Адам мәселесінің, Абай даналығында бейнеленуі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы УНИВЕРСИТЕТІ КЕАҚ

Кафедра: Техникалық физика және жылуэнергетикасы
(кафедрасының атауы)

Мамандық: 5В072300 - Техникалық физика
(Шифр,мамандық атауы)

Философия
(пән атауы)

СӨЖ № 2
Тақырыбы: Адам мәселесінің, Абай даналығында бейнеленуі

Орындаған: Тексерген: ТФ-001 тобының студенті Жетекші: Болысова Қ.М Кенжебаева Аяулым (Жетекшінің Т.А.Ә)
(студенттің аты, тегі)

Семей
2021 жыл

ЭССЕ
Адам мәселесінің, Абай даналығында бейнеленуі

Абай атамыз - ұлы ақын, жазушы, қоғам қайраткері, қазіргі қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ағартушы.Абай атамыз 1845 жылы 10 тамызда Семей облысының Шыңғыс тауында (қазіргі әкімшілік бөлініс бойынша) Қарқаралы округінің аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің бірінен туған. Абайдың әулеті тұқым қуалайтын ақсүйектер болған, ал оның атасы (Өскенбай) мен арғы атасы (Ырғызбай) билеушілер мен билер ретінде олардың отбасында үстемдік еткен. Абай - атамыз қазақтың біртуар ойшыл-ақыны, заманынан озып туған ойшыл, қазақтың қамы үшін толғанумен өткен халық жанашыры. Оның діни-философиялық тұжырымдары бүгінгі таңда елімізде қалыптасқан дінимәселелерге жауап табуға септеседі. Өйткені Абай қазақ халқы санасында өшпестей орын алған дара тұлға. Абайдың діни түсініктері сол кезеңдегі қазақ халқының діни түсінігі қандай болғандығынан хабар береді. Абайдың дін түсінігін тереңірек қарастыратын болсақ Матуридилік түсінікпен астарласып, сабақтастық жолымен қалыптанғаны байқалады.
Отбасылық жайлылық пен үйдегі тәрбиенің жолы болды, өйткені анасы Ұлжан да, Зере әжесі де өте сүйкімді, дарынды адамдар болған. Ананың жеңіл алақанымен әке берген Ибраһим есімі сабырлы, ойлы дегенді білдіретін аяулы Абайға ауыстырылды. Ол өмір бойы осы атпен өтіп, тарихта қалды.Балалық шағынан басталған халықтың ауызша шығармашылығы мен молдадан үйден білім алу имам Ахмед-Ризаның медресесінде жалғасын тапты. Сол тұста орыс мектебінде оқып, бес жылдық оқуын аяқтай келе өлең жаза бастайды. Құнанбай 13 жасынан бастап Абайды ру басының басқару ісіне дағдыландыра бастайды. Ол руаралық дауларға, дау-дамайларға, интригаларға баруға мәжбүр болды және бірте-бірте әкімшілік және саяси әрекеттерден көңілі қалды, бұл 28 жасында Абайдың одан кетіп, өзін-өзі тәрбиелеумен толығымен айналысуына әкелді. Бірақ 40 жасында ғана ақындық, азамат ретіндегі кәсібін, атап айтқанда, Лето поэмасының астына атын қою арқылы түсінді (бұрын шығармаларын досы Жантасов Көкпайға жатқызған). Абайдың осы кездегі биік мүмкіндіктерін ашуға оның жер аударылған орыстармен, Е.П. Михаэлис, Н.Долгополов, С.Гросс. Абайдың 19 ғасырда басынан өткерген орыс мәдениетіне үндеуі. оның әдебиет пен өнердегі дауыл мен екпінді кезең бұрынғыдан да табиғи болды, өйткені шығыс дәстүрінде ақындық сөз жоғары бағаланған. Абай Пушкин, Лермонтов, Гете, Байрон поэзиясына жақын болды. Оларды қазақ тіліне аударған транскрипцияларында ол аударылған өлеңдердің рухын нәзік етіп жеткізіп, руластарының дүниетанымына бейімдеген.20 жыл бойы Абайдың данышпандығы өте жан-жақты өркендеп, ерекше беделге, далада бұрын-соңды болмаған зор танымалдыққа ие болуда. Оған ақындар, әншілер, композиторлар ағылып, айналасына дарынды жастар толып, әлеуметтік-философиялық, әдеби мектептер құрылуда.
Әр кезеңдегі ойшылдар адам атының сақталып қалуы үшін толыққанды адам болудың жолдарын іздестірген және өздерінше әр қилы пікірлер білдірген. Бірі сол адамға лайықты дұрыс жол бар екеніне сенсе, енді бірі адам бойындағы қаншама сұмдықтарды көріп қорықты. Енді солардың біршамасына шолу жасасақ төмендегідей анықтамалар шыға келеді. Қоғамдық пәлсапалық hәм діни-танымдық тұрғыдан адам ұғымы аса терең. Мысалы, XI ғасырда өмір сүрген ислам оқымыстысы Ж. Руми: Адамның болмысы - ішінде әр түрлі аңдар мекендейтін орманға ұқсас. Біздің бойымызда таза-лас, жаман-жақсы, имани-қайуани сияқты мыңдаған қасиеттер бар. Егер ішкі жан шаһарында қасқыр үстемдік ете бастаса, адамның қасқырға айналғаны. Жақсылықтар мен жамандықтар да жасырын жолдармен жүрекке келіп, құйылып тұрады. Сәт сайын адамның жүрегінде бір нәрсе бас көтереді. Сол себепті адам кейде жақсы сипатқа, кейде жаман сипатқа айналып отырады - деген екен.
Абай атамыз да адам жаратылысының жан сыры туралы жүйелі де, жемісті таным бар. Ол өзіне дейінгі Әл-Фараби, Жүсіп Баласағұн, Махмұт Қашқари, Қ. Яссауи және Ж. Румидің кемел адам жайлы ой-пікірлерін әділет пен ақылдың сын таразысына салып, тұжырымдар жасады.Абай адамдықтың биік деңгейін иманмен өлшеген. Өзінің қара сөздерінде Толық мұсылман болмай - толық адам болмайды деп, кесіп айтқан. Абайдағы толық адам туралы ойдың о бастағы төркіні Ғылым таппай мақтанба (1986ж.) өлеңінен бастау алып, ақынның Адам болам десеңіз деген тезисі негізінде ары қарай желілеп таратылып, жыл өткен сайын күрделене түсуде. Адам сатысындағыларда имандылық бар. Бірақ бұл толық иман емес. Олар Алла тағаланы мойындады. Бiрақ Алла тағала үшiн әрекет жасамай, тек қана Одан өзiне жақсылық тiлейдi. О, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.