Қазіргі экономикалық жағдайда ҚР бәсекеге қабілеттілігін арттырудағы шетелдік инвестициялардың рөлі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

1 МЕМЛЕКЕТТІҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Экономика саласындағы инвестия түсінігі, ерекшеліктері мен жіктелуі

1. 2 Мемлекеттің экономикалық дамуы барысында шетелдік инвестициялардың маңыздылығы

1. 3 Әлемдік тәжірибедегі тікелей инвестициялардың рөлі

2 ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ ТІКЕЛЕЙ ШЕТЕЛДІК ИНВЕСТИЦИЯЛАР

2. 1 Шетелдік инвестицияларды тарту қажеттіліктері

2. 2 Мемлекеттердің инвестициялық салымдарына талдау

3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ТІКЕЛЕЙ ШЕТЕЛДІК ИНВЕСТИЦИЯЛАРДЫ ТАРТУДЫ ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУДЫ ТАЛДАУ

3. 1 Тікелей шетелдік инвестициялардың рөлі мен артықшылықтары

3. 2 Тікелей шетелдік инвестицияларды тарту және пайдалану жолдарын жетілдіру

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасы отыз жыл ішінде дербес, тәуелсіз мемлекет болып қалыптасып, нарықтың қиын өткелдерін бағындырып келеді. Социалистік экономикадан кейінгі қайта құру, макроэкономиканы тұрақтандыру, дүниежүзілік экономикалық дағдарысты еңсеру, экономикалық өрлеуді қамтамасыз ету жолында мемлекет тарапынан үлкен көлемді жұмыстар жасалынып жатыр.

Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының инвестициялық саясатын жақсарту мақсатында мына қағидаларды пайдаланылады:

Инвесторлармен қарым-қатынастағы тұрақтылық пен айқындылық;

Заңнамалық нормалардың ашықтығы;

Инвесторлардың мүдделерін қорғау;

Жергілікті және шетелдік инвесторлар үшін тең жағдайлар қарастыру;

Бұрын жасалған келісімшарттардың тұрақтылығы қағидаттарын ұстану.

Елдегі инвестициялық климатты жақсарту Үкіметтің алғашқы міндеттерінің бірі болып табылады. Осы бағыттағы тұрақты жұмыстың нәтижесінде Қазақстан халықаралық сарапшылардың бағалауы бойынша ТМД елдері арасында инвестициялық реформаларды жүргізуде көшбасшы болып танылды. Оның ең басты себептерінің бірі - сыртқы экономикалық байланыстардың ашықтығы болып табылады. Ыңғайлы инвестициялық ахуал жасау саясатының арқасында Қазақстан 1993 жылдан бастап ТМД - ның барлық елдеріне және 80% - ға жуық Орталық Азия мемлекеттеріне шетелдік капитал салымдарының үштен бірін тартты. Егемендік жылдары қаржы ресурстарының едәуір көлемі тартылды және экономиканың басым салаларында инвесторлардың табысты жұмысы үшін қолайлы жағдайлар қалыптасты. 1993 жылдан бастап қазіргі таңға дейін мемлекет экономикасына $350 млрд-тан астам инвестиция салынды[1] . Соңғы үш жылдың қорытындысы бойынша әр жыл сайын елге салынған инвестиция көлемі $24, 1 млрд құрады[2] . Бұл Қазақстан экономикасына шетел инвестициялары өсімінің жоғары екенін көрсетеді. Мұның бәрі осы тақырыптың өзектілігін көрсетеді.

Қазақстан экономикасының дамуы елеулі дәрежеде елге тартылған инвестицияларға және оларды ұтымды пайдалануға байланысты. Ұлттық экономиканың дамуына шетелдік капиталдың қатысуы елдің халықаралық еңбек бөлінісіне қатысуының объективті заңдылықтарына және әлемдік экономикалық кеңістіктегі капиталдың еркін қозғалысына байланысты. Республикада ішкі инвестициялық ресурстар жеткіліксіз болған жағдайда шетелдік капитал өндірісті жандандырудың негізгі факторларының біріне айналып, ел экономикасына салық түсімдері түріндегі экономикалық әсерді де, жаңа жұмыс орындарын құру арқылы әлеуметтік әсерді де енгізеді. Нәтижесінде, тартылған инвестиця елдің экономикалық ахуалын жақсартады, сонымен бірге жаңа жұмыс орындарымен қамтамасыз ету арқылы әлеуметтік мәселелерді де оңтайлы шешуге мүмкіндік береді.

Тікелей шетелдік инвестицияларды тартудың және оларды Қазақстан экономикасына инвестициялаудың негізгі артықшылықтары ретінде мыналарды көрсетуге болады:

бюджетке салық түсімдерін арттыру;

елдің ғылыми-техникалық әлеуетін арттыру;

инновациялық қызметті кеңейту;

ұлттық экономикада жаңа жұмыс орындарын құру;

Дегенмен, мемлекетке салынған инвестиция көлемі көп болғанымен барлық шетелдік инвесторлардың жұмысының нәтижесі әрдайым қанағаттанарлықтай бола бермейді. Сыртқы борыштың ұлғаюы, инвестициялық рейтингтің бірден-бір төмендеуі, инвесторлардың тек шикізат салаларына қызығушылығын шектеу түріндегі жағымсыз сәттердің алдын ала отырып, салымдарды тиімді пайдалану және мультипликативтік әсер беру мақсатында тікелей шетелдік инвестицияларды тиімді пайдалану проблемасы бүгінгі күні өзекті болып табылады.

Тәуелсіздік жылдары Қазақстан үшін басты міндет экономиканың мұнай-газ және тау-кен өндіру секторларына инвестицияларды мақсатты түрде тарту арқылы экономиканы тұрақтандыру болды, алайда бүгінгі күні экономикалық саясаттың басымдықтары өзгерді. Қазіргі уақытта экономиканың шикізаттық емес секторын дамыту өзекті болып отыр. Осыған байланысты республикада экономиканың шикізаттық емес секторына тікелей шетелдік инвестицияларды тарту саясаты жүргізіліп жатыр.

Демек, жоғарыда көрсетілген көрсеткіштер Қазақстан Республикасына тікелей шетелдік инвестицияларды тартудың тиімділігі саласында таңдалған тақырыптың өзектілігі туралы айтуға мүмкіндік береді.

Осы тақырыпты зерттеудің мақсаты тікелей шетелдік инвестицияларды тиімді тарту және пайдалану бойынша талдауды жүзеге асыру болып табылады.

Негізгі міндеттеріне мыналарды жатқызуға болады:

1) экономикадағы инвестиция классификациясына салыстырмалы талдау жүргізу;

2) мемлекеттің экономикалық дамуындағы шетелдік инвестициялардың рөлін айқындау;

3) Қазақстан Республикасының инвестициялық дамуындағы нормативтік-құқықтық актілердің рөлін қарастыру;

4) тікелей шетелдік инвестицияларды тартудың әлемдік тәжірибесін зерттеу;

5) Қазақстан Республикасы үшін тікелей шетелдік инвестицияларды тиімді тартудың мәселелері мен қажеттілігін анықтау;

6) тікелей шетелдік инвестициялардың салалық және өңірлік құрылымын зерттеу;

7) тікелей шетелдік инвестициялар қозғалысының үрдістерін қарау;

8) тікелей шетелдік инвестицияларды тартудың артықшылықтары мен кемшіліктерін талдау;

9) тікелей шетелдік инвестицияларды тиімді тарту және пайдалану тетігін ұсыну.

Зерттеу объектісі Қазақстан Республикасының экономикасы, ал зерттеу нысаны Қазақстан Республикасына тікелей шетелдік инвестициялар болып табылады.

Зерттеу әдістемесіне төмендегі ақпарат көздері пайдаланылды:

Экономикалық ғылымның жетекші батыс және отандық классиктерінің монографиялары мен еңбектері теориялық база болып табылады

Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілері мен заңдары заңнамалық база ретінде қолданылды

Практикалық ақпарат Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің, Қазақстан Республикасының Статистика агенттігінің және Қазақстан Республикасының басқа да мемлекеттік мекемелері мен халықаралық ұйымдардың деректерімен ұсынылды.

Сонымен қатар, қазақстандық авторлардың еңбектері-Н. К. Нұрланова, м. т. Оспанов, А. К. Тургулова, А. А. Арыстанбаева жұмысты дайындау және жазу кезінде теориялық - практикалық көмек көрсетті; сондай - ақ Қазақстан Республикасы территориясында қабылданған «Даму стратегиясы», Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың жолдауы негізінде жазылды.

Алайда, осы проблема бойынша мақалалар саны жеткілікті болғанымен тікелей шетелдік инвестицияларды тартудың оңтайлы шарттарын толық анықтауға мүмкіндік бермейді. Экономиканың шикізаттық емес секторын дамыту, қосылған құны жоғары өндірістерді арттыру, Қазақстан экономикасын әлемдік нарыққа интеграциялау, сондай - ақ Қазақстан Республикасының әртүрлі даму бағдарламаларында көрсетілген инновацияларды дамыту басым болып табылатындықтан, осы зерттеудің негізгі мақсаты Қазақстан Республикасының экономикалық өсуі мен тұрақты дамуы кезінде оның экономикасына тікелей шетелдік инвестицияларды тартудың тиімділігін зерттеу болып табылады. Зерттеу әдістері: экономикалық - математикалық әдістерді талдау, синтездеу және қолдану.

Жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған дереккөздердің тізімінен және екі қосымшадан тұрады.

1 МЕМЛЕКЕТТІҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Экономикадағы инвестициялардың мазмұны, ерекшеліктері және жіктелуі

Тәуелсіздік алған сәттен бастап болған түбегейлі өзгерістер адам дүниетанымы бен ой-сананы айтарлықтай өзгертті. «Инвестор, инвестиция» секілді экономикалық терминдер тек экономистердің құзырында ғана қолданылмай әр адамның сөздік қорында, сондай-ақ журналистік және ғылыми әдебиеттерде пайдаланыла бастады. Сөздің шығу тегі: латын тілінен «investice»-киіну деген мағынаны білдіреді. Содан кейін бұл кейбір әрекеттер деп болжауға болады, соның арқасында немесе кейбір жаңа немесе логикалық соңына дейін жеткізілмеген идеялар белгілі бір өзгерістерге байланысты белгілі бір формада киінеді.

Күнделікті сана деңгейінде инвестициялар, әдетте, жылжымайтын мүлікті, акцияларды, өндірістік жабдықтарды, зергерлік бұйымдарды және т. б. сатып алу және сату сияқты кез-келген инвестицияны білдіреді.

Ғылыми әдебиеттерде инвестицияларды анықтауда үлкен әртүрлілік бар. Алайда, негізгі идея - бұл ел экономикасының өсуі мен дамуы үшін қажет ақша, немесе тар түсіндіруде - кәсіпорынның немесе кез-келген жобаның дамуы үшін қажет қаражат.

Әр түрлі аспектілерге назар аудару инвестицияларды анықтауда үлкен әртүрлілікті тудырады. Кейбіреулер инвестицияларды қаржылық ресурстардың әртүрлі (материалдық және материалдық емес) активтерге күрделі салымдары ретінде қарастырады, ал басқалары көбеюге, яғни қолдауға бағытталған ақша шығындары ретінде қарастырады[3] .

Стэнли Р. Брю мен Кэмпбелл Р. Макконелл инвестицияларға мынандай анықтама берді:" Инвестициялар - өндіріс құралдарын өндіруге және жинақтауға, материалдық қорларды ұлғайтуға арналған шығындар", оған өндіріс пен жинақтаудың барлық дерлік шығындары кіреді[4] .

Қазақстандық ғалымдар М. Т. Оспанов пен Т. И. Мұхамбетов инвестицияларды сипаттай отырып, олардың " . . . пайда табуға және . . . кәсіпорын қызметін бақылауға" бағытталғанын атап өтті[5] .

"Инвестициялау негіздерінің" авторлары Лоренс Дж. Гитман мен Майкл Д. Джонк Инвестициялар " . . . капиталдың құнын сақтаумен немесе көтерумен . . . " байланысты екенін атап өтті[6] .

В. Шарп инвестицияларды келесідей анықтайды: "нақты инвестициялар, әдетте, жер, жабдықтар, зауыттар сияқты материалдық активтердің кез-келген түріне инвестицияларды қамтиды. Қаржылық инвестициялар - бұл қарапайым акциялар мен облигациялар сияқты қағазға жазылған келісімшарттар. Қарапайым экономикаларда инвестициялардың негізгі бөлігі нақты болып табылады, ал қазіргі экономикада инвестициялардың көп бөлігі қаржылық инвестициялармен ұсынылған"[7] .

Н. Ш. Альжанова инвестициялық жобалау тұрғысынан инвестицияларға келесі анықтама берді: "Инвестициялар ақшалай қаражат, мақсатты банктік салымдар, акциялар және басқа да бағалы қағаздар, технологиялар, машиналар, жабдықтар, лицензиялар, оның ішінде тауар белгілері, зияткерлік құндылықтар, кіріс алу мақсатында салынатын кәсіпкерлік қызмет объектілері, кредиттер, сонымен бірге кез келген басқа мүлік немесе мүліктік құқықтар ретінде айқындалады"[8] .

Сонымен, жоғарыда айтылғандай, инвестицияларды жалпы және тар бағыттарды ескере отырып, мақсаттар мен міндеттерге, сондай-ақ авторлардың осы мәселенің проблемаларына жеке көзқарастарына сүйене отырып сипаттауға болады.

Қарапайым халықтың түсінігінде инвестициялар материалдық өндіріске (мүліктік өндірісті кеңейту, оны жаңғырту, күрделі жөндеу немесе жаңа өндіріс), оның ішінде табыс алу және әлеуметтік нәтижеге қол жеткізу үшін бағалы қағаздар арқылы капитал, зияткерлік құндылықтар, мүліктік құқықтар салу ретінде көрсетілуі мүмкін.

"Инвестициялар туралы" 2003 жылғы 8 қаңтардағы №373 Қазақстан Республикасының Заңында инвестицияларға мынадай анықтама берілген: "инвестициялар - лизинг шарты жасалған кезден бастап лизинг нысанасын, сондай-ақ инвестор заңды тұлғаның жарғылық капиталына немесе кәсіпкерлік қызмет үшін пайдаланылатын тіркелген активтерді ұлғайтуға салатын оларға құқықтарды қоса алғанда, мүліктің барлық түрлері (жеке тұтынуға арналған тауарлардан басқа) "[9] .

Инвестицияны жіктеуге салыстырмалы талдау жасау. Инвестициялық көздерді жіктеу өте маңызды қадам болып көрінеді, өйткені "инвестициялар" ұғымының экономикалық мазмұнын және олардың түрлерін белгілі бір пропорцияда қалыптастыру заңдылықтарын біле отырып, мемлекеттік реттеу әдістерімен экономикалық жүйенің инвестициялық белсенділігі мен тұрақтылығын арттыруға болады.

Толық және дұрыс жіктеу инвестициялық ресурстардың көздерін іздеуге және дамытуға ықпал етеді, кейбір экономикалық және ғылыми дауларды шешеді.

Ең алдымен, инвестициялардың мақсаты бойынша жіктелуін көрсету керек: тікелей және портфельдік. Тікелей инвестициялар - табыс алу және осы шаруашылық жүргізуші субъектіні басқаруға қатысу құқығын алу мақсатында экономикалық субъектінің жарғылық капиталына салынған салымдар. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "капитал қозғалысымен байланысты валюталық операцияларды тіркеу және шетелде шоттар ашу ережесін бекіту туралы" 2003 жылғы 4 шілдедегі N 225 қаулысында мынадай анықтама берілген: "тікелей инвестициялар - нәтижесінде осындай салымдарды жүзеге асыратын тұлғаға осы заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының 10 және одан да көп пайызы (қатысушылар дауыстарының жалпы санының 10 және одан да көп пайызы) тиесілі болатын заңды тұлғаның акцияларын (қатысушылардың салымдарын) төлеуге ақша, бағалы қағаздар, заттар, мүліктік құқықтар салу". Портфельдік инвестициялар портфельді қалыптастырумен байланысты және бағалы қағаздар мен басқа да активтерді сатып алуды білдіреді. Алайда, салымдардың бұл нысаны нарықтық инфрақұрылымның, атап айтқанда, халықаралық стандарттар мен құқықтық нормаларға сәйкес келетін, сондай-ақ әлемдік қор нарығымен операциялық байланысы бар қор биржасының дамыған элементтері болған кезде ғана тиімді болады.

Инвестициялар салудың тәуекелдік дәрежесі бойынша мынадай түрлері бар: тәуекелсіз (белгілі бір кепілдіктермен) және тәуекелді (венчурлік) . Венчурлық капитал - бұл үлкен тәуекелмен байланысты қызметтің жаңа салаларында өндірілетін жаңа акциялар шығару түріндегі инвестициялар. Тәуекел капиталы капиталды қолданудың әртүрлі формаларын біріктіреді: несие, акционерлік, кәсіпкерлік. Ол венчурлық капитал деп аталатын жоғары технологиялық фирмаларды құруда делдал ретінде әрекет етеді. Сонымен қатар, ол жобаның тез өтелуіне байланысты өзара байланысты емес жобаларға инвестицияланады.

Инвестициялардан кіріс алудың циклдік дәрежесі бойынша: циклдік емес және аннуитет. Аннуитет-бұл салымшыға белгілі бір уақыт аралығында белгілі бір табыс әкелетін инвестиция. Негізінен бұл сақтандыру және зейнетақы қорларына салымдар болып табылады. Сондай-ақ, аннуитетті пайыздық үлес пен өтеу үлесінен тұратын несиені өтеу үшін бірдей мөлшерде қалған жарна ретінде сипаттауға болады.

Коммерциялық тәжірибеде инвестициялардың келесі түрлерін ажырату әдетке айналған: физикалық активтерге; ақша активтеріне; материалдық емес (көрінбейтін) активтерге. Физикалық активтер деп өндірістік ғимараттар мен құрылыстар, сондай-ақ қызмет ету мерзімі бір жылдан асатын машиналар мен жабдықтардың кез келген түрлері түсініледі. Инвестицияның бұл түрі көбінесе нақты активтерге инвестициялар деп аталады. Ақша активтері деп басқа жеке және заңды тұлғалардан ақша сомасын алу құқығы түсініледі. Бұл түрі әдетте бағалы қағаздарға инвестициялар немесе портфельдік инвестициялар деп аталады. Материалдық емес (көрінбейтін) активтер деп персоналды қайта оқыту немесе біліктілігін арттыру, сауда белгілерін әзірлеу, лицензиялар, патенттер, ноу-хау сатып алу және т. б. нәтижесінде фирмалар сатып алатын құндылықтар түсініледі. Инвестицияның бұл түрі көбінесе интеллектуалды деп аталады[10] .

Инвестицияларды жіктеу жеткілікті үлкен негіздер шеңбері бойынша жүргізілуі мүмкін, мысалы: тұлғалар шеңбері бойынша (жеке, заңды тұлғалардың, мемлекеттің инвестициялары), салу мерзімі бойынша (қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді), қолдану саласы бойынша (салалық, салааралық) және тағы басқа.

Бірақ бұл инвестицияларды жүзеге асыру үшін, олардың алуан түрлілігіне қарамастан, әртүрлі көздерден алынған ресурстар қажет.

Соңғы жылдары әлемдік инвестициялық нарықта инвестицияның сыртқы көзі деп аталатын екі негізгі көздің бірі болып табылатын қаржы құралдары үшін өткір бәсекелестік байқалды.

Жалпы, негізгі жіктеу ерекшелігі-инвестиция субъектілерінің иерархиялық деңгейлері. Осыған сәйкес, инвестицияның барлық жиынтық көздерін бірінші кезекте жоғарыда аталған сыртқы көзге бөлу керек, ал соңғысы жақында үлкен назар аудара бастаған ішкі көздер болып табылады.

Барлық шетелдік көмекті мынадай құрамдас бөліктерге бөлуге болады: халықаралық кәсіпкерлік, техникалық көмек және гранттар, халықаралық қарыздар мен кредиттер.

Шетелдік кредиттердің барлық маңыздылығына қарамастан, олардың қарыз алушы үшін шетелдік капиталды тартудың неғұрлым тартымды тәсілі болып табылатынын атап өткен жөн, өйткені оң аспектілерге қарамастан, кәсіпкерлік инвестициялық капиталдың жалпы массасын ұлғайту және тікелей шетелдік инвестицияларды одан әрі тарту үшін қолайлы жағдайлар жасау болып табылады. Басқаша айтқанда, инвестициялардың ішкі көздерінің жетіспеушілігі кезінде халықаралық кредиттер инвестициялық процеске қосымша серпін береді және қолайлы кредиттік тарих кезінде елдің халықаралық рейтингіне жағымды әсер етеді.

Шетелдік несиелерді тартудың жағымсыз жағы - кез-келген несие сияқты, шетелдік негізгі қарызды және оған тиесілі пайыздарды өтеуді талап етеді, бұл ұлттық экономикадан едәуір қаражат бөледі, қарыз алушы елдің сыртқы қарызын арттырады.

Халықаралық кәсіпкерлік сияқты сыртқы көздің нысаны үлкен қызығушылық тудырады. Ол қаржылық инвестициялар, әр түрлі қызмет салаларында жаңа фирмалар құру, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды кейіннен жаңарту, қайта құру немесе онсыз сатып алу, жаңа күрделі нысандарды салу және т. б. түрінде жүзеге асырылады.

Сонымен қатар, шетелдік компаниялар бай басқару тәжірибесін алып жүреді, кеңес беру, қаржы, сату қызметтері және т. б. саласында көмек көрсетеді. Сондай-ақ, лайықты жалақы, жаңа технологиялар, салық түсімдерінің ұлғаюы бар жаңа жұмыс орындарын құруды жеңілдетуге болмайды.

Бірақ, инвестицияның сыртқы көздерінің үлкен рөліне қарамастан, ешкім ешқашан басқа елдің экономикасын көтеруге және дамытуға мүдделі емес, сондықтан ол кейінірек осы елдің тұлғасында маңызды бәсекелес алады. Сонымен қатар, шетелдік қаржыландыру кезінде әрдайым пайданы қайтару, инвестицияларды қайтару туралы мәселе туындайды. Сондықтан ішкі инвестицияларды ынталандыру ұлттық экономиканың тұрақты дамуы үшін маңызды. Сондықтан әлемнің жетекші елдерінде инвестициялардың жалпы көлемінде ішкі инвестициялар шешуші рөл атқарады (85-тен 95% - ға дейін) [11] .

1. 2 Мемлекеттің экономикалық дамуындағы шетелдік инвестициялардың маңыздылығы

Елдің инновациялық-технологиялық дамуының, оның өндірістік әлеуетін қалпына келтірудің және осының негізінде ұлттық өндірістің тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін, елдің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ажырамас шарты инвестициялық қызметті жандандыру, ішкі және шетелдік инвестициялық ресурстарды пайдалана отырып, экономиканың нақты секторына салымдар ауқымын едәуір кеңейту болып табылады. Жалпы инвестициялық процестің маңызды құрамдас бөліктерінің бірі кез келген ұлттық экономиканың серпінді дамуы үшін қажетті қаржылық және өндірістік ресурстардың, озық технологиялар мен басқарудың қазіргі заманғы әдістерінің перспективалы көздерінің бірін білдіретін тікелей шетелдік инвестициялар болып табылады.

БҰҰ-ның сауда және даму жөніндегі конференциясына сәйкес тікелей шетелдік инвестицияларға әріптестер арасындағы ұзақ мерзімді қатынастарды көздейтін, оларға инвестордың болатын жері болып табылмайтын елде орналасқан шаруашылық ұйымды бақылай отырып, бір елден экономикалық агентті (шетелдік инвестор немесе "бас" фирма) тұрақты тартуды көздейтін шетелдік салымдар жатады. Тиісінше тікелей шетелдік инвестицияларға мыналарды жатқызу ұсынылды: шетелдік инвестордың өзі жарияланған акционерлік капиталдың жиынтық құнының кемінде 10-20% - ы мөлшерінде өз капиталын салатын кәсіпорынның акциялар пакетін сатып алуы; көрсетілген кәсіпорынның қызметінен түскен пайданы қайта инвестициялау және т. б. [12] .

Экономикалық әдебиеттерде тікелей шетелдік инвестициялардың келесі анықтамасы бар: "тікелей шетелдік инвестициялар - бұл өндіріске, материалдық және басқа да құндылықтарды өндіруге арналған кәсіпкерлік капитал. Әдетте, мұндай инвестициялар шетелдік кәсіпорынның меншігі мен бақылауын қамтиды. Жалпы алғанда, тікелей шетелдік инвестицияларды тікелей инвестиция ретінде анықтауға болады".

Тікелей шетелдік инвестициялар-бұл ішкі және әлемдік нарықтарда сұранысқа ие өнімді тиімді өндіруге мүмкіндік беретін ақша капиталын шаруашылық жүргізуші субъектінің негізгі және айналым қаражатына айналдырудың халықаралық процесі.

Тікелей шетелдік инвестициялар бүгінде Халықаралық экономика құрылымында маңызды рөл атқарады. Бұл олардың мәнін, қабылдаушы тарап үшін артықшылықтарын егжей-тегжейлі қарастыруды және мемлекеттік реттеу әдістерін әзірлеуді талап етеді.

Тікелей шетелдік инвестициялардың ерекшелігі-олардың ең үлкен тәуелсіздігі.

Тікелей шетелдік инвестициялардың артықшылықтары қандай?

Оларды екі топқа бөлуге болады: тікелей және жанама.

Тікелей шетелдік инвестициялардан түсетін тікелей пайда:

1) тікелей шетелдік инвестициялар ұлттық экономиканың әлемдік шаруашылыққа жедел интеграциялануына ықпал ете отырып, ноу-хау технологияларының, басқарудың озық әдістерінің трансфертін қамтамасыз етеді;

2) шетелдік компаниялардың инвестициялары мемлекет тарапынан салынған қаражатты пайыздармен бірге қайтару жөніндегі міндеттемелерді болжамайды, өйткені шетелдік капитал мемлекеттің сыртқы берешегіне тікелей әсер етпей, дербес жұмыс істейді;

3) қолайлы инвестициялық жағдайларда шетелдік әріптестердің пайдасы капиталдың кеңеюіне ықпал ете отырып, қайта инвестициялануы мүмкін;

4) шетелдік инвестор, банктік кредитордан айырмашылығы, инвестициялық қаражаттың барынша қайтарылуына тікелей мүдделі, сондықтан өндірістің тиімділігін арттыруға, оның ауқымын кеңейтуге, өндірістік аппаратты жаңартуға және өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға ұмтылады;

5) шетелдік инвестор күш-жігерді тек өндіріс сатысында ғана емес, зерттеу, жобалау-конструкторлық дайындық, маркетинг процесінде де біріктіруге ұмтылады;

6) тікелей инвестициялар кезінде шетелдік инвестор салынған қаражатты пайдаланудағы тәуекелдің өз үлесін көтереді, бұл оның жобаның тиімділігіне мүдделілігін арттырады;

7) тікелей инвестициялар елдің сыртқы борышына тікелей әсер етпейтіндіктен, олар, керісінше, жаңа өндірістерді дамыту нәтижесінде елдің экспорттық әлеуетін кеңейте отырып, елдің төлем балансын жақсартуға қабілетті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.