Психикалық даму тежелеуі бар балаларға түзету-дамыту бағдарламасы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Май ауданы
Малайсары жалпы орта білім беретін мектеп мемлекеттік мекемесі

А.Есімжанова

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Павлодар обласының білі мен тәрбиені дамыту инновациялық орталығы

А.Есімжанова

Құрастырған: Есімжанова.А.-Малайсары жалпы орта білім беретін мектеп мемлекеттік мекемесінің педагог-психологі.

Рецензент: С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің "Психология және педагогика кафедрасының аға оқытушысы, психология магистрі Кударова Н.А.

Бағдарлама мектеп психологтарына, әлеуметтік педагогтарға арналған. Ұсынылып отырған бағдарлама психикалық даму тежелеуі бар балаларға жұмыс жасауға арналған.

Мазмұны

1. Психикалық даму тежелеуі бар балаларға түзету-дамыту бағдарламасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 6

2. Балаларға арналған түзету-дамыту сабақтары ... ... ... ... ... ... ... 8

3. Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38

Психикалық даму тежелеуі бар балаларға
түзету-дамыту бағдарламасы
Кіріспе

Қазіргі уақытта ортамызда болып жатқан әлеуметтік жанұя мәселелері, экологиялық-эканомикалық дағдарыстар жүйке жүйелері бұзылған, психикалық аурулары бар, кемтар болып туылатын нәрестелердің саны жыл сайын өсіп отыр. Жалпы білім беретін мектептерде ондай балалар аз емес. Мектепте және үйде де ондай балалар жеке ықпал жасауды қажет етеді. Ол үшін баланың психологиялық қажеттіліктерін, оқу үлгерімін зерттеп, психологиялық түзеу жұмыстарын ұйымдастыру керек. . Психикалық даму тежелеуі бар балалардың құрамына қарай көптеген түрлері болады.Олардың бір бөлігінде орталық жүйке жүйесі аса қатты бұзылмаса,кейбірінде функционалдық жетілмеушілік байқалады.Сондай-ақ, ағзаның әлсіреуі,созылмалы аурулардың әсері психикалық-жүйке жүйесіне әсер ететіні сөзсіз,қолайсыз әлеуметтік шарттар мен психикалық соққыға әкелетін жағдайлар баланың психикалық дамуын тежейтін жағдайлардың тағы бір себебі.
Психикалық дамуының тежелуінің негізгі бұзылыстары интелектуалды деңгейі көбіне таным процестері: зейіні, логикалық есте сақтауы, ойлауы, кеңістікті бағдарлауы төмен болып келеді Қазіргі таңда адамзат ғылым мен білімді игеруде психология ғылымынсыз өркениеттің өріне еркін қол жеткізе алмайды. Өйткені психология барлық салаларда қамтылады. Осыған орай әр психологтың алдында тұрған мәселе қазіргі кездегі балалардың дамуындағы бұзылыс түрлерінің жиі кездесетін барлығымызға мәлім.
Соңғы уақытта балаларды ерте жастан сараптау-түзету жұмыстарына байланысты мәселелер ғалымдар тарапынан да, іс-тәжірибелермен де көп қозғалуда.Шын мәнісінде,мектеп жасындағы балаларда кездесетін білім алу мәселесі немесе мінез-құлыққа байланысты туындайтын қиыншылықтардың түп-тамыры сәбидің ана жатырындағы дамуы кезеңінен немесе мектепке дейінгі дамып жетілуі аралығынан бастау алатыны сөзсіз.Осы қиындықтарды ерте сараптама жасап,анықтау оны түзетуге көп көмегін тигізеді.Толық қамтамасыз етілген жағдайда өмір сүріп жатқан әр жас кезеңіндегі баланы келесі жас аралық кезеңге дайындау-ол психологиялық жаңа білім алуға қажетті мүмкіндікті қалыптастырады.
Бағдарламаның теориялық негізі ретінде психологияның мамандары Л.С. Вы - готский, П.Я. Гальперин, В.В. Давыдов, А.В. За - порожец, А.Н. Леонтьев, Д.Б. Эльконин, В.И. Лубовской К.С. Лебединская, А. Кушербаев Г. Кальпебаева және басқада ғалымдардың психикалық дамудың негізгі заңдылықтары мен жалпы ережелері туралы, жас ерекшеліктеріне байланысты түзету-дамыту жұмыстары,оқыту мен дамытудың қатынастары және мектеп жасына дейінгі балалық шақтың маңыздылығы туралы еңбектері негізге алынды.

Бағдарламаның маңыздылығы:
Өкінішке орай қазіргі уақытта психикалық даму тежелуі бар балалар жыл
сайын артып келеді. Бастауыш мектептерде стандартты мектеп
бағдарламасының талаптарын меңгере алмаған оқушылар саны соңғы 20
жылда 2-2,5 есе өскен. Медициналық мәліметтер бойынша мектептегі 9
жылдық білім алу мерзімінде (1сыныптан 9 сыныпқа дейін) дені сау
балалар 4-5 есе қысқарады,ал бұл барлық оқушы санының 10 - 15% -ғана
құрайды.Бүгінгі таңда мектептегі үлгерімнің төмендігінің 80%-ы
интеллектуалдың төмендігі мен психикалық дамудың тежелісі
салдарынан туындап отырған мәселе.Әрбір 10-ыншы баланың танымдық
қызығушылығы дамымаған,ал мүмкіндігі шектеулі балалардың
бейімделуі мен қалыптасуы-бұл теориялық және практикалық тұрғыдан
маңызды әрі күрделі мәселе болып отыр. Осыған орай аталған топтағы
балалармен жүргізілетін түзету-дамыту жұмыстарының маңызы зор.
Психикалық даму тежелуі бар балаларды дамыту мәселелерін жүзеге
асыру үшін білім беру жүйесінің өзара тығыз байланыста, белсенді
қарым-қатынаста болуы: педагог - психолог, мұғалім - дефектолог,
мұғалім - логопед,сынып жетекшісі, және баланы оқыту мен тәрбиелеуде
ата-аналар маңызды рөл атқарады.
Бағдарламаның мақсаты: психикалық даму тежелуі бар балалармен (6-8
жас) дамыту-түзету жұмыстарын жүргізуді жүзеге асыру және келешекте
баланың толық дамыған тұлға болып қалыптасуы мен әлеуметтік ортаға
бейімделуін қамтамасыз ету.
Міндеттері:
* Баланың психикалық іс-әрекеттерін дамыту;
* Түзету-дамыту жұмыстарын жүзеге асыру;
* Әр баланың жекелей қабілеттері мен мүмкіндіктерін дамыту;
* Баланың даму кезеңіндегі ағарту жұмыстарын жүргізу.
Бағдарламаның жүзеге асырылу шарттары:
Психикалық даму тежелуі бар балалардың мінез-құлықтарының
ерекшеліктері жайында білімділік-біліктілік қабілеті бар,осы топтағы
балалармен жұмыстың қазіргі заман талабына сай әдіс-тәсілдерін жетік
меңгерген мамандарының өзара бірлесіп жұмыс жасауы бағдарламаның
іс-жүзінде жүзеге асырылуының негізгі шарты болып табылады.
Бағдарлама психикалық даму тежелуі бар балалардың жас ерекшеліктері
мен спецификалық ерекшеліктерін ескере отырып құрылды.
Бағдарламаның көлемі: бағдарлама оқу жылы бойынша 25 сабаққа
есептелген.
Жұмыс түрі: аптасына 1 рет - топтық жұмыс.
Топтық жұмыстың жүргізілу уақыты: Топтағы балалардың жас
ерекшеліктерін ескере отырып,сабақтың ұзақтығы 25 - 35 минут
мөлшерінде белгіленуі керек.
Қатысушылардың ең көп саны: 6-8 адам.Жас мөлшері: 6 - 8 жас.
Бағдарлама құрылымының негіздері:
1. Ағарту,түзету және дамыту тапсырмаларының жүйелі түрде болуы.
2. Түзету мен сараптаманың біржақты болуы.
3. Баланың жас ерекшеліктерін,психологиялық және тұлғалық
4. ерекшеліктерін есепке алу.
5. Психологиялық әдіс-тәсілдердің жинақты болуы.
6. Тапсырмаларды қиындықтарына байланысты арттырып отыру.
7. Материалдардың көлемі мен түрлі деңгейлерін ескеру.
Жұмыс барысы:
1. Ұйымдастырушылық-әдістемелік кезең. Бұл кезеңде ПМПК
2. ұсынысы және арнайы мамандарының ұсынысы (жекелей кеңестер
3. жүргізу
4. арқылы) бойынша топқа балаларды жинау.
5. Диагностикалық кезең. Балаларды жекелей және топпен
6. сараптамадан өткізу,анықтамалық мәліметтер жинау.Балаға сараптама
7. жүргізу психологтың қатысуымен жүргізіледі.
8. Түзету-дамыту кезеңі. Психологтың балалармен жекелей және топтық
9. сабақтар жүргізуі.
1. Қорытынды кезең. Қорытынды сараптама жүргізу және
2. қорытындысын шығару.
Балаларды диагностикалық сараптамадан өткізу жылына 2-рет,оқу
жылының басында және оқу жылының соңында өткізіледі.Сонымен
қатар,жұмыс нәтижесі бағдарлама бойынша қаралады.
Әр сабақ сайын психикалық ортаға әсер етуші негізгі мәліметтер
жинақталып,өзара қарым-қатынас және жаңа
психологиялық,функциональдық
білім жүйесі кеңейтіліп отырылады.
Балалармен сабақ жүргізуді ұйымдастыру барысында төмендегі
функциялар жүзеге асырылады:
:: Баланың эмпатикалық қабылдауы.
:: Психологиялық атмосфераны және психологиялық қауіпсіздікті құру.
:: Баланың көңіл-күйін көтеру.
:: Жан-жақты қамтылған тапсырмалар қою және оны баланың
қабылдауын қамтамасыз ету.
:: Тапсырмалар құрылымының тақырыпқа сай болуы.
:: Тақырып түрін таңдауда көмек көрсету.
:: Сурет салу барысында баланың орындаған жұмысы арқылы оның көңіл-
күйін сезіну.
Ақпараттық технологиялар арқылы оқушылардың ой-өрісін дамыту

Психологиялық сабақтың құрылымы

Кіріспе
Негізгі бөлім
Қорытынды бөлім

Мақсаты - топты бірлесіп жұмыс жасауға шақыру,әр қатысушының бір-бірімен тығыз байланыста болуын қамтамасыз ету.

Жұмыстың негізгі құрылымы:
* Сәлемдесу
* Өзара қарым-қатынас жасау дағдыларын дамытуға арналған ойындар
Бұл бөлімде
танымдық,эмоциональды-еркін ортаны дамытуға, сөйлеудің лексикалық-граматикалық мәнерін қалыптастыруға арналған тапсырмалар,ойындар қарастырылады
Негізгі құрылымы:
* Ойындар
* Тапсырмалар
* Жаттығулар
* Бірлескен іс-әрекеттер.
Бұл бөлімнің негізгі мақсаты баланың тұлғалық мінез-құлқын ,сезімін қалыптастыру,топтың біртұтастығы мен сабақ барысындағы жұмыстардан жағымды көңіл-күй,жақсы әсер алуды ұйымдастыру.

Негізгі құрылымы:
* Қандайда-бір ортақ ойынның өткізілуі
* Релаксация
* Рефлексия

Күтілетін нәтиже:

# Үлкендермен,өзінің құрбы-құрдастарымен өзара адекватты қарым-қатынас жасау;
# Ақпараттың танымдық түрлерін қолдану;
# Өзінің іс-тәжірибесінің нәтижесін көре білу;
# Өзінің ой-пікірі мен талап-тілектерін белсенді әрі ашық жеткізу;
# Үлкендермен бірлесіп жұмыс жасауға дайын екендігін көрсету және үлкендердің көмегін қабылдай білу;
# Құрбы-құрдастарының жанынан табыла білу,бір-біріне зиян келтірмеу,оларға үнемі көмек көрсету;
# Әдеттегі жағдайларда өзін адекватты ұстау;
# Сөздік құрылым бойынша 3-4 жеңіл іс-әрекеттерді орындау;
# Үлкендермен және өзінің құрбы-құрдастарымен өзара қарым-қатынас жасағанда сөздік қорды пайдалану,өзінің негізгі талап-тілектерін жеткізе білу.

Психикалық даму тежелеуі бар балаларға
түзету-дамыту сабақтарының жоспары

рс
Тақырыбы
сағаты
жауапты
1
Хайуанаттар бағы
1
психолог
2
Батпақтағы аңдар
1
Психолог
3
Біздің көңіл-күйіміз
1
Психолог
4
Біздің эмоциялар
1
Психолог
5
Табиғатқа саяхат
1
Психолог
6
Табиғат кереметі
1
Психолог
7
Мұхитқа саяхат
1
Психолог
8
Табиғат құбылыстары
1
Психолог
9
Қоршаған орта және біз
1
Психолог
10
Мен қаңдаймын?
1
Психолог
11
Қарым-қатынас жасайық
1
Психолог
12
Бауырсақ
1
Психолог
13
Шағала
1
Психолог
14
Сәлемдесу
1
Психолог
15
Жақсылық жасайық
1
Психолог
16
Ит адам досы
1
Психолог
17
Елестету
1
Психолог
18
Неден кейін не?
1
Психолог
19
Үлкендер әлемі
2
Психолог
20
Мен спортшымын
1
Психолог
21
Менің бос уақытым
1
Психолог
22
Емхана
1
Психолог
23
Дос болайық бәріміз
1
Психолог
24
Қорытынды сабақ
1
Психолог

1 - cабақ
Хайуанаттар бағы
Мақсаты: Зейін мен есте сақтау қабілетін дамыту. Хайуанаттардың балаларының атауларын есте сақтау арқылы тілдік қорды байыту.
Көрнекіліктер: Контурлық мысал суреттер (түлкі, қасқыр, кірпі, ит, аю, тиін, мысық, қоян); осы хайуанаттардың бейнесі бейнеленген геометриялық үлгілері; қағаз; түрлі - түрлі қарындаштар.

Сабақ барысы
I. Әнші тыныс алу жаттығуы
а) Терең тыныс алу. Қолымызды баяу жоғары көтереміз.
Б) Демімізді шығармай ұстап тұрамыз.
В) А-А-А дыбысын дауыстау арқылы демімізді шығарамыз және қолымызды баяу түсіреміз.
г) Демімізді ішке тартамыз.Қолдарымызды жанға қарай иық деңгейіне дейін
көтереміз.
д) Демімізді шығармай ұстап тұрамыз.
е) О-О-О дыбысын қатты дауыстау арқылы демімізді баяу шығара отырып,қолдарымызбен екі иығымызды қапсыра құшақтап басымызды төмен түсіреміз.
ж) Баяу терең тыныс ала отырып қолдарымызды кеудеміздің деңгейіне дейін көтереміз.
з) Демімізді ұстап түрамыз.
и) У-У-У дыбысын қатты дауыстау арқылы қолдарымызды ақырын төмен түсіреміз.
II.Хайуанаттар бағы ойыны.
Үй және жабайы хайуанаттарды ажырату.Хайуанаттар балаларының аттарын есте сақтау.
Тапсырма: Суреттерге қарап жануарларды және олардың балаларын атаңдар.Осылардың арасынан хайуанаттар бағында қайсысы артық екенін анықтаңдар.Неге?(Артық суреттер алынып тасталады.)Қалған жабайы хайуанаттарды есте сақтаңдар.
III.Жұбын таңда ойыны.
Алдыңғы ойында хайуанаттар бағында қалған
6 сурет және осы
суреттерге сәйкес келетін геометриялық формадағы суреттер көрсетіледі.
Ойын барысы:
1.Балалар хайуанаттарды еске түсіріп, олардың аттарын атайды және соған сәйкес контурлық суреттерге ие болады.
2.Содан кейін жануарлардың бейнесі геометриялық формада беріледі.
3.Балалар өздерінің қолдарындағы суреттерге сәйкес келетін жануарлардың геометриялық бейнесін , яғни жұптарын таңдап алады.
IV.Ешқандай көмексіз, балалар геометриялық формалар арқылы хайуанаттардың суреттерін салады.Балалар өз қалаулары бойынша салады.
V. Ым - ишара жаттығуы. Балалар кез келген хайуанатты ым-ишара арқылы бейнелеп көрсетеді, ал қалған балалар табуы керек.
VI. Оралма жаттығуы.
1. Қолдарымызды жоғары көтеріп, керілеміз.
2. Қолымызды созып тұрып оңға, солға бұраламыз.
3. Қолымызды түсіреміз
Жаттығуды 3-5 рет қайталаймыз.
VII. Электрондық дидактикалық ойын Жануарлардың көлеңкесін тап?
VIII.Серіппе жаттығуы
Көздерімізбен жоғарыдан төмен серіппені саламыз, содан кейін төменнен жоғары қарай саламыз. 3-5 рет қайталау.басымызды қозғалтпаймыз
IX. Рефлексия. Сабақтан алған әсерін айту.

2 - сабақ
Батпақтағы аңдар
Мақсаты: Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.
Көрнекіліктер: жануарлардың суреті бейнеленген контурлы суреттер, қағаз, қарындаштар, бор.
Сабақ барысы:
I. Әнші тыныс алу жаттығуы.
а) Терең тыныс алу. Қолымызды баяу жоғары көтереміз.
Б) Демімізді шығармай ұстап тұрамыз.
В) А-А-А дыбысын дауыстау арқылы демімізді шығарамыз және қолымызды баяу түсіреміз.
г) Демімізді ішке тартамыз.Қолдарымызды жанға қарай иық деңгейіне дейін көтереміз.
д) Демімізді шығармай ұстап тұрамыз.
е) О-О-О дыбысын қатты дауыстау арқылы демімізді баяу шығара отырып,қолдарымызбен екі иығымызды қапсыра құшақтап басымызды төмен түсіреміз.
ж) Баяу терең тыныс ала отырып қолдарымызды кеудеміздің деңгейіне дейін көтереміз.
з) Демімізді ұстап түрамыз.
и) У-У-У дыбысын қатты дауыстау арқылы қолдарымызды ақырын төмен түсіреміз.
II. Ойын: Ненің, ненікі
Ойын барысы:
1. Жабайы хайуанатты еске түсіріп, атын атаған бала соған сәйкес суретті алады.
2. Одан кейін өз хайуанатының атынан басқа балаларға сұрақтар қояды.
Үлгі:
Түлкі бала сұрайды: Балалар жауап береді:
Ненің құйрығы? Түлкінің құйрығы
Құлақтар ненікі? Түлкінікі
Батпақтағы аңдар ойыны. Қиын- қыстау кезеңде көмекке келуге тәрбиелеу.
Ойын барысы:
Топтағы барлық балалар ойнайды. Олар батпаққа түсіп қалған аңдар рөлін ойнайды. Балалардың әрқайсысында үш тақтайша ( парақ қағаздар) бар. Батпақтан тақтайшаның көмегінсіз және жалғыз өзі шығуға болмайды. Аңдардың бірінің тақтайшаларының екеуі сынып батып кетті. Енді ол аңның өзі батып кетпеуі үшін оған көмекке серіктесі келеді. Осы серіктесі оны құтқару үшін тез әрі жылдам ойланып іске кірісуі керек. Құтқарушы және жәбірленуші рөлінде әр бала ойнауы шарт. Көмек көтсету әрекеті құтқару жолдарына байланысты бағаланады.
ΙV. Сурет салу
1. Аңдардың барлығы батпақтан шығып, жылы әрі ыңғайлы үйге орналасады. Үйшіктің терезесіне күн сәулесі жарқырап түсіп тұр.
2. Әр бала өзі тұратын үйшікті және онда аңды салуы қажет.
3. Одан кейін көздерін жұмып тұрып күннің суретін салады.
V. Шөп жаттығуы.
1. Қолдарымызды екі жанымыздан жоғары қарай баяу көтереміз.
2. Күнге ұмтылған шөп сияқты жоғарыға керілеміз, яғни мейлінше созыламыз.
3. Желмен тербелген шөп тәрізді алдымен оңға, солға содан кейін алдыға-артқа тербелеміз.
4. Қолымызды баяу түсіреміз.
VI. Электрондық дидактикалық ойын Ненің іздері?
Күнді бейнелейміз жаттығуы.
Басымызды қозғалтпастан иегімізді қолымызбен ұстап тұрып, көзімізбен күннің суретін саламыз. Бұл жаттығуды екі жаққа кезекпен жасаймыз.
IX. Рефлексия. Өзінің көңіл-күймен бөлісу.

3 - сабақ
Біздің көңіл-күйіміз
Мақсаты: Адамның эмоциональді қалыптағы жағдайларын тани білуге, оларды жеткізе білуге тәрбиелеу.
Көрнекіліктер: Бауырсақтың эмоционалді қалыптағы схемелық бейнелері бейнеленген конверттер, айна, қағаз, қарындаштар.
Сабақ барысы
I. Шаршылар салайық тыныс алу жаттығуы.
1. Мұрын арқылы баяу әрі терең тыныс ала отырып, қолымызды алдыға қарай тік баяу иық деңгейіне дейін көтереміз.
2. Демімізді шығармай, ұстап тұрамыз.
3. Одан кейін алақанымызбенм көз алдымызда шаршы бейнесін сала отырып, демімізді баяу шығарамыз.
II. Психологиялық ойын Менің көңіл-күйім жаттығуы
Алдарыңдағы бланкіге өз көңіл-күйлеріңді суреттеп салыңдар
ΙIΙ. Айна ойыны.
Ойын барысы:
1. Балалар, сендер - айна боласыңдар. Ар мен
айнаға карап, сендерден менің бет - әлпетімдегі қалыпты сұраймын:
а) Балалар еш көмексіз өз беттерімен табады.
б) төмендегі сөйлемдерге сүйенеді.
Мен сендерді көргеніме өте қуаныштымын. Далада жаман ауа - райы болғанда мен көңілсіз боламын.
Маған күлкілі оқиға айттым.
Мен найзағайдан қатты қорқамын.
Мен қатты ашуландым.
Айна тек қана бет - әлпеттің қалпын айтып қана қоймай оны дәлме - дәл көрсетіп жеткізуі тиіс.
ΙΙΙ. Ым - ишара түрінде берілген эмоциональді қалыптардың сызбамен сәйкестігі.
1. Әр бала бауырсақтан эмоциональді қалып бейнеленген сызба сурет бар конверт алады.
2. Суретке мұқият қарап бауырсақтың қандай жағдайда бейнеленгенін атап, анықтаулары керек.
IV. Эмоционалды қалыптың сызбасын еске түсіріп салу керек.әр бала өз конвертіндегі қалыпты
1. Бауырсақ суретте қандай болғанын еске түсіру.
2. Бала осы эмоцияны көрсетуі керек.
3. Қағаздағы сызбаны атауы керек.
V. Винтик жаттығуы1 сабақ
VI. Электрондық дидактикалық ойын Дәл өзін тап!
VII. Көзге арналған Шаршыларды көзімізбен саламыз жаттығуы.
Көздеріңмен бір жаққа қарай үш шаршы, содан соң келесі жаққа үш шаршы салыңдар. иық, бас қозғаламуы шарт
IX. Рефлексия. Күн шуақ балалар сабақтан алған әсерімен бөлісу.

4- сабақ
Біздің эмоциямыз
Мақсаты: Елестетуді дамыту. Эмоционалды қалыпты ұзақ есте сақтауды дамыту.
Көрнекіліктер: сызбалар-эмоциялар, айна.
Сабақ барысы:
Тыныс алу жаттығуы Шаршылар салайық
1. Мұрын арқылы баяу әрі терең тыныс ала отырып, қолымызды алдыға қарай тік баяу иық деңгейіне дейін көтереміз.
2. Демімізді шығармай, ұстап тұрамыз.
3. Одан кейін алақанымызбенм көз алдымызда шаршы бейнесін сала отырып, демімізді баяу шығарамызАлдыңғы сабақта кім қандай эмоциональды қалыпты бейнелегенін еске түсіру.
Төмендегі үлгі бойынша эмоцияға байланысты сөйлем құрау.
Үлгі: Сауле көңілсіз
Арман ашулы
Қанат көңілді. т.б.
I. Неге ойыны.
Неге деген сұраққа байланысты құрылған сөйлемге эмоциялық сараптама жасау жаттығуы.
1. Үлгі бойынша сөйлемдермен келісім.
Қанат көңілді, себебі оған күшік сыйлады.
Арман ашулы, себебі оны біреу лай суға итеріп жіберді.
Сауле көңілді, өйткені оның қуыршағы сынып қалды.
2. Осы үлгі бойынша әрбір балаға сөйлемдер ойлап табу.
3. Неге деген сұраққа жауап ретінде эмоционалды қалыптардың сызбалары бойынша жауп беру.
I. Шөп жаттығуы 2 сабақ, 5 жаттығуды қара
II. Электрондық дидактикалық ойын Төртінші артық
IV. Ойын: Тастарды сыйға тарту ет
Психолог:Балалар,қане мына қораптың ішінен барлығың бір-бір тастан алып,оны кімге сыйлағыларың келеді сол адамға мынадай сөздерді міндетті түрде :Мен бұл тасты саған сыйлаймын,себебі сен ең ... деп айтып сыйлауларың керек.Ешқандай сыйлық тас алмаған балаларға жүргізуші сол баланың жақсы қасиеттерін айта отырып тасты өзі сыйлайды.
III. Көзімізбен сурет салайық
IV. Электрондық дидактикалық ойын Алдымен қайсысы,содан кейін не ?Жетілдіру-дамыту ойыны.
V. Рефлексия. Гүлді беру арқылы сабақтан алған әсерін айту.

5- сабақ
Табиғатқа саяхат
Мақсаты: тыңдау зейінің, эмоциональды есте сақтау жадын, әр түрлі әдістер бойынша эмоционалды қалыпты табиғат дыбыстарымен салыстыра білу қабілетін дамыту.
Көрнекіліктер: Ормандағы жауынның, күннің күркіреуінің, құстардың сайрағынын жазылған үн-таспалар, түрлі- түсті қарындаштар, қағаз, айна, сызба-эмоциялар.

Сабақ барысы:
I. Ракета жаттығуы
1.Мұрын арқылы терең әрі бояу тыныс ала отырып қолымызды екі жаннан жоғары қарай бояу көтереміз және аяғымызды ұшымен тұрамыз.
2.Демімізді ұстап тұрған күйі, жоғары қарай созылып тепе-теңдікті сақтаймыз.
3.АААА- деген дыбысты баяу дауыспен шығару арқылы демімізді шығарып қолымызды екі жанымызда түсіреміз. Табанымыз жерге толық тиеді.
4. Содан кейін мұрын арқылы тағы да терең тыныс алып, бастапқыдай жоғары созыламызда демімізді шығармай ұстап тұрамыз. Енді А дыбыс қысқа әрі тез дауыстау арқылы демімізді жылдам шығарамыз.
II. Отырып немесе жатып, денемізді бос ұстап табиғат дыбыстарын тыңдаймыз. Осы дыбыстарды бір-бірінен ажыратып, оларды табуымыз керек.
III. Табиғат дыбыстарын эмоция қалыптарымен, адамның көңіл-күймен салыстыру.
1. Балалар табиғат дыбыстарына қандай көңіл-күй түрлері сәйкес келетінін анықтайды.
2. Сәйкес келетін эмоциялық-сызбаларды таңдайды.
3. Айнаға қарап осы эмоционалды қалыптарды бейнелейді.
Балалар өз қалаулары бойынша тыңдаған табиғат дыбыстарын түрлі-түсті қарындаштармен салады.
V. Электрондық дидактикалық ойын Алтын балық
VI Ойын :Алтын балық
Мақсаты:Қарым-қатынас дағдыларын дамыту,агрессиядан арылту.
Өткізілуі:ойынға қатысатын балалар бір-бірінің қолынан мықтап ұстап,иық тіресіп,біріне-бірі өте жақын,тығыз тұрып, шеңбер жасайды.Ойынды бастаушы бала шеңбердің ішінде , ол- алтын балық,ал шеңбер- балық аулайтын ау.Алтын балық шеңбердің сыртына,яғни аудан шығып кетуге тырысады,ал шеңбер жасап тұрғандар оны шығармаулары керек.Егер бала көпке дейін шеңберден шыға алмаса,онда жүргізуші балалардан оған сәл жеңілдік жасауларын сұрайды.
VII.Шөп жаттығуы 2 сабақ, 5 жаттығуды қара
VIIIТолқын жаттығуы
Басымызбен иегімізді қозғалтпай көзімізбен жоғарыдан-төмен, төменнен-жоғары қарай толқындар саламыз.
Рефлексия. Сурет салу арқылы өзінің көңіл-күймен бөлісу.
6- сабақ
Табиғат кереметі
Мақсаты: Есту зейінін, эмоциялық есте сақтау қабілетін дамыту, балалардың сөйлеу белсенділіктерін жетілдіру.
Көрнекіліктер: Орманның шуы, жапырақтардың сыбдыры, бұлақтың сыңғырлауы, құстардың сайрағаны жазылған үн-таспалар, түрлі-түсті қарындаштар мен қағаздар және айна.

Сабақ барысы.
I. Ракета жаттығуы
1.Мұрын арқылы терең әрі бояу тыныс ала отырып қолымызды екі жаннан жоғары қарай бояу көтереміз және аяғымызды ұшымен тұрамыз.
2.Демімізді ұстап тұрған күйі, жоғары қарай созылып тепе-теңдікті сақтаймыз.
3.АААА- деген дыбысты баяу дауыспен шығару арқылы демімізді шығарып қолымызды екі жанымызда түсіреміз. Табанымыз жерге толық тиеді.
4. Содан кейін мұрын арқылы тағы да терең тыныс алып, бастапқыдай жоғары созыламызда демімізді шығармай ұстап тұрамыз. Енді А дыбыс қысқа әрі тез дауыстау арқылы демімізді жылдам шығарамыз.
II. Еркін жатқан күйде табиғат дыбыстарын тыңдау, тұл кезде көз жұмулы болады.
Жаттығудың құрылымы:
Табиғат дыбыстарын мұқият тыңдау керек. Есте сақтап, не істегендерін айту. Жаз мезгілін еске алу арқылы сөзбен жеткізу.
III. Табиғат дыбыстарын адам көңіл-күймен сәйкестендіру жаттығуы.
1. Табиғат дыбыстарының қандай көңіл-күйге сәйкес келетінін түсіндіру.
2. Көңіл-күйге сәйкес келетін табиғат дыбыстарын бет-әлпеттің көмегімен айнаға қарап тұрып көрсету.
I. Естіген табиғат дыбыстарына байланысты түрлі-түсті қарындаштар көмегімен сурет салу.
Ойын Аңдар жүрісі
Сурет арқылы жануарлардың жүрісін келтіру.
II. Тал жаттығуы
1. Жоғары қарай созылып, алақаңдарымызды қосамыз.
2. Тепе-теңдікті сақтау арқылы алдыға-артқа теңселеміз.
3. Енді аяғымыздың ұшымен тұрып жоғары керілемізде тағыда желге тербелген тал сияқты алдыға-артқа теңселеміз.
I. Толқын жаттығуы. Басымыз бен иекті қозғалтпастан, көзімізбен оңнан - солға, содан кейін солдан-оңға қарай көлденең толқындар саламыз.
V. Электрондық дидактикалық ойын Ұқсас затты тап
II. Рефлексия. Үлкен саусақ әдісі арқылы сабақтан алған әсерлерімен бөлісу

7 сабақ
Мұхитқа саяхат
Мақсаты: Есту зейінін, эмоциональды есте сақтауды, эмоциялық қалыпты табиғат құбылыстарымен сәйкестендіре білу қабілетін дамыту. Елестету қабілетін жетілдіру.
Көрнекіліктер: мұхиттағы дауылдың дыбысы, шағалардың шуылы, мұхиттағы толқындардың дыбысы жазылған үн-таспалар, түрлі-түсті қарындаштар, қағаз, айна.
Сабақ барысы:
I Шағала жаттығуы.
1. Мұрын арқылы баяу әрі терең тыныс алыңдар.
2. Қолымызда иық деңгейіне дейін көтеріп, демімізді ұстап тұрамыз.
3. Оң аяғымызды бүгіп, көзімізді жұмып тепе-теңдік сақтауға тырысыңдар.
4. Баяу әрі терең тыныс шығару арқылы қол аяғымызды түсіреміз. Көзімізді ашамыз.
5. Қайтадан терең тыныс алу арқылы, қолымызды иық деңгейіне дейін көтеріп, тынысымызды шығармай ұстап тұрып көзімізді жұмамызда сол аяғымызды бүгіп тұрамыз.
6. Көзімізді ашпай, мұрын арқылы демімізді шығарамыз. Қолдарымызды түсіреміз, аяғымызды жазамыз.
7. Көзімізді ашайық.
II. Көзімізді жұмған күйі жерде еркін жатып мұхиттағы дауылдың, шағалалар шуылын, толқындардың дыбысын тыңдаймыз. Естіген дыбыстарды тауып, атаймыз.
I. Естіген дыбыстарды адамның көңіл-күйімен сәйкестендіреміз.
1. Адамның қандай көңіл-күйіне теңіздің қандай дыбысын сәйкес келетінін табу.
2. Осы қалыпты айнаға қарап көрсету.
3. Балаларға теңіз дыбысына сәйкес жасалған көңіл-күйге қарап теңіз дыбыстарын табу ұсынылады.
III. Теңізді түрлі түсті қарындаштармен салу.
Ойын: Тырналар-бақалар
Мақсаты:Зейінді жаттықтыру,қозғалыс белсенділігін бақылау.
Ойын шарты:Барлық ойыншылар шеңбер бойымен немесе бөлме ішінде еркін бағытта қозғалып жүреді.Жүргізуші алақанын 1-рет соққан кезде балалар сол тоқтаған жерде тырнаның бейнесін(бір аяқты көтеріп-бүгіп,екі қолды екі жанға соэу керек) келтірулері керек.Жүргізуші алақанын 2-рет соққанда балалар бақаның бейнесін жасау(отыру, өкшелерді қосып,екі тізені екі жаққа ашып,қолдарымызды екі аяқтың ортасынан өткізіп,алақандарымызды жерге тірейміз).Ал алақан 3-рет соғылғанда балалар жүруді жалғастырады.
IV. Толқын жаттығуы. Басымыз бен иекті қозғалтпастан, көзімізбен оңнан - солға, содан кейін солдан-оңға қарай көлденең толқындар саламыз.
V. Электрондық дидактикалық ойын Анасын тап
Рефлексия. Бағдаршам әдісі бойынша балалар өздерінің көңіл-күймен бөліседі.

8 сабақ
Табиғат құбылыстары
Мақсаты: Ұзақ есте сақтау қабілетін дамыту. Сөздік қорды кеңейту. Берілген сөздерге сөйлем құрау қабілетін жетілдіру.
Көрнекіліктер: табиғат құбылыстары жазылған дыбыстар.
Сабақ барысы:
Амандасу-сәлемдесу.
Психолог: - Балалар тірі тіршілік иелерінің барлығын өзіңнің туыстарын сияқты аялап, қамқор болу керек екенін естерінде сақтап жүріңдер.
Егер де күн болмаса, не болар еді? үнемі қараңғы, қорқынышты болады...
Егер де су болмаса, не болар еді? шөптер құрайды, қатты шөлдейміз
Егер де ауа болмаса, не болар еді? тыныс ала алмаймыз, т.б.
I. Шағала жаттығуы
1. Мұрын арқылы баяу әрі терең тыныс алыңдар.
2. Қолымызда иық деңгейіне дейін көтеріп, демімізді ұстап тұрамыз.
3. Оң аяғымызды бүгіп, көзімізді жұмып тепе-теңдік сақтауға тырысыңдар.
4. Баяу әрі терең тыныс шығару арқылы қол аяғымызды түсіреміз. Көзімізді ашамыз.
5. Қайтадан терең тыныс алу арқылы, қолымызды иық деңгейіне дейін көтеріп, тынысымызды шығармай ұстап тұрып көзімізді жұмамызда сол аяғымызды бүгіп тұрамыз.
6. Көзімізді ашпай, мұрын арқылы демімізді шығарамыз. Қолдарымызды түсіреміз, аяғымызды жазамыз.
7. Көзімізді ашайық.
II. Өткен сабақтағы естіген табиғат дыбыстарын еске түсіру.
III. Белгі-сөздер мен қимыл-сөздер ойлап тап жаттығуы.
Үлгі бойынша табиғат құбылыстары мен белгілерін сөздік қормен бейнелеу.
Үлгі:
Белгілері Іс-қимыл
қандай? не істейді?
Бұлақ Бұлақ
Салқын ағады
Мөлдір жарқырайды
Орман, теңіз, құстар, жаңбыр, жапырақтар,шағала
IV. Табиғат құбылыстарына байланысты сөйлем құрастыру.
V. Шөп жаттығуы 5 сабақты қара
VI. Электрондық дидактикалық ойын Бағдаршам Суреттерді құрастыру
VII. Гүл жаттығуы
Басымызбен иекті қозғалтпай көзімізбен гүлдің суретін салайық. Үлкен 4 жапырақтан құралған гүлді сағат тілінің бағытымен, одан кейін қарсы бағытта көзбен салып шығамыз.
Рефлексия. Өзінің көңіл-күймен бөлісу
9 сабақ.
Қоршаған орта және біз
Мақсаты: Қоршаған ортада өз орнын анықтау. Сөздік қорды кеңейту. Диалогтік сөзді дамыту.
Көрнекіліктер: түрлі-түсті қарындаштар мен қағаздар.
Сабақ барысы:
I. Үш бұрыштар салайық жаттығуы. үлгі бойынша 3 сабақты қара
II. Мен кіммін? жаттығуы
1. Сұрақтарға жауаптар:
Сенің атын кім?
Сен неше жастасың?
Қайда тұрасың?
Сен қандай мемлекетте өмір сүресің?
Сен қай ауылда тұрасың?
Сенің жанұянда кімдер бар?
Сен ата-анаң үшін кімсің?
Жанұяда ең үлкені кім?
Кім бәрінен кіші?
Атаңа немесе апаңа сен кім боласың? т.с.с.
2. Жұмыстың жылдамдығы және өзіндік орындалуы бағаланады?
III. Өзіңді қалай көріп тұрсың және қай жерде болғың келеді тақырыбына сурет салу.
Құм терапиясы. Ойын Қол іздері
Ойын барысы:
Құмның тегіс беткі қабатында балалар мен ересек адам кезекпен қол іздерін салады:ішкі және сыртқы жақпен.Қолды сәл басыңқырап,құмда ұстап тұру және өз түйсігіңді сезіну маңызды. Балалар нені сезетіндігін айтып шығады.
Электрондық дидактикалық ойын Алдымен қайсысы?
IV. Көзімізбен үшбұрыштар салайық жаттығуы. Сағат тілінің бағытымен үш реттен үшбұрышты көзбен саламыз, содан кейін қарсы бағытта тағы үш рет үшбұрышты саламыз. Бас пен иек қозғалмауы тиіс.
V. Рефлексия. Өзінің көңіл-күймен бөлісу
10- сабақ
Мен қаңдаймын?
Мақсаты: Балаларда өзін-өзі бағалау қабілетінің пайда болуы және оны дамыту. Эмоциялық қалыптарды түс арқылы бейнелеу.
Көрнекіліктер: түрлі-түсті қарындаштар, қағаз, айна.
Сабақ барысы:
Ойын Күн шуағы
Мақсаты: Психосезімдік ахуалдарын жақсарту.; баланың өз сезім әрекетін түсініп, әсерлене білу қабілетін дамыту.
Ойын барысы: Балалар шеңбер құрып отырады.Психолог: Күн шуағы сендердің көздеріңе қарайды. Көздеріңнен беттеріңе қарай жылжиды.Алақаңдарыңмен сипаңдаршы. Ол ары қарай маңдайыңа, мұрныңа,аузыңа, бетіңнің ұшына, иегіңе түсті. Алақаңдарыңмен күн шуағының жолдарын сипап көріңдер. Одан кейін мойныңнан,ішіңнен, қолыңнан, аяғыңнан,арқыңды сипап өтіп, желке тұсына барды.
Күн шуағы сені жылытып, аймалайды.Сен оған күліп қарап, мейірімді шуағын жүрегіңе түй.
I. Ракета жаттығуы
1.Мұрын арқылы терең әрі бояу тыныс ала отырып қолымызды екі жаннан жоғары қарай бояу көтереміз және аяғымызды ұшымен тұрамыз.
2.Демімізді ұстап тұрған күйі, жоғары қарай созылып тепе-теңдікті сақтаймыз.
3.АААА- деген дыбысты баяу дауыспен шығару арқылы демімізді шығарып қолымызды екі жанымызда түсіреміз. Табанымыз жерге толық тиеді.
4. Содан кейін мұрын арқылы тағы да терең тыныс алып, бастапқыдай жоғары созыламызда демімізді шығармай ұстап тұрамыз. Енді А дыбыс қысқа әрі тез дауыстау арқылы демімізді жылдам шығарамыз.
Еркін жатқан күйде табиғат дыбыстарын тыңдау, тұл кезде көз жұмулы болады.
II. Мен қандаймын? ойыны
Ойының құрылымы:
1. Балаларға өздерін мұқият айнадан көрулері ұсынылады.
2. Балалардың назары олардың сыртқы бет-әлпетіне және эмоциялық қалпына аударылады.
oo Сенің көздерің қандай керемет!
oo Олардың түсі қандай, қарашы!
oo Қас-кірпіктерің қандай!
oo Сен өзіңнің жымиғаныңа зер салшы! Олар саған сондай жарасымды!
oo Сен өзіңнің қандай әдемі екеніңе қуан!
3. Мен қандаймын? сұрағына балалардың жауабы.
I. Өз көңіл-күйіңді бейнелі
1. Ең бірінші ойларыңа не келеді, нені салғыларың келеді, соның суретін салыңдар.
2. Ол үшін өздеріңе қажетті қарындаштарды таңдап алыңдар.
3. Ең бастысы сендер өздеріннің көңіл-күйлеріңе сәйкес келетін түстерді таңдап алыңдар.
4. Сендер қандай ақылды, әдемі, сүйкімді екендеріңді естеріңнен шығармаңдар! Бұл өте қажет.
I. Қуыршақтар жаттығуы
Жерге жатқан күйде орындалады:
1. Жұмсақ аю. Денемізді еркін ұстаймыз, әрі жұмсақ, әрі жеңіл күйде жатамыз.
2. Буратино Денеміз қатты әрі ағаш тәрізді. Психолог 10-15 сек ішінде команданың орындалғанын бақылайды.
3. Қайтадан Жұмсақ аю -15-20 секунд.
Электрондық дидактикалық ойын Дүкеннен қандай азық-түліктерді сатып алу керек,
Буратиноға есте сақтауға көмектес.
I. Серіппелер жаттығуы көзге арналған
Алдымен аңнан-солға қарай, содан кейін солдан-оңға қарай көлденең серіппелерді көзімізбен саламыз. Бас пен иек қозғаламауы тиіс.
Рефлексия. Доп лақтыру арқылы өзінің көңіл-күймен бөлісу

11- сабақ
Қарым-қатынас жасайық
Мақсаты: Коммуникативті қабілетті дамыту. Бір-бірімен қарым-қатынасты бағалау. Елестету, диалогтін сөзді жетілдіру.
Көрнекіліктер: түрлі-түсті қарындаштар, қағаз, жіп, бар, сюжетті картинкалар- Екі қой
Сабақ барысы:
I.Әнші тыныс алу жаттығуы 1 сабақты қарау
II. Екі қой әңгімесі. Бірде тау арасымен жайылып келе жатқан қара қой тар көпір арқылы өзеннің арғы бетіне өтпек болады. Осы уақытта ол алдынан көпір арқылы өтпек болған ақ қойды көреді. Сонда қара қой былай дейді:
oo Бауырым, көпірден екеуміз бірдей өте алмаймыз, сондықтан сен жолымды бөгеме! Сонда ақ қой оған қасарысып:
oo Жоқ, көпірден бірінші мен өтуге тиіспін-дейді. Осылай екеуі келісе алмай бір-бірімен сүзісе кетеді. Еку қой алысып жүріп, екеуде көпірден құлап, суға батып кетіпті:
Психологтың сұрағы:
oo Кәне балалар, сендер қалай ойлайсыңдар, неге бұлай болды?
oo Қойлардың қандай қасиеттері оларды суға батырды?
Болған оқиғадан дұрыс шығу жолы болды ма, ойлаңыздар және жауап беріңдер!
Сендердің ойларыңша қойлар қалай істеу керек еді, қалай ойлайсыңдар?
Егер қойлар қырсықпай бір-біріне жол бергенде мысал-әңгіме қалай аяқталар еді?
I. Екі қой сюжетін қарау.
1. Суретте мысал-әңгіменің қай түсі бейнеленген.
2. Мысалда тағы қандай суреттер салуға болар еді, ойланыңдар!
I. Мысалға байланысты сурет салу.
Құрылымы:
1. Суретті қалаған жұптарың мен бірге салыңдар.
2. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.