Күйзеліске түскен балаға ата-ананың көмегі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Шыр етіп сәби дүниеге келген сәттен бастап ата-ана алдында нәзік те, қиын, қыр-сыры мол үлкен қоғамдық міндет тұрады. Ол- бала тәрбиесі. Бала тәрбиесінде алғашқы ұстаз ата-ана. Бала үшін үй-ішінен, ата-анадан артық тәрбиеші жоқ. «Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер» дейді халық даналығы. Бала кішкентай кезінен -ақ нәрсеге әуестеніп үлкендерге көмектескісі келеді. Бұған кейбір әке-шеше «жұмысымды бөгейсің, істеп жатқан ісімді бүлдіресің» деп ұрысып жіберуі мүмкін. Ата-ана бала тәрбиесіндегі басты тұлға. Сондықтанда әке де, шеше де, балаларының жан дүниесіне үңіліп мінез-құлқындағы ерекшеліктерді жете білгені жөн. (видео ролик)

«Тек қана ата-аналармен бірге, жалпы күш біріктіру арқасында мұғалімдер балаларға үлкен адамдық бағыт беруі мүмкін» деп В. А. Сухомлинский айтқандай, біз мұғалімдер Сіздермен біріге отырып болашақ ұрпағымызды рухани-адамгершілігі мол азамат етіп тәрбиелей аламыз.

Бала тәрбиесiнде отбасының орны ерекше. Оны қоғамдық тәрбиенiң қандай саласы болса да алмастыра алмайды. Отбасының негiзi баланы өмiрге келтiру ғана емес, оған мәдени - әлеуметтiк ортаның құндылығын қабылдату, ұрпақтың, ата-бабалардың, ұлылардың ақыл-кеңес тәжiрибесiн бойына сiңiру, қоршаған орта, адамзатқа, өз қоғамына пайдалы етiп тәрбиелеу. Үлкен ұрпақтың тәжiрибесi, өмiрдегi беделi, ақыл-кеңестерi, ата-ананың өз борышын мүлтiксiз орындауы, бiр-бiрiн құрметтеуi - үлкен тәрбие мектебi. Бала дүниеге келген күннен бастап ата-ананың ықпалында болып, өмiрге бағыт берушi тәрбие мектебiнен нәр алады.

Ата-ананың арманы - баласын дүниеге әкелген соң, қызығын көру. Қазақта сөз бар: «Жақсы бала - Сүйік, жаман бала - күйік» деген. Осы айтылған сөздің түбінде үлкен ой жатыр. Әрбір ата-ана баласының қызығын көруді армандайды, білімді болғанын қалайды, өмірден өз орнын тапса екен деп жатса да, тұрса да Алладан сұрайды

Жас балада шыбық сияқты . Сондықтан « Баланы бастан » деген сөздің мәні осында жатыр.

Ата-анамен бала арасындағы қатынастың бұзылу себебі

Ата-ана жаңалыққа, өмірдегі өзгерістерден өзі хабардар болуы керек.
Өздерінің от басылық жеке проблемасына балаларды араластырмаған жөн, ол баланың психикасына әсер етеді.
Тәрбие тым қатал болмауы керек.
Отбасындағы қарым-қатынас дұрыс болса, баланың көңіл күйі де дұрыс болады .

Бала атаулының бойында біртіндеп қалыптасатын невроздың негізгі себепкері, жалпы бала тәрбиесінен хабары шамалы, ал бала психологиясы дегенді естіп көрмеген ата-аналардың үкімі де сорақылыққа толы қатыгездіктерінен екенін ашып айтқымыз келеді. Олардың көпшілігі бала тәрбиесінің қиын да қызық сәттерін іздеп үйренудің орнына, тек жазалау, қорқытып -үркітумен ұстағанды білетіндіктерімен шектелетіндікте-рі белгілі. Тіршілік тартыстарына енді келген сәбилер үшін, бұл аттап өте алмастай ауыр күйзелістерге апарады .

Жас баланың психикасындағы ауыр өзгерістер мен қорқыныштардан туындайтын, оның жан дүниесіндегі жапа шегушіліктің зардабымен қатаң және жедел күресу керек. Әрине, бұл жағдайды ата-аналардың көпшілігі білмегендіктен істейтінін де ескеру керек.

Жалпы бала психологиясына белгілі психикалық ауыр әсерлердің түрлерін атап өтсек ; бірінші , баланың жігерін жасытатын үкімді баға беру ( мысалы, «Сен ойнай білмейсің », « сен дұрыс сөйлей алмайсың » деген сияқты кесімді ұғымдардың әсері жаман ) . Осыдан кейін, баланың тауы шағылып, талабы қайтып қалатындығы анық.

Тіпті, бұдан былай оған сөйлеудің де, ойнаудың да қиындай беретіні рас. Сәбилерді үнемі көтермелей жетелеп тәрбиелеудің психикалық мәні зор.

Екінші сәт, баланың істеген әрекеттеріне терісте зілді баға берумен қоса, оның жеке басының намысына тиетін сөздер айту. Мәселен, « Сен ойнай білмейтініңмен қоса, мақтаншақсың, өтірік мақтанасың » деудің әсерімен, баланың жан дүниесін әбден жаралауға болады. Сондықтан да, баланың іс-әрекетін дұрыс бағаламау, төмендетіп бағалау арқылы, оның қалыптасу қабілетін тұтылдыру мен қоса, ұстамдылығы мен парасатына да қаяу түсіреді. Мұндай әрекеттер баланың өміршең талпыныстарын бірден тоқтатып, тіпті тіршілігіненде жиреніп кетуі мүмкін. Ол алдындағы армандарын да сенімдерінде жоғалта бастайды. Үшінші бір ыңғайсыз сәт, басқа бір баламен салыстыра бағалаудағы жіберілетін әділетсіздік . Мұндай әрекеттер арқылы, баланың бойына қызғанушылық өзімшілдікті қалай сіңіріп алғандарын да байқамай қалады. Міне, тәрбиедегі психологиялық әдістерді білмеудің салдары осындай аса қиын жағдайсыздықтарға әкеп соғады екен. Бұл бала тәрбиесіндегі кезек күттірмейтін мәселе дегіміз келеді.

Қазіргі тұрмыс тіршілігімізде, әсіресе тұрмыстық жағдайда, эмоциялық дауылдар мен әлеуметтік және педагогикалық кереғарлықтар тым көбейіп отыр. Осыдан келіп, баланың психикалық зардап шегушілігіне ұшыраудамыз.

Мұндай жұлын - жүйкенің тозуы мен жан дүниенің жарақаттануын ескермесе болмайды. Ол үшін ең әуелі үлкендердің де, кішілердіңде өзара қарым-қатынастарындағы үндестікке ұмтылып, оны сауықтыру мен тәрбиелеу жолдарының пәрменді тәсілдерін қарастыру ауадай қажет. Бұл әлеументтік те, мемлекеттік те, аса үлкен жұмыс?! Ескі тәртіппен көз жұмбаққа салуға келмейді Баланың жанын жаралайтын психологиялық жаман әсерлер үнемі жалғаса берсе, оның ішкі қарсылығын оятып, бірте-бірте тұрақтанған қарама-қайшылықты мінез-құлқын қалыптастырады. Бұдан кейін ол ешқандай психологиялық хабарларды қабылдамайтын күйге ауысады.

Жалпы ішкі қарама-қайшылықтары мол адамдар ашуланса да, өкпелесе де өрікпіп қызынса да өзін-өзі тоқтата алмай ұзақ әуреленеді. Мұндай сәтте ол мақсатты ой, елеулі қайырымдылық жасау қаперіне кірмейді. Қайта қолындағысын лақтырып, айналасындағысын сындырып, шамасы жеткенді талқандап жіберуге ұмтылады. Осы тұста жанындағы адамдардың бәріне тіл тигізуден таянбайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.