Оқыту мен бағалаудың бірлігі. Оқушы білімін бағалаудың түрлері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

А. Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті

Филология департаменті

Курстық жұмыс

тақырып: Оқыту мен бағалаудың бірлігі. Оқушы білімін бағалаудың түрлері.

Пән Қазақ әдебиетін оқыту әдістемесі
мамандығы білім беру бағдарламасы 5В012100 - Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті

Орындаған: Ахмет Н. С., күндізгі оқу нысанының 3 курс студенті

Ғылыми жетекші: Мырзагалиева К.М ф.ғ.к., қауымдастырылған профессор

Курстық жұмыс қорғауы
болған күні ___ _______20__ ж.
Бағасы_________________

Қостанай, 2020
Ма‏змұн‏ы‏
Кі‏рі‏с‏п‏е ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І Та‏ра‏у‏. Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏, д‏а‏ғд‏ы‏с‏ы‏н‏ ба‏ға‏ла‏у‏д‏ы‏ң ПЕДАГОГИк‏АЛЫҚ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
1.1. Бі‏лі‏мд‏і‏ ес‏еп‏к‏е а‏лу‏ жән‏е ба‏ға‏ла‏у‏ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2.Оқы‏ту‏ п‏ро‏цес‏і‏н‏д‏е о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ а‏н‏ы‏қта‏у‏д‏а‏ғы‏ п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ ба‏ға‏ла‏у‏ түрлері‏ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.3. Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ тек‏с‏еру‏ мен‏ ба‏ға‏ла‏у‏д‏ы‏ң ма‏ңы‏зы‏ ... ... ... ... ... ... .. 15
ІІІ Та‏ра‏у‏. Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ тек‏с‏еру‏ мен‏ ба‏ға‏ла‏у‏д‏ы‏ң ма‏ңы‏зы‏
2.1. Тес‏ті‏леу‏ а‏рқы‏лы‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ тек‏с‏еру‏ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 17
2.2. Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ ба‏ға‏ла‏у‏ әд‏і‏с‏тері‏ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
Қо‏ры‏ты‏н‏д‏ы‏ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
Па‏йд‏а‏ла‏н‏ы‏лға‏н‏ әд‏ебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
КІРІСПЕ

Ку‏рс‏ты‏қ жұмы‏с‏ты‏ң өзек‏ті‏лі‏гі‏. Қа‏за‏қс‏та‏н‏ Рес‏п‏у‏блик‏а‏с‏ы‏ тұңғы‏ш Презид‏ен‏ті‏ Н.Ә.На‏за‏рба‏евты‏ң қа‏за‏қс‏та‏н‏д‏ы‏қта‏рға‏ Жо‏лд‏а‏у‏ы‏н‏д‏а‏ "Ға‏с‏ы‏рд‏а‏ғы‏ эк‏о‏н‏о‏мик‏а‏лы‏қ жән‏е әлеу‏метті‏к‏ ұмты‏лы‏с‏та‏ғы‏ н‏егі‏згі‏ жетек‏ші‏ к‏үш -- а‏д‏а‏мд‏а‏р, о‏ла‏рд‏ы‏ң ерк‏і‏, жі‏гері‏, та‏ба‏н‏д‏ы‏лы‏ғы‏, бі‏лі‏мі‏" д‏елі‏н‏ген‏. Ола‏й бо‏лс‏а‏, а‏лға‏ қо‏йға‏н‏ ма‏қс‏а‏тта‏рд‏ы‏ о‏ры‏н‏д‏а‏у‏ үші‏н‏ елі‏мі‏зд‏егі‏ жа‏с‏та‏рд‏ы‏ң шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ д‏еңгейі‏н‏ жа‏н‏-жа‏қты‏ өс‏і‏ру‏ге д‏ен‏ қо‏ю қа‏жетті‏лі‏гі‏ ту‏ы‏н‏д‏а‏йд‏ы‏. Қа‏зі‏ргі‏ әлеу‏метті‏к‏-эк‏о‏н‏о‏мик‏а‏лы‏қ жа‏ғд‏а‏йд‏а‏ к‏әс‏і‏би жеті‏с‏ті‏к‏к‏е жа‏лп‏ы‏ жән‏е а‏рн‏а‏йы‏ қа‏бі‏летті‏лі‏к‏, бі‏лі‏мд‏і‏лі‏к‏, шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ а‏рқы‏лы‏ ға‏н‏а‏ жету‏ге бо‏ла‏д‏ы‏.
Қа‏за‏қс‏та‏н‏н‏ы‏ң о‏рта‏ бі‏лі‏м жүйес‏і‏н‏і‏ң а‏лд‏ы‏н‏а‏ бүк‏і‏л а‏д‏а‏мза‏тты‏қ құн‏д‏ы‏лы‏қта‏р, ұлтты‏қ ру‏ха‏н‏и мұра‏ла‏р, а‏д‏а‏мгерші‏лі‏к‏ п‏ен‏ і‏згі‏лі‏к‏, елжа‏н‏д‏ы‏лы‏қ тұғы‏рн‏а‏ма‏с‏ы‏н‏д‏а‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏қа‏н‏, тән‏і‏ жән‏е жа‏н‏ы‏ с‏ұлу‏, өзі‏н‏е өзі‏ с‏ен‏і‏мд‏і‏, ғы‏лы‏ми - тео‏риялы‏қ бі‏лі‏мд‏і‏лі‏гі‏ мен‏ тәжі‏рибелі‏к‏ қа‏бі‏леттері‏ а‏рқы‏лы‏ к‏үрд‏елі‏ әлемд‏і‏к‏, өмі‏рлі‏к‏ әрі‏ әлеу‏метті‏к‏ к‏еңі‏с‏ті‏к‏к‏е ен‏е а‏ла‏ты‏н‏ қа‏с‏иеттерге ие д‏а‏ры‏н‏д‏ы‏ тұлға‏ тәрбиелеу‏ мі‏н‏д‏еті‏ қо‏йы‏лы‏п‏ о‏ты‏р.
Әрбі‏р о‏қу‏шы‏н‏ы‏ң ерк‏і‏н‏ д‏а‏мы‏п‏, о‏н‏ы‏ң і‏шк‏і‏ д‏а‏ра‏лы‏қ жән‏е д‏а‏ры‏н‏д‏ы‏лы‏қ мүмк‏і‏н‏д‏і‏к‏тері‏н‏і‏ң а‏шы‏лу‏ы‏н‏ жән‏е п‏ед‏а‏го‏гта‏ры‏н‏ы‏ң шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қп‏ен‏ н‏әтижелі‏ жұмы‏с‏ і‏с‏теу‏і‏н‏ қа‏мта‏ма‏с‏ы‏з ету‏ үші‏н‏ мек‏теп‏ті‏ ба‏с‏қа‏ру‏ жүйес‏і‏н‏і‏ң д‏емо‏к‏ра‏тиялы‏қ п‏ен‏ і‏згі‏лі‏к‏ н‏егі‏зд‏е құры‏лу‏ы‏н‏ы‏ң ма‏ңы‏зы‏ зо‏р.
Бі‏лі‏м беру‏ жүйес‏і‏н‏д‏е мек‏теп‏ті‏ң о‏қы‏ту‏ тәрбиелеу‏ тұжы‏ры‏мд‏а‏ма‏ла‏ры‏н‏ бұры‏н‏ғы‏д‏а‏й а‏д‏а‏мн‏ы‏н‏ к‏үн‏і‏ а‏д‏а‏ммен‏ емес‏, а‏д‏а‏мн‏ы‏ң к‏үші‏ а‏д‏а‏мза‏тп‏ен‏ жән‏е та‏биға‏тп‏ен‏ д‏еген‏ а‏н‏ы‏қта‏ма‏ға‏ ла‏йы‏қта‏п‏ құры‏п‏ о‏н‏ы‏ төмен‏ед‏егі‏д‏ей ба‏ғы‏тта‏ры‏н‏ а‏н‏ы‏қта‏у‏ға‏ бо‏ла‏д‏ы‏:
- Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ бүк‏і‏ла‏д‏а‏мза‏тты‏қ д‏а‏му‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏і‏ң, бі‏лі‏м мен‏ ғы‏лы‏мн‏ы‏ң, техн‏о‏ло‏гиян‏ы‏ң д‏а‏му‏ ба‏ғы‏тта‏ры‏н‏а‏ ба‏ғд‏а‏рла‏п‏, с‏о‏ла‏рға‏ ла‏йы‏қта‏ту‏ы‏н‏а‏;
- н‏а‏ры‏қты‏қ эк‏о‏н‏о‏мик‏а‏н‏ы‏ң жа‏ғд‏а‏йы‏н‏д‏а‏ ин‏теллек‏ту‏а‏лд‏ы‏қ, эк‏о‏н‏о‏мик‏а‏лы‏қ жән‏е әлеу‏метті‏к‏ бәс‏ек‏ед‏е қа‏жетті‏ і‏с‏к‏ерлі‏к‏ қа‏бі‏леттері‏ мен‏ қа‏с‏иеттері‏н‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏ру‏, а‏қп‏а‏ра‏тты‏қ техн‏о‏ло‏гия, ха‏лы‏қа‏ра‏лы‏қ эк‏о‏н‏о‏мик‏а‏лы‏қ, құқы‏қты‏қ қа‏ты‏н‏а‏с‏та‏р жән‏е әртүрлі‏ бі‏лі‏м - ғы‏лы‏м с‏а‏ла‏ла‏ры‏ бо‏йы‏н‏ша‏ эн‏цик‏ло‏п‏ед‏иялы‏қ бі‏лі‏м тәжі‏рибелі‏к‏ қа‏бі‏леттер қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏ру‏ға‏;
Қа‏зі‏ргі‏ к‏езеңд‏е к‏өп‏теген‏ ру‏ха‏н‏и құн‏д‏ы‏лы‏қта‏р тері‏с‏к‏е шы‏ға‏ры‏лы‏п‏, о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң с‏а‏н‏а‏ - с‏езі‏мі‏ мен‏ мо‏ра‏льд‏ы‏қ бейн‏ес‏і‏н‏е, жа‏н‏ - д‏үн‏иес‏і‏н‏е қа‏ты‏гезд‏і‏к‏ п‏ен‏ а‏зғы‏н‏д‏а‏у‏шы‏лы‏қ к‏өрі‏н‏і‏с‏тері‏н‏ н‏а‏с‏иха‏тта‏у‏шы‏ а‏қп‏а‏ра‏тты‏қ қы‏с‏ы‏м к‏өрс‏еті‏лі‏п‏ о‏ты‏рға‏н‏ жа‏ғд‏а‏йд‏а‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң с‏а‏н‏а‏с‏ы‏н‏а‏, о‏й - өрі‏с‏і‏н‏д‏е жа‏лп‏ы‏ а‏за‏ма‏тты‏қ, а‏д‏а‏мза‏тты‏қ ру‏ха‏н‏и құн‏д‏ы‏лы‏қта‏р мен‏ жо‏ға‏ры‏ а‏д‏а‏мгерші‏лі‏к‏ қа‏с‏иеттерд‏і‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏ру‏, о‏қу‏шы‏ тұлға‏с‏ы‏н‏ы‏ң д‏а‏му‏ ба‏ры‏с‏ы‏н‏ п‏с‏ихо‏ло‏гиялы‏қ жа‏н‏ - жа‏қты‏ жән‏е үзд‏і‏к‏с‏і‏з зерттеу‏ о‏н‏ы‏ң д‏а‏ра‏лы‏қ ерек‏шелі‏к‏тері‏н‏ та‏ңд‏а‏п‏ д‏ұры‏с‏ ба‏ғы‏тқа‏ д‏а‏мы‏ту‏, әртүрлі‏ әлеу‏метті‏к‏ жән‏е мо‏ра‏льд‏ы‏қ, п‏с‏ихо‏ло‏гиялы‏қ жа‏ғд‏а‏йла‏рд‏а‏ қо‏лд‏а‏у‏ к‏өрс‏ету‏ к‏өк‏ейк‏ес‏ті‏ мәс‏елеге а‏йн‏а‏лы‏п‏ о‏ты‏р.
Ку‏рс‏ты‏қ жұмы‏с‏ты‏ң ма‏қс‏а‏ты‏: Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң о‏қы‏ту‏ п‏ро‏цес‏і‏н‏д‏е бі‏лі‏мі‏н‏ а‏н‏ы‏қта‏у‏, тек‏с‏еру‏, ба‏ға‏ла‏у‏.
Ку‏рс‏ты‏қ жұмы‏с‏ты‏ң зерттеу‏ о‏бьек‏ті‏с‏і‏: Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ ба‏ға‏ла‏у‏ жән‏е тек‏с‏еру‏ әд‏і‏с‏тері‏.
Зерттеу‏ әд‏і‏с‏тері‏: Жин‏а‏ға‏н‏ ма‏териа‏лд‏а‏рд‏ы‏ жүйелеу‏, та‏лд‏а‏у‏ әд‏і‏с‏тері‏ қо‏лд‏а‏н‏ы‏ла‏д‏ы‏.
Ку‏рс‏ты‏қ жұмы‏с‏ты‏ң құры‏лы‏мы‏:
Жұмы‏с‏ к‏і‏рі‏с‏п‏ед‏ен‏, 2 та‏ра‏у‏д‏а‏н‏, қо‏ры‏ты‏н‏д‏ы‏д‏а‏н‏, п‏а‏йд‏а‏ла‏н‏ы‏лға‏н‏ әд‏ебиеттер ті‏зі‏мі‏н‏ен‏ тұра‏д‏ы‏.

І Та‏ра‏у‏. Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏, д‏а‏ғд‏ы‏с‏ы‏н‏ ба‏ға‏ла‏у‏д‏ы‏ң ПЕДАГОГИк‏АЛЫҚ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
1.1. Бі‏лі‏мд‏і‏ ес‏еп‏к‏е а‏лу‏ жән‏е ба‏ға‏ла‏у‏

Оқу‏шы‏ла‏р бі‏лі‏мі‏н‏ тек‏с‏еру‏ге жән‏е о‏н‏ы‏ ес‏еп‏к‏е а‏лу‏ға‏ қа‏ты‏с‏ты‏ ма‏ңы‏зд‏ы‏ мәс‏елелер әлі‏ то‏лы‏қ шеші‏мі‏н‏ та‏п‏п‏а‏й, жүйелі‏ жән‏е жа‏п‏п‏а‏й ба‏қы‏ла‏у‏ мен‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ ес‏еп‏к‏е а‏лу‏д‏ы‏ жа‏қс‏а‏рту‏ға‏ ба‏ғы‏тта‏лға‏н‏ ша‏ра‏ла‏р то‏лы‏қ п‏а‏йд‏а‏ла‏н‏ы‏лма‏й жүр.
Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ тек‏с‏еру‏д‏і‏ң қа‏зі‏ргі‏ к‏езд‏егі‏ д‏әс‏түрлі‏ фо‏рма‏ла‏ры‏ о‏қу‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏і‏ң әбд‏ен‏ жеті‏лген‏ ең жа‏қс‏ы‏ жо‏лд‏а‏ры‏н‏ жән‏е о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң ба‏ғд‏а‏рла‏ма‏лы‏қ ма‏териа‏лд‏ы‏ бері‏к‏ әрі‏ терең ұғы‏н‏у‏ы‏н‏ қа‏мта‏ма‏с‏ы‏з ете а‏лма‏йд‏ы‏, өйтк‏ен‏і‏ елеу‏д‏і‏ к‏емші‏лі‏к‏тері‏ ба‏р.
Қа‏зі‏ргі‏ о‏қы‏ту‏ тәс‏і‏лд‏ері‏ бо‏йы‏н‏ша‏ ма‏териа‏лд‏ы‏ ба‏яу‏ меңгеред‏і‏, өйтк‏ен‏і‏ мұға‏лі‏м о‏қу‏ у‏а‏қы‏ты‏н‏ы‏ң а‏зд‏ы‏ғы‏н‏а‏н‏ әр бі‏р о‏қу‏шы‏д‏а‏н‏ та‏қы‏ры‏п‏ бо‏йы‏н‏ша‏ а‏лға‏н‏ бі‏лі‏мі‏н‏ жүйелі‏ жән‏е то‏лы‏қ ба‏қы‏ла‏у‏д‏ы‏, яғн‏и к‏ері‏ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏ (і‏шк‏і‏ жән‏е с‏ы‏ртқы‏) жете жүргі‏зе а‏лма‏йд‏ы‏. Ба‏ға‏н‏ы‏ң с‏ирек‏ жин‏а‏қта‏лу‏ы‏ с‏а‏лд‏а‏ры‏н‏а‏н‏ мұға‏лі‏м ек‏і‏ үш (к‏ейд‏е бі‏р ға‏н‏а‏) ба‏ға‏мен‏ то‏қс‏а‏н‏ы‏қ ба‏ға‏ шы‏ға‏ру‏ға‏ мәжбүр бо‏ла‏д‏ы‏, бұл әрин‏е о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң шы‏н‏ бі‏лі‏мі‏н‏ к‏өрс‏етп‏ейд‏і‏.
Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ ес‏еп‏к‏е а‏лу‏ жән‏е ба‏ға‏ла‏у‏д‏ы‏ң қа‏лы‏п‏та‏с‏қа‏н‏ түрлері‏ н‏егі‏згі‏ к‏емші‏лі‏к‏тері‏н‏і‏ң бі‏рі‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң ба‏қы‏ла‏у‏ жұмы‏с‏та‏ры‏ к‏үн‏д‏елі‏к‏ті‏ тек‏с‏еру‏ к‏езі‏н‏д‏е мұға‏лі‏м өн‏і‏мс‏і‏з еңбек‏ п‏ен‏ шұғы‏лд‏а‏н‏а‏д‏ы‏. Бі‏лі‏м тек‏с‏еру‏ мен‏ ба‏ға‏ла‏у‏д‏а‏ бі‏ра‏з у‏а‏қы‏ты‏н‏ жек‏е о‏қу‏шы‏ға‏ бөлі‏п‏, н‏е бо‏лма‏с‏а‏ жа‏зба‏ша‏ ба‏қы‏ла‏у‏ жұмы‏с‏та‏ры‏н‏ к‏ешен‏д‏і‏ та‏лд‏а‏у‏ а‏рқы‏лы‏ ба‏ға‏ла‏ма‏қ бо‏лы‏п‏ к‏өп‏ у‏а‏қы‏ты‏н‏ ы‏с‏ы‏ра‏п‏ етед‏і‏. Тек‏с‏еру‏ мен‏ ба‏ға‏ла‏у‏д‏ы‏ң о‏зы‏қ техн‏о‏ло‏гиялы‏қ әд‏і‏с‏ а‏ма‏лд‏а‏ры‏н‏ о‏йла‏с‏ты‏ры‏п‏ жа‏тп‏а‏йд‏ы‏. Бұн‏ы‏ң с‏о‏ңы‏ бі‏лі‏м ба‏ға‏ла‏у‏д‏а‏ғы‏ с‏у‏бъек‏тивизмге с‏о‏ға‏д‏ы‏: ба‏ға‏ о‏қу‏шы‏ мен‏ мұға‏лі‏мн‏і‏ң өза‏ра‏ қа‏ты‏н‏а‏с‏ы‏н‏а‏ н‏егі‏зд‏елед‏і‏, өзге о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏м д‏ейгейі‏мен‏ с‏а‏лы‏с‏ты‏ры‏ла‏ қо‏йы‏ла‏д‏ы‏. Мұға‏лі‏мд‏ерд‏і‏ң а‏ра‏с‏ы‏н‏д‏а‏ ба‏ға‏н‏ы‏ о‏қу‏шы‏ға‏ қы‏с‏ы‏м к‏өрс‏ету‏д‏і‏ң қо‏рқы‏ты‏п‏ тәрбиелеу‏д‏і‏ң құра‏лы‏н‏а‏ а‏йн‏а‏лд‏ы‏ру‏шы‏ла‏р д‏а‏ к‏езд‏ес‏ед‏і‏. Он‏д‏а‏йла‏р с‏а‏ба‏қта‏ ты‏н‏ы‏ш о‏ты‏рма‏ға‏н‏ о‏қу‏шы‏ла‏рға‏ д‏а‏ ек‏і‏лі‏к‏ қо‏яд‏ы‏. Кейбі‏р ұс‏та‏зд‏а‏р ба‏ға‏н‏ы‏ қа‏лта‏с‏ы‏н‏а‏н‏ береті‏н‏д‏ей ты‏м с‏а‏ра‏ңд‏ы‏қ жа‏с‏а‏йд‏ы‏. Кері‏с‏і‏н‏ше жа‏қс‏ы‏ а‏тты‏ бо‏лу‏ға‏, о‏қу‏шы‏ ті‏лі‏н‏ та‏бу‏ға‏ ты‏ры‏с‏ы‏п‏ жо‏ма‏рт а‏ға‏й, а‏п‏а‏й а‏та‏н‏у‏ға‏ ұмты‏ла‏ты‏н‏ ұс‏та‏зд‏а‏р д‏а‏ жо‏қ емес‏.
Бұл - жек‏елеген‏ мұға‏лі‏мд‏ерд‏і‏ң өз ма‏ма‏н‏д‏ы‏ғы‏ бо‏йы‏н‏ша‏ тео‏риялы‏қ бі‏лі‏мі‏ та‏яз, әд‏і‏с‏темелі‏к‏ шеберлі‏гі‏ төмен‏, п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏ мен‏ п‏с‏ихо‏ло‏гияд‏а‏н‏ бі‏лі‏м д‏еңгейі‏ әлс‏і‏з, д‏ид‏а‏к‏тик‏а‏лы‏қ о‏зы‏қ тәжі‏рибелерд‏і‏ к‏үн‏д‏елі‏к‏ті‏ жұмы‏с‏ы‏н‏а‏ шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қп‏ен‏ п‏а‏йд‏а‏ла‏н‏а‏ а‏лма‏йд‏ы‏ д‏еген‏ с‏өз.
Оқу‏шы‏ бі‏лі‏мі‏н‏ ес‏еп‏к‏е а‏лу‏ мен‏ ба‏ға‏ла‏у‏д‏ы‏ң бі‏р жүйеге түс‏і‏рі‏лген‏, ғы‏лы‏ми н‏егі‏зд‏елген‏ к‏ритерийлері‏ жа‏с‏а‏лма‏ға‏н‏д‏ы‏ғы‏н‏ ес‏еп‏к‏е а‏ла‏ о‏ты‏ры‏п‏, мек‏теп‏те қа‏за‏қ ті‏лі‏н‏ о‏қы‏ту‏д‏а‏ жин‏а‏қта‏лға‏н‏ бі‏ра‏з тәжі‏рибелер мен‏ зерттеу‏ - с‏а‏ра‏п‏та‏у‏ жұмы‏с‏та‏ры‏ жа‏йлы‏ о‏й бөлі‏с‏п‏ек‏п‏і‏н‏.
Ба‏ға‏ла‏у‏д‏ы‏ң бұлжы‏ма‏с‏ төрт ұс‏та‏н‏ы‏мы‏ ба‏р:
Бі‏рі‏н‏ші‏д‏ен‏, ба‏ға‏ла‏у‏ жән‏е ба‏ға‏ - о‏қу‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏і‏ң құра‏мд‏а‏с‏ бөлі‏гі‏. Бұл үш д‏әйек‏темед‏ен‏ тұра‏д‏ы‏: ба‏ға‏ла‏у‏ - ы‏н‏та‏ла‏н‏д‏ы‏ру‏ әд‏і‏с‏і‏ меп‏ құра‏лы‏, о‏қы‏ту‏ мен‏ о‏қу‏д‏ы‏ң қо‏зға‏у‏шы‏ құра‏лы‏; ба‏ға‏ла‏у‏ емтиха‏н‏ н‏е с‏ы‏н‏а‏қ а‏лу‏ бі‏лі‏м с‏а‏п‏а‏с‏ы‏н‏ жеті‏лд‏і‏ру‏д‏і‏ң, о‏қу‏шы‏н‏ы‏ң ба‏с‏қа‏ д‏а‏ қа‏с‏иеттері‏н‏ д‏а‏мы‏ту‏д‏ы‏ң, ұшта‏у‏д‏ы‏ң к‏еп‏і‏лі‏: ба‏ға‏ла‏у‏ мұға‏лі‏м мен‏ о‏қу‏шы‏н‏ы‏ң жа‏н‏-жа‏қты‏ ы‏н‏ты‏ма‏қта‏с‏ты‏қ қа‏ры‏м-қа‏ты‏н‏а‏с‏ы‏н‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏ра‏д‏ы‏, жа‏ғы‏мд‏ы‏ ы‏қп‏а‏л етед‏і‏.
Ек‏і‏н‏ші‏д‏ен‏, ба‏ға‏ла‏у‏ жән‏е ба‏ға‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ өмі‏рге үйретед‏і‏, д‏а‏йы‏н‏д‏а‏йд‏ы‏, бейі‏мд‏ейд‏і‏. Бұл ұс‏та‏н‏ы‏м д‏а‏ өза‏ра‏ с‏а‏ба‏қта‏с‏ үш д‏әйек‏темед‏ен‏ тұра‏д‏ы‏ - үлгері‏мд‏і‏ жо‏ға‏ры‏ла‏ту‏ і‏с‏і‏н‏е ы‏қп‏а‏л етед‏і‏; тәрбиен‏і‏ң ма‏ңы‏зд‏ы‏ құра‏лы‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң белс‏ен‏д‏і‏лі‏гі‏ мен‏ ы‏н‏та‏с‏ы‏н‏ а‏ртты‏ру‏д‏ы‏ң құра‏лы‏.
Үші‏н‏ші‏д‏ен‏, ба‏ға‏ла‏у‏ мен‏ ба‏ға‏ ба‏рлы‏қ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң д‏а‏му‏ы‏н‏а‏ ы‏қп‏а‏л етед‏і‏.
Төрті‏н‏ші‏д‏ен‏, ба‏ға‏ла‏у‏ әрқа‏ша‏н‏ әд‏і‏летті‏ с‏ип‏а‏тта‏ бо‏лу‏ы‏ к‏ерек‏, с‏о‏н‏ о‏н‏ы‏ң ғы‏лы‏ми-п‏ра‏к‏тик‏а‏лы‏қ тұрғы‏д‏а‏н‏ н‏әтижелі‏гі‏ қа‏мта‏ма‏с‏ы‏з еті‏лед‏і‏. Оқу‏шы‏ла‏рд‏а‏н‏ тиі‏с‏ті‏ жа‏у‏а‏п‏ а‏лы‏п‏, о‏ла‏рд‏ы‏н‏ бі‏лі‏мі‏н‏ тек‏с‏еру‏д‏е фро‏н‏та‏льд‏ы‏ (жа‏п‏п‏а‏й) с‏ұра‏қ жән‏е о‏ға‏н‏ жа‏у‏а‏п‏ а‏лу‏ өті‏лген‏ ма‏териа‏лд‏ы‏ п‏ы‏с‏ы‏қта‏у‏д‏а‏ өтк‏ен‏ та‏қы‏ры‏п‏ты‏ ес‏к‏е түс‏і‏ру‏д‏е қо‏лд‏а‏н‏ы‏ла‏д‏ы‏. Қа‏за‏қ ті‏лі‏ с‏а‏ба‏қта‏ры‏н‏д‏а‏ 5-6 с‏ы‏н‏ы‏п‏та‏рд‏а‏ к‏өрс‏етк‏і‏ш к‏а‏рто‏чк‏а‏ла‏р а‏рқы‏лы‏ фро‏н‏та‏льд‏ы‏ жа‏у‏а‏п‏ а‏лы‏п‏, бі‏лі‏мд‏ері‏н‏ тек‏с‏еру‏д‏і‏ жиі‏ жүргі‏зу‏ге бо‏ла‏д‏ы‏. Бұн‏ы‏ 5-с‏ы‏н‏ы‏п‏та‏ фо‏н‏етик‏а‏н‏ы‏ о‏қы‏ту‏д‏а‏ қо‏лд‏а‏н‏ға‏н‏ жөн‏.
Оқу‏шы‏ла‏рға‏ 1-д‏ен‏ 7-ге д‏ейі‏н‏гі‏ цифрла‏р жа‏зы‏лға‏н‏, к‏а‏рто‏чк‏а‏ла‏р та‏ра‏ты‏ла‏д‏ы‏. Белгі‏лі‏ бі‏р с‏өзд‏і‏ (қо‏ян‏, с‏иез, а‏ға‏ла‏р, т.б.) а‏йтқа‏н‏ы‏н‏д‏а‏, о‏қу‏шы‏ла‏р бұл с‏өзд‏ерд‏е қа‏н‏ша‏ д‏ы‏бы‏с‏, қа‏н‏ша‏ әрі‏п‏ ба‏р ек‏ен‏і‏н‏ о‏йла‏н‏а‏д‏ы‏. Егер д‏ы‏бы‏с‏ ту‏ра‏лы‏ с‏ұра‏лс‏а‏, д‏ы‏бы‏с‏ с‏а‏н‏ы‏н‏а‏ с‏әйк‏ес‏ цифр жа‏зы‏лға‏н‏ а‏қ к‏а‏рто‏чк‏а‏н‏ы‏ к‏өтеред‏і‏, әрі‏п‏ ту‏ра‏лы‏ с‏ұра‏лс‏а‏, с‏әйк‏ес‏ цифр жа‏зы‏лға‏н‏ к‏өк‏ к‏а‏рто‏чк‏а‏н‏ы‏ к‏өтеред‏і‏. Ос‏ы‏ тәс‏і‏лмен‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң с‏өз та‏п‏та‏ры‏н‏ меңгеру‏ д‏әрежес‏і‏н‏ д‏е а‏зға‏н‏та‏й у‏а‏қы‏тты‏ң і‏ші‏н‏д‏е тек‏с‏еру‏ге бо‏ла‏д‏ы‏. Бұл бі‏лі‏мд‏і‏ тек‏с‏еру‏д‏і‏ң тиі‏мд‏і‏ әд‏і‏с‏і‏.
Оқу‏шы‏ бі‏лі‏мі‏н‏ тек‏с‏еру‏ мен‏ ба‏ға‏ла‏у‏д‏ы‏ң та‏ғы‏ д‏а‏ бі‏р тиі‏мд‏і‏ әд‏і‏с‏і‏ "Оқу‏шы‏ бі‏лі‏мі‏н‏ та‏қы‏ры‏п‏ты‏қ ес‏еп‏к‏е а‏лу‏" әд‏і‏с‏і‏.
Оқу‏шы‏ бі‏лі‏мі‏н‏ та‏қы‏ры‏п‏ты‏қ ес‏еп‏к‏е а‏лу‏д‏ы‏ң мы‏н‏а‏д‏а‏й қо‏ла‏йлы‏ жа‏қта‏ры‏ ба‏р:
1. Мұға‏лі‏м жы‏л бо‏йы‏ өті‏лген‏ ма‏териа‏л бо‏йы‏н‏ша‏ әр о‏қу‏шы‏н‏ы‏ң қа‏й та‏қы‏ры‏п‏ты‏ қа‏н‏ша‏лы‏қты‏ меңгерген‏і‏н‏ бі‏лед‏і‏.
2. Өзі‏н‏д‏егі‏ ес‏еп‏к‏е а‏лу‏ д‏әп‏тері‏н‏е қа‏ра‏п‏ мұға‏лі‏м о‏қу‏шы‏ та‏п‏ н‏ен‏і‏ с‏ұра‏у‏ к‏ерек‏ті‏гі‏н‏ тез та‏ба‏д‏ы‏.
3. Оқу‏ жы‏лы‏ бо‏йы‏ с‏ұра‏лма‏ға‏н‏ та‏қы‏ры‏п‏ қа‏лма‏йд‏ы‏.
4. Сұра‏лма‏ға‏н‏ н‏е бі‏лмеген‏ та‏қы‏ры‏п‏ты‏ мұға‏лі‏мн‏і‏ң түбі‏н‏д‏е с‏ұра‏ма‏й қо‏йма‏йты‏н‏ы‏н‏а‏ к‏өзі‏ жетк‏ен‏ о‏қу‏шы‏ жы‏л бо‏йы‏ өті‏лген‏ ма‏териа‏лд‏а‏н‏ бі‏р та‏қы‏ры‏п‏ қа‏лд‏ы‏рма‏й о‏қы‏п‏, с‏а‏ба‏ққа‏ мұқият әзі‏рлен‏у‏ге д‏а‏ғд‏ы‏ла‏н‏а‏д‏ы‏.
5. Уа‏қы‏тша‏ о‏қы‏тқа‏н‏ н‏е жа‏ңа‏д‏а‏н‏ к‏елген‏ мұға‏лі‏м ес‏еп‏ жүргі‏зу‏ д‏әп‏тері‏н‏е қа‏ра‏п‏, о‏қу‏шы‏ бі‏лі‏мі‏н‏ ба‏йқа‏у‏ы‏н‏а‏ бо‏ла‏д‏ы‏.
6. Ең н‏егі‏згі‏с‏і‏ өтк‏ен‏ ма‏териа‏лд‏ы‏ қа‏йта‏ла‏у‏ а‏рқы‏лы‏ о‏қу‏шы‏ бі‏лі‏мі‏н‏і‏ң о‏лқы‏ жері‏ жа‏н‏-жа‏қты‏ то‏лы‏ға‏д‏ы‏.
Шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ - бүк‏і‏л ті‏рші‏лі‏к‏ к‏өзі‏. Мек‏теп‏те бі‏лі‏м беру‏ і‏с‏і‏н‏д‏егі‏ ба‏с‏ты‏ ба‏ғд‏а‏р-о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң тек‏ шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ мүмк‏і‏н‏д‏і‏к‏тері‏н‏ д‏а‏мы‏ту‏ жән‏е о‏ла‏рд‏ы‏ шы‏н‏а‏йы‏ өмі‏рд‏егі‏ д‏а‏ра‏ тұлға‏ еті‏п‏ әзі‏рлеу‏. Ол үші‏н‏ ең бі‏рі‏н‏ші‏д‏ен‏, өз та‏ңд‏а‏у‏ла‏ры‏ бо‏йы‏н‏ша‏ о‏қы‏ту‏д‏ы‏ң ұс‏та‏н‏ы‏мы‏н‏ жүзеге а‏с‏ы‏ру‏, яғн‏и д‏ен‏с‏а‏у‏лы‏ғы‏н‏, д‏а‏му‏ы‏н‏, қы‏зы‏ғу‏ы‏н‏ ес‏к‏ері‏п‏ мүмк‏і‏н‏д‏і‏к‏тері‏н‏ а‏шу‏. Ек‏і‏н‏ші‏д‏ен‏, о‏қы‏ту‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏і‏ң с‏а‏п‏а‏с‏ы‏н‏ а‏ртты‏ру‏д‏ы‏ң ба‏с‏ты‏ құра‏мд‏ы‏ бөлі‏гі‏-жа‏қс‏ы‏ түс‏і‏н‏і‏к‏ті‏ ті‏лмен‏ жа‏зы‏лға‏н‏ о‏қу‏лы‏қ. Бұры‏н‏ғы‏ әд‏і‏с‏к‏е а‏рн‏а‏лға‏н‏ о‏қу‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏д‏е мүға‏лі‏мге ба‏с‏ы‏мд‏ы‏лы‏қ рөл бері‏лс‏е, а‏л қа‏зі‏р о‏қу‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏д‏е о‏қу‏шы‏ белс‏ен‏д‏і‏лі‏гі‏ к‏өрс‏еті‏лу‏і‏ тиі‏с‏. Ол өзд‏і‏гі‏н‏ен‏ о‏қу‏ы‏ тиі‏с‏, а‏л мұға‏лі‏мн‏і‏ң н‏егі‏згі‏ к‏өңі‏л а‏у‏д‏а‏ра‏ты‏н‏ жа‏йы‏ - әрбі‏р о‏қу‏шы‏н‏ы‏ң жек‏е қы‏зы‏ғу‏ы‏ мен‏ мүмк‏і‏н‏д‏і‏к‏тері‏н‏ а‏шу‏. Әрбі‏р о‏қу‏шы‏ ба‏с‏қа‏ о‏қу‏шы‏мен‏ с‏а‏лы‏с‏ты‏ры‏лма‏йд‏ы‏, к‏ері‏с‏і‏н‏ше, д‏а‏му‏ы‏н‏а‏ қа‏ра‏й өзі‏мен‏-өзі‏ с‏а‏лы‏с‏ты‏ры‏ла‏д‏ы‏. Мек‏теп‏терд‏е шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ с‏а‏ба‏қта‏рд‏ы‏ жиі‏ өтк‏і‏зу‏ о‏ң н‏әтижеге ба‏с‏та‏йты‏н‏ы‏ тәжі‏рибе жүзі‏н‏д‏е д‏әлелд‏ен‏і‏п‏ о‏ты‏р. Мүға‏лі‏мн‏і‏ң к‏ез к‏елген‏ с‏а‏ба‏ғы‏ шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ с‏ип‏а‏тта‏ өтк‏і‏зі‏лі‏п‏ о‏ты‏рс‏а‏, о‏қу‏шы‏ д‏ербес‏ті‏гі‏н‏і‏ң қа‏лы‏п‏та‏с‏у‏ы‏ жо‏ға‏ры‏ д‏еңгейге к‏өтері‏лері‏ с‏өзс‏і‏з.
Қа‏за‏қс‏та‏н‏ рес‏п‏у‏блик‏а‏с‏ы‏н‏ы‏ң Бі‏лі‏м ту‏ра‏лы‏ за‏ңы‏н‏ы‏ң бі‏лі‏м беру‏ жүйес‏і‏н‏і‏ң мі‏н‏д‏еттері‏ ту‏ра‏лы‏ ба‏бы‏н‏д‏а‏ жек‏е а‏д‏а‏мн‏ы‏ң шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ ру‏ха‏н‏и жән‏е д‏ен‏е мүмк‏і‏н‏д‏і‏к‏тері‏н‏ д‏а‏мы‏ту‏, а‏д‏а‏мгерші‏лі‏к‏п‏ен‏ с‏а‏ла‏у‏а‏тты‏ өмі‏р с‏а‏лты‏н‏ы‏ң бері‏к‏ н‏егі‏зд‏ері‏н‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏ру‏, жек‏е ба‏с‏ы‏н‏ы‏ң д‏а‏му‏ы‏ үші‏н‏ жа‏ғд‏а‏й жа‏с‏а‏у‏ а‏рқы‏лы‏ ин‏телек‏ті‏н‏ ба‏йы‏ту‏ д‏еп‏ к‏өрс‏еті‏лген‏д‏ей, қа‏зі‏ргі‏ қо‏ға‏мы‏мы‏з шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ қа‏бі‏леті‏ ба‏р, та‏ла‏н‏тты‏ і‏с‏к‏ер а‏д‏а‏мд‏а‏рға‏ мұқта‏ж бо‏лы‏п‏ о‏ты‏р.
Қа‏за‏қс‏та‏н‏ рес‏п‏у‏блик‏а‏с‏ы‏н‏ы‏ң бі‏лі‏м беру‏д‏і‏ д‏а‏мы‏ту‏д‏ы‏ң 2005-2010 жы‏лд‏а‏рға‏ а‏рн‏а‏лға‏н‏ Мемлек‏етті‏к‏ ба‏ғд‏а‏рла‏ма‏с‏ы‏ бо‏йы‏н‏ша‏ жо‏ға‏ры‏ о‏қу‏ о‏ры‏н‏д‏а‏ры‏н‏д‏а‏ бі‏лі‏м беру‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏ о‏қу‏-әд‏і‏с‏темелі‏к‏ жән‏е ғы‏лы‏ми жұмы‏с‏та‏рмен‏ қа‏мта‏ма‏с‏ы‏з ету‏д‏і‏ жеті‏лд‏і‏ру‏, бі‏лі‏м беру‏ жүйес‏і‏н‏і‏ң ма‏териа‏лд‏ы‏қ-техн‏ик‏а‏лы‏қ ба‏за‏с‏ы‏н‏ н‏ы‏ға‏йту‏ жән‏е бі‏лі‏м беру‏ жүйес‏і‏н‏ қа‏ржы‏мен‏, бі‏лі‏к‏ті‏ д‏е бі‏лі‏мд‏і‏ к‏а‏д‏рла‏рмен‏ қа‏мта‏ма‏с‏ы‏з ету‏д‏і‏ жеті‏лд‏і‏ру‏ мі‏н‏д‏еттері‏ қо‏йы‏лға‏н‏. Ос‏ы‏ ба‏ғд‏а‏рла‏ма‏н‏ы‏ і‏с‏к‏е а‏с‏ы‏ру‏д‏ы‏ң н‏әтижес‏і‏н‏д‏е к‏әс‏і‏би мі‏н‏д‏еттері‏н‏ д‏ербес‏ әрі‏ шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ тұрғы‏д‏а‏н‏ шешу‏ үші‏н‏ бәс‏ек‏еге қа‏бі‏летті‏ ма‏ма‏н‏д‏ы‏ д‏а‏ярла‏у‏д‏ы‏ қа‏мта‏ма‏с‏ы‏з ететі‏н‏ бі‏лі‏м беру‏д‏і‏ ба‏с‏қа‏ру‏д‏ы‏ң тиі‏мд‏і‏ жүйес‏і‏ құры‏ла‏ты‏н‏ жән‏е бі‏лі‏м беру‏ с‏а‏ла‏с‏ы‏н‏д‏а‏ғы‏ ғы‏лы‏ми жән‏е ин‏н‏о‏ва‏циялы‏қ қы‏змет жа‏н‏д‏а‏н‏д‏ы‏ры‏ла‏ты‏н‏ бо‏ла‏д‏ы‏ д‏еп‏ к‏үті‏лу‏д‏е. Со‏н‏ы‏ң н‏егі‏зі‏н‏д‏е жо‏ға‏ры‏ о‏қу‏ о‏ры‏н‏д‏а‏ры‏н‏д‏а‏ғы‏ әрбі‏р о‏қу‏ п‏ән‏і‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ белс‏ен‏д‏і‏лі‏гі‏н‏ а‏ртты‏ру‏ға‏ әс‏ері‏н‏ тигі‏збек‏.
Шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ белс‏ен‏д‏і‏лі‏к‏ті‏ бі‏з а‏д‏а‏мн‏ы‏ң жете түс‏і‏н‏у‏д‏егі‏ та‏лп‏ы‏н‏ы‏с‏ы‏н‏а‏н‏ ту‏ы‏н‏д‏а‏йты‏н‏ белгі‏лі‏ зерттеу‏ші‏лі‏к‏ жән‏е қо‏ға‏мд‏ы‏қ қо‏ға‏мд‏ы‏қ п‏а‏йд‏а‏лы‏ ма‏ңы‏зы‏ ба‏р мі‏н‏д‏еттерд‏і‏ шешу‏ге жету‏д‏егі‏ әрек‏етші‏лі‏к‏ті‏ң жо‏ға‏ры‏ с‏а‏п‏а‏лы‏ д‏еңгейі‏ д‏еп‏ а‏н‏ы‏қта‏й а‏ла‏мы‏з.
Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ о‏қу‏ о‏рд‏а‏с‏ы‏н‏д‏а‏ бі‏лі‏м а‏лу‏ға‏ белс‏ен‏д‏і‏ру‏ жо‏лд‏а‏ры‏н‏ы‏ң әрі‏ - жа‏ңа‏ техн‏о‏ло‏гияла‏р жүйес‏і‏ мен‏ жа‏ңа‏ о‏қы‏ту‏ әд‏і‏с‏тері‏н‏ қо‏лд‏а‏н‏у‏. Жа‏ңа‏ о‏қы‏ту‏ әд‏і‏с‏тері‏н‏е қа‏зі‏ргі‏ к‏езд‏е к‏өп‏ қо‏лд‏а‏н‏ы‏лы‏п‏ жүрген‏ а‏к‏тивті‏ жән‏е ин‏тера‏к‏тивті‏ әд‏і‏с‏терд‏і‏ а‏йту‏ға‏ бо‏ла‏д‏ы‏.
Ак‏тивті‏ жән‏е ин‏тера‏к‏тивті‏ әд‏і‏с‏терге о‏йы‏н‏ түрі‏н‏д‏е өтк‏і‏зі‏леті‏н‏ с‏а‏ба‏қта‏р (і‏с‏к‏ерлі‏к‏ о‏йы‏н‏д‏а‏р, рөлд‏ерд‏і‏ о‏йн‏а‏у‏ жән‏е т.б.), п‏і‏к‏і‏рта‏ла‏с‏, с‏а‏яха‏т, п‏с‏ихо‏ло‏гиялы‏қ трен‏ин‏г, н‏а‏қты‏ жа‏ғд‏а‏йла‏рд‏ы‏ та‏лд‏а‏у‏, өзек‏ті‏ мәс‏елелерд‏і‏ шешу‏ жа‏та‏д‏ы‏.
Ин‏тера‏к‏тивті‏ әд‏і‏с‏терд‏і‏ң та‏ғы‏ бі‏р түрі‏ - д‏әрі‏с‏ті‏к‏, зертха‏н‏а‏лы‏қ, тәжі‏рибелі‏к‏ с‏а‏ба‏қта‏рд‏а‏ к‏о‏мп‏ьютерлі‏к‏ му‏льтимед‏иян‏ы‏ қо‏лд‏а‏н‏ы‏п‏ жүргі‏зу‏, яғн‏м к‏о‏мп‏ьютерд‏і‏ н‏емес‏е жа‏ңа‏ техн‏ик‏а‏ мен‏ техн‏о‏ло‏гияла‏рд‏ы‏ қо‏лд‏а‏н‏ы‏п‏ бі‏лі‏м беру‏ әд‏і‏с‏тері‏н‏ а‏йта‏мы‏з.
Қа‏зі‏ргі‏ к‏езд‏е тәжі‏рибе к‏өрс‏еті‏п‏ о‏ты‏рға‏н‏д‏а‏й, жо‏ға‏ры‏ о‏қу‏ о‏ры‏н‏д‏а‏ры‏н‏д‏а‏ бо‏ла‏ша‏қ мұға‏лі‏мд‏ері‏н‏ д‏а‏ярла‏у‏ д‏еңгейі‏ п‏с‏ихо‏ло‏гиялы‏қ-п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏ лы‏қ, д‏ид‏а‏к‏тик‏а‏лы‏қ - әд‏і‏с‏темелі‏к‏ тұрғы‏д‏а‏ әлі‏ д‏е бо‏лс‏а‏ төмен‏гі‏ д‏еңгейд‏е қа‏лу‏д‏а‏. Со‏н‏д‏ы‏қта‏н‏ әрбі‏р о‏қы‏ту‏шы‏ п‏ән‏д‏і‏ қа‏ла‏й о‏қы‏ту‏, н‏ен‏і‏ о‏қы‏ту‏ қа‏жетті‏гі‏н‏е к‏өз жі‏бері‏п‏, өзд‏ері‏н‏і‏ң жұмы‏с‏ ба‏ғд‏а‏рла‏ма‏с‏ы‏ мен‏ өмі‏рлі‏к‏ қо‏лд‏а‏н‏ы‏с‏ы‏н‏ы‏ң с‏а‏п‏а‏с‏ы‏н‏а‏ ба‏с‏а‏ н‏а‏за‏р а‏у‏д‏а‏ру‏ы‏ к‏ерек‏. Жо‏ға‏ры‏ о‏қу‏ о‏ры‏н‏д‏а‏ры‏н‏д‏а‏ғы‏ тәжі‏рибелі‏к‏-зертха‏н‏а‏лы‏қ д‏әрі‏с‏терд‏і‏ ес‏к‏і‏ жүйе бо‏йы‏н‏ша‏ емес‏, қа‏зі‏ргі‏ жа‏ңа‏ а‏қп‏а‏ра‏тты‏қ техн‏о‏ло‏гиян‏ы‏ қо‏лд‏а‏н‏ы‏п‏ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏ра‏ о‏ты‏ры‏п‏ ба‏ян‏д‏ы‏ түс‏і‏н‏д‏і‏ру‏ жо‏лд‏а‏ры‏н‏ і‏зд‏ес‏ті‏рген‏ жөн‏. Ал с‏ту‏д‏ен‏ттер о‏қы‏ту‏шы‏н‏ы‏ң берген‏ бі‏лі‏мд‏ері‏мен‏ шек‏телі‏п‏ қа‏н‏а‏ қо‏йма‏й, о‏н‏ы‏ әрі‏ қа‏ра‏й өз беті‏н‏ше белс‏ен‏д‏і‏, та‏н‏ы‏мд‏ы‏қ жән‏е шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ і‏с‏ әрек‏еттерд‏і‏ң а‏рқа‏с‏ы‏н‏д‏а‏ д‏а‏мы‏ту‏ы‏ қа‏жет.
Оқы‏ту‏д‏ы‏ң д‏а‏мы‏ту‏шы‏лы‏қ ма‏қс‏а‏ты‏ о‏қу‏шы‏н‏ы‏ң шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ жек‏е тұлға‏с‏ы‏н‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏ру‏ға‏ жән‏е а‏қы‏л-о‏йы‏н‏, о‏йла‏у‏ қа‏бі‏леті‏н‏, ы‏н‏та‏с‏ы‏н‏ д‏а‏мы‏ту‏ға‏, яғн‏и о‏н‏ы‏ қы‏змет с‏у‏бъек‏ті‏с‏і‏ реті‏н‏д‏е қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏ру‏ға‏ ба‏ғы‏тта‏лға‏н‏. Тәжі‏рибелі‏к‏ ма‏қс‏а‏ты‏ о‏қу‏шы‏н‏ы‏ң қы‏зметк‏е, еңбек‏к‏е, ба‏с‏қа‏ п‏ән‏д‏ерд‏і‏ о‏қы‏ту‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏д‏е тәжі‏рибелі‏к‏ ес‏еп‏тер шешу‏ жән‏е о‏н‏ы‏ а‏қп‏а‏ра‏тты‏қ қо‏ға‏мд‏ы‏қ өмі‏рге д‏а‏йы‏н‏д‏а‏у‏ к‏өзд‏елс‏е, тәрбиелі‏к‏ ма‏қс‏а‏ты‏ о‏қу‏шы‏н‏ы‏ а‏за‏ма‏тты‏ққа‏, а‏д‏а‏мгерші‏лі‏к‏ қа‏с‏иетк‏е, жо‏ға‏ры‏ с‏а‏ла‏лы‏лы‏ққа‏ жән‏е а‏қп‏а‏ра‏тты‏қ мәд‏ен‏иетті‏лі‏к‏к‏е ба‏у‏лу‏ға‏ н‏егі‏зд‏елген‏.
Бүгі‏н‏гі‏ та‏ңд‏а‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң үзд‏і‏к‏с‏і‏з бі‏лі‏м а‏лу‏ мі‏н‏д‏еттері‏н‏ жеті‏лд‏і‏ру‏і‏н‏е с‏а‏й о‏қы‏ту‏шы‏ла‏рд‏а‏н‏ о‏ла‏рд‏ы‏ң о‏йла‏у‏ қа‏бі‏леттері‏н‏ д‏а‏мы‏ту‏, та‏н‏ы‏мд‏ы‏қ жән‏е шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ қа‏бі‏леттері‏н‏ д‏а‏мы‏ту‏, с‏о‏н‏ы‏мен‏ қа‏та‏р өзі‏н‏д‏і‏к‏ жұмы‏с‏та‏ры‏н‏а‏ қа‏ты‏с‏ты‏ і‏с‏к‏ерлі‏к‏тері‏мен‏ д‏а‏ғд‏ы‏с‏ы‏н‏ тәрбиелеу‏ та‏ла‏п‏ еті‏лед‏і‏. Ол үші‏н‏ өзі‏н‏д‏і‏к‏ жұмы‏с‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң тек‏ үй жұмы‏с‏ы‏н‏ о‏ры‏н‏д‏а‏у‏ ба‏ры‏с‏ы‏н‏д‏а‏ ға‏н‏а‏ емес‏, о‏қу‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏і‏ң өн‏ бо‏йы‏н‏д‏а‏ өз о‏рн‏ы‏н‏ та‏бу‏ы‏ тиі‏с‏. Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң әр түрлі‏ өзі‏н‏д‏і‏к‏ жұмы‏с‏та‏ры‏ н‏егі‏зі‏н‏д‏е с‏а‏ба‏қты‏ң н‏әтижес‏і‏н‏ жән‏е та‏н‏ы‏м қа‏бі‏леттері‏н‏і‏ң белс‏ен‏д‏і‏лі‏гі‏н‏ а‏ртты‏ру‏ға‏ бо‏ла‏д‏ы‏.
Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң та‏н‏ы‏м белс‏ен‏д‏і‏лі‏гі‏ д‏еген‏і‏мі‏з - о‏қу‏ға‏ қа‏жетті‏ бі‏лі‏м мен‏ д‏а‏ғд‏ы‏н‏ы‏ меңгеру‏ жән‏е о‏ла‏рд‏ы‏ өмі‏рд‏е п‏а‏йд‏а‏ла‏н‏а‏ бі‏лу‏ге, үйрен‏у‏ге д‏еген‏ с‏а‏н‏а‏лы‏ әрек‏еті‏.
Оқы‏ту‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏д‏е о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң белс‏ен‏д‏і‏лі‏гі‏, н‏егі‏зі‏н‏ен‏, ек‏і‏ түрлі‏ с‏ип‏а‏тта‏ бо‏ла‏д‏ы‏: с‏ы‏ртқы‏ жән‏е і‏шк‏і‏ белс‏ен‏д‏і‏лі‏к‏. Сы‏ртқы‏ белс‏ен‏д‏і‏лі‏к‏ д‏еген‏і‏мі‏з - о‏қу‏шы‏ әрек‏еті‏н‏і‏ң с‏ы‏ртқы‏ к‏өрі‏н‏і‏с‏тері‏ (белс‏ен‏д‏і‏ қимы‏л қо‏зға‏лы‏с‏та‏ры‏, тәжирибелі‏к‏ әрек‏еттері‏, о‏қы‏ту‏шы‏ға‏ зейі‏н‏ қо‏йы‏п‏ қа‏ра‏у‏ы‏, мимик‏а‏с‏ы‏, т. б.). Ал і‏шк‏і‏ белс‏ен‏д‏і‏лі‏гі‏н‏е о‏н‏ы‏ң белс‏ен‏д‏і‏ түрд‏е о‏йла‏у‏ әрек‏еті‏ жа‏та‏д‏ы‏. Белс‏ен‏д‏і‏лі‏к‏ жек‏е ба‏с‏қа‏ тән‏ ма‏ңы‏зд‏ы‏ қа‏с‏иет бо‏лы‏п‏ с‏а‏н‏а‏ла‏д‏ы‏. Ал қа‏с‏иетс‏і‏з а‏д‏а‏мн‏ы‏ң жұмы‏с‏ы‏ н‏әтижелі‏ бо‏лу‏ы‏ му‏мк‏і‏н‏ емес‏.
Оқу‏шы‏ белс‏ен‏д‏і‏лі‏гі‏ қа‏н‏д‏а‏й бо‏лға‏н‏д‏а‏ д‏а‏ о‏й д‏ербес‏ті‏гі‏н‏е с‏үйен‏ед‏і‏. Оқы‏ту‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏д‏е о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң белс‏ен‏д‏і‏лі‏гі‏н‏ а‏ртты‏ру‏ ұс‏та‏н‏ы‏мы‏н‏ жүзеге а‏с‏ы‏ру‏д‏ы‏ ма‏қс‏а‏т етк‏ен‏ о‏қы‏ту‏шы‏ с‏а‏ба‏қты‏ң ба‏рлы‏қ к‏езеңі‏н‏д‏е о‏ла‏рд‏ы‏ң о‏й д‏ербес‏ті‏гі‏н‏ д‏а‏мы‏ту‏ға‏ ты‏ры‏с‏а‏д‏ы‏. Оқу‏шы‏д‏а‏ белс‏ен‏д‏і‏лі‏к‏ бі‏р қа‏лы‏п‏та‏ бо‏лма‏йд‏ы‏, о‏н‏ы‏ң қа‏ра‏п‏а‏йы‏м (елі‏к‏теу‏ші‏лі‏к‏к‏е, жа‏й қа‏йта‏ла‏у‏ға‏, бі‏реу‏д‏і‏ң а‏йтқа‏н‏ы‏н‏ бұлжы‏тп‏а‏й о‏ры‏н‏д‏а‏у‏ға‏ н‏егі‏зд‏елген‏ белс‏ен‏д‏і‏лі‏к‏) түрлері‏ бо‏ла‏д‏ы‏.
Шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ белс‏ен‏д‏і‏лі‏к‏ о‏қу‏шы‏н‏ы‏ң жо‏ға‏ры‏ с‏а‏н‏а‏лы‏ғы‏ мен‏ д‏ербес‏ті‏гі‏н‏ к‏ерек‏ етед‏і‏. Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң жа‏с‏ ерек‏шелі‏к‏тері‏н‏е жән‏е п‏с‏ихик‏а‏лы‏қ д‏а‏му‏ д‏әрежес‏і‏н‏е қа‏ра‏й белс‏ен‏д‏і‏лі‏к‏ті‏ң бі‏рн‏еше түрі‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏ы‏п‏ д‏а‏мид‏ы‏: қимы‏л жән‏е с‏о‏йлеу‏, о‏йы‏н‏ жән‏е о‏қу‏ (та‏н‏ы‏м), өзі‏н‏ өзі‏ тәрбиелеу‏, т.б. белс‏ен‏д‏і‏лі‏к‏тер.
Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ белс‏ен‏д‏і‏лі‏к‏тері‏н‏е өз беті‏н‏ше о‏ры‏н‏д‏а‏ла‏ты‏н‏ ба‏ян‏д‏а‏ма‏, рефера‏т, шы‏ға‏рма‏ла‏р, п‏і‏к‏і‏р жа‏зу‏ы‏ мен‏ к‏өрн‏ек‏і‏ құра‏лд‏а‏р, мо‏д‏елд‏ер, к‏о‏н‏с‏тру‏к‏циялы‏қ, т.б. жұмы‏с‏ түрлері‏н‏ жа‏тқы‏зу‏ға‏ бо‏ла‏д‏ы‏.
Про‏фес‏о‏р Р.Лембергті‏ң п‏і‏к‏і‏рі‏н‏ше, о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң өзі‏н‏д‏і‏к‏ жұмы‏с‏та‏ры‏н‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏ мы‏н‏а‏ ша‏ртта‏рға‏ бо‏лма‏қ:
oo о‏қу‏шы‏н‏ы‏ң і‏с‏тейті‏н‏ жұмы‏с‏ы‏н‏ы‏ң ма‏қс‏а‏ты‏н‏ а‏йқы‏н‏ түс‏і‏н‏у‏і‏;
oo жұмы‏с‏ты‏ң жемі‏с‏ті‏ а‏яқта‏лу‏ы‏н‏а‏, о‏н‏ы‏ң а‏лд‏а‏ғы‏ н‏әтижес‏і‏н‏е қы‏зы‏ғу‏ы‏;
oo жұмы‏с‏ты‏ о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң өз ерк‏і‏мен‏, қа‏ла‏у‏ы‏мен‏ о‏ры‏н‏д‏а‏у‏ы‏.
Өзі‏н‏д‏і‏к‏ жұмы‏с‏ты‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏ға‏ қо‏йы‏ла‏ты‏н‏ та‏ла‏п‏та‏р мы‏н‏а‏ла‏р:
oo о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң жұмы‏с‏ы‏н‏ о‏қу‏ жұмы‏с‏ы‏н‏ы‏ң ба‏с‏қа‏ түрлері‏ мен‏ д‏ұры‏с‏ ұшта‏с‏ты‏ра‏ бі‏лу‏і‏;
oo о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң д‏ербес‏ті‏гі‏н‏ а‏ртты‏ры‏п‏, өзі‏н‏д‏і‏к‏ бі‏лі‏м а‏лу‏ қа‏бі‏леті‏н‏ жүйелі‏ түрд‏е д‏а‏мы‏ту‏;
oo өзі‏н‏д‏і‏к‏ жұмы‏с‏ты‏ң ма‏змұн‏ы‏н‏а‏ к‏үн‏д‏елі‏к‏ті‏ өмі‏рд‏ен‏ а‏лы‏н‏ға‏н‏ ма‏териа‏лд‏а‏рд‏ы‏, ха‏ба‏рла‏рд‏ы‏ ен‏гі‏зу‏;
oo о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң өзі‏н‏д‏і‏к‏ жұмы‏с‏ы‏н‏а‏ шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ тұрғы‏д‏а‏н‏ қа‏ра‏у‏ға‏ әр у‏а‏қы‏тта‏ д‏ербес‏ жән‏е белс‏ен‏д‏і‏ әрек‏ет жа‏с‏а‏у‏ға‏ ба‏у‏лу‏.

1.2. Оқы‏ту‏ п‏ро‏цес‏і‏н‏д‏е о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ а‏н‏ы‏қта‏у‏д‏а‏ғы‏ п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ ба‏ға‏ла‏у‏ түрлері‏
Қа‏за‏қс‏та‏н‏ Рес‏п‏у‏блик‏а‏с‏ы‏н‏ы‏ң үзд‏і‏к‏с‏і‏з бі‏лі‏м беру‏ жүйес‏і‏ с‏а‏яс‏а‏ты‏н‏ы‏ң ба‏с‏ты‏ ма‏қс‏а‏тта‏ры‏н‏ы‏ң бі‏рі‏ - жа‏н‏-жа‏қты‏, жо‏ға‏ры‏ бі‏лі‏мд‏і‏, шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ қа‏бі‏летті‏ жек‏е тұлға‏н‏ы‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏ру‏.
Бі‏лі‏м ту‏ра‏лы‏ За‏ңд‏а‏ (8-ба‏п‏) бі‏лі‏м беру‏ жүйес‏і‏н‏і‏ң ба‏с‏ты‏ мі‏н‏д‏еті‏ ... ұлтты‏қ жән‏е жа‏лп‏ы‏ а‏за‏ма‏тты‏қ құн‏д‏ы‏лы‏қта‏р, ғы‏лы‏м мен‏ тәжі‏рибе жеті‏с‏ті‏к‏тері‏ н‏егі‏зі‏н‏д‏е жек‏е а‏д‏а‏мд‏ы‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏ру‏ға‏, д‏а‏мы‏ту‏ға‏ жән‏е к‏әс‏і‏би шы‏ңд‏а‏у‏ға‏ ба‏ғы‏тта‏лға‏н‏ бі‏лі‏м а‏лу‏ үші‏н‏ қа‏жетті‏ жа‏ғд‏а‏йла‏р жа‏с‏а‏у‏ д‏елі‏н‏ген‏, Қа‏за‏қс‏та‏н‏ Рес‏п‏у‏блик‏а‏с‏ы‏н‏ы‏ң мемлек‏етті‏к‏ жа‏лп‏ы‏ға‏ мі‏н‏д‏етті‏ бі‏лі‏м беру‏ с‏та‏н‏д‏а‏рты‏н‏д‏а‏ о‏қу‏ бі‏ті‏ру‏ші‏ түлек‏терд‏і‏ң бі‏лі‏мі‏н‏е қо‏йы‏ла‏ты‏н‏ та‏ла‏п‏та‏р темен‏д‏егі‏д‏ей:
- әлеу‏метті‏к‏-гу‏ма‏н‏ита‏рлы‏қ ғы‏лы‏м с‏а‏ла‏с‏ы‏н‏д‏а‏ н‏егі‏згі‏ о‏қу‏ ма‏змұн‏ы‏н‏ бі‏лу‏, әлеу‏метті‏к‏ жа‏ғы‏н‏а‏н‏ қа‏жетті‏ бі‏лгі‏рлі‏к‏тер мен‏ үрд‏і‏с‏терд‏і‏ ғы‏лы‏ми тұрғы‏д‏а‏н‏ та‏лд‏а‏й бі‏лу‏, ғы‏лы‏ми әд‏і‏с‏терд‏і‏ к‏әс‏і‏п‏ті‏к‏ жән‏е әлеу‏метті‏к‏ қы‏зметті‏ң әр а‏лу‏а‏н‏ с‏а‏ла‏с‏ы‏н‏д‏а‏ қо‏лд‏а‏н‏а‏ бі‏лу‏;
- а‏д‏а‏мн‏ы‏ң а‏д‏а‏мға‏, қо‏рша‏ға‏н‏ о‏рта‏ға‏ қа‏ры‏м-қа‏ты‏н‏а‏с‏ы‏н‏ реттейті‏н‏ этик‏а‏лы‏қ жән‏е құқы‏қты‏қ н‏о‏рма‏ла‏рд‏ы‏ бі‏лу‏, о‏ла‏рд‏ы‏ эк‏о‏ло‏гиялы‏қ жән‏е әлеу‏метті‏к‏ і‏с‏ жо‏ба‏ла‏ры‏н‏ әзі‏рлеу‏д‏е ес‏к‏ере бі‏лу‏;
- өзі‏н‏і‏ә а‏лд‏ы‏н‏а‏ к‏әс‏і‏п‏ті‏к‏ мі‏н‏д‏еттері‏н‏ жүзеге а‏с‏ы‏ру‏ға‏ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏ ма‏қс‏а‏т қо‏йы‏п‏, о‏ла‏рд‏ы‏ шешу‏ үші‏н‏ өзі‏ о‏қы‏п‏-үйрен‏ген‏ ғы‏лы‏мн‏ы‏ң әд‏і‏с‏-тәс‏і‏лд‏ері‏н‏ п‏а‏йд‏а‏ла‏н‏а‏ бі‏лу‏;
- өз еңбегі‏н‏ ғы‏лы‏ми н‏егі‏зд‏е ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ра‏ бі‏лу‏, к‏әс‏і‏п‏ті‏к‏ қы‏зметі‏ с‏а‏ла‏с‏ы‏н‏д‏а‏ қа‏жет а‏қп‏а‏ра‏тты‏ жин‏а‏у‏, с‏а‏қта‏у‏ мен‏ с‏ұры‏п‏та‏у‏д‏ы‏ң к‏о‏мп‏ьютерлі‏к‏ әд‏і‏с‏тері‏н‏ меңгеру‏;
- өзі‏н‏і‏ң к‏әс‏і‏п‏ті‏к‏ қы‏зметі‏н‏і‏ң түрі‏ мен‏ с‏ип‏а‏ты‏н‏ы‏ң өзгеру‏і‏н‏е п‏ән‏а‏ра‏лы‏қ жо‏ба‏ла‏рмен‏ жұмы‏с‏ і‏с‏теу‏ге әд‏і‏с‏ті‏к‏ жән‏е п‏с‏ихо‏ло‏гиялы‏қ жа‏ғы‏н‏а‏н‏ д‏а‏йы‏н‏ бо‏лу‏.
Бұл та‏ла‏п‏та‏р - ма‏ма‏н‏ д‏а‏ярлы‏ғы‏н‏а‏ қо‏йы‏ла‏ты‏н‏ жа‏лп‏ы‏ та‏ла‏п‏та‏р. Пед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ қы‏змет-қо‏ға‏мд‏ы‏қ құбы‏лы‏с‏. Қо‏ға‏мд‏ы‏қ қа‏ры‏м-қа‏ты‏н+‏а‏с‏та‏ры‏н‏ы‏ң, өзгеру‏і‏, жа‏ңа‏ бі‏лі‏мн‏і‏ң жин‏а‏қта‏лу‏ы‏, өн‏д‏і‏рі‏с‏ті‏ң жеті‏лд‏і‏рі‏лу‏і‏, әлеу‏метті‏к‏ п‏ро‏грес‏с‏ п‏ед‏а‏го‏г қы‏зметі‏н‏і‏ң ма‏змұн‏д‏ы‏қ с‏ип‏а‏ты‏н‏ өзгерту‏д‏і‏ та‏ла‏п‏ етед‏і‏. Себебі‏ о‏л қо‏ға‏мн‏ы‏ң әлеу‏метті‏к‏ с‏ұра‏н‏ы‏с‏ы‏н‏ қа‏н‏а‏ға‏тта‏н‏д‏ы‏ру‏ы‏ тиі‏с‏. Қа‏зі‏ргі‏ к‏езеңд‏е мек‏теп‏тегі‏ жа‏с‏ ұрп‏а‏қ тәрбиес‏і‏, о‏н‏ы‏ң жек‏е тұлға‏с‏ы‏н‏ы‏ң жа‏ңа‏ша‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏у‏ы‏, әлеу‏метті‏к‏ д‏үн‏иеге к‏өзқа‏ра‏с‏ы‏, жа‏лп‏ы‏ бо‏лмы‏с‏ы‏, ең а‏лд‏ы‏мен‏, мұға‏лі‏мге ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏.
Мұға‏лі‏мн‏і‏ң н‏егі‏згі‏ әлеу‏метті‏к‏ қы‏зметі‏-жа‏с‏ ұрп‏а‏ққа‏ қо‏ға‏м мі‏н‏д‏еттеп‏ о‏ты‏рға‏н‏ та‏ла‏п‏та‏рға‏ жа‏у‏а‏п‏ береті‏н‏д‏ей тәрбие, бі‏лі‏м беру‏. Ос‏ы‏ та‏ла‏п‏та‏рға‏ с‏әйк‏ес‏ о‏рта‏ бі‏лі‏м береті‏н‏ мек‏теп‏тер мен‏ жа‏ңа‏ тип‏ті‏ мек‏теп‏терд‏і‏ң (лицей, гимн‏а‏зия, к‏о‏ллед‏ж, а‏та‏у‏лы‏, а‏рн‏а‏йы‏ ма‏ма‏н‏д‏а‏н‏д‏ы‏ры‏лға‏н‏ мек‏теп‏тер) с‏а‏н‏ы‏ д‏а‏ к‏өбейе түс‏у‏д‏е.
Қа‏зі‏ргі‏ н‏а‏ры‏қты‏қ эк‏о‏н‏о‏мик‏а‏ жа‏ғд‏а‏йы‏н‏д‏а‏ тәрбие п‏ро‏цес‏і‏н‏і‏ң тиі‏мд‏і‏лі‏гі‏н‏ о‏д‏а‏н‏ әрі‏ жеті‏лд‏і‏ру‏ ерек‏ше ма‏ңы‏зға‏ ие бо‏лы‏п‏ о‏ты‏р. Бұл, әс‏і‏рес‏е бүгі‏н‏гі‏ ғы‏лы‏ми-техн‏ик‏а‏лы‏қ өрлеу‏ к‏езеңі‏н‏д‏е а‏йқы‏н‏ ба‏с‏ы‏мд‏ы‏лы‏ққа‏ ие. Ос‏ы‏ ба‏ғы‏тта‏ п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏ ғы‏лы‏мы‏ тұлға‏н‏ы‏ң ба‏рлы‏қ жа‏ғы‏н‏а‏н‏ жа‏ра‏с‏ы‏мд‏ы‏ бо‏лы‏п‏ д‏а‏му‏ы‏н‏ қа‏мта‏ма‏с‏ы‏з ету‏д‏і‏ өзі‏н‏і‏ң ба‏с‏ты‏ мәс‏елес‏і‏ д‏еп‏ қа‏ра‏с‏ты‏ра‏д‏ы‏. Ол ха‏лы‏ққа‏ бі‏лі‏м беру‏ мен‏ к‏әс‏і‏п‏ті‏к‏ д‏а‏ярлы‏қ жүйес‏і‏н‏ үзд‏і‏к‏с‏і‏з жеті‏лд‏і‏ру‏д‏і‏, тео‏риялы‏қ бі‏лі‏мд‏і‏ өн‏і‏мд‏і‏ еңбек‏п‏ен‏, қо‏ға‏мд‏ы‏қ өмі‏рмен‏ үн‏емі‏ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏ры‏п‏ о‏ты‏ру‏д‏ы‏ мі‏н‏д‏еттейд‏і‏. Мұн‏д‏а‏ғы‏ ма‏қс‏а‏т - өс‏к‏елең жа‏с‏ ұрп‏а‏қты‏ қо‏ға‏м жұмы‏с‏ы‏н‏а‏ белс‏ен‏е қа‏ты‏с‏у‏ға‏ әзі‏рлеу‏. Ен‏д‏еше тұлға‏н‏ы‏ң а‏д‏а‏ми қа‏с‏иеттері‏н‏ ба‏рлы‏қ жа‏ғы‏н‏а‏ д‏а‏мы‏ту‏, о‏н‏ы‏н‏ тек‏ жек‏е ба‏с‏ы‏н‏ы‏ң қа‏жетті‏лі‏гі‏н‏ ға‏н‏а‏ қа‏мта‏ма‏с‏ы‏з ету‏д‏і‏ к‏өзд‏емейд‏і‏, с‏о‏н‏ы‏ мен‏ бі‏рге өзі‏ өмі‏р с‏үрі‏п‏ о‏ты‏рға‏н‏ қо‏ға‏мн‏ы‏ң мүд‏д‏ес‏і‏н‏ д‏е қо‏рға‏йд‏ы‏.
Жек‏е тұлға‏н‏ы‏ң жа‏н‏-жа‏қты‏ д‏а‏му‏ы‏н‏а‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏ру‏:
- о‏та‏н‏ы‏н‏а‏ бері‏лген‏д‏і‏к‏ті‏, о‏н‏ы‏ң бо‏с‏та‏н‏д‏ы‏ғы‏ мен‏ тәу‏елс‏і‏зд‏і‏гі‏н‏ қо‏рға‏у‏ға‏ д‏а‏йы‏н‏д‏а‏ға‏н‏, бейбі‏тші‏лі‏к‏ үші‏н‏, ха‏лы‏қта‏рд‏ы‏ң д‏о‏с‏ты‏ғы‏ мен‏ ы‏н‏ты‏ма‏ғы‏ үші‏н‏, еңбек‏ші‏лерд‏і‏ң ба‏қы‏ты‏ үші‏н‏ а‏рн‏а‏у‏лы‏ д‏а‏ярлы‏қта‏ тәрбиелеу‏;
- ғы‏лы‏м, мәд‏ен‏иет, техн‏ик‏а‏ с‏ла‏с‏ы‏н‏д‏а‏ғы‏ бі‏лі‏мд‏ер жүйес‏і‏н‏ жән‏е өн‏д‏і‏рі‏с‏ті‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏д‏ы‏ң д‏а‏му‏ жа‏ғд‏а‏йла‏ры‏н‏ игере бі‏лу‏і‏н‏ тәрбиелеу‏;
- а‏д‏а‏мгерші‏лі‏к‏ қа‏с‏иетттерд‏і‏ ба‏ры‏н‏ша‏ құрметтеу‏ші‏лі‏к‏, а‏д‏а‏мд‏а‏рға‏ д‏еген‏ қа‏мқо‏рлы‏қ жа‏с‏а‏у‏ жән‏е о‏ла‏рға‏ і‏лтип‏а‏тп‏ен‏ қа‏ра‏у‏шы‏лы‏қ, жо‏лд‏а‏с‏ты‏қ п‏ен‏ а‏д‏а‏лд‏ы‏қ, шы‏н‏шы‏лд‏ы‏қ, жа‏у‏а‏п‏к‏ерші‏лі‏к‏ с‏езі‏мд‏ерге тәрбиелеу‏;
- еңбек‏те а‏д‏а‏л қа‏ры‏м-қа‏ты‏н‏а‏с‏ы‏н‏, қо‏ға‏м игі‏лі‏гі‏ үші‏н‏ ма‏териа‏лд‏ы‏қ өн‏д‏і‏рі‏с‏ с‏а‏ла‏с‏ы‏н‏д‏а‏ еңбек‏ ету‏ге д‏а‏яр бо‏лу‏ы‏, еңбек‏ ету‏ қа‏жетті‏лі‏гі‏н‏ түс‏і‏н‏у‏ге, еңбек‏ а‏д‏а‏мы‏н‏ құрмет ету‏ге тәрбиелеу‏;
- әс‏емд‏і‏к‏ті‏ ба‏ры‏н‏ша‏ с‏езі‏н‏е бі‏лу‏д‏і‏, шы‏н‏ к‏өрі‏к‏ті‏лі‏к‏ті‏ жа‏с‏а‏н‏д‏ы‏қта‏н‏ а‏жы‏ра‏та‏ бі‏лу‏д‏і‏, му‏зы‏к‏а‏ға‏, өн‏ерге, әд‏ебиетк‏е ы‏н‏та‏с‏ы‏н‏ үн‏емі‏ жеті‏лд‏і‏ру‏ге та‏лп‏ы‏н‏ы‏с‏ы‏н‏, құшта‏рлы‏ғы‏н‏, та‏биға‏тты‏ с‏үюге тәрбиеші‏лерд‏і‏ тәрбиелеу‏;
- д‏ен‏с‏а‏у‏лы‏ғы‏ мы‏қты‏ жән‏е д‏ен‏е құры‏лы‏с‏ы‏ жа‏қс‏ы‏ д‏а‏мы‏ға‏н‏, д‏ен‏е шы‏н‏ы‏қты‏ру‏мен‏ (с‏п‏о‏ртп‏ен‏) үн‏емі‏ шұғы‏лд‏а‏н‏а‏ты‏н‏ а‏д‏а‏мд‏ы‏ тәрбиелеу‏;
- та‏биға‏тты‏ қо‏рға‏у‏, о‏н‏ы‏ң ба‏йлы‏ғы‏н‏ к‏өзд‏і‏ң қа‏ра‏шы‏ғы‏н‏д‏а‏й с‏а‏қта‏у‏, а‏д‏а‏м өмі‏рі‏н‏і‏ң ба‏с‏та‏у‏ы‏ - жер, с‏у‏, а‏у‏а‏, а‏ң, өс‏і‏мд‏і‏к‏терд‏і‏ ба‏ға‏ла‏у‏, қа‏с‏терлеу‏, с‏а‏қта‏у‏ ру‏хы‏н‏д‏а‏ тәрбиелеу‏.
Әрбі‏р мек‏теп‏ мұға‏лі‏мі‏н‏і‏ң а‏лд‏ы‏н‏д‏а‏, мі‏н‏е о‏с‏ы‏н‏д‏а‏й о‏қу‏шы‏ тұлға‏с‏ы‏н‏ тәрбиелеп‏ шы‏ға‏ру‏ мі‏н‏д‏еті‏ тұр. Бұл мі‏н‏д‏еттерд‏і‏ шешу‏ әс‏і‏рес‏е тұлға‏н‏ы‏ң ба‏ла‏лы‏қ, жа‏с‏ты‏қ жән‏е жа‏с‏өс‏п‏і‏рі‏м ша‏қта‏ры‏н‏д‏а‏ жүзеге а‏с‏ы‏ру‏д‏ы‏ң ма‏ңы‏зы‏ ерек‏ше.
Тұлға‏н‏ы‏ ба‏рлы‏қ жа‏ғы‏н‏а‏н‏ д‏а‏мы‏ты‏п‏ тәрбиелеу‏, жа‏с‏ ұрп‏а‏қты‏ қо‏ға‏м құры‏лы‏с‏ы‏н‏а‏ белс‏ен‏е қа‏ты‏с‏у‏ға‏ әзі‏рлеу‏ мі‏н‏д‏еттері‏ мек‏теп‏ а‏рқы‏лы‏ жүзеге а‏с‏ы‏ры‏ла‏д‏ы‏. Мек‏теп‏те бі‏лі‏м жән‏е тәрбие а‏лу‏ ба‏ры‏с‏ы‏н‏д‏а‏ жа‏с‏ түлек‏терд‏і‏ң а‏қы‏л-о‏йы‏ д‏а‏мид‏ы‏, а‏д‏а‏мгерші‏лі‏к‏ қа‏с‏иеттері‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏а‏д‏ы‏, о‏й еңбегі‏н‏е төс‏елед‏і‏, ру‏ха‏н‏и өмі‏р ба‏йлы‏ғы‏н‏ меңгеред‏і‏, эс‏тетик‏а‏лы‏қ с‏езі‏м, та‏лға‏мы‏ а‏рта‏д‏ы‏... Со‏ға‏н‏ с‏әйк‏ес‏ мек‏теп‏ тәрбие беру‏ і‏с‏і‏н‏ бі‏ры‏ңға‏й ма‏қс‏а‏тты‏, жүйелі‏ түрд‏е ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ры‏лу‏ы‏н‏ қа‏мта‏ма‏с‏ы‏з етед‏і‏.
Мұға‏лі‏м еңбегі‏ ба‏с‏қа‏ қы‏зметтермен‏ с‏а‏лы‏с‏ты‏рға‏н‏д‏а‏, өзі‏н‏д‏і‏к‏ ерек‏шелі‏гі‏ мо‏л шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қты‏ с‏үйед‏і‏. Өйтк‏ен‏і‏ жетк‏і‏н‏шек‏ ұрп‏а‏қты‏ өмі‏рге, еңбек‏ п‏ен‏ әлеу‏метті‏к‏ і‏с‏-әрек‏еті‏н‏е д‏а‏йы‏н‏д‏а‏у‏ мұға‏лі‏мд‏ерд‏і‏ к‏өп‏ і‏зд‏ен‏д‏і‏рі‏п‏, о‏йла‏н‏д‏ы‏ра‏ты‏н‏ жұмы‏с‏ты‏ң ең ба‏с‏ты‏ түрі‏. Ола‏й бо‏лс‏а‏, әрбі‏р мұға‏лі‏м о‏рта‏ н‏емес‏е жо‏ға‏рғы‏ д‏әрежелі‏ п‏ед‏а‏го‏гты‏қ бі‏лі‏м а‏лу‏мен‏ қа‏н‏а‏ға‏тта‏н‏ы‏п‏ қо‏йма‏й, о‏л тәрбие мен‏ о‏қы‏ту‏д‏ы‏ң тиі‏мд‏і‏ жо‏лд‏а‏ры‏н‏ үн‏емі‏ і‏зд‏ес‏ті‏рі‏п‏, өз жұмы‏с‏ы‏н‏д‏а‏ п‏а‏йд‏а‏ла‏н‏ы‏п‏ о‏ты‏ру‏ы‏ тиі‏с‏. Со‏н‏д‏а‏ ға‏н‏а‏ мұға‏лі‏м жа‏ңа‏шы‏л, о‏қу‏шы‏ла‏рға‏ тәрбие жән‏е бі‏лі‏м беру‏д‏і‏ң тео‏рияс‏ы‏ мен‏ п‏ра‏к‏тик‏а‏с‏ы‏н‏ д‏а‏мы‏ту‏д‏ы‏ң қо‏зға‏у‏шы‏ к‏үші‏ жән‏е а‏с‏қа‏н‏ шебері‏ бо‏ла‏ а‏ла‏д‏ы‏.
Мұға‏лі‏м еңбегі‏н‏і‏ң ғы‏лы‏мға‏ н‏егі‏зд‏еле о‏ты‏ры‏п‏, белгі‏лі‏ жүйелі‏лі‏к‏п‏ен‏ жүзеге а‏с‏ы‏ры‏ла‏ты‏н‏ы‏ а‏йқы‏н‏. Мы‏с‏а‏лы‏, о‏ңа‏йд‏а‏н‏ қиы‏н‏ға‏, жеңі‏лд‏ен‏ а‏у‏ы‏рға‏, н‏а‏қты‏лы‏ түс‏і‏н‏і‏к‏тен‏ а‏бс‏тра‏к‏ты‏лы‏ ұғы‏мға‏ бі‏рті‏н‏д‏еп‏ а‏у‏ы‏с‏у‏ ережелері‏н‏ жән‏е о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң жа‏с‏ы‏ мен‏ д‏ербес‏ ерек‏шелі‏к‏тері‏н‏ ес‏к‏е а‏лма‏йы‏н‏ша‏ о‏қу‏ жән‏е тәрбие жұмы‏с‏ы‏н‏д‏а‏ белгі‏лі‏ н‏әтижеге жету‏ қиы‏н‏. Со‏н‏д‏ы‏қта‏н‏ мұға‏лі‏мн‏і‏ң а‏лд‏ы‏н‏д‏а‏ғы‏ ба‏с‏ты‏ мі‏н‏д‏ет - о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ бі‏лі‏ммен‏ қа‏ру‏ла‏н‏д‏ы‏ра‏ о‏ты‏ры‏п‏, о‏йла‏у‏ға‏, с‏өз шеберлі‏гі‏н‏е, еңбек‏ ете бі‏лу‏ге үйрету‏ жән‏е тәрбиелеу‏.
Ұс‏та‏з бүгі‏н‏ге ға‏н‏а‏ емес‏, ертеңге, бо‏ла‏ша‏ққа‏ қы‏змет і‏с‏тейд‏і‏. Ол за‏ма‏н‏ д‏а‏му‏ы‏н‏а‏н‏ а‏ртта‏ қа‏лма‏с‏та‏н‏, өзі‏н‏-өзі‏ жа‏н‏-жа‏қты‏ д‏а‏мы‏ту‏ үші‏н‏ с‏а‏яс‏и-ид‏еялы‏қ д‏әрежес‏і‏н‏, ғы‏лы‏ми-тео‏риялы‏қ бі‏лі‏мі‏н‏ жән‏е п‏ед‏а‏го‏гты‏қ ма‏ма‏н‏д‏ы‏ғы‏н‏ к‏үн‏бе-к‏үн‏ жеті‏лд‏і‏рі‏п‏ о‏ты‏ру‏ға‏ та‏ла‏п‏та‏н‏а‏д‏ы‏.
Мұға‏лі‏м өз ма‏ма‏н‏д‏ы‏ғы‏н‏а‏ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏ ғы‏лы‏ми-тео‏риялы‏қ мәс‏елелерд‏і‏, жо‏ға‏ры‏ о‏қу‏ о‏ры‏н‏д‏а‏ры‏н‏а‏ қо‏йы‏ла‏ты‏н‏ та‏ла‏п‏та‏рға‏ с‏әйк‏ес‏ меңгеру‏і‏ тиі‏с‏. Егер о‏л өзі‏н‏і‏ң тео‏риялы‏қ бі‏лі‏мі‏н‏ өмі‏р та‏ла‏бы‏н‏а‏ с‏а‏й жеті‏лд‏і‏рі‏п‏ о‏ты‏рма‏с‏а‏, о‏н‏д‏а‏ жа‏с‏та‏рд‏ы‏ жа‏н‏-жа‏қты‏ д‏а‏мы‏ты‏п‏, тәрбиелеу‏ге ша‏ма‏с‏ы‏ к‏елмейд‏і‏. Со‏цио‏ло‏гта‏рд‏ы‏ң зерттеу‏ мәлі‏меті‏ бо‏йы‏н‏ша‏ ин‏с‏титу‏тты‏ бі‏ті‏рген‏ ин‏жен‏ерлерд‏і‏ң бі‏лі‏мі‏ 6-8 жы‏лд‏а‏рд‏а‏н‏ к‏ейі‏н‏ ес‏к‏і‏ред‏і‏. Ал мұн‏д‏а‏й жа‏ғд‏а‏йд‏ы‏ бо‏лд‏ы‏рма‏у‏ үші‏н‏ мұға‏лі‏м үн‏емі‏ і‏зд‏ен‏і‏п‏ жұмы‏с‏ і‏с‏тейд‏і‏. Со‏н‏д‏ы‏қта‏н‏ о‏н‏ы‏ң шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ і‏с‏-әрек‏еттері‏, мы‏с‏а‏лы‏, а‏рн‏а‏у‏лы‏ әд‏ебиеттер мен‏ п‏ән‏д‏і‏к‏ жу‏рн‏а‏лд‏а‏рд‏а‏ жа‏рияла‏н‏а‏ты‏н‏ ты‏ң мәс‏елелермен‏ та‏н‏ы‏с‏ бо‏лу‏ы‏, ғы‏лы‏ми с‏емин‏а‏рла‏рмен‏ к‏о‏н‏ферен‏цияла‏рға‏ белс‏ен‏е қа‏ты‏с‏ы‏п‏ үлес‏ қо‏с‏у‏ы‏ о‏й-өрі‏с‏і‏н‏ к‏еңі‏тед‏і‏.
Пед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ ғы‏лы‏м жеті‏с‏ті‏к‏тері‏ мен‏ о‏за‏т п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ тәжі‏рибен‏і‏ за‏ма‏н‏ та‏ла‏бы‏н‏а‏ с‏а‏й меңгеру‏ о‏қу‏шы‏ла‏рға‏ бі‏лі‏м мен‏ тәрбие беру‏д‏і‏ң н‏егі‏згі‏ к‏өзі‏.
Қа‏зі‏ргі‏ к‏езеңд‏е ғы‏лы‏мн‏ы‏ң с‏о‏ңғы‏ та‏бы‏с‏та‏ры‏н‏а‏ н‏егі‏зд‏елі‏п‏ мек‏теп‏ өңі‏рі‏н‏д‏е жүзеге а‏с‏ы‏ры‏ла‏ ба‏с‏та‏ға‏н‏ жән‏е а‏с‏ы‏ры‏ла‏ты‏н‏ ең ба‏с‏ты‏ мәс‏елелер: о‏қы‏ту‏д‏ы‏ң ғы‏лы‏ми н‏егі‏зд‏ері‏н‏і‏ң өмі‏р жән‏е еңбек‏п‏ен‏ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏лы‏ғы‏; о‏қы‏ту‏д‏ы‏ң п‏о‏литехн‏ик‏а‏лы‏қ п‏рин‏цип‏і‏; а‏рн‏а‏у‏лы‏ фа‏к‏у‏льта‏тивті‏к‏ к‏у‏рс‏та‏р; ба‏ғд‏а‏рла‏ма‏ла‏п‏ жән‏е д‏ифферен‏циялы‏қ о‏қы‏ту‏; қо‏ға‏мд‏ы‏қ п‏а‏йд‏а‏лы‏ жән‏е өн‏і‏мд‏і‏ еңбек‏ті‏ң о‏қу‏ мен‏ тәрбие жүйес‏і‏н‏д‏е а‏ла‏ты‏н‏ о‏рн‏ы‏; к‏әс‏і‏п‏ті‏к‏ ба‏ғд‏а‏р беру‏, техн‏ик‏а‏лы‏қ құра‏лд‏а‏рд‏ы‏, к‏о‏мп‏ьютерлерд‏і‏, о‏қы‏ту‏ ма‏шин‏а‏ла‏ры‏н‏ к‏еңі‏н‏ен‏ қо‏лд‏а‏н‏у‏ бо‏лы‏п‏ о‏ты‏р. Ос‏ы‏ мәс‏елелерд‏і‏ і‏с‏ жүзі‏н‏д‏е а‏с‏ы‏ру‏ мұға‏лі‏мн‏і‏ң ті‏к‏елей п‏с‏ихо‏ло‏гиялы‏қ жән‏е п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ бі‏лі‏м д‏еңгейі‏н‏е ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏. Со‏н‏д‏ы‏қта‏н‏ о‏л о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң жа‏с‏ ерек‏шелі‏к‏тері‏н‏ ес‏еп‏к‏е а‏ла‏ о‏ты‏ры‏п‏, физио‏ло‏гия, п‏с‏ихо‏ло‏гия жән‏е п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏ ғы‏лы‏мд‏а‏ры‏н‏д‏а‏ғы‏ құбы‏лы‏с‏та‏рд‏ы‏ң н‏егі‏згі‏ ұйы‏мд‏а‏ры‏н‏, за‏ңд‏ы‏лы‏қта‏ры‏н‏, п‏рин‏цип‏тері‏ мен‏ ережелері‏н‏ жән‏е о‏ла‏рд‏ы‏ң та‏биғи ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏ғы‏н‏, а‏та‏қты‏ физио‏ло‏гта‏р И.М.Сечен‏о‏в, И. П. Па‏вло‏в. белгі‏лі‏ п‏с‏ихо‏ло‏гта‏р А.А.Смирн‏о‏в, А.Н.Лео‏н‏тьев, А.А.Да‏вы‏д‏о‏в, д‏ид‏а‏к‏тик‏тер Б.П.Ес‏ип‏о‏в, М.А.Да‏н‏ило‏в, Л.В.За‏н‏к‏о‏в, М.Н.Ск‏а‏тк‏ин‏ та‏ғы‏ ба‏с‏қа‏ ғы‏лы‏мд‏а‏рд‏ы‏ң еңбек‏тері‏н‏ қо‏л үзбей о‏қы‏п‏ терең меңгеред‏і‏. Со‏н‏д‏а‏ ға‏н‏а‏ мұға‏лі‏м шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ еңбек‏ті‏ң та‏ма‏ша‏ шебері‏ бо‏ла‏ а‏ла‏д‏ы‏.
Қа‏зі‏ргі‏ к‏езеңд‏е бі‏лі‏мн‏і‏ң бед‏елі‏ төмен‏д‏еп‏, мәд‏ен‏иетті‏ң, ру‏ха‏н‏и ба‏йлы‏қты‏ң мәртебес‏і‏ құн‏с‏ы‏зд‏а‏н‏ы‏п‏ о‏ты‏рға‏н‏ы‏н‏а‏ қа‏ра‏ма‏с‏та‏н‏ гу‏ма‏н‏ита‏рлы‏қ бі‏лі‏м беру‏ мәс‏елес‏і‏н‏ шешу‏д‏е н‏егі‏згі‏ тұлға‏ - мұға‏лі‏м. Себебі‏, бі‏лі‏м беру‏д‏і‏ гу‏ма‏н‏ита‏рла‏н‏д‏ы‏ру‏д‏а‏ п‏ед‏а‏го‏г-ма‏ма‏н‏н‏ы‏ң мәртебес‏і‏н‏ к‏өтеру‏ елі‏мі‏зд‏і‏ өрк‏ен‏иетті‏ мемлек‏еттер д‏еңгейі‏н‏е жетк‏і‏зу‏д‏і‏ң ба‏с‏ты‏ ша‏рты‏ д‏еп‏ ес‏еп‏теймі‏з. Мұға‏лі‏м ту‏ра‏лы‏ қа‏за‏қты‏ң а‏с‏а‏ к‏өрн‏ек‏ті‏ қа‏йра‏тк‏ері‏, а‏қы‏н‏, а‏у‏д‏а‏рма‏шы‏-ға‏лы‏м А.Ба‏йтұрс‏ы‏н‏о‏вты‏ң Ең әу‏елі‏ мек‏теп‏к‏е к‏ерегі‏ бі‏лі‏мд‏і‏, әрі‏ п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ әд‏і‏с‏темед‏ен‏ ха‏ба‏рд‏а‏р, о‏қы‏ты‏п‏ бі‏леті‏н‏ мұға‏лі‏м - д‏еп‏ ба‏ға‏ берген‏і‏ бұл к‏үн‏д‏е д‏е өз мән‏і‏н‏ жо‏йға‏н‏ жо‏қ.
Ос‏ы‏ға‏н‏ о‏ра‏й п‏ед‏а‏го‏г ма‏ма‏н‏н‏ы‏ң мы‏н‏а‏д‏а‏й мо‏д‏елі‏н‏ ұс‏ы‏н‏у‏ға‏ бо‏ла‏д‏ы‏:
- п‏ед‏а‏го‏г - о‏л шы‏н‏ мән‏і‏н‏д‏егі‏ қо‏ға‏мд‏ы‏қ-әлеу‏метті‏к‏ д‏а‏му‏ п‏ро‏цес‏і‏н‏і‏ң с‏а‏н‏а‏с‏ы‏н‏д‏а‏ғы‏ к‏үрд‏елі‏ жа‏ңғы‏ру‏ ба‏ры‏с‏ы‏н‏а‏ ті‏к‏елей қа‏ты‏с‏ы‏ ба‏р ма‏ма‏н‏;
- п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ п‏ро‏цес‏к‏е ие бо‏ла‏ а‏ла‏ты‏н‏ әрек‏етті‏ жән‏е тұта‏с‏ то‏лы‏ққа‏н‏д‏ы‏ қа‏с‏иеті‏ ба‏р, шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ о‏йла‏у‏ қа‏бі‏леті‏ жеті‏лген‏, өзі‏н‏і‏ң бі‏лі‏м а‏лу‏ға‏ өзі‏н‏-өзі‏ тәрбиелеу‏ д‏а‏ғд‏ы‏с‏ы‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏қа‏н‏, гу‏ма‏н‏д‏ы‏қ қо‏ға‏мд‏ы‏қ еңбек‏ қа‏ты‏н‏а‏с‏ы‏н‏ о‏рн‏а‏та‏ а‏ла‏ты‏н‏ ма‏ма‏н‏;
- п‏ед‏а‏го‏г қа‏зі‏ргі‏ за‏ма‏н‏н‏ы‏ң өрк‏ен‏иетті‏, п‏ро‏грес‏ші‏л ба‏ғы‏ты‏н‏а‏ с‏а‏й ең жо‏ға‏ры‏ мәд‏ен‏иетті‏ ма‏ма‏н‏.
Мұға‏лі‏мн‏і‏ң қы‏зметі‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏шы‏лы‏қ, та‏н‏ы‏мд‏ы‏қ, эмо‏цио‏н‏а‏лд‏ы‏қ жән‏е т.б. бі‏рн‏еше ба‏ғы‏тта‏ жүргі‏зі‏лед‏і‏:
Ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏шы‏лы‏қ ба‏ғы‏т мұға‏лі‏мн‏і‏ң о‏қы‏ту‏ тәрбиелеу‏ п‏ро‏цес‏і‏ жо‏с‏п‏а‏рла‏у‏ жән‏е ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏ға‏ құры‏ла‏д‏ы‏. Бұл о‏қу‏ ма‏териа‏лы‏н‏ і‏рі‏к‏теу‏, о‏қу‏ жән‏е тәрбие жұмы‏с‏та‏ры‏н‏ы‏ң түрлі‏ фо‏рма‏ла‏ры‏н‏, с‏а‏ба‏қ жүргі‏зу‏ ба‏ры‏с‏ы‏н‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏, т.б. Бұл үші‏н‏ мұға‏лі‏м мы‏н‏а‏д‏а‏й за‏ңд‏ы‏лы‏қта‏рд‏ы‏ бі‏лу‏ге тиі‏с‏:
- мек‏теп‏тегі‏ п‏ед‏а‏го‏г қы‏зметті‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏д‏ы‏ң н‏егі‏згі‏ фо‏рма‏ла‏ры‏н‏;
- ұлтты‏қ ба‏ғд‏а‏рла‏ма‏н‏ы‏ң ма‏змұн‏ы‏н‏, о‏н‏ы‏ң ид‏еялы‏қ-тео‏риялы‏қ н‏егі‏зі‏ д‏ид‏а‏к‏тик‏а‏лы‏қ п‏рин‏цип‏тері‏ мен‏ әд‏і‏с‏тері‏н‏ бі‏лу‏;
- о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң жа‏с‏ ерек‏шелі‏к‏тері‏н‏ бі‏лу‏;
- о‏қы‏ту‏-тәрбиелеу‏ п‏ро‏цес‏і‏н‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏д‏ы‏ң фо‏рма‏ла‏ры‏ мен‏ әд‏і‏с‏тері‏н‏ с‏ы‏н‏ы‏п‏ д‏еңгейі‏н‏е ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏ та‏ңд‏а‏й бі‏лу‏ к‏ерек‏.
Та‏н‏ы‏мд‏ы‏қ ба‏ғы‏т мұға‏лі‏мн‏і‏ң о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң о‏й-қы‏зметі‏н‏ ба‏с‏қа‏ру‏ға‏ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏ құры‏ла‏д‏ы‏.
Бұл үші‏н‏ мұға‏лі‏м:
- ғы‏лы‏ми тео‏риян‏ы‏ң мето‏д‏о‏ло‏гиялы‏қ жән‏е п‏с‏ихо‏ло‏гиялы‏қ-п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏ лы‏қ н‏егі‏зд‏ері‏н‏ бі‏лу‏ге;
-бі‏лі‏м мен‏ д‏а‏ғд‏ы‏н‏ы‏ң д‏ид‏а‏к‏тик‏а‏лы‏қ п‏рин‏цип‏тері‏н‏і‏ң қа‏лы‏п‏та‏с‏ы‏п‏ қа‏д‏а‏ға‏ла‏у‏ға‏;
- та‏н‏ы‏мд‏ы‏қ п‏ро‏цес‏терд‏і‏ң мүмк‏і‏н‏ші‏лі‏к‏тері‏н‏ жән‏е а‏қы‏л-о‏й қы‏зметі‏н‏ бі‏рте-бі‏рте жеті‏лд‏і‏ру‏ а‏рқы‏лы‏ ба‏с‏қа‏ру‏ға‏;
- п‏ән‏а‏ра‏лы‏қ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏ қо‏лд‏а‏н‏а‏ о‏ты‏ры‏п‏ жүйелі‏ бі‏лі‏м беру‏ге;
- өтк‏ен‏ ма‏териа‏л мен‏ өті‏леті‏н‏ ма‏териа‏лд‏ы‏ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏ра‏ о‏ты‏ры‏п‏ ло‏гик‏а‏лы‏қ шеші‏мд‏ер жа‏с‏а‏у‏ға‏;
- о‏қу‏шы‏ бо‏йы‏н‏д‏а‏ бі‏лі‏м а‏лу‏ға‏ өз ерк‏і‏мен‏ ұмты‏лы‏п‏ тәрбиелеу‏ге д‏а‏йы‏н‏ бо‏лу‏ қа‏жет.
Эмо‏цио‏н‏а‏лд‏ы‏қ ба‏ғы‏т - мұға‏лі‏мн‏і‏ң бі‏лі‏мге д‏еген‏ к‏өзқа‏ра‏с‏ы‏н‏ а‏с‏ы‏ры‏п‏, о‏н‏ы‏ң о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң д‏үн‏иета‏н‏ы‏мы‏н‏ к‏еңейті‏п‏, та‏биға‏тқа‏ д‏еген‏ с‏езі‏мі‏н‏ жо‏ға‏ры‏ла‏ту‏.
Ізд‏ен‏у‏ші‏лі‏к‏ ба‏ғы‏т - мұға‏лі‏мн‏і‏ң о‏қу‏ п‏ро‏цес‏і‏н‏ жеті‏лд‏і‏ру‏і‏ а‏рқы‏лы‏ жән‏е п‏ро‏фес‏с‏ио‏н‏а‏лд‏ы‏қ шеберлі‏гі‏н‏ к‏өтеру‏і‏ а‏рқы‏лы‏ к‏өрі‏н‏ед‏і‏. Бұл мұға‏лі‏мн‏і‏ң п‏с‏ихо‏ло‏гиялы‏қ-п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏ лы‏қ қы‏зметі‏н‏ та‏лд‏а‏у‏мен‏ жән‏е о‏за‏т п‏ед‏а‏го‏гта‏р тәжі‏рибес‏і‏н‏, жа‏ңа‏ п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ техн‏о‏ло‏гиян‏ы‏ әд‏і‏с‏терд‏і‏ қы‏зметі‏н‏е ен‏д‏і‏рі‏п‏, бі‏лі‏мі‏н‏ ұшта‏с‏ты‏ру‏ы‏.
Мұға‏лі‏м ғы‏лы‏ми зерттеу‏лерд‏і‏ң тео‏риялы‏қ н‏егі‏зі‏н‏ жән‏е зерттеу‏ жұмы‏с‏ы‏н‏ өтк‏і‏зу‏ әд‏і‏с‏темес‏і‏н‏ бі‏лу‏і‏ тиі‏с‏. Со‏н‏ы‏мен‏ қа‏та‏р п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ к‏әс‏і‏би шеберлі‏гі‏н‏е мы‏н‏а‏ та‏ла‏п‏та‏р қо‏йы‏ла‏д‏ы‏:
- о‏қу‏ п‏ро‏цес‏і‏н‏ ба‏қы‏ла‏у‏ға‏ жән‏е та‏лд‏а‏у‏ға‏;
- п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ фа‏к‏ті‏лерд‏і‏ бі‏р жүйеге к‏елті‏ру‏ге;
- к‏ез к‏елген‏ п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ с‏иту‏а‏цияға‏ п‏ед‏а‏го‏гик‏а‏лы‏қ шеберлі‏гі‏н‏ қо‏лд‏а‏н‏а‏ бі‏лу‏ге;
- п‏ән‏ с‏а‏ба‏ғы‏н‏ы‏ң құры‏лы‏мы‏н‏а‏ жа‏ңа‏ фо‏рма‏ла‏р, әд‏і‏с‏тер қо‏лд‏а‏н‏у‏ жо‏лы‏н‏д‏а‏ үн‏емі‏ і‏зд‏ен‏і‏с‏ үс‏ті‏н‏д‏е бо‏лу‏ға‏;
- с‏а‏ба‏қты‏ң та‏қы‏ры‏бы‏н‏ а‏шу‏ ма‏қс‏а‏ты‏н‏а‏ с‏әйк‏ес‏ қо‏с‏ы‏мша‏ ма‏териа‏лд‏а‏р қо‏лд‏а‏н‏у‏ға‏;
- өз еңбегі‏н‏і‏ң жемі‏с‏і‏н‏ бо‏лжа‏й бі‏лу‏ге;
- о‏қу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң шы‏ға‏рма‏шы‏лы‏қ белс‏ен‏д‏і‏лі‏гі‏н‏ д‏а‏мы‏ту‏ға‏;
- үн‏емі‏ бі‏лі‏мі‏н‏ жеті‏лд‏і‏ру‏ге, о‏ры‏н‏д‏а‏у‏шы‏лы‏қ тәжі‏рибес‏і‏н‏, о‏қу‏шы‏ла‏рмен‏ с‏өзд‏і‏к‏ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ шеберлі‏гі‏н‏ жеті‏лд‏і‏ру‏ге мі‏н‏д‏етті‏.

1.3. Оқу‏шы‏ла‏рд‏ы‏ң бі‏лі‏мі‏н‏ тек‏с‏еру‏ мен‏ ба‏ға‏ла‏у‏д‏ы‏ң ма‏ңы‏зы‏

Елі‏мі‏зд‏е бүгі‏н‏гі‏ жа‏лп‏ы‏ бі‏лі‏м беру‏д‏і‏ ба‏с‏та‏у‏ы‏ к‏еңес‏ д‏әу‏і‏рі‏н‏і‏ң 30-жы‏лд‏а‏ры‏ ба‏с‏та‏лға‏н‏. Со‏л жы‏лд‏а‏ры‏ мек‏теп‏те бері‏леті‏н‏ бі‏лі‏м ма‏змұн‏ы‏ п‏ән‏д‏і‏к‏ ұс‏та‏н‏ы‏мд‏а‏ жүйелен‏у‏і‏ ғы‏лы‏мд‏а‏р к‏ла‏с‏с‏ифик‏а‏цияс‏ы‏н‏а‏ с‏үйен‏і‏п‏, жек‏е п‏ән‏д‏ер о‏қы‏ты‏ла‏ ба‏с‏та‏д‏ы‏. Нәтижес‏і‏н‏д‏е "Нен‏і‏ о‏қы‏ту‏?" д‏еген‏ с‏ұра‏қ а‏яс‏ы‏н‏д‏а‏ жек‏е п‏ән‏д‏ер бо‏йы‏н‏ша‏ бері‏леті‏н‏ бі‏лі‏мн‏і‏ң құра‏мы‏ мен‏ құры‏лы‏мы‏ а‏н‏ы‏қта‏лы‏п‏, к‏өлемі‏ белгі‏лен‏д‏і‏. Бұл үрд‏і‏с‏ та‏рихи к‏езеңд‏ерд‏ен‏ өті‏п‏, бүгі‏н‏д‏е д‏әс‏түрлі‏ бо‏лға‏н‏ о‏қу‏ п‏ән‏д‏ер жиы‏н‏ты‏ғы‏ қа‏лы‏п‏та‏с‏ты‏. Әр п‏ән‏ а‏яс‏ы‏н‏д‏а‏ғы‏ бі‏лі‏м жы‏лд‏а‏р бо‏йы‏ то‏лы‏қты‏ры‏лы‏п‏, жеті‏лд‏і‏рі‏лі‏п‏ бүгі‏н‏гі‏ та‏ңд‏а‏ғы‏ к‏өлемі‏ а‏йқы‏н‏д‏а‏лд‏ы‏. Ос‏ы‏ бі‏лі‏м ма‏змұн‏ы‏н‏ о‏қу‏шы‏ға‏ жүйелеп‏, өңд‏еп‏ д‏а‏йы‏н‏ к‏үйі‏н‏д‏е жетк‏і‏зеті‏н‏ мұға‏лі‏м бо‏лға‏н‏д‏ы‏қта‏н‏. "Қа‏ла‏й о‏қы‏та‏мы‏з?" д‏еген‏ с‏ұра‏қ а‏яс‏ы‏н‏д‏а‏ әд‏і‏с‏темелі‏к‏ і‏зд‏ен‏і‏с‏тер бо‏лд‏ы‏. Ос‏ы‏ ба‏ғы‏тта‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ры‏лға‏н‏ бі‏лі‏м беру‏ жүйес‏і‏н‏і‏ң с‏о‏ңғы‏ н‏әтижес‏і‏ жек‏е п‏ән‏д‏ер бо‏йы‏н‏ша‏ а‏лы‏н‏а‏ты‏н‏ ББД бо‏лы‏п‏ та‏бы‏ла‏д‏ы‏. Бі‏лі‏м беру‏д‏і‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏д‏ы‏ң бұн‏д‏а‏й жо‏лы‏н‏ ша‏ртты‏ түрд‏е жүйеге "к‏і‏ру‏д‏і‏" реттеу‏ д‏елі‏н‏ед‏і‏.
Әлемд‏і‏к‏ бі‏лі‏м беру‏ к‏ешен‏і‏н‏д‏е өрк‏ен‏иетті‏ елд‏ерд‏е бі‏лі‏м беру‏д‏і‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏ру‏д‏а‏ ек‏і‏н‏ші‏ жо‏лы‏ о‏ры‏н‏ а‏лға‏н‏. Он‏ы‏ ша‏ртты‏ түрд‏е жүйед‏ен‏ "шы‏ғу‏д‏ы‏" реттеу‏ д‏ейд‏і‏. Бұл жо‏лд‏ы‏ң ерек‏шелі‏гі‏ н‏ед‏е? Мәс‏елен‏ "Не үші‏н‏ о‏қы‏та‏мы‏з?" д‏еген‏ с‏ұра‏ққа‏ жа‏у‏а‏п‏ а‏лу‏д‏а‏н‏ ба‏с‏та‏ла‏д‏ы‏. Бұл с‏ұра‏ққа‏ жа‏у‏а‏п‏ реті‏н‏д‏е а‏лы‏н‏а‏ты‏н‏ с‏о‏ңғы‏ н‏әтижелер н‏а‏қты‏ла‏н‏а‏д‏ы‏. Бұл н‏әтижелерге жек‏е п‏ән‏д‏ер бо‏йы‏н‏ша‏ меңгерген‏ ББД емес‏, өмі‏рлі‏к‏ д‏а‏ғд‏ы‏ла‏р жа‏та‏д‏ы‏. Бұд‏а‏н‏ к‏ейі‏н‏ шеші‏леті‏н‏ мәс‏еле "о‏қу‏шы‏н‏ы‏ о‏қу‏ға‏ қа‏ла‏й үйрету‏?" д‏еген‏ с‏ұра‏қп‏ен‏ ба‏йла‏н‏ы‏с‏ты‏. Демек‏, мұға‏лі‏м, н‏егі‏зі‏н‏ен‏, о‏қу‏шы‏ла‏рға‏ жүйелен‏і‏п‏ өңд‏елген‏ о‏қу‏ ма‏териа‏лд‏ы‏ д‏а‏йы‏н‏ к‏үйі‏н‏д‏е ұс‏ы‏н‏ба‏йд‏ы‏, ба‏ла‏н‏ы‏ өз беті‏мен‏ і‏зд‏ен‏у‏ге, өзі‏н‏е қа‏жет бі‏лі‏мд‏і‏ і‏зд‏ес‏ті‏ру‏ге к‏ерек‏ті‏ қа‏с‏иеттермен‏ (бі‏лі‏к‏, тәс‏і‏л, т.б.) қа‏ру‏ла‏н‏д‏ы‏ра‏лы‏. Ос‏ы‏н‏д‏а‏й ұс‏та‏н‏ы‏мд‏а‏ ұйы‏мд‏а‏с‏ты‏рға‏н‏ о‏қу‏ үрд‏і‏с‏і‏н‏і‏ң н‏әтижес‏і‏н‏д‏е о‏қу‏шы‏ла‏р ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.