбектер - 2,1, татарлар - 1,3, ұйғырлар - 1,0, немістер - 0,8 және т.б. Егер 1897 ж. Бүкілресейлік санақтың деректерімен салыстыратын болсақ, осы 29-30 жыл ішінде республиканың тұрғындары шамамен 1,5-ке өсті, соның ішінде орыстар - 2,8-ге, басқа ұлт өкілдері - 4,3-ке, қазақтар тек - 234,8 мың адамға өсті, яғни 7%. Қазақтардың салыстармалы салмағы 23,2 пунктіне төмендеді, орыстар -9,6 пунктіне, басқалары - 13,7 пайыз пунктіне дейін өсті. 1925-1926 жж. көші-қонның оң айырмасына қосылатын мигранттардың көбею және азаю балансы анықталды. 1926 ж. санақ кезінде белгіленген қалыпты тұрғындардың саны 6268 мың болған жағдайда, мигранттардың жалпы саны 1601 мың адамға жетті. 1916 ж. дейін тұратын жерін ауыстырған шаруа-қоныс аударушылар және ежелгі тұрғындары оның жартысын құрды6. Осылай 1926 ж. желтоқсанда 1916-1926 жж. аралығында қоныс аударған жергілікті емес тұрғындардың 800 мыңнан астамы белгіленді. 1930-1933 жж. Қазақстанда көшпенділер және жартылай көшпенділер, сонымен қатар жасанды урбанизациясының орнығуымен байланысты күш ұжымының саясатымен шықырылған аштық пайда болды. Жүздеген орыс, украин, ұйғыр және т.б. ұлттар қаза тапты, бірақ қаза тапқандардың негізгі бөлігі қазақтарға келеді. Әлеуметтік және саяси репрессиялар нәтижесінде бар есептер бойынша 1925-1934 жж. ішінде 1610 қазақтар, 1935-1938 жж. 135 мыңдай адам қаза тапты. Қазақтар арасындағы шығын саны 1745 мыңдай адамды құрды. 1939 ж. санағы бойынша республикада 6094 мың адам өмір сүрді, яғни 1926 ж. салыстырғанда, республика тұрғындарының саны 105 мыңға немесе 1,7%-ға қысқарды. Үлкен шығын қазақтарға келді, олардың саны енді 2 314 мың адамды құрды, 1926 ж. салыстырғанда, 1 314 мыңға немесе 63,8%-ға төмендеді. Таза украиндықтар саны 203 мыңға, өзбектер - 26 мыңға, ұйғырлар - 28 мыңға аз болды. Бірақ 1926-1939 жж. кезеңінде басқа этностар санының көбеюі болды, әсіресе орыс - 1174 мың адамға, яғни 92%, татар - 27 мыңға - 34%, белорусстар - 6 мыңға - 22% көбейді. Соғыс жылдарында Қазақстанға көші-қон ағыны күшейді. Ел тұрғындарының батыс аймақтарынан Қазақстанға көшірілген 536 мың адамнан басқа көптеген халықтар жер аударып жіберілді, олардың автономдық білімдері алдын ала жойылды. Салмақты жер аудару қарсаңында 1939 ж. санағы бойынша Қазақстанда 54696 поляк, 3569 - латыш, 808 - литвалықтар және т.б. өмір сүрді. 1941 ж. тамызда Қазақстанға 349713 адам көшірілді, немістердің жалпы саны 441713 болды. 1944-1945 жж. Қазақстанға қалған немістер саны көшірілді. Бұдан басқа Қазақстан аумағында және елдің т.б. аймақтарында неміс және жапон әскери тұтқындары жұмыс істеді, олардың жалпы саны 2,5 млн. адам болды. 50-шы жылдары әскер тұтқындардың отанға оралуы аяқталды. 1959 ж. республиканың тұрғындары 9294741 адамды құрды, яғни соғысқа дейінгі санын 1,5 есеге асырды. 20 жыл ішінде (1939-1959 жж.) қазақтардың саны 474 мың, орыстар - 1523 мың (62%), украиндықтар - 105 мың (16%), татарлар - 85 мың (79%), өзбектер - 33 мың (32%), белорусстар - 76 мың (3,4 рет), ұйғырлар - 24,4 мың (69%), басқалар - 311 мың адамдар (2,6 рет) саны өсті. 1939 ж. немістердің саны 92379 адам болғаны белгілі, ал 1959 ж. 659658, әзрбайжандар - 12 мың және 38 мың адам болды. Корейліктердің салыстырмалы салмағы осы уақыт ішінде 0,8%-ға, абсолюттік төмендеуі кезінде 22 мың адамға төмендеді. 1970 ж. 40%-ға көбейіп, Қазақстан халқын 13 млн. адам құрды, оларда қазақтар саны 4234 мың (32,6%), орыстар - 5522 мың (42,5), украиндықтар - 933 мың (7,2), немістер -- 858 мың. (6,6), татарлар -- 288 мың (2,2), өзбектер -- 216 мың (1,7), белорусстар -- 198 мың (1,5), ұйғырлар -- 121 мың (0,9), корейліктер -- 81 мың (0,6), әзербайжандар -- 58 мың (0,4), басқа ұлттар -- 498 мың болды. Егер республикада қала тұрғындарының салыстырмалы салмағы 1959-1970 жж. 6,5 пунктіне көтерілсе, орыс (10,1), украиндықтар (13,4), корейліктер (17,9), әзербайжандар (13,1 пунктеріне) баяу кенеттелді. Кенеттелудің бұрынғы қарқынын тек белорусстар сақтады (6,0%), қалған этностар қала тұрғындарын қалыптастырудан артта қалып отырды. 1989 ж. қазақтардың кенеттелуі 38,4%, немістер - 49,1, өзбектер - 37,3, ұйғырлар - 34,2% құрды. Орыстар (77,8), украиндықтар (65,3), татарлар (77,2), белорусстар (61,6), корейліктер (84,2%) аса кенеттелген болды. 1979-1989 жж. агаралық этностар ретінде белгіленген қазақтардың - 53,3%, ұйғырлар - 52,8%, өзбектер - 30%-нда кенеттелудің тез қарқындары болды. 1970-1990 жж. көші-қон көбеюдің теріс республикаралық өсуі байқалды. 1970 ж. көші-қон жылыстауы 35 мың адамды, 1988 ж. 95 мың адамды құрды. Қазақстандағы олар үшін сәтсіз саяси процестер нәтижесінде Ресейге орыстардың жылыстауымен 1985-1988 жж. республикаралық жоғалтулардың өсуі күшейді. 1983-1987 жж. Қазақстандағы халықаралық эмиграциясы аз санды болды. 1988 ж. КСРО-дан эмиграцияға шектеуі түсіріле басталды. 1988 ж. Қазақстаннан 23,5 мың адам қоныс аударды, бұл процесс 1990 ж. да жалғасты және 92,3 мың адамға дейін жетті. Эмигранттардың негізгі бөлігін немістер, еврейлер, гректер құрды. 1988-1990 жж. Қазақстаннан мемлекетаралық көші-қон бойынша шығатындар арасында орыстар саны 53-55%, украиндықтар -9-12, немістер 6-8, қазақтар 6-9% болды, ал 1990 ж. республикаға келгендер арасында орыстар саны 48%, украиндықтар -8, немістер - 5, қазақтар - 20% құрды. Осылай 1990 ж. республикааралық көші-қон бойынша орыстар саны 17,7, украиндықтар саны - 4,1 мыңға қысқарды, қазақтар саны 16,6 мың адамға өсті. Қазақ этностарын жинастыру процесі күшейді. 1989 ж. бастап Өзбекстан (әсіресе Қарақалпақстаннан), Ресей, Түрікменстаннан Қазақстанға қазақтардың қайта оралу процесі қайта жалғасты. 1991 ж. бастап, тұрғындар көші-қонында жаңа кезеңі басталды. Бұл Қазақстаннан келген қазақтар емес тұрғындар жылыстауының өсуімен, Өзбекстан (соның ішінде Қарақалпақстан), Түрікменстан және Ресей елдерінен қазақтардың көші-қон ағынының өсуімен сипатталады. 1991 ж. Қазақстанның ТМД елдерімен көші-қон айырмасы 10 мың адамды құрды, ал Қазақстанның солтүстігі мен шығысы барлық ТМД елдерінен орыстарды жинады. 1991 ж. Монғолиядан қазақтардың келуі байқалды - 12,5 мың адам, олар сол жерде мәңгілікке қалуды көздеді. Барлығы Монғолиядан 1991-1992 жж. ішінде 41 мың қазақтар келді.
Қазақтар арасында бала өлімінің көрсеткіші өте жоғары, орыстармен салыстырғанда, орташа өмір сүруі төмен. Сонымен бірге Қазақстан орыстары, украиндықтары, немістерінде жас құрылымы салыстыру бойынша ескі, қазақтармен салыстырғанда, төмен, өлімнің жалпы коэффициенті жоғары, табиғи өсімі минималды болды. Осы процесс он тоғыз облыс ішінен он бірін этнодемографиялық басымдылығына әкелді. 1980 ж.-дан бастап, Қазақстанның оңтүстігінен солтүстігіне, сонымен қатар республиканың батысынан солтүстігіне қазақтардың ауысуы байқалады. Сонымен қатар қазақтардың бір бөлігі Ресейден, Орта Азиядан, Монғолиядан және т.б. елдерден Қазақстанға қайта оралуының жалғасы айқын көрініп тұр.
11-СРС Мемлекеттік бағдарламалар-Қазақстанның болашақ дамуының кепілі тақырыбы бойынша эссе жазу.
Қазақстан -2030 стратегиясы - ел дамуының бір белесі
1997 жылы Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан - 2030 ұзақ мерзімді стратегиясын ұсынды, қаралған мәселелер: Экономикалық дағдарыстан шығу жолдары, реформаларды аяқтау, алдыңғы қатарлы мемлекеттер қатарына қосылу, Қазақстан барысын қалыптастыру. Ол мемлекеттік шаралардың нақты жоспарларын әзірлеуге негіз болған ел дамуының жеті шешуші бағытын айқындап берді. Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жобасы Қазақстан - 2030 стратегиясын іске асырудың алғашқы ұзақ мерзімді кезеңі болды, ол елдің дамуының он жылдық кезеңіне арналған экономикалық маңыздылығын ескеріп, қойылған міндеттердің табысты іске асырылуын қамтамасыз етті. Жолдауда болашаққа болжам, қазіргі жағдайға талдау жасалып, ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары, республиканың дамуының ерекшеліктері айтылды. Аталған бағдарламада еліміздің саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуының жақын арадағы және стратегиялық ұзақ мерзімдегі даму жолдары көрсетілді. Әлемдік сарапшылар қоғамдастығының адам дамуының орта мерзімдік трендтеріне қатысты байламдарын шартты түрде үш блокқа бөліп қарауға болады екен. Бірінші блокта сарапшылар айтарлықтай ілге-рілеушіліктер байқалатын салаларға назар аударады. Екіншісі - бұл белгісіздік аймағы көрінеді. Ал үшіншісі - айтарлықтай өзгерістер болжанбайтын үдерістер мен құбылыстар екен. БҰҰ-ның Даму бағдарламасы шеңберінде 1997 жылы жарық көрген адамдық даму жөніндегі есебінде адам әлеуетінің даму индексі бойынша Қазақстан әлемнің 174 елі арасында 93- орында тұрды. Қазақстан -- өзінің белгілі тарихы мен өзіндік болашағы бар еуразиялық ел. Сондықтан оның моделі басқа ешкімнің моделіне ұқсамайды, ол өз бойына әр түрлі өркениеттердің жетістіктерін сіңіретін, өзіндік экономикалық стратегиясы бар мемлекет. Қазақстан-2030 даму бағдарламасының басты жетістіктерінің бірі - 2008-2009 жылдардағы жаһандық экономикалық дағдарыс әлемдік және өңірлік дағдарыстардың кері салдарларына ұлттық экономиканың тұрақтылығын арттыру жөніндегі экономикалық шараларға өзінің әсерін тигізуі. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары қабылданған Қазақстан 2030 стратегиясының тағы бір негізгі басымдықтарының бірі - шетелдік инвестициялар мен ішкі жинақтардың жоғары деңгейімен ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу болатын. Тәуелсіздіктің алғашқы 10 жылдығында қаржы саласының негізгі институттары қалыптасып, осы саланың қарқынды дамуының берік негізін жасадық. 2003 жылға қарай, шетел сарапшылары экономикалық реформалардың мақсатты жүргізілуінің, қолайлы инвестициялық климаттың жасалуының, қоғамдағы тұрақтылықты қамтамасыз етудің арқасында Қазақстан экономикалық өсу қарқыны бойынша әлемдегі көшбасшылардың біріне айналғанын атап өтті. 2002 жылдан бастап ұлттық және шетел валютасындағы кредиттік рейтингте Қазақстанның деңгейі тұрақтыдан жағымдыға көтерілді. Қазақстанның кредиттік рейтингінің инвестициялық деңгейге дейін көтерілуі қаржы саласының дамуы бойынша ТМД елдері ішінде алдыңғы қатарда екендігінің дәлелі болды. Қазақстан - 2030 даму стратегиясының қабылдануы елде нарықтық экономиканың қалыптасуын, демократиялық бағыттағы құқықтық және әлеуметтік мемлекеттің құрылғанын, оның ішкі тұрақтылығын анықтап берді. Осының нәтижесінде Қазақстан әлемдік қауымдастықтың толық құқылы және жауапты мүшесі ретінде айқындала түсті. Қазақстан - 2030 стратегиясының Ережелері Елбасының Қазақстанның әлемнің бәсекеге барынша қабілетті ең дамыған елу елінің қатарына ену стратегиясы мен Жаңа Қазақстан - жаңа әлемде Жолдауында өз жалғасын тапты. Еліміздің ендігі даму көкжиегі Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына арнаған Қазақстан жолы-2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ атты Жолдауы, бұл- еліміздің саяси, экономикалық, әлеуметтік саладағы серпінді дамуының кепілі. Алдағы он жылдыққа арналған, басым бағыттар белгіленген стратегиялық құжатта қазақстандық азаматтарға бірқатар тапсырмалар жүктелді. Бүгінде дамыған 30 елмен тереземізді теңестіру үшін көптеген экономикалық және әлеуметтік тұрғыдағы кедергілерден өтуіміз қажет. Экономиканы құру, инфрақұрылым мен әлеуметтік саланы, сондай-ақ денсаулық және білім беру саласын дамыту - жас мемлекеттердің алдына қойылған мақсаттардың кішкене бөлігі ғана. Осыған орай, елдің дамуын сауатты стратегиялық жоспарлаудың маңызы зор. Елбасының Мәңгілік ел идеясы барша жастарымызды бір мақсатқа, ортақ мүддеге жұмылдыратын ұранға айналуы тиіс. Осыдан әрқайсымыз ой түйіп, Тұңғыш Президентіміз айтқандай қазақ елінің, қазақ тілінің мәңгілік болуына аянбай еңбек етуіміз керек. Елбасы белгілеп берген Қазақстан-2050 стратегиясы - ұлттың ұлы бағдары. Елулікті еңсердік, енді дамыған отыз мемлекеттің қатарына енуді мұрат етіп отырмыз. Осы Стратегияны мүлтіксіз орындап, сынақтан мүдірмей өту - біз үшін ортақ парыз, абыройлы міндет.
12-СРС Қазіргі заман жағдайында қазақ халқының ауызша мұрасы (тарихи дәстүрлерді) мен жазбаша тарихнамасы (Мұхаммед Хайдар Дулати, Қадырғали Қасымұлы Жалайырдың шығармаларын) зерттеу тақырыбында эссе дайындау.
XVI ғасырдың соңы мен XVII ғасырдың ең алғашқы жылдарында жазылған түркі ескерткіштерінің бірі - Жалаири Қадырғали Қосымұлының қолынан шыққан тарихи туынды Жамиғат-ат тауарих (Шежірелер жинағы). 1602 жылы жазылып аяқталған бұл шығарма ғалымдар назарына ілігуі - XIX ғасырда өмір сүрген татардың ағартушы ғалымы Ибрагим Халфиннің есімімен тығыз байланысты. Ол еңбектің бір көшірмесін 1819 жылы Қазан университетінің кітапханасына тапсырады. Қадырғали би еңбегі - ортаазиялық тарихи шығармалар дәстүрінде жазылған еңбек. Сонымен қатар автор сол тарихи кезеңдегі мәдени дамудың деңгейі мен сипатына сай жазба тарихпен қатар, жатқа айтылған тарихты да жақсы меңгерген. Өйткені, ол өмір сүрген тарихи кезеңде көшпелі түркі қоғамдарында ауызша тарих айту дәстүрі кең тараған еді. Шежірелер жинағында берілген шежірелік материалдар, түркі халықтары арасында кең тараған Едіге жайлы эпостан үзінді, пайдаланылған қанатты сөздер мен мақал-мәтелдер соның айғағы. Алайда, Қадырғали би еңбегінің құндылығы - қазақ халқы өз өкілінің қаламынан туған жазба тарих болуында. Бұл шығармада қазақ тарихына қатысты деректер аса көп емес, дегенмен сол азын-аулақ мәліметтің өзі ғылыми маңызы зор, оны басқа сол тұстағы ескерткіштерден кездестіре алмаймыз. Өйткені, Қадырғали мәліметтері қазақ қоғамына тән процестерді сырт көз арқылы емес, іштен қарауға көмектеседі. Орта ғасырлардағы түркі жазба ескерткіштерінің барлығында да, оның ішінде Қадырғали шежіресінде де өзге тілдік қабатты араб пен парсы сөздері құрайды. Сонымен қатар мұнда монғол сөздері және некен-саяқ қытай тілінің элементтері кездеседі. Шығармада қолданылған араб сөздерінің дені - дерексіз (абстракт) ұғым атаулары. Олардың да басым көпшілігі түркі тілдеріне еніп, күні бүгінге дейін қолданылып келе жатқан дәулет, асыл, илтифат, ихлас, ишарат, файда, рәсім, адат тәрізді сөздер. Қорыта айтқанда, Қадырғали бидің Жамиғат-ат тауарих атты шығармасы - XVI ғасыр соңғы ширегіндегі қазақтың ескі жазба әдеби тілінің прозадағы, оның ішінде тарихи-шежіре жанрындағы тұңғыш үлгісі.
13-СРС Қазақстанның ядролық қарусыз әлем үшін бастамалары және қазіргі заман талабына сай қауіпсіздігі тақырыбын интернеттегі әлеуметтік желілердің жарияланымдары бойынша жазбаша талдау жасау.
Ядролық қарудан бас тарту мәселесі -барлық қазіргі заманның ең күрделі мәселелерінің бірі болып табылады. Ядролық полигондар XX ғасырдағы ең ауыр қасірет болды. 1989 ж ақпанда КСРО жоғарғы кеңесіне сайлауға түскен О.Сүлейменовтың бастамасымен ядролық қаруға қарсы Невада- Семей қозғалысы қалыптасты, ол Семей полигонында ядролық қаруды сынаудың тоқтатылуын талап етті. 1989 жылы Невада- Семей қозғалысы полигонында жарылыс жасауға жоспарланған 18 ядролық жарылыстың 11-не жол бермеді. Бұл ядролық қарусыз әлем үшін жасалған ең алғашқы және нәтижелі қадамдар еді. 500-ге жуық атом, сутегі бомбалары сыналып,олардың саны әлем бойынша сынақтардық 41-ін құраған.Ал қауқары жағынан Хиросима мен Нагасакидегі жарыслыстан бірнеше есе асып түскенін Ресейдің ресми мәліметтері дәлелдейді. 1996 жылы Қазақстан толықтай ядролық қаруларға тиым салды.Ол-ядролық қарусыз әлем құру үшін жасалған еді.Дегенмен,ашық күйінде қалып отырған көптеген күрделі мәселелерде жоқ емес. Атом технологиялары мен материялдарының халықаралық ланкестер қолына түсуінің қаупі зор. Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтық Қазақстан-2050 стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты халыққа арнаған кезекті Жолдауында былай деген: Ядролық қаруды таратпай режімін нығайту жөніндегі бастамаларыз- әлемдік тұрақтылыққа, тәртіп пен қауіпсіздікке қосқан сөзсіз үлесімізӘлемде алғашқы болып Семей полигонын жауып және атом қаруынан бас тартып, біз жетекші ядролық державлардан (АҚШ,Қытай,Ресей,Ұлыбритания) қауіпсіздігімізге берік халықаралық кепілдік алдық ,-дед тұңғыш Президент Н.Ә.Назарбаев.
Ядролық қарусыз әлем үшін жасалған бірнеше нақты бастамалар мен қадамдар: Семей полигонын жабу, 1996 жылы Қазақстан толықтай ядролық қаруларға тыйым салды, 1994 жылы 14 ақпанда МАГАТЭ мүшесі болды, 1993 жыл 13 желтоқсан Ядролық қаруды таратпау туралы заңға қол қойды.
Интернеттегі әлеуметтік желілердің жариялымдарын талдау
Әлеуметтік желілер -- ермектері бірдей адамдардың Интернетте бірігетін қоғамдастық сайттары. Әлеуметтік желілердің ақпарат қоғамындағы рөлін көрсету үшін бірнеше статистикалық мәліметтерге тоқталсақ:
Әлемдегі отыз жасқа дейінгі адам - дардың 50 пайызы, жаңа ғасырда туылғандардың 96 пайызы әлеумет - тік желілерді пайдаланады;
Facebook-тің апталық трафигі Google-дікінен де асып түсті;
АҚШ-тың әрбір сегізінші жұбы әлеуметтік желілер арқылы танысқан;
Егер Facebook мемлекет болғанда, халық саны бойынша үшінші орында тұрар еді. Себебі 800 миллион қолданушысы бар.
Компаниялардың 80 пайызы кадр табуда әлеуметтік желілерге жүгі - неді;
Леди Гага мен Джастен Бибердің твиттердегі қонақтарының саны Қазақстан халқынан да көп;
-Facebook-та тіркелушілер саны Қытай халқының өсу үдерісінен де асып түсуде.
Бұл -- жаңа серпіліс. Бұл серпіліс Қазақстанды да айналып өткен жоқ. Бізде де халық тиімді деп таныған әлеуметтік желілерін пайдаланып жүр. Internet World Stats-тің есептеуі бойынша, Қазақстанда 5,6 миллион адам әлеуметтік желілерді күнделікті пайдаланады. Ең танымал әлеуметтік желілердің қатарында күніне 1 млн. 125 мың рет қаралатын Мой мир, 558 мың рет қаралатын Одноклассники, 252 мың рет қаралатын В контакте, 410 мың рет қаралатын Facebook-ті жатқызуға болады. Күніне 350 мың қазақстандық ұялы телефонмен mail.ru agent-ті тұтынады. Әлеуметтік желілердегі ... жалғасы
Қазақстан - 2050 Стратегиясы
2012 жылы желтоқсанда Мемлекет басшысының ел халқына Жолдауында Қазақстан Республикасының 2050 жылға дейінгі даму стратегиясы таныстырылды. Оның басты мақсаты - мықты мемлекеттің, дамыған экономиканың және жалпыға ортақ еңбектің негізінде берекелі қоғам құру, Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарында болуы.
Бұл мақсаттарға қол жеткізу үшін Қазақстан - 2050 Стратегиясы жеті ұзақмерзімді басымдықтарды іске асыруды қарастырады:
1. Жаңа бағыттың экономикалық саясаты - пайда алу, инвестициялар мен бәсекеге қабілеттіліктен қайтарым алу принципіне негізделген түгел қамтитын экономикалық прагматизм
2. Кәсіпкерлікті - ұлттық экономиканың жетекші күшін жан-жақты қолдау
3. Әлеуметтік саясаттың жаңа принциптері - әлеуметтік кепілдіктер және жеке жауапкершілік
4. Білім және кәсіби машық - заманауи білім беру жүйесінің, кадр даярлау мен қайта даярлаудың негізгі бағдары
5. Мемлекеттілікті одан әрі нығайту және қазақстандық демократияны дамыту
6. Дәйекті және болжамды сыртқы саясат - ұлттық мүдделерді ілгерілету мен аймақтық және жаһандық қауіпсіздікті нығайту
7. Жаңа қазақстандық патриотизм - біздің көпұлтты және көпконфессиялы қоғамымыз табысының негізі
Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары
Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығымен бекітілген.
Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары орта мерзімді кезеңге арналған мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаты болып табылады және ол Қазақстанның 2050 жылға дейінгі ұзақ мерзімді даму стратегиясын іске асыру үшін әзірленді.
2025 жылға дейінгі Стратегиялық жоспар Мемлекет басшысы 2017 жылдың басында жариялаған елдің Үшінші жаңғыру процестерін іске қосады және жеделдетілген сапалы экономикалық өсу мен елдегі өмір сүру деңгейін арттыру жөніндегі міндеттерді қойып отыр.
2025 жылға дейінгі Стратегиялық жоспар Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарын алмастырады, ол жаһандық қаржы дағдарысының салдарын бәсеңдетті және экономиканың әртараптандырылған тұрақты өсуіне көшуді жеделдетті. 2020 жылға дейінгі Стратегиялық жоспардың негізгі міндеттері мен нысаналы индикаторлары орындалды, қалғандары мемлекеттік бағдарламалар мен жоспарлар арқылы іске асырылуда.
2025 жылға дейінгі негізгі мақсат - адамдардың әл-ауқатын Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы елдерінің деңгейіне көтеруге алып келетін экономиканың сапалы әрі тұрақты дамуына қол жеткізу.
Экономиканың сапалы өсуі бизнес пен адами капиталдың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, технологиялық жаңғыртуға, институционалдық ортаны жетілдіруге, сондай-ақ адамның табиғатқа теріс ықпалын барынша азайтуға негізделуге тиіс. Бұл ретте БҰҰ-ның тұрақты даму мақсаттары маңызды бағдар болады.
2025 жылға дейінгі Стратегиялық жоспар жеті маңызды жүйелі реформаның және жеті басым саясаттың төңірегінде құрылған, олар 2025 жылға дейінгі кезеңде елдің экономикасы мен әлеуметтік өмірінде жүзеге асырылатын болады. Елдің әлемдегі озық дамыған 30 елдің қатарына кіру жолындағы прогресін өлшеу үшін негізгі ұлттық индикаторлар мен халықаралық индекстер айқындалды.
Үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарлама
Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарлама Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығымен бекітілді.
Бағдарлама мақсаты - экономиканы әртараптандыру және бәсекеге қабілеттілігін арттыру арқылы оның тұрақты және теңгерімді өсімін қамтамасыз ету.
Бағдарламаның негізгі міндеттері:
экономиканы әртараптандыру және оның бәсекеге қабілеттілігінің артуын қамтамасыз ететін басымдықтағы секторларын дамыту;
индустрияландыру үшін қолайлы орта қалыптастыру;
экономикалық әлеуетті өңірлік ұтымды ұйымдастыру негізінде экономикалық өсім орталықтарын құру;
экономиканың басымдықтағы секторларын дамыту барысында мемлекет пен бизнестің тиімді ықпалдастығын қамтамасыз ету.
Үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаны іске асыру нәтижесінде Қазақстан 2014 жылға қарай төмендегідей негізгі көрсеткіштерге қол жеткізуі тиіс:
7 триллион теңгеден кем емес ІЖӨ өсімі, нақтылы түрде ІЖӨ өсімі 15%-ды құрайды;
ІЖӨ құрылымындағы өңдеу өнеркәсібінің үлесін 12,5%-дан төмен емес деңгейге дейін арттыру;
экспорттың жалпы мөлшерінде шикізаттық емес экспорт үлесін 40%-дан төмен емес деңгейге дейін арттыру;
өңдеуші өнеркәсіп өндірісінің жиынтық мөлшеріндегі шикізаттық емес экспорт үлесін 43 %-дан төмен емес деңгейге дейін арттыру;
өңдеуші өнеркәсіпте еңбек өнімділігін 1,5 еседен кем емес мөлшерде арттыру.
10-СРС Контент-анализ: Қазақстандағы санақ деректері бойынша этнодемографиялық өзгерістер.
Қазақстан Республикасы егеменді мемлекетінің халқы өзінің этникалық аумағын және демографиялық құрамын құру процесінде күрделі, ауыр тарихи жолдан өтті. XV ғ. ортасында жинастыру кезеңінде Қазақ хандығындағы тұрғындардың санын 200 мыңдай адам құрды.Келесі 70 жыл бойы қазақ халқын және оның аумағын жинау арқылы тұрғындардың үдемелі өсуі жүрді.XVI ғ. басында Қасым хан құзырындағы азаматтар саны 1 млн. адамды құрды. Қазақстан халқы көп ұлтты құрамының құрылу басына орыс үкіметінің қудалауынан қашқан орыс, украин, татарлар және басқа ұлт өкілдері казак еркіндігіне біріккен кездегі XVI ғ.-на жатады. 1890-шы жж. Ресей және Украинадан шыққан шаруа отарлауы күшейеді. Ресейдің әскери және көші-қон экспансиясы барысында құрылған, бекініс негізінде орыс, украин және татар басымдылығы бойынша орналасқан алғашқы колониалдық қалалар пайда болды. 1881-1883 жж. Синьцзяннан (Қытай) 50 мыңға жуық ұйғырлар мен дүнгендер көшіп келді, олардың көбі Қазақстан аумағында орналасты. 1897 ж. Ресей империясы халқының есеп-санағы деректері бойынша Қазақстан аумағында үш аса ірі этникалық топтар ерекшеленді: халықтың 81,7% құрған қазақтар, орыстар -- 10,9 және украиндықтар -- 1,9%. Бірақ 1914 ж. қазақтардың салыстырмалы салмағы 65,1-ге дейін төмендеді, ал шығыс славяндар (орыс, украин, белорустар) саны 29,6%2 өсті.Демек, 1897-1914 жж. қазақтардың салыстырмалы салмағы 16,6 пунктіне төмендеді, ал славян халқының саны 16,8 пунктіне дейін өсті. Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарында қазақтардың саны қысқарды, бұл табиғи және өлім-жітімнің өсу деңгейінің төмендеуімен түсіндіріледі. Жүздеген қазақтар жазалаушылар қолынан қаза тапқан және империя шегінен қашуға мәжбүр болған кездегі 1916 ж. көтерілістің жеңілу салдары болды. Тек 1916 ж. Жетісу облысынан 150 мың қазақ қоныс аударды. Осылай өзінің ежелгі аумағында қазақтардың азшылыққа ауысу негіздері салынды. 1920 ж. қазан айында астанасы Орынбор қ. болған Ресей Федерациясының құрамындағы Қазақ Автономдық Кеңес Социалистік Республикасы жарияланды. Бұл ұлттық мемлекеттік білім құрамындағы қазақтардың этникалық аумағының көп бөлігін біріктіруге мүмкіндік берді. 1926 ж. санағы бойынша Қазақстанның қазіргі шекарасында 6198,4 мыңнан астам адам өмір сүрді, олардың ішінде қазақтар - 58,5%, орыстар - 20,6, украиндықтар - 13,9, өзбектер - 2,1, татарлар - 1,3, ұйғырлар - 1,0, немістер - 0,8 және т.б. Егер 1897 ж. Бүкілресейлік санақтың деректерімен салыстыратын болсақ, осы 29-30 жыл ішінде республиканың тұрғындары шамамен 1,5-ке өсті, соның ішінде орыстар - 2,8-ге, басқа ұлт өкілдері - 4,3-ке, қазақтар тек - 234,8 мың адамға өсті, яғни 7%. Қазақтардың салыстармалы салмағы 23,2 пунктіне төмендеді, орыстар -9,6 пунктіне, басқалары - 13,7 пайыз пунктіне дейін өсті. 1925-1926 жж. көші-қонның оң айырмасына қосылатын мигранттардың көбею және азаю балансы анықталды. 1926 ж. санақ кезінде белгіленген қалыпты тұрғындардың саны 6268 мың болған жағдайда, мигранттардың жалпы саны 1601 мың адамға жетті. 1916 ж. дейін тұратын жерін ауыстырған шаруа-қоныс аударушылар және ежелгі тұрғындары оның жартысын құрды6. Осылай 1926 ж. желтоқсанда 1916-1926 жж. аралығында қоныс аударған жергілікті емес тұрғындардың 800 мыңнан астамы белгіленді. 1930-1933 жж. Қазақстанда көшпенділер және жартылай көшпенділер, сонымен қатар жасанды урбанизациясының орнығуымен байланысты күш ұжымының саясатымен шықырылған аштық пайда болды. Жүздеген орыс, украин, ұйғыр және т.б. ұлттар қаза тапты, бірақ қаза тапқандардың негізгі бөлігі қазақтарға келеді. Әлеуметтік және саяси репрессиялар нәтижесінде бар есептер бойынша 1925-1934 жж. ішінде 1610 қазақтар, 1935-1938 жж. 135 мыңдай адам қаза тапты. Қазақтар арасындағы шығын саны 1745 мыңдай адамды құрды. 1939 ж. санағы бойынша республикада 6094 мың адам өмір сүрді, яғни 1926 ж. салыстырғанда, республика тұрғындарының саны 105 мыңға немесе 1,7%-ға қысқарды. Үлкен шығын қазақтарға келді, олардың саны енді 2 314 мың адамды құрды, 1926 ж. салыстырғанда, 1 314 мыңға немесе 63,8%-ға төмендеді. Таза украиндықтар саны 203 мыңға, өзбектер - 26 мыңға, ұйғырлар - 28 мыңға аз болды. Бірақ 1926-1939 жж. кезеңінде басқа этностар санының көбеюі болды, әсіресе орыс - 1174 мың адамға, яғни 92%, татар - 27 мыңға - 34%, белорусстар - 6 мыңға - 22% көбейді. Соғыс жылдарында Қазақстанға көші-қон ағыны күшейді. Ел тұрғындарының батыс аймақтарынан Қазақстанға көшірілген 536 мың адамнан басқа көптеген халықтар жер аударып жіберілді, олардың автономдық білімдері алдын ала жойылды. Салмақты жер аудару қарсаңында 1939 ж. санағы бойынша Қазақстанда 54696 поляк, 3569 - латыш, 808 - литвалықтар және т.б. өмір сүрді. 1941 ж. тамызда Қазақстанға 349713 адам көшірілді, немістердің жалпы саны 441713 болды. 1944-1945 жж. Қазақстанға қалған немістер саны көшірілді. Бұдан басқа Қазақстан аумағында және елдің т.б. аймақтарында неміс және жапон әскери тұтқындары жұмыс істеді, олардың жалпы саны 2,5 млн. адам болды. 50-шы жылдары әскер тұтқындардың отанға оралуы аяқталды. 1959 ж. республиканың тұрғындары 9294741 адамды құрды, яғни соғысқа дейінгі санын 1,5 есеге асырды. 20 жыл ішінде (1939-1959 жж.) қазақтардың саны 474 мың, орыстар - 1523 мың (62%), украиндықтар - 105 мың (16%), татарлар - 85 мың (79%), өзбектер - 33 мың (32%), белорусстар - 76 мың (3,4 рет), ұйғырлар - 24,4 мың (69%), басқалар - 311 мың адамдар (2,6 рет) саны өсті. 1939 ж. немістердің саны 92379 адам болғаны белгілі, ал 1959 ж. 659658, әзрбайжандар - 12 мың және 38 мың адам болды. Корейліктердің салыстырмалы салмағы осы уақыт ішінде 0,8%-ға, абсолюттік төмендеуі кезінде 22 мың адамға төмендеді. 1970 ж. 40%-ға көбейіп, Қазақстан халқын 13 млн. адам құрды, оларда қазақтар саны 4234 мың (32,6%), орыстар - 5522 мың (42,5), украиндықтар - 933 мың (7,2), немістер -- 858 мың. (6,6), татарлар -- 288 мың (2,2), өзбектер -- 216 мың (1,7), белорусстар -- 198 мың (1,5), ұйғырлар -- 121 мың (0,9), корейліктер -- 81 мың (0,6), әзербайжандар -- 58 мың (0,4), басқа ұлттар -- 498 мың болды. Егер республикада қала тұрғындарының салыстырмалы салмағы 1959-1970 жж. 6,5 пунктіне көтерілсе, орыс (10,1), украиндықтар (13,4), корейліктер (17,9), әзербайжандар (13,1 пунктеріне) баяу кенеттелді. Кенеттелудің бұрынғы қарқынын тек белорусстар сақтады (6,0%), қалған этностар қала тұрғындарын қалыптастырудан артта қалып отырды. 1989 ж. қазақтардың кенеттелуі 38,4%, немістер - 49,1, өзбектер - 37,3, ұйғырлар - 34,2% құрды. Орыстар (77,8), украиндықтар (65,3), татарлар (77,2), белорусстар (61,6), корейліктер (84,2%) аса кенеттелген болды. 1979-1989 жж. агаралық этностар ретінде белгіленген қазақтардың - 53,3%, ұйғырлар - 52,8%, өзбектер - 30%-нда кенеттелудің тез қарқындары болды. 1970-1990 жж. көші-қон көбеюдің теріс республикаралық өсуі байқалды. 1970 ж. көші-қон жылыстауы 35 мың адамды, 1988 ж. 95 мың адамды құрды. Қазақстандағы олар үшін сәтсіз саяси процестер нәтижесінде Ресейге орыстардың жылыстауымен 1985-1988 жж. республикаралық жоғалтулардың өсуі күшейді. 1983-1987 жж. Қазақстандағы халықаралық эмиграциясы аз санды болды. 1988 ж. КСРО-дан эмиграцияға шектеуі түсіріле басталды. 1988 ж. Қазақстаннан 23,5 мың адам қоныс аударды, бұл процесс 1990 ж. да жалғасты және 92,3 мың адамға дейін жетті. Эмигранттардың негізгі бөлігін немістер, еврейлер, гректер құрды. 1988-1990 жж. Қазақстаннан мемлекетаралық көші-қон бойынша шығатындар арасында орыстар саны 53-55%, украиндықтар -9-12, немістер 6-8, қазақтар 6-9% болды, ал 1990 ж. республикаға келгендер арасында орыстар саны 48%, украиндықтар -8, немістер - 5, қазақтар - 20% құрды. Осылай 1990 ж. республикааралық көші-қон бойынша орыстар саны 17,7, украиндықтар саны - 4,1 мыңға қысқарды, қазақтар саны 16,6 мың адамға өсті. Қазақ этностарын жинастыру процесі күшейді. 1989 ж. бастап Өзбекстан (әсіресе Қарақалпақстаннан), Ресей, Түрікменстаннан Қазақстанға қазақтардың қайта оралу процесі қайта жалғасты. 1991 ж. бастап, тұрғындар көші-қонында жаңа кезеңі басталды. Бұл Қазақстаннан келген қазақтар емес тұрғындар жылыстауының өсуімен, Өзбекстан (соның ішінде Қарақалпақстан), Түрікменстан және Ресей елдерінен қазақтардың көші-қон ағынының өсуімен сипатталады. 1991 ж. Қазақстанның ТМД елдерімен көші-қон айырмасы 10 мың адамды құрды, ал Қазақстанның солтүстігі мен шығысы барлық ТМД елдерінен орыстарды жинады. 1991 ж. Монғолиядан қазақтардың келуі байқалды - 12,5 мың адам, олар сол жерде мәңгілікке қалуды көздеді. Барлығы Монғолиядан 1991-1992 жж. ішінде 41 мың қазақтар келді.
Қазақтар арасында бала өлімінің көрсеткіші өте жоғары, орыстармен салыстырғанда, орташа өмір сүруі төмен. Сонымен бірге Қазақстан орыстары, украиндықтары, немістерінде жас құрылымы салыстыру бойынша ескі, қазақтармен салыстырғанда, төмен, өлімнің жалпы коэффициенті жоғары, табиғи өсімі минималды болды. Осы процесс он тоғыз облыс ішінен он бірін этнодемографиялық басымдылығына әкелді. 1980 ж.-дан бастап, Қазақстанның оңтүстігінен солтүстігіне, сонымен қатар республиканың батысынан солтүстігіне қазақтардың ауысуы байқалады. Сонымен қатар қазақтардың бір бөлігі Ресейден, Орта Азиядан, Монғолиядан және т.б. елдерден Қазақстанға қайта оралуының жалғасы айқын көрініп тұр.
11-СРС Мемлекеттік бағдарламалар-Қазақстанның болашақ дамуының кепілі тақырыбы бойынша эссе жазу.
Қазақстан -2030 стратегиясы - ел дамуының бір белесі
1997 жылы Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан - 2030 ұзақ мерзімді стратегиясын ұсынды, қаралған мәселелер: Экономикалық дағдарыстан шығу жолдары, реформаларды аяқтау, алдыңғы қатарлы мемлекеттер қатарына қосылу, Қазақстан барысын қалыптастыру. Ол мемлекеттік шаралардың нақты жоспарларын әзірлеуге негіз болған ел дамуының жеті шешуші бағытын айқындап берді. Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жобасы Қазақстан - 2030 стратегиясын іске асырудың алғашқы ұзақ мерзімді кезеңі болды, ол елдің дамуының он жылдық кезеңіне арналған экономикалық маңыздылығын ескеріп, қойылған міндеттердің табысты іске асырылуын қамтамасыз етті. Жолдауда болашаққа болжам, қазіргі жағдайға талдау жасалып, ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары, республиканың дамуының ерекшеліктері айтылды. Аталған бағдарламада еліміздің саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуының жақын арадағы және стратегиялық ұзақ мерзімдегі даму жолдары көрсетілді. Әлемдік сарапшылар қоғамдастығының адам дамуының орта мерзімдік трендтеріне қатысты байламдарын шартты түрде үш блокқа бөліп қарауға болады екен. Бірінші блокта сарапшылар айтарлықтай ілге-рілеушіліктер байқалатын салаларға назар аударады. Екіншісі - бұл белгісіздік аймағы көрінеді. Ал үшіншісі - айтарлықтай өзгерістер болжанбайтын үдерістер мен құбылыстар екен. БҰҰ-ның Даму бағдарламасы шеңберінде 1997 жылы жарық көрген адамдық даму жөніндегі есебінде адам әлеуетінің даму индексі бойынша Қазақстан әлемнің 174 елі арасында 93- орында тұрды. Қазақстан -- өзінің белгілі тарихы мен өзіндік болашағы бар еуразиялық ел. Сондықтан оның моделі басқа ешкімнің моделіне ұқсамайды, ол өз бойына әр түрлі өркениеттердің жетістіктерін сіңіретін, өзіндік экономикалық стратегиясы бар мемлекет. Қазақстан-2030 даму бағдарламасының басты жетістіктерінің бірі - 2008-2009 жылдардағы жаһандық экономикалық дағдарыс әлемдік және өңірлік дағдарыстардың кері салдарларына ұлттық экономиканың тұрақтылығын арттыру жөніндегі экономикалық шараларға өзінің әсерін тигізуі. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары қабылданған Қазақстан 2030 стратегиясының тағы бір негізгі басымдықтарының бірі - шетелдік инвестициялар мен ішкі жинақтардың жоғары деңгейімен ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу болатын. Тәуелсіздіктің алғашқы 10 жылдығында қаржы саласының негізгі институттары қалыптасып, осы саланың қарқынды дамуының берік негізін жасадық. 2003 жылға қарай, шетел сарапшылары экономикалық реформалардың мақсатты жүргізілуінің, қолайлы инвестициялық климаттың жасалуының, қоғамдағы тұрақтылықты қамтамасыз етудің арқасында Қазақстан экономикалық өсу қарқыны бойынша әлемдегі көшбасшылардың біріне айналғанын атап өтті. 2002 жылдан бастап ұлттық және шетел валютасындағы кредиттік рейтингте Қазақстанның деңгейі тұрақтыдан жағымдыға көтерілді. Қазақстанның кредиттік рейтингінің инвестициялық деңгейге дейін көтерілуі қаржы саласының дамуы бойынша ТМД елдері ішінде алдыңғы қатарда екендігінің дәлелі болды. Қазақстан - 2030 даму стратегиясының қабылдануы елде нарықтық экономиканың қалыптасуын, демократиялық бағыттағы құқықтық және әлеуметтік мемлекеттің құрылғанын, оның ішкі тұрақтылығын анықтап берді. Осының нәтижесінде Қазақстан әлемдік қауымдастықтың толық құқылы және жауапты мүшесі ретінде айқындала түсті. Қазақстан - 2030 стратегиясының Ережелері Елбасының Қазақстанның әлемнің бәсекеге барынша қабілетті ең дамыған елу елінің қатарына ену стратегиясы мен Жаңа Қазақстан - жаңа әлемде Жолдауында өз жалғасын тапты. Еліміздің ендігі даму көкжиегі Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына арнаған Қазақстан жолы-2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ атты Жолдауы, бұл- еліміздің саяси, экономикалық, әлеуметтік саладағы серпінді дамуының кепілі. Алдағы он жылдыққа арналған, басым бағыттар белгіленген стратегиялық құжатта қазақстандық азаматтарға бірқатар тапсырмалар жүктелді. Бүгінде дамыған 30 елмен тереземізді теңестіру үшін көптеген экономикалық және әлеуметтік тұрғыдағы кедергілерден өтуіміз қажет. Экономиканы құру, инфрақұрылым мен әлеуметтік саланы, сондай-ақ денсаулық және білім беру саласын дамыту - жас мемлекеттердің алдына қойылған мақсаттардың кішкене бөлігі ғана. Осыған орай, елдің дамуын сауатты стратегиялық жоспарлаудың маңызы зор. Елбасының Мәңгілік ел идеясы барша жастарымызды бір мақсатқа, ортақ мүддеге жұмылдыратын ұранға айналуы тиіс. Осыдан әрқайсымыз ой түйіп, Тұңғыш Президентіміз айтқандай қазақ елінің, қазақ тілінің мәңгілік болуына аянбай еңбек етуіміз керек. Елбасы белгілеп берген Қазақстан-2050 стратегиясы - ұлттың ұлы бағдары. Елулікті еңсердік, енді дамыған отыз мемлекеттің қатарына енуді мұрат етіп отырмыз. Осы Стратегияны мүлтіксіз орындап, сынақтан мүдірмей өту - біз үшін ортақ парыз, абыройлы міндет.
12-СРС Қазіргі заман жағдайында қазақ халқының ауызша мұрасы (тарихи дәстүрлерді) мен жазбаша тарихнамасы (Мұхаммед Хайдар Дулати, Қадырғали Қасымұлы Жалайырдың шығармаларын) зерттеу тақырыбында эссе дайындау.
XVI ғасырдың соңы мен XVII ғасырдың ең алғашқы жылдарында жазылған түркі ескерткіштерінің бірі - Жалаири Қадырғали Қосымұлының қолынан шыққан тарихи туынды Жамиғат-ат тауарих (Шежірелер жинағы). 1602 жылы жазылып аяқталған бұл шығарма ғалымдар назарына ілігуі - XIX ғасырда өмір сүрген татардың ағартушы ғалымы Ибрагим Халфиннің есімімен тығыз байланысты. Ол еңбектің бір көшірмесін 1819 жылы Қазан университетінің кітапханасына тапсырады. Қадырғали би еңбегі - ортаазиялық тарихи шығармалар дәстүрінде жазылған еңбек. Сонымен қатар автор сол тарихи кезеңдегі мәдени дамудың деңгейі мен сипатына сай жазба тарихпен қатар, жатқа айтылған тарихты да жақсы меңгерген. Өйткені, ол өмір сүрген тарихи кезеңде көшпелі түркі қоғамдарында ауызша тарих айту дәстүрі кең тараған еді. Шежірелер жинағында берілген шежірелік материалдар, түркі халықтары арасында кең тараған Едіге жайлы эпостан үзінді, пайдаланылған қанатты сөздер мен мақал-мәтелдер соның айғағы. Алайда, Қадырғали би еңбегінің құндылығы - қазақ халқы өз өкілінің қаламынан туған жазба тарих болуында. Бұл шығармада қазақ тарихына қатысты деректер аса көп емес, дегенмен сол азын-аулақ мәліметтің өзі ғылыми маңызы зор, оны басқа сол тұстағы ескерткіштерден кездестіре алмаймыз. Өйткені, Қадырғали мәліметтері қазақ қоғамына тән процестерді сырт көз арқылы емес, іштен қарауға көмектеседі. Орта ғасырлардағы түркі жазба ескерткіштерінің барлығында да, оның ішінде Қадырғали шежіресінде де өзге тілдік қабатты араб пен парсы сөздері құрайды. Сонымен қатар мұнда монғол сөздері және некен-саяқ қытай тілінің элементтері кездеседі. Шығармада қолданылған араб сөздерінің дені - дерексіз (абстракт) ұғым атаулары. Олардың да басым көпшілігі түркі тілдеріне еніп, күні бүгінге дейін қолданылып келе жатқан дәулет, асыл, илтифат, ихлас, ишарат, файда, рәсім, адат тәрізді сөздер. Қорыта айтқанда, Қадырғали бидің Жамиғат-ат тауарих атты шығармасы - XVI ғасыр соңғы ширегіндегі қазақтың ескі жазба әдеби тілінің прозадағы, оның ішінде тарихи-шежіре жанрындағы тұңғыш үлгісі.
13-СРС Қазақстанның ядролық қарусыз әлем үшін бастамалары және қазіргі заман талабына сай қауіпсіздігі тақырыбын интернеттегі әлеуметтік желілердің жарияланымдары бойынша жазбаша талдау жасау.
Ядролық қарудан бас тарту мәселесі -барлық қазіргі заманның ең күрделі мәселелерінің бірі болып табылады. Ядролық полигондар XX ғасырдағы ең ауыр қасірет болды. 1989 ж ақпанда КСРО жоғарғы кеңесіне сайлауға түскен О.Сүлейменовтың бастамасымен ядролық қаруға қарсы Невада- Семей қозғалысы қалыптасты, ол Семей полигонында ядролық қаруды сынаудың тоқтатылуын талап етті. 1989 жылы Невада- Семей қозғалысы полигонында жарылыс жасауға жоспарланған 18 ядролық жарылыстың 11-не жол бермеді. Бұл ядролық қарусыз әлем үшін жасалған ең алғашқы және нәтижелі қадамдар еді. 500-ге жуық атом, сутегі бомбалары сыналып,олардың саны әлем бойынша сынақтардық 41-ін құраған.Ал қауқары жағынан Хиросима мен Нагасакидегі жарыслыстан бірнеше есе асып түскенін Ресейдің ресми мәліметтері дәлелдейді. 1996 жылы Қазақстан толықтай ядролық қаруларға тиым салды.Ол-ядролық қарусыз әлем құру үшін жасалған еді.Дегенмен,ашық күйінде қалып отырған көптеген күрделі мәселелерде жоқ емес. Атом технологиялары мен материялдарының халықаралық ланкестер қолына түсуінің қаупі зор. Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтық Қазақстан-2050 стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты халыққа арнаған кезекті Жолдауында былай деген: Ядролық қаруды таратпай режімін нығайту жөніндегі бастамаларыз- әлемдік тұрақтылыққа, тәртіп пен қауіпсіздікке қосқан сөзсіз үлесімізӘлемде алғашқы болып Семей полигонын жауып және атом қаруынан бас тартып, біз жетекші ядролық державлардан (АҚШ,Қытай,Ресей,Ұлыбритания) қауіпсіздігімізге берік халықаралық кепілдік алдық ,-дед тұңғыш Президент Н.Ә.Назарбаев.
Ядролық қарусыз әлем үшін жасалған бірнеше нақты бастамалар мен қадамдар: Семей полигонын жабу, 1996 жылы Қазақстан толықтай ядролық қаруларға тыйым салды, 1994 жылы 14 ақпанда МАГАТЭ мүшесі болды, 1993 жыл 13 желтоқсан Ядролық қаруды таратпау туралы заңға қол қойды.
Интернеттегі әлеуметтік желілердің жариялымдарын талдау
Әлеуметтік желілер -- ермектері бірдей адамдардың Интернетте бірігетін қоғамдастық сайттары. Әлеуметтік желілердің ақпарат қоғамындағы рөлін көрсету үшін бірнеше статистикалық мәліметтерге тоқталсақ:
Әлемдегі отыз жасқа дейінгі адам - дардың 50 пайызы, жаңа ғасырда туылғандардың 96 пайызы әлеумет - тік желілерді пайдаланады;
Facebook-тің апталық трафигі Google-дікінен де асып түсті;
АҚШ-тың әрбір сегізінші жұбы әлеуметтік желілер арқылы танысқан;
Егер Facebook мемлекет болғанда, халық саны бойынша үшінші орында тұрар еді. Себебі 800 миллион қолданушысы бар.
Компаниялардың 80 пайызы кадр табуда әлеуметтік желілерге жүгі - неді;
Леди Гага мен Джастен Бибердің твиттердегі қонақтарының саны Қазақстан халқынан да көп;
-Facebook-та тіркелушілер саны Қытай халқының өсу үдерісінен де асып түсуде.
Бұл -- жаңа серпіліс. Бұл серпіліс Қазақстанды да айналып өткен жоқ. Бізде де халық тиімді деп таныған әлеуметтік желілерін пайдаланып жүр. Internet World Stats-тің есептеуі бойынша, Қазақстанда 5,6 миллион адам әлеуметтік желілерді күнделікті пайдаланады. Ең танымал әлеуметтік желілердің қатарында күніне 1 млн. 125 мың рет қаралатын Мой мир, 558 мың рет қаралатын Одноклассники, 252 мың рет қаралатын В контакте, 410 мың рет қаралатын Facebook-ті жатқызуға болады. Күніне 350 мың қазақстандық ұялы телефонмен mail.ru agent-ті тұтынады. Әлеуметтік желілердегі ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz