Аналитикалық химия Сапалық анализ курсы (лабораториялық практикум)

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

ОҢТҮСТIК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТIК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ
хИМИЯ кафедрасы

Аналитикалық химияның
Сапалық анализ курсынан
лабораториялық сабақтар жүргізуге арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
(II бөлім)

Шымкент 2021
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ

ХИМИЯ КАФЕДРАСЫ

Аналитикалық химия
Сапалық анализ курсы
(лабораториялық практикум)

Аналитикалық химияның
Сапалық анализ курсынан
лабораториялық жұмыстарға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

Шымкент 2021

Әдістемелік нұсқауды дайындаған
х.ғ.к., профессор м.а. Мәдібекова Ғ.М.

УДК 543.063
Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті Жаратылыстану факультеті оқу-әдістемелік Кеңесінің мәжілісінде (№ хаттама, 2018 ж) бекітілді.
4 баспа табақ.

Пікір жазғандар:
1. Шитыбаев С.А. - х.ғ.к., доцент
2. Муталиева Б.Ж. - х.ғ.к., доцент

Әдістемелік нұсқау 6В01504 - Химия, 6В01507- Химия-биология мамандығы студенттеріне арналған. Әдістемелік нұсқауға аналитикалық химия пәнінің сапалық анализ курсы бойынша жүргізілетін лабораториялық сабақтардың әдістемелері енгізілген.

(C) Мәдібекова Ғ.М. САПАЛЫҚ АНАЛИЗ.
(лабораториялық практикум)

БЕСlНШl АНАЛИТИКАЛЫҚ ТОП КАТИОНДАРЫНЫҢ САПАЛЫҚ РЕАКЦИЯЛАРЫ
Жұмыс мақсаты: V аналитикалық топ катиондарының қасиеттерiн сапалық реакцияларына тәжiрибе жасау негiзiнде үйрену

1.Жалпы сипаттамасы

V- аналитикалық топты Mg2+, Sb(III, V), Bi3+, Mn2+, Fe2+, Fe3+ катиондары құрайды.Бұл катиондар периодтық системада әр түрлi топтарда, топшаларда орналасқан. Mg - IIA, Sb, Bi - VA, Mn - VIIA, Fe - VIIIB топшаларында орналасқан. Атом құрылыстары да әртүрлi. Мысалы, марганецпен темiр иондарының сыртқы деңгейшелерi аяқталмаған, демек 18-электронға әлi жетпеген бұл d-элементтерi. Химиялық реакциялар кезiнде ауыспалы тотығу дәрежелер көрсетедi. Әсiресе темiр иондары бос деңгейшелерiнiң арқасында комплекстi қосылыстар түзедi.
Сурьма мен висмут иондарында аяқталмаған 18-электрондық деңгейшелерi бар. Бұл амфотерлi иондар, бiрақ сiлтiлер әсерiнен тұнбаға түсетiнболғандықтан және тотығу дәрежелерi ауыспалы болуына байланысты V-топқа қосқан.
Магний S-элемент, ион күйiнде 8-электрондық деңгейшiсi бар. Сiлтi әсерiнен тұнбаға Mg(OH)2 түседi.
Бұл аналитикалық топ катиодарының нормальды стандартты потенциалдары әртүрлi, кестеде көрсетiлгендей, олардың сұйытылған қышқылдармен түрлi әрекет етуiнiң өзi осыған негiзделген.
Жүйе Mg2+Mg Mn2+Mn0 Fe2+Fe0 Sb3+Sb0 Bi3+Bi0
E0B -2,34 -1,1 -0,44 -0,20 +0,23
Магний, марганец, темiр сұйытылған HCI, H2SO4 қышқылдар ерiтiндiсiнен сутектi бөлiп шығарады.
Fe+ H2SO4 = FeSO4 +H2
Mn + 2HCI = MnCI2 +H2
Сурьма мен висмут сұйытылған қышқылдарда ерiмейдi.Осы топты құрайтын металдар тотықтырғыш қышқылдармен әрекеттеседi:
2Sb + 6H2SO4 = Sb(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O
3Sb + 5HNO3 = 3HsbO3 +5NO + H2O
Магний оксид MgO және гидроксид түзедi,олар тек негiздiк қасиет көрсетедi.
FeO мен Fe(OH)2 негiздiк қасиет көрсетедi,сондықтан FeSO4, FeCI2 т.б. тұздардың су ерiтiндiлерiнде гидролиздену процестерi баяу жүредi. Fe2O3 пен Fe(OH)3 кейбiр жағдайда амфотерлi қасиет көрсетедi, мысалы NaFeO2, Ba(FeO2)2, Fe(FeO2)2, Fe3O4
Марганец түрлi оксидтер түзедi:
MnO, Mn2O3, MnO2, MnO3 және Mn2O7 бiрiншi екеуiнiң негiздiк қасиетi басым, ал соңғы үшеуiнiң қышқылдық қасиетi жоғары.
Сурьма екi түрлi оксид түзедi; Sb2O3 және Sb2O5 бiрiншiнiң негiздiк қасиетi басым, ал Sb2O5 - қышқылдық қасиет көрсетедi. Sb2O қышқылдардада, сiлтiлерде де еридi:
Sb2O3 + 2NaOH = NaSbO2 + H2O
Sb2O3 + 6HCI = 2SbCI3 + 3H2O
Sb2O5 қышқылдарда еридi:
Sb2O5 + 12HCI = 2H[SbCI6] + 5H2O
Жаңа даярлаған Sb2O5 KOH-те еридi,бiрақ NaOH ерiмейдi:
Sb2O5 + 6KOH = 2K3SbO4 + 3H2O
Жалпы глицериннiң қатысумен сiлтiлерде еридi. Бұл топ катиондарының тұздары гидролизденедi, оның iшiнде сурьма мен висмуттың тұздары ерекше орын алады:
Sb3+ + HOH = SbO+ + 2H+
Bi3+ + HOH = BiO+ + 2H+
SbO+ - антимонил ионы, BiO+ - висмутил ионы. Магнийдiң хлоридi, бромидi, сульфаты, нитраты суда жақсы еридi. Суда ерiмейтiн түрлi қосылыстар түзедi: Mg(OH)2, MgCO3, MgNH4PO46H2O, MgNH4AsO46H2O, MgC2O4
Темiрдiң сульфаттары, хлоридтерi, нитраттары суда жақсы еридi. Ерiмейтiн қосылыстарының: сульфидтерiнiң, гидроксидтеiнiң, карбонаттарының, фосфаттарының гексацианоферраттарының маңызы зор.
Талдауда жиi қолданатын сурьма қосылыстары: сульфидтер және сурьма қышқылдарының күмiс тұздары Sb2S3,Sb2S5, Ag3SbO3, AgSbO4, натрий дигидроантимонаты NaH2SbO4.
Марганецтiң хлоридi, бромидi, иодидi, сульфаты, нитраты суда жақсы еридi, ал сульфидi, карбонаты, оксалаты, фосфаты суда нашар еридi. Висмуттың суда ерiмейтiн қосылыстарының iшiнде Bi2S3, Bi(OH)3, BiPO4, (BiO)2Cr2O7, BiI3 талдауда маңызы зор.
Топтық реагентiнiң әсерi.
Топтық реагентi NaOH ерiтiндiсi, оның әсерiнен гидроксидтер түзiледi. Fe(OH)2 - жасыл, Fe(OH)3 - қо"ыр, Mn(OH)2, Bi(OH)3, Sb(OH)3, SbO(OH)3, Mg(OH)2 - ақ.
Fe2+ + 2NaOH = Fe(OH)2 +2Na+
Bi3+ + 3NaOH = Bi(OH)3 + 3Na+
Жүйелiк анализде IV мен V аналитикалық топтарды бiр-бiрiнен бөлгенде H2O2 пайдаланады. Бұл кезде V-аналитикалық топ катиондары, яғни Mn2+, Sb(III), Fe2+ сутек пероксидiнiң әсерiнен тотығады:
Mn(OH)2 + H2O2 = MnO(OH)2 + H2O
Mn(OH)2 + OH- -2e MnO(OH)2 + H+ 1
H2O2 + 2e2OH- 1

Осы сияқты сурьмада тотығады:
Sb(OH)3 + H2O2 = SbO(OH)3 +H2O
Sb(OH)3 + OH- - 2eSbO(OH)3 + H+ 1
H2O2 + 2e2OH- 1
Висмут гидроксидiн қыздырғанда тұнба сарғаяды:
Bi(OH)3 BiOOH + H2O
Топтық реагентiнiң әсерiнен түзiлген тұнбалар, реагенттiң артық мөлшерiнде ерiмейдi.

1. П а й д а л а н ы л у ы
Магний қосылыстары адам және жануарлар клеткаларының құрамында кiредi, сонымен қатар өсiмдiк хлорофилiнiң құрамында да кездеседi. Адам организмiнде 0,1 процент, ал өсiмдiктердiң құрамында 2 процентке дейiн магний болады.
Магний оксидi MgO асқазан қышқылдарын бейтараптандыру үшiн пайдаланылады, терi ауруларды емдейтiн майлардың құрамының бiр бөлiгi болып табылады. Магнийдiң гидроксокарбонаты - асқазан қышқылдығын бейтараптандыру және организм iшiндегi залалды қосылыстарды адсорбциялау үшiн қолданылады. Магний сульфаты MgSO47H2O (Magnesium sulfuricum) шек, өт ауруларын емдеуде, наркотик ретiнде де пайдаланады.
Темiр иондары адам клеткаларының құрамында өте аз мөлшерде болады, көбiне органикалық қосылыстар күйiнде бауырда кездеседi. Адам организмiнде 4,25 г. темiр бар, оның 57 процентi гемоглобиннiң құрамына кiредi. Темiр (II) иондары қан гемоглобинiнiң, тотықтырғыш ферменттердiң құрамына кiредi.Темiр иондары қан тасымалдайтын органдардың жұмыс жасауын арттырады. Организмде темiр жеткiлiксiз болған кезде түрлi аурулар пайда болады. Ал өсiмдiктердiң құрамында темiр жеткiлiксiз болғанда,олар хлороз деген ауруға шалдығады (жапырақтар сарғыштанады).
Марганец адам және жануарлар организмдерiнде кездеседi: жүректе, бауырда, сүйекте. Ол клеткаларда, тканьде жүретiн тотығу-тотықсыздану процестерiн активтендiредi, қан түзiлу, өсу процестерiне әсер етедi.Адам организмiнде марганец жеткiлiксiз болған кезде сүйек қалыптасу, өсу процестерi нашарлайды. Марганец адам организмiнде өсiмдiк арқылы жеткiзiледi.Марганец қосылыстары залалды, олардың көп мөлшерi нерв жүйесi ауруына әкелiп соғады. Калий перманганаты ерiтiндiлерi дизенфекциялау үшiн қолданылады. (Жараларды жуады, тамақ шаяды, күйген жерлердi емдейдi).
Висмутилдiң гидроксонитраты (BiO)2(OH)NO3 ұнтақ күйiнде асқазан ауруын емдеу үшiн пайдаланылады, сонымен қатар iсiп қызару процестерiн емдейтiн майлардың, пасталардың, ұнтақтардың құрамына кiредi. Висмут өте аз мөлшерiнде адам организмiнде анықталған: жалын сұйығында, мида, организмге керектi заттарды жасап шығаратын бездерде, бауырда т.б. органдарда.
Гильминтозды емдеуде сурьманың қосылысы K(SbO)C4H4O6H2O қолданылады. Сурьма қосылыстарының залалдығы мышьяк қосылыстарына қарағанда төмен (адам сурьма (III) хлоридiнiң 0,12 г. - 1,0 г. мөлшерiнде мерт болады).
3. IV-аналитикалық топ катиондарының реакциялары
Sb(III) және (V) иондарының реакциялары
1. NaOH, KOH, NH4OH әсерi
Sb(III) иондары сiлтi және аммиак ерiтiндiлерiмен метасурьма қышқылының ақ түстi тұнбасын түзедi:
H3[SbCI6] + 6NaOH = Sb(OH)3 + 6NaCI + 3H2O
3H+ + [SbCI6]3- + 6OH- = Sb(OH)3 + 6CI- + 3H2O
Тұнба сiлтiлердiң артық мөлшерiнде және күштi қышқылдарда еридi:
Sb(OH)3 + NaOH = Na[Sb(OH)4]
Sb(OH)3 + OH- = [Sb(OH)4]-
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Сурьма (III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына 1-2 тамшы сiлтi ерiтiндiсiн қосып, тұнба түзiлгенiн байқау. Тұнбаны екiге бөлiп HCI және NaOH ерiтiндiлерiнде ерiту қажет.
2. Гидролиз реакциясы
Sb(III) тұздарының сұйытылған ерiтiндiлерi, әсiресе қыздырған кезде гидролизденедi. Реакция нәтижесiнде ақ түстi негiзiдiк тұздар түзiледi:
SbCI3+ HOH = SbOCI + 2HCI
Sb3+ + 3CI- + HOH = SbOCI + 2H+
SbO+ бiр зарядты катионнын ролiн атқарады. Тұз қышқылында еридi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Сурьма (III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына 5-6 тамшы
дистилденген су қосып, буландырғышта қыздыру қажет.
3. Na2S2O3 әсерi
Әлсiз қышқыл ортада сурьма (III) тұздары мен натрий тиосульфатын қыздырған кезде қызыл түстi сурьма (III) оксидiнiң дисульфидi тұнбаға түседi.
2SbCI3 + 2Na2S2O3 + 3H2O = Sb2OS2 + 2Na2SO4 + 6HCI
2Sb3+ + 2S2O32- + 3H2O = Sb2OS2 + 2SO42- + 6H+
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Сурьма (III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына әлсiз қышқылдық ортада 2-3 тамшы Na2S2O3 ерiтiндiсiн қосып, буландырғышта қыздырады.
2. H2S (III) әсерi
Күкiрттi сутек қышқылдық ортада сурьма (III) иондарымен ашық қызғылт сары түстi аморфты тұнба түзедi:
2SbCI3 + 3H2S = Sb2S3 + 6HCI
2Sb3+ + 3H2S = Sb2S3 + 6H+
Сұйытылған бейтарап ерiтiндiлерден түстi коллоидтi ерiтiндi Sb2S3 түзiледi. Сурьма (III) сульфидi Na2S, (NH4)2S, (NH4)2S2, NaOH ерiтiндiлермен тиотұздар бередi:
Sb2S3 + 3(NH4)2S = 2(NH4)3SbS3
Sb2S3 + 3(NH4)3S2 = 2(NH4)3SbS4 + S
Тиотұздар тұрақсыз қосылыстар, олар тұз қышылдарының әсерiнен бұзылады да,сульфид тұнбаға түседi:
2(NH4)3SbS3 + 6HCI = Sb2S3 + 3H2S + 6NH4CI
Сурьма (III) сульфидi 6н. ТЅз қышқылы ерiтiндiсiнде еридi (As2S3, As2S5 ерiмейдi).
Sb2S3 + 6HCI = 2 SbCI3 + 3H2S
Азот қышқылымен нашар еритiн ақ түстi HsbO3 түзедi:
3 Sb2S3 + 10HNO3 = 6HsbO3 + 9S +10NO + 2H2O
немесе Sb2S3 + 28HNO3 = 2HsbO3 + 3H2SO4 + 28NO2 + 10H2O
Sb2S3 + 18H2O - 28e 2HsbO3 + 3SO42- + 34H+
NO3- + 2H+ +1e NO2 + H2O
Sb2S3 + 28NO3- + 22H+ 2HsbO3 + SO42- + 28NO2 + 10H2O
Sb2S3, NH4OH және (NH4)2CO3 ерiтiндiлерiнде ерiмейдi (мышьяк сульфидтерiнен айырмашылығы).
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Сурьма (III) тұзы ерiтiндiсiнiң 4-5 тамшысына 1-2 тамшы 2н. HCI ерiтiдiсiн қосып күкiрттi сутек жiберу қажет. (Реакция сорғыш шкафта орындалады).
5. Дербес металдармен тотықсыздандыру
Кернеу қатарында сурьмаға дейiн орналасқан металдар оны бос күйге дейiн тотықсыздандырады:
2H3[SbCI6] + 3Sn = 2Sb + 3H2[SnCI4]
2H3[SbCI6] + 3Fe = 2Sb + 3FeCI2 + 6HCI
Sb(V) иондарының реакциялары
1. Гидролиздену реакциясы
Сурьма (V) тұздары ерiтiндiлерiн сұйылтқан кезде, олар гидролизденедi,нәтижесiнде ақ түстi тұнба SbO2CI түзiледi:
H[SbCI6] + 2H2O = SbO2CI + 5HCI
[SbCI6]- + 2H2O = SbO2CI + 4H+ + 5CI-
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Ерiтiндiнiң 2-3 тамшысына 4-5 тамшы дистилденген су қосып, буландырғышта қыздырады.
2. NaOH, KOH, NH4OH әсерi
Сiлтiлер мен аммиак ерiтiндiлерi сурьма (V) тұздарымен әрекеттесiп метасурьма қышқылын түзедi:
H[SbCI6] + 6NaOH = SbO(OH)3 + 6 NaCI + 2H2O
H+ + [SbCI6]- + 6OH- = SbO(OH)3 +6CI- + 2H2O
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Ерiтiндiнiң 2-3 тамшысына 1-2 тамшы NaOH (KOH, NH4OH) ерiтiндiсiн қосады.
3. H2S әсерi
Күкiрттi сутек қышқылортада сурьма (V) иондарымен қызғылт сары-қызыл түстi тұнба түзедi:
2H[SbCI6] + 5H2S = Sb2S5 + 12HCI
2[SbCI6]- + 5H2S = Sb2S5 + 10H+ + 12CI-
Сурьма (V) сульфидi (NH4)2S, (NH4)2S2, Na2S, NaOH ерiтiндiлерiнде еридi, бiрақ NH4OH, (NH4)2CO3 ерiтiндiлерiнде ерiмейдi:
Sb2S5 + 3 (NH4)2S = 2(NH4)3SbS4
4 Sb2S5 + 24NaOH = 5Na3SbS4 + 3Na3SbO4 + 12H2O
Тиотұздар тұрақсыз, олар қышқылды ортада ыдырайды:
2(NH4)3SbS4 + 6HCI = Sb2S5 + 3H2S + 6NH4CI
2SbS43- + 6H+ = Sb2S5 + 3H2S
Сурьма (V) сульфидi 6н. HCI ерiтiндiсiнде еридi:
Sb2S5 + 12HCI = 2H3[SbCI6] + 3H2S + 2S
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Сурьма (V) тұз ерiтiндiсiнiң 4-5 тамшысына 1-2 тамшы ерiтiндiсiн қосып күкiрттi сутек жiбередi. (Реакцияны сорғыш шкафта орындайды).
4.Мырыштың, алюминийдiң, темiрдiң әсерi
Металдар сурьма (V) иондарын бос күйге дейiн тотықсыздандырады:
2H[SbCI6] + 5Fe = 2Sb + 5FeCI2 + 2HCI
2[SbCI6]- + 5Fe = 2Sb + 5Fe2+ + 12CI-
Қара түстi тұнба түзiледi.
Р е а к ц и я н ы ң о ры н д а л у ы
Сурьма (V) ерiтiндiсiне бiр түйiршiк мырыш (темiр) салып қара тұнба түзiлгенiн байқау.
Висмут (III) катионының реакциялары
1. NaOH, KOH, NH4OH әсерi
Сiлтi мен аммиак ерiтiндiлерi әсерiнен висмут (III) ақ гидроксид түзедi:
BiCI3 + 3NaOH = Bi(OH)3 + 3NaCI
Bi3+ + 3OH- = Bi(OH)3
Висмут және висмутил гидроксидтерi қышқылдарда еридi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Висмут (III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысы осынша тамшы KOH, NH4OH ерiтiндiсiн қосады.
2. Судың әсерi (гидролиз)
Гидролиздену нәтижесiде висмуттың негiздiк тұздары тұнбаға түседi:
BiCI3 + 2HOH = Bi(OH)2CI + 2HCI
Бұл тұнба ақ түстi, бiрақ ол тұрақсыз, сондықтан:
Bi(OH)2CI = BiOCI + H2O
Катионның ролiн BiO+ (висмутил) орындайды.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Висмут (III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысы 8-10 тамшы су қосып тұнба түзiлуiн байқау.
3. H2S әсерi
Күкiрттi сутектiң әсерiнен қара-қоныр висмут сульфидi түзiледi:
2BiCI3 + H2S = Bi2S3 + 6HCI
2Bi3+ + 3H2S = Bi2S3 + 6H+
Сульфид сұйытылған HCI, H2SO4 HNO3 ерiтiдiлерiнде ерiмейдi. Бiрақ 2н. HNO3 ерiтiндiсiнде еридi:
Bi2S3 + 8HNO3 = 2Bi(NO3)3 + 3S + 2NO + 4H2O
Bi2S3 - 6e 2Bi3+ + 3S 1
NO3- + 4H+ + 3e NO + 2H2O 2
Висмут сульфидi тиотұздар түзбейдi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Зерттелетiн ерiтiндiнiң 2-3 тамшысына күкiрттi сутек жiбередi (реакция сорғыш шкафта орындалады).
4. Na2HPO4 әсерi
Реакция нәтижесiнде ақ түстi висмуттың фосфаты түзiледi:
BiCI3 + Na2HPO4 = BiPO4 + 2NaCI + HCI
Тұнба сұйытылған CH3COOH, HNO3 ерiтiндiлерiнде ерiмейдi, бiрақ концентрлi HCI ерiтiндiсiнде еридi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Висмут (III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына осынша тамшы Na2HPO4 ерiтiндiсiн қосады.
5. Сiлтiлiк ортада қалайы (II) хлоридiнiң әсерi
Станнум (II) хлоридi сiлтiлiк ортада висмут (III) ионын дербес күйге дейiн тотықсыздандырады. Алдымен SnCI2 ерiтiндiсiнен натрий станиттiн алады:
SnCI2 + 4NaOH = Na2SnO2 + 2NaCI + 2H2O
Sn2+ + 4OH- = SnO22- + 2H2O
Осы ерiтiндiге висмут (III) тұзы ерiтiндiсiн қосады, алдымен:
BiCI3 + 3NaOH = Bi(OH)3 + 3NaCI
Одан соң:
2Bi(OH)3 + 3Na2SnO2 = 2Bi + 3Na2SnO3 + 3H2O
Bi(OH)3 + 3e Bi + 3OH- 2
SnO22- + 2OH- -2e SnO32- + H2O 3
Реакция нәтижесiнде қара түстi тұнба түзiледi. Реакция өте сезгiш.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
SnCI2 ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына NaOH, KOH ерiтiндiсiн тамшылап қосады, түзiлген тұнба толық ерiгенше, тағы артық 1-2 тамшы NaOH қосады. Осы ерiтiндiге Bi3+ ерiтiндiсiн қосып, қара түстi тұнба түзiлгенiн байқайды.
6. K2CrO4 және K2Cr2O7 әсерi
Хромат және дижромат иондары висмут (III) иондарымен әлсiз қышқыл ортада висмутил дихроматы (BiO)2Cr2O7 деген сары түстi тұнба бередi:
2BiCI3 + K2Cr2O7 + 2H2O = (BiO)2Cr2O7 + 2KCI + 4HCI
2Bi3+ + Cr2O72- + 2H2O = (BiO)2Cr2O7 + 4H+
Бұл тұнба сiрке қышқылында еридi, ал сiлтiлерде ерiмейдi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Висмут (III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына осынша тамшы K2Cr2O7 ерiтiндiсiн қосады.
7. KI әсерi
Калий иодидi висмут (III) иондарының концентрлi ерiтiндiлерiмен BiI3 қара тұнба түзедi:
BiCI3 + 3KI = BiI3 + 3KCI
Bi3+ + 3I- = BiI3
Тұнба реагенттiң артық мөлшерiнде еридi, реакцияның нәтижесiнде қызғылт сары түстi ерiтiндi түзiледi:
BiI3 + KI = K[BiI4]
Ерiтiндiнi сұйылтқан кезде, қайтадан қара тұнба түседi:
K[BiI4] = BiI3 + KI
Сұйылту дәрежесi өте жоғары болған кезде қызғылт сары түстi висмутил иодидi тұнбаға түседi:
K[BiI4] + HOH = BiOI + KI + 2HI
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Висмут (III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына тамшылап KI ерiтiндiсiн қосады. Алдымен тұнба түзiлгенiн байқайды. Содан соң тұнбаға реагенттiң артық мөлшерiн қосады.
8. Na2CO3, K2CO3, (NH4)2CO3 әсерi
Висмут (III) иондары карбонат иондарымен висмуттың оксикарбонатын түзедi:
2BiCI3 + 3Na2CO3 + HOH = 2Bi(OH)CO3 + CO2
2Bi3+ + 3CO32- + HOH = 2Bi(OH)CO3 + CO2
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Висмут (III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына осынша тамшы Na2CO3 немесе (NH4)2CO3 ерiтiндiсiн қосады.

Темiр(II) катионының реакциялары
I. Na OH, KOH әсерi
Сiлтiлер темiр (II) иондарымен әрекет еткенде ақ түстi темiр II гидроксидiн түзедi
FeCl2 + 2 KOH = Fe(OH)2 + 2 KCl
Fe2+ + 2 OH- = Fe(OH)2
Бiрақ бұл тұнба ауада тез тотығады да, жасылдан қызыл-қоңыр түске дейiн өзгередi.
3Fe(OH)2 + О2 + Н2О = 3Fe(OH)3
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Темiр II тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына осынша көлем сiлтi ерiтiндiсiн қосады. Тотыққанын байқау.
2. NH4OH әсерi
Аммияк ерiтiндiлерiнiң әсерiнен темiр II оиндары ақ тұнба түзедi.
Fe SO4 + 2 NH4OH = Fe(OH)2 + ( NH4)2 SO4
Fe2+ + 2 NH 4OH = Fe(OH)2 + NH4+
Бiрақ реакция аяғына дейiн жүрмейдi, тiптi ерiтiндiге NH4Cl ерiтiндiсiн қосатын болса , онда тұнба мүлдем түзiлмейдi, себебi бұл ерiтiндiде
Fe(OH)2 түзiлуiне рН жеткiлiксiз. Реакция жүру үшiн рН=12-13 болуы керек. Аммоний тұздары тұнбаның түсуiне кедергi жасайды.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Темiр II тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына 2-3 тамшы NH4OH ерiтiндiсiн қосады.
3. Na2HPO4 әсерi
Натрий гидрофосфаты темiр II иондарымен темiр II гидрофосфаты мен фосфат қоспасын түзедi.
4 Fe2+ + 3 HPO42-= Fe HPO4 + Fe3 (PO4)2 + 2H+
Ал натрий ацетаты қатысында тек фосфат түзiледi.
3 Fe2+ + 2 HPO42- +СН3СОО-= Fe3 (PO4)2 + 2СH3СООН
Екi реакцияда да түзiлетiн тұнбалар сiрке қышқылында еридi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Темiр II тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына осынша көлем тамшы
Na2HPO4 ерiтiндiсiн қосады.
4. Na2 CO3, К2СО3 әсерi
Карбонаттар әсерiнен темiр II иондары ақ түсті тұнба түзедi
Fe2+ + CO32- = Fe CO3
Fe CO3 тұнбасы қышқылдар ерiтiндiсiнде және құрамында СО2 бар, суда да жақсы еридi.
FeCO3 + 2 CH3COOH= Fe(СH3СОО)2 + CO2 + H2O
FeСO3 + CO2 + H2O= Fe(HCO3)2
Темiр II карбонаты ылғал ауада мына реакция нәтижесiнде
4FeСO3 + O2 +6H2O = 4 Fe(OH3) + 4CO2
қоңыр түстi тұнбаға айналады.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Ерiтiндiнiң 2-3 тамшысына Na2 CO3. немесе К2СО3 ерiтiндiсiн қосып, тұнба түзiлгенiн байқау.
5. К3[Fe(CN)6] әсерi
Темiр II иондары калийдiң гексацианоферратымен lll турнбулен көгi
Атты көк түстi тұнба түзедi.
3FeSO4 + К3[Fe(CN)6] = Fe3[Fe(CN)6]2 + 3 K2SO4
3Fe2+ + 2[Fe(CN)6]3- = Fe[Fe(CN)6]2
Реакция өте сезгiш. Түзiлген тұнба тұз қышқылында ерiмейдi, бiрақ сiлтiлер әсерiнен бұзылады:
FeFe (СN)62+6KON=2K3Fe(CN)62+3Fe(ОH)2
Қазiргi көзқарас бойынша бұл реакция "берлин" лазурiне ұқсас, яғни реакция мына теңдеу бойынша жүредi:
Fe2++Fe(СN)63-=Fe3++Fe(CN)64-
4Fe3++3Fe(СN)64-=Fe4+Fe(CN)63
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Темiр(II) ерiтiндiсiнiң 1-2 тамшысына 1-2 тамшы калий гексацианоферраты (III) ерiтiндiсiмен әсер ету қажет. Реакция рН=2-3шамасында жақсы жүредi, Fe3+ реакциясының жүруiне кедергi жасамайды.
6. (NH4)2S әсерi.
Темiр (II)иондары аммоний сульфидi әсерiнен тұнбаға түседi:
FeSO4 + (NH4)2S = FeS + (NH4)2SO4
Fe2+ + S2- = FeS
Түзiлген тұнба қара түстi, реакция бейтарап немесе аммиак буфер ерiтiндiлерiнде жүредi, минералды HCl,H2SO4 қышқылдар ерiтiндiлерiнде еридi:
FeS - 2H2+ = Fe2+ + H2S
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Темiр (II) тұзы ерiтiндiсiнiң 1-2 тамшысына осынша тамшы аммоний сульфидi ерiтiндiсiн қосып, тұнба түзiлгенiн байқау.
7. Fe2+Fe3+ тотығу рекциялары
1. H2O2 сiлтiлiк ортадағы әсерi
Сутек пероксидiнiң әсерiнен темiр (II) темiр(III) дейiн тотығады:
2FeSO4 + 4NaOH + H2O2 = 2Fe(OH)3 + 2Na2SO4
Fe2+ + 4OH- + H2O2 = 2Fe(OH)3
2. Қышқылдық ортадағы KMnO4 әсерi
Темiр (II)иондары қатысына қарай таңқурай түстi KMnO4 ерiтiндiсi түссiзденедi:
10FeSO4+2KMnO4+8H2SO4 = 5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + K2SO4 +8H2O
( 2Fe2+ - 2e 2Fe3+ 5
MnO4- + 8H + 5e Mn2+ + 4H2O 2
10Fe2+ + 2MnO4- + 16H+ = 10Fe3+ + 2Mn2+ + 8H2O
3. K2Cr2O7 қышқылдық ортадағы әсерi
Темiр (II) иондары қышқылдық ортада K2Cr2O7 тотықсыздандырады., ерiтiндiнiң сары түсi жасыл түске айналады:
6FeSO4 + K2Cr2O7 + 7H2SO4 = 3Fe2(SO4)3+Cr2(SO4)3+K2SO4 + 7H2O
2Fe2+ - 2e 2Fe3+ 3
Сr2-O72- + 14H+ + 6e 2Cr3+ + 7H2O 1
6Fe2+ + Cr2O72- + 14H+ 6Fe3+ 2Cr3+ 7H2O
4. Концентрлi HNO3 әсерi
Концентрлi азот қышқылы әсерiнен темiр (II) темiр (III) дейiн тотығады:
6FeSO4+ 2HNO3 + 3H2SO4 = 3Fe2(SO4)3 + 2NO + 4H2O

2Fe2+- 2e 2Fe3+ 3
NO3- + 4H+ + 3e NO + 2H2O 2
6Fe2++ 2NO3- + 8H+ 6Fe3+ + 2NO + 4H2O
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Темiр (II) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына 2 тамшы 2Н Н2SO4 және 1-2 тамшы 6Н. НNO3 ерiтiндiлерiн қосып, буландырғышта қоңыр түс толық жойылғанша қыздырады (реакция сорғыш шкафта орындалады).

Темiр(III) иондарының реакциялары.
1. NaOH, KOH, NH4OH әсерi
Сiлтi және аммиак ерiтiндiлерi әсерiнен темiр (III) иондары амморфты қызыл-қоңыр түстi тұнба түзедi:
FeCl3 + 3NaOH = Fe(OH)3 + 3 NaCl
Fe3+ + 3OH- = Fe(OH)3
Темiр(III) гидроксидi қышқылдар мен ерiтiндiлерiнде жақсы еридi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Темiр(III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына 2-3 тамшы NaOH (KOH, NH4OH) ерiтiндiсiн қосып, тұнба түзiлгенiн байқау.
2. (NaH4)2S әсерi
Бейтарап және аммиакты ерiтiндiлерiнен аммоний сульфидi темiр(III) иондарымен қара түстi тұнба түзедi:
2FeCl3 + 3(NaH4)2S = Fe2S3 + 6NH4Cl
Темiр(III) сульфидi тұз қышқылында еридi:
Fe2S3 + 4HCl = 2FeCl2 + S + 2H2S
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
FeCl3 ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына осынша тамшы аммоний сульфидiнiң ерiтiндiсiн қосып, тұнба түзiлгенiн байқау керек.
Na2HPO4 әсерi
Фосфат иондарының әсерiнен темiр(III) иондары тұнбаға түседi.
FeCl3 + Na2HPO4 = FePO4 + 2NaCl + HCl
Fe3+ + HPO42- = FePO4 + H+
Реакция нәтижесiнде сарғыш тұнба түзедi. Темiр(III) фосфаты сiрке қышқылында ерiмейдi, бiрақ минералды қышқылдарда еридi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына 2-3 тамшы натрий гидрофосфатының ерiтiндiсiн қосу қажет.
4. CH3COONa әсерi
Натрий ацетаты ерiтiндiсi темiр иондарымен қызыл түстi комплекстi тұздар түзедi:
3Fe3++9 CH3COO-+2H2O=Fe3(OH)2(CH3COO)6CH3CO O+2 CH3COOH
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Темiр(III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына 3-4 тамшы натрий ацетаты ерiтiндiсiн қосып қоздырады. Тұнбаның түзiлгенiн байқау керек.
5. NH4CNS әсерi
Темiр(III) катионы роданид иондарының концентрациясына тәуелдi түрлi құрамды комплекстi тұздар түзедi:
Fe3++SCN-=Fe(SCN)2+
Fe3++2SCN-=Fe(SCN)2+
Fe3++2SCN-=Fe(SCN)2+
Fe3++3SCN-=Fe(SCN)3
Fe3++6SCN-=Fe(SCN)63-
Комплекстi тұздардың түсi қызыл, неғұрлым роданид иондарының концентрациясы жоғары болса, ерiтiндiнiң түсi соғұрлым қою болады. Бұл реакция сезгiш, бiрақ Fe3+ иондарымен түрлi комплекстi тұздар түзе алатын иондар, мысалы F-, PO43-шарап және лимон қышқылдарының иондары анықтауға кедергi жасайды:
Fe(SCN)3 + 6F- =FeF63- + 3SCN-
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Темiр(III) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына 1-2 тамшы аммоний(калий) роданидiнiң ерiтiндiсiн қосу керек.
K4Fe(SCN)6 калийдiң гексацианоферратының (II) әсерi
Калий гексацианоферраты (II) темiр (III) катионымен қара көк "берлин көкшiлi" деген тұнба түзедi:
4FeCl3+3K4Fe(SCN)6= Fe4Fe(SCN)63 +KCl
4Fe3++3Fe(SCN)64-= Fe4Fe(SCN)63
Бұл тұнба сұйылтылған тұз қышқылында ерiмейдi, бiрақ сiлтiлердiң әсерiнен Fe(III) гексацианоферраты (II) ыдырайды, реакция нәтижесiнде темiр(III) гидроксидi тұнбаға түседi:
Fe4Fe(SCN)63+12KOH= Fe(OH)3+3K4Fe(CN)6
Реакцияның сезгiштiгi өте жоғары, ерiтiндiде темiрдiң (III) концентрациясы өте төмен болған жағдайда ғана тұнба түзiлмейдi, бiрақ көк түстi коллоидтi ерiтiндi түзiледi.
Концентрлi қышқылдардың әсерiнен темiр (III) гексацианоферраты (II) бұзылады:
18HCI +Fe4[Fe(CN)6]3 = 3FeCI2 +18HCN +4 FeCI3
Реакцияны орындаған кезде K4Fe(CN)6 артық мөлшерiн пайдаланбаған жөн, себебi түзiлген тұз артық мөлшерiнде мына реакция бойынша еридi:
K4Fe(CN)6 + Fe4Fe(CN)63=4KFe(CN)6
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Темiр(III) тұзы ерiтiндiсiнiң 1-2 тамшысына 1-2 тамшы калий гексацианоферраты(II) ерiтiндiсiн қосады.
7. Темiр(III) ионының тотықсыздануы реакциясы
1. SnCl2 әсерi
Станнум(II) хлоридiнiң әсерiнен темiр(III)валенттi ионы темiрдiң (II)валенттiгiне дейiн тотықсызданады.
2FeCI3 + SnCl2 = 2FeCI2 + SnCl4
2. KI әсерi
Реакция нәтижесiнде темiр (III) тотықсызданады, ерiтiндiде дербес (бос) күйiндегi йод бөлiнедi:
2Fe3+ + 2I- = 2Fe2+ + I2

Марганец(II) иондарының реакциялары.
1. NaOH,KOH әсерi
Марганец (II) катионы сiлтiлермен ақ түстi тұнба түзедi:
MnSO4+2NaOH= Mn(OH)2+Na2SO4
Mn2++2OH-= Mn(OH)2
Марганец (II) гидроксидi қышқылдарда еридi:
Mn(OH)2+H+= Mn2++2H2O
Бiрақ сiлтiлердiң артық мөлшерiнде ерiмейдi.
Марганец (II) гидроксидi ауадағы оттектiң әсерiнен тотығады:
Mn(OH)2+12O2+ H2O = Mn(OH)2
Сутек пероксидi қатысында қара-қоңыр түстi тұнба түзедi:
MnSO4+2KOH+H2O2= Mn(OH)2+K2SO4 +H2O
Mn2+ + 4OH- - 2eMnO(OH)2 + H2O
H2O2+2e 2OH-

MnO(OH)2 cұйылтылған қышқылда ерiмейдi, бiрақ концентрлi тұз қышқылында жоғары температурада еридi, сутек пероксидi қатысында кѕкiрт қышқылында да еридi.
MnO(OH)2+4H++ 2Cl-= Mn2++Cl2 +H2O
MnO(OH)2+2H++H2O2 = Mn2++O2 +3H2O
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Марганец(II) тұзының ерiтiндiсiне сiлтi ерiтiндiсiн қосып, ақ тұнба түзiлгенiн байқау.
2. NH4OH әсерi
Аммиак ерiтiндiсiнiң әсерiнен марганец(II) гидроксидi тұнбаға түседi.
Mn2+ + 2NH4OH Mn(OH)2 + 2NH4+
Бiрақ реакция аяғына дейiн жүрмейдi. Ал ерiтiндiге NH4Cl қосатын болса, онда ерiтiндiнiң рН жоғарылайды да, Mn(OH)2 тiптi түзiлмейдi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Марганец(II) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына 2-3 тамшы аммиак ерiтiндiсiн қосады.
3. (NH4)2CO3, K2CO3, Na2CO3 әсерi
Карбонат иондарымен ақ түстi марганец (II) карбонатын түзедi:
MnSO4 +(NH4)2CO3 = MnCO3 +(NH4) 2SO4
Mn2+ +CO72- = MnCO3
Марганец(II) қышқылдарда жақсы еридi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Mn(II) ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына осынша тамшы натрий (калий, аммоний) карбонаты ерiтiндiсiн қосады.
4. Na2HPO4 әсерi
Марганец (II) ионы натрий гидрофосфатының әсерiнен ақ түстi тұнба түзедi:
3Mn2++2HPO4- Mn3(PO4)2+2H+
Бiрақ сандақ жағынан толық тұнбаға түсуi байқалмайды.
Марганец(II) фосфаты минералды қышқылдар мен сiрке қышқылында еридi.
Марганец(II) фосфатын толық тұнбаға түсiру үшiн реакцияны аммиакты ортада жүргiзген дұрыс болады:
Mn2++HPO42-+NH4OH=MnNH4PO4+H2O
MnNH4PO4 түсi ашық қызыл, суда өте нашар еридi.
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Марганец(II) тұзы ерiтiндiсiнiң 2-3 тамшысына 1-2 тамшы аммиак ерiтiндiсiн (рН сiлтiлiк болуы керек) одан соң -3 тамшы натрий гидрофосфатын қосып, тұнбаның түзiлгенiн байқау.
5. Mn2+ иондарын MnO4- күйге дейiн тотықтыру реакциялары
Тотығу реакцияларының марганец(II) иондарының анықталуында ма"ызы зор. Бұл реакцияларда түрлi тотықтырғыштарды пайдаланып орындауға болады, олардың әсерiнен таңқурай түстi MnO4- түзiледi.
1. Натрий весмутатымен азот қышқылының ортасында тотықтыру
2Mn(NO3)2+5NaBiO3+16HNO3=2HMnO4+Bi( NO3)2+5NaNO3+7H2O
Mn2++ H2O - 5e MnO4-+8H+ 2
BiO3-+6H + 2e Bi3++ 3H2O 5
Немесе иондық күйде:
2Mn2+ + 5BiO3- + 14H+ = 2MnO4- + 5Bi3+ +7H2O
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Марганец (II) тұзы ерiтiндiсiнiң 1-2 тамшысына 3-4 тамшы 6н. HNO3 2-3 тамшы 0,1н. AgNO3 ерiтiндiлерiн қосады. (AgNO3 ерiтiндiсi CI- тұнбаға түсiредi). Осы ерiтiндiге натрий висмутатының бiрнеше түйiршiгiн қосып, шыны таяқшамен араластырып центрифугада айналдырады. Бұл кезде ерiтiндi таңқурай түске боялады. Реакцияның сезгiштiгi өте жоғары.
2. Азот қышқылының ортасында қорғасын (IV) оксидiмен тотықтыру
2Mn(NO3)2 + 5PbO2 + 6HNO3 = 2HMnO4 + 5Pb(NO3)2 + 2H2O
Mn2+ + 4H2O - 5e MnO4- + 8H+ 2
PbO2 + 4H+ + 2e Pb2+ + 2H2O 5
Немесе иондық күйде:
2Mn2+ + 5PbO2 + 4H+ = 2MnO4- + 5Pb2+ + 2H2O
Реакция жоғары температурада жүредi. Хлорид иондары кедергi жасайды, сондықтан оларды AgNO3 ерiтiндiсiмен тұнбаға түсiрген жөн.
Марганец (II) иондарының концентрациясы өте жоғары болған кезде реакция нәтижесiнде түзiлген HМnO4 Mn2+ иондарымен тотықсызданады да, таңқурай түстi ерiтiндiнiң орнына қоныр түстi H2MnO3 (MnO(OH)2) тұнба түзiледi, сондықтан Mn2+ сұйық ерiтiндiсi болғаны дұрыс.
4HМnO4 + 3MnSO4 + 7H2O = 5MnO(OH)2 + 3H2SO4
Р е а к ц и я н ы ң о р ы н д а л у ы
Пробиркаға PbO2 2-3 түйiрiн және 4-5 тамшы концентрлi азот қышқылы ерiтiндiсiн қосып, қоспалы буландырғышта қыздырады. Осы тотықтырғыш қоспасына 1 тамшы MnSO4 (немесе Mn(NO3)2) ерiтiндiсiн қосып араластырады да, тағы да қыздырады. (MnCI2 ерiтiндiсiн алуға болмайды).
3. Аммоний персульфатымен қышқыл ортада тотықтыру
Реакцияны Ag+ иондарының қатысында орындайды, иондары катализаторды" ролiн атқарады.
2MnSO4 + 5(NH4)2S2O8 + 8H2O = 2HМnO4 + 5(NH4)2SO4 + 7H2SO4
Mn2+ + 4H2O - 5e MnO4- + 8H+ 2
S2O8 + 2e 2SO42- 5
2Mn2+ + 5S2O82- + 8H2O = 2MnO4- + 10SO42- + 16H+
Хлорид иондары кедергi жасайды.
Р е а к ц и я н ы " о р ы н д а л у ы
MnSO4 ерiтiндiсiнi" 1 тамшысын 1 тамшы дистилденген сумен сЅйылтады да осы ерiтiндiге 2-3 тамшы HNO3 1-2 тамшы 0,1н. AgNO3 ж әне 50 процент аммоний персульфаты ерiтiндiсiнi" 5-6 тамшысын қосып буландырғышта 800С дейiн қыздырады.
Магний иондарыны" реакциялары
1. NaOH, KOH әсерi
Магний (II) иондары сiлтiлермен әрекеттесiп тЅнбаға тѕседi:
MgCI2 + 2KOH = Mg(OH)2 + 2KCI
Mg2+ + 2OH- = Mg(OH)2
Магний гидроксидi ақ тѕстi тЅнба, қышқылдар мен аммоний тұздарында еридi.
Mg(OH)2 + 2H+ = Mg2+ + 2H2O
Mg(OH)2 + 2NH4+ = Mg2+ + 2NH4OH
Сондықтан аммоний тұздары қатысында Mg(OH)2
Толық тЅнбаға тѕспейдi.
Р е а к ц и я н ы " о р ы н д а л у ы
Магний тЅзы ерiтiндiсiнi" 2-3 тамшысына осынша көлемде сiлтi ерiтiндiсiн қосады.
2. NH4OH әсерi
Аммиак ерiтiндiсiнi" әсерiнен магний гидроксидiнi" ақ тЅнбасы тѕзiледi:
Mg2+ + 2NH4OH = Mg(OH)2 + 2NH4+
Реакция сандық жағынан аяғына дейiн толық жѕрмейдi, себебiреакция н әтижесiнде аммоний тұздары пайда болады.
Р е а к ц и я н ың о р ы н д а л у ы
Магний тЅзы ерiтiндiсiнi" 2-3 тамшысына осынша тамшы аммиак ерiтiндiсiн қосады.
3. Na2CO3, K2CO3, (NH4)2CO3 әсерi
Суда еритiн карбонаттарды" әсерiнен магнийдi" негiздiк карбонаты тѕзiледi:
2MgCI2 + 2Na2CO3 + H2O = (MgOH)2CO3 + CO2 + 4NaCI
2Mg2+ + 2CO32- + H2O = (MgOH)2CO3 + CO2
(MgOH)2CO3 қышқылдарда ж әне аммоний тұздарында еридi, сондықтан (NH4)2CO3 әсерiнен тЅнба сандық жағынан толық тѕзiлмейдi.
(MgOH)2CO3 + 4NH4+ + H2O = 2Mg2+ + 4NH4OH + CO2
Р е а к ц и я н ың о р ы н д а л у ы
Зерттелетiн ерiтiндiнi" 2-3 тамшысына 2-3 тамшы Na2CO3 (K2CO3) ерiтiндiсiн қосады.
Натрий гидрофосфатыны" Na2HPO4 әсерi
Натрий гидрофосфаты NH4OH немесе NH4CI қатысында магний иондарымен ақ кристалдық тЅнба тѕзедi:
MgCI2 + Na2HPO4 + NH4OH = MgNH4PO4 + 2NaCI + H2O
Mg2+ + HPO42- + NH4OH = MgNH4PO4 + H2O
Р е а к ц и я н ы " о р ы н д а л у ы
Магний тЅзы ерiтiндiсiнi" 2-3 тамшысына осынша тамшы NH4OH қосып, араластырады, тѕзiлген тЅнбаны NH4CI ерiтiндiсiнде ерiтiп тамшылап Na2HPO4 ерiтiндiсiн қосады.
5. Калийдi" дигидроантимонатыны" KH2SbO4 әсерi
Магний иондары KH2SbO4 әсерiнен тЅнбаға тѕседi:
MgCI2 + 2 KH2SbO4 = Mg(H2SbO4)2 + 2KCI
Mg(H2SbO4)2 ақ кристалдық тЅнба, минералды қышқылдарда еридi.
Р е а к ц и я н ы " о р ы н д а л у ы
Магний тЅзы ерiтiндiсiнi" 2-3 тамшысына осынша тамшы КHSbO4 ерiтiндiсiн қосып шыны таяқшамен пробирканы" iшкi жанын ѕйкелеу қажет.

9 кесте
КАТИОНДАРДЫҢ БЕСlНШl АНАЛИТИКАЛЫІ ГИДРОКСИДТl ТОБЫ

Қышқылдық-негiздiк анализдеу әдiсi бойынша периодтық жүйенiң
II, V, VII ж әне VIII топ элементтерiнi" катиондары Mg2+, Mn2+, Fe2+, Fe3+, SbIII, SbV, Bý3+
Топтық реагентi - аммоний гидроксидiнің NH4OH концентрлi ерiтiндiсi
(қыздыру барысында); гидроксидтерi реагенттiң артық мөлшерiнде ерiмейдi

Иондар
Mg2+ (...2S22p6)
Mn2+ (...3p63d5)
Fe2+ (...3p63d6)
Fe3+ (...3p63d5)
SbIII (4d105S2)
SbV (...4d10)
Bı3+ (...5d106S2)
Электрон қабатыны" қЅрылысы
2,8
2,8,13
2,8,14
2,8,13
2,8,18,18,2
2,8,18,18
2,8,18,32,18,2
NH4OH аммоний
гидроксидi
аммоний тұздарыны" артық мөлшерiнде Mg(OH)2 еритiндiктен тЅнба толық тѕспейдi
Mn(OH)2
ақ, MnO(OH)2 тѕзiлiп, қо"ырланады
Fe(OH)2
ақ, Fe(OH)3 тѕзiлiп, қо"ырланады
Fe(OH)3 қызыл-қо"ыр
Sb(OH)3 ақ
SbO(OH)3 ақ
BıOCI
ақ
NaOH ж әне KOH
натрий немесе калий гидроксидi
Mg(OH)2 ақ
Mn(OH)2 ақ, MnO(OH)2 тѕзiлiп, қоңырланады
Fe(OH)2 ақ, Fe(OH)3 тѕзiлiп, қо"ырланады
Fe(OH)3
қызыл-қоңыр
Sb(OH)3
ақ
SbO(OH)3
ақ
Bı(OH)3 ақ
K3[Fe(CN)6] калий гексацианоферриаты
ТЅнба тѕзiлмейдi
Mn3[Fe(CN)6]2
қызыл-қоңыр
Fe3[Fe(CN)6]2
қою көк тѕстi қосылыс

ТЅнба тѕзiлмейдi
Сары тЅнба
ТЅнба тѕзiлмейдi
ТЅнба тѕзiлмейдi
K4[Fe(CN)6]
Калий гексацианоферроаты
ТЅнба тѕзiлмейдi
Mn2[Fe(CN)6]
K2Fe[Fe(CN)6] ақ, ауада көгередi
Fe4[Fe(CN)6]3
қою-көк
Берлин көгi
ТЅнба тѕзiлмейдi
ТЅнба тѕзiлмейдi
ТЅнба тѕзiлмейдi
Жалын тѕсi
өзгертпейдi
өзгертпейдi
Өзгертпейдi
Өзгертпейдi
көгiлдiр

жасыл
ґзiне т ән ж әне қосымша реакциялар
1.NaHPO4 + NH4OH+
NH4CI ақ, кристалды тЅнба MgNH4PO4
2. фильтр қағазыны" бетiне бiр тамшы Mg2+ ерiтiндiсiн ж әне бiр тамшы аммиак ерiтiндiсiн + бiр тамшы фенолфталеин ерiтiндiсiн тамызады - пайда болған қызыл дақ жалын ѕстiнде Ѕстап, кептiргенде тѕссiзденедi.
1. азот қышқыл ортада натрий висмутатымен (NaBýO3 + конц. HNO3) Mn2+ MnO4- -қа дейiн тотығады, кѕлгiн тѕс пайда болады
1. диметилглиоксиммен қызыл тѕстi ерiтiндi тѕзiледi (Ný2+ -ден айырмашылығы)
1.NH4SCN-мен қою-қызыл тѕстi ерiтiндi
1.H2S-пен қызғылт-сары Sb2S3 тЅнбасы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.