Жұлын құрылысы. Сұр зат. Ақ зат. Рефлекторлық доға. Жұлын-ми нервтерінің тармақтары. Вегетативті нерв жүйесінің бөліктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Орындаған: Ерболова Жанерке
Группа: ЖМҚ 205-19 А
Қабылдаған: Турекулова А.К.

Жұлын құрылысы. Сұр зат.Ақ зат. Рефлекторлық доға. Жұлынми нервтерінің тармақтары. Вегетативті нерв жүйесінің бөліктері.

Жұлын, medulla spinalis (myelos) омыртка бағанасының өзегінде жатады,
жоғарғы шекарасы - бірінші омыртқаның жоғарғы жиегі, төменгісі - екінші бел омыртқаның жоғарғы жиегі немесе бірінші бел омыртқасы. Үш айлык үрықта ол бесінші бел омыртқа, нэрестеде үшінші бел омыртка түсында аякталады.
Жүлын омыртка бағанасы өзегінің қуы- сын түгел толтырмайды, өзек қабырғась мен жүлынның арасында майлы тінмен, қан- тамыр өрімдерімен, ми қабықтарымен және жүлын сүйықтығымен толтырылған кеңістік қалады. Кеңістіктің мөлшері эр деңгейде әртүрлі. Жүлынның ұзындығы ересектерде 40- 45 см, ені 1-1,5 см, салмағы 30 г-дай тұраксызданады. Жүлынның төрт бетін: кішкене жалпай- ған алдыңғы, кішкене шығыңқы артқы және дөңгелек екі бүйір бетін ажыратады.
Жүлын нервтерінің таралу жерлері бойынша жүлынды төрт бөлікке: мойын бөлігі, pars cervicalis, кеуде бөлігі, pars thoracica, бел бөлігі, pars lumbalis, жэне сегізкөз бөлігі, pars sacralis, деп бөледі. Бүл бөліктердің әрбіреуіне белгілі бір сегменттер саны кіреді, яғни жүлын нервтерінің бір жүбы басталатын жүлынның учаскесі. Жүлынның диаметрі барлық деңгейде бірдей емес.
нші кеуде омыртқа тұсында жетеді. Жүлынның алдыңғы бетінде оның барлық үзындығында терең алдыңғы орталык саңылау, fissura mediana anterior, оған мидың жұмсак кабығының қатпары, алдыңғы орталык қалқа, septum medianum anterius, жегіледі; бүл саңылау жүлынның жоғарғы жэне төменгі шеттерінде терең емес. Жүлынның артқы бетінде өте жіңішке артқы орталык жүлге, sulcus medianus posterior, бар, оған артқы орталық қалка, septum medianum posterius, кіреді.

Yenрық пен нэрестеде кейде тағы бір жүлге - алдыңғы аралык жүлге, sulcus intermedius anterior, кездеседі, ол жүлынның мойын бөлігінің жоғарғы бөлімінің алдың- ғы бетімен жүріп, алдыңғы орталық саңы- лау мен алдыңғы бүйір жүлге арасында орналасады; ол меншікті алдыңғы буданы, fasciculus anterior proprius, алдыңғы ми- жүлын будасынан, fasciculus cerebrospinalis anterior (pyramidalis anterior), бөліп түрады.

ЖҰЛЫННЫҢ АҚ ЖЭНЕ СҰР ЗАТЫ
Жүлынның көлденең кесіндісінде ақ жэне сұр заттың орналасу қатынасы көрінеді. Жүлынның сүр заты кобелек немесе Н пі
шіндес, орталык бөлікте орналаскан. Ақ заты сүр заттың айналасында, жұлынның перифериясында орналасады.

ЖҰЛЫННЫҢ АҚ ЗАТЫ
Жүлынның ақ заты, substantia alba те- dullae spinalis,өзінің негізгі салмағымен эртүрлі ұзындықтағы жэне нерв талшықтарының миелинді жэне миелинсіз қалыңдықтағы, тірегіш нерв
тіні - нейроглия, сонымен қатар дэнекер тінмен қоршалған кантамырлар күрделі жүйесі ретінде-қарастырылады. Жүлынның бір жартысының ақ заты басқа жартысының ақ затымен өте жіңішке,орталық өзектің алдында көлденеңінен жүретін, алдыңғы ак дэнекермен, commissura anterior alba, байланысқан. Ақ затта нерв талшықтары будаларға жиналған. Жүлынның эрбір жартысында көрсе- тілген бойлық жүретін саңылау жэне үш жулге, тек sulcus intermedius posterior емес,
эрбір жартының ақ затының үзындығын үш жіпшеге, funiculi medullae spinalis, немесе будаға, fasciculi, шектейді. 1. алдыңғы жіп- ше, funiculus anterior, алдыңғы орталык саңылаумен және алдыңғы бүйір жүлгемен шектелетін ак заттың бөлігі немесе жүлын нервісінің алдыңғы түбіршігінің шығу сызығы; 2. бүйірлік жіпше, funiculus lateralis, алдыңғы бүйір жэне артқы бүйір жүлгелер арасында; 3. арткы жіпше, funiculus posterior, артқы бүйір жэне артқы орталык жүлгелер арасында. Жүлынның барлык мойын болігінде жэне кеуденің жоғарғы болігінде, артқы бүйір жэне орталык жүлгелерінің арасында арткы аралык жүлге отеді; ол арткы жіпшені екі будаға немесе жіпшеге боледі. Біреуі оте жіңішке, ішкері жатады, медиадці жіңішке,
fasciculus gracilis, немесе жіңішке жіпше, funiculus gracilis, ал екіншісі ірі, латералді, сынатәрізді жіпше, funiculus cuneatus, немесе сынатәрізді буда, fasciculus cuneatus. Аталған жіпшелер мидың бастапкы болімі сопақша миға жалғасады

ЖҰЛЫННЫҢ СҰР ЗАТЫ
Жұлынның сүр заты кұрамының негізгі бөлігі - нерв жасушалары жэне олардың өсінділері. Сонымен қатар, сұр затта жүлын мен мидың баска учаскелерінде жататын нерв жасушаларының өсінділері, нейроглия жэне кан тамырлар, олармен қосарлана жүретін дэнекер тін бар. Нерв жасушалары жұлын орталыктарын немесе ядроларын түзеді. Сұр затта екі бүйір бөлік бар, олар жұлынның эрбір жартысында алдан артқа орналаскан жэне оларды бір-бірімен косатын жіңішке көпірше түрінде көлденең бөлігі - орталык сүр зат, substantia grisea centralis, ажыратылады. Орталык сұр затта орталык аралык затты, substantia intermedia centralis, жэне латералді
аралык затты, substantia intermedia lateralis, ажыратады. Орталык сүр заттың ортаңғы бөлімінде жіңішкеқуыс-жүлынныңорталықөзегі,са я- alis centralis medullae spinalis, орналасады, оның көлемі мен пішіні жүлынның эр деңгейінде эртүрлі; мойын жэне бел буыл- тықтары аймағында сопакша пішіндес, кеуде бөлімінде - дөңгелек, диаметрі 0,1 мм- дей. Ересектерде өзек куысының кейбір учаскелер бітелуі мүмкін. Орталык өзек жүлынның бар үзындығында орналасып, жоғарыда IV карынша қуысына өтеді. Ол төменде ми конусы аймағында кеңірек жэне ені орташа 1 мм-ге жетеді; орталық өзектің осы учаскесі соңғы карынша, ventriculus ter- minalis, атауын алады.

Жүлынның алдыңғы мүйізі артқыға сарағанда жуан, бірақ кысқа, жүлынның іерифериясына жетпейді, ал артқысы өте кіңішке жэне алдыңғыдан үзын, мидың :ыртқы бетіне жетеді. Артқы мүйізде дорсалді бөлімнің өте кіңішке бөлігі - үшын, apex cornu posteriois; өте кеңейген бөлігі - басын, caput; артқы лүйізді бүйір мүйізбен байланыстыратыи иойнын, cervix, жэне артқы мүйіз негізін іжыратады. Артқы мүйіздің үшын нейроглияға бай әне көп мөлшерде нерв жасушаларынан гүратын учаске көмкереді, оны сілікпе зат, substantia gelatinosa, деп атайды. Сілікпе зат кеуекті зонамен, zona spongiosa, шектелген, зл жүлынның сыртқы бетіне жететін жиектік зонаға, zona marginalis (s.terminalis), өтеді. Артқы мүйіз негізінің медиалді жиегінде, ^шінші мойыннан үшінші бел сегментіне цейін нерв жасушаларының кішкене тобы эрналасқан. Одан артқы мүйіз басы мен :ұр дэнекер арасындағы кеңістікке сэйкес цорсалді-ядро, nucleus dorsalis, түзіледі. Сұр дэнекер деңгейінде, алдыңғы жэне артқы мүйіздер арасында, аралық жасуша- лармен толтырылған, көлденең жатқан аралык бөлік, pars intermedia, орналаскан. Сонымен қатар, артқы мүйіз аймағында нерв жасушаларының кішкене тобы бар. Аталған мүйіздердің орналасуы жұлын- нын алдыңғы, артқы жэне бүйір жүлгелеріне сэйкес. Мүйіздер мен жүлгелер арасындағы сэйкестік көлденең кесіндіде ак зат топографиясын: ақ заттың алдыңғы, артқы жэне бүйір будаларын анықтайды. v Жүлынның көлденең кесіндісінде оның пішіні эртүрлі деңгейде бірдей емес: жұлын төменгі мойын сегменті түсында сопақша пішіндес, ортаңғы кеуде сегменті аймағында - дөңгелек

ЖҰЛЫН МЕН МИДЫН, ҚАБЫҚТАРЫ Жұлын мен ми кабықтармен, meningeus, (93-103-суреттер) қоршалған. Үш кабықты ажыратады: Қатты қабық, dura mater, немесе фиброзды кабык, тепіпх fibrosa, ең сыртқы қабығы. Торлы қабық, arachnoidea, немесе сірлі қабық, тепіпх serosa, ортаңғы кабық, қатты қабық пен жұмсақ қабық аралығында орналасады. Жұмсак кабық, ріа mater, немесе тамырлы кабық, meninx vasculosa, ең ішкі қабығы. Жұлынның эрбір аталған қабыктары мидың аттас қабықтарына жалғасады. Жұлын мен мидың анатомо-топографиялық ерекшеліктеріне байланысты жүлынның қабыктарын, meninges spinalis, жэне мндың қабықтарын, meninges епсерһаіі, ажыратады. Жұлынның катты қабығы мен омырт- калар арасында, майлы жэне борпылдак дэнекер тінмен толған кеңістік калыптасады. Бұл кеңістікте жүлынның қатты қабығы мен омыртқаның сүйекқабын ажы- рататын веналык тамырлардың шумағы (өрім) орналасады. Бүл кеңістік эпидуралді кеңістік, cavitas epiduralis, деп аталады. Мидың катты кабығы бассүйегінің сүйек- қабымен бірге өсіп бітіседі. Бассүйегінде веналык өрімнен түратын кеңістік жок. Бүл жерде катты пластинкалар арасында мидын қатты қабығының қойнауы, sinus durae matris, орналасады. Бассүйегінде эпидуралді кеңістік жок. Торлы жэне қатты қабык арасындағы ке- ңістікте - субдуралді кеңістік, spatium sub- durale, ми мен жұлыннан шығатын нерв түбірі өтеді. Нервтер мен тамырлар қатты ми қабығы аркылы отіп, осы кабык элементтері олардың сырткы кынабын түзеді. Қатты жэне жүмсақ кабықтар нерв жэне тамырлармен қамтамасыз ётіледі; торлы кабықта тамырлар жоқ. Жүмсак кабык жұлын мен миды жауып қоймай, жүлгелері ішіне кіреді.

ҚАТТЫ ҚАБЫҚ Қатты қабык, dura mater, жылтыр, ак өзегінің жэне бассүйегінің ішкі бетіне түсті кабық, ол коп молшерде эластикалық қараған; озінің ішкі тегіс жылтыр бетімен талшыктардан қүралатын, тығыз фиброзды торлы қабыққа бағытталған; оның жүлын тін түрінде. Оның кедір-бүдыр беті омыртқа мен миға қатынасы түйық қап түрінде.

ЖYenЛЫННЫҢ Жүлынның қатты қабығы, dura mater spinalis, (93, 94-суреттер) кең, жоғарыдан томен қарай керілген цилиндр формалы қап. Жоғарғы шекарасы шүйде сүйегінің үлкен деңгейінде орналасады, сонымен қатар төменде орналасқан бірінші мойын омыртканың сүйеккабымен бірге оседі жэне беткей мембранамен, омыртқалық артерия отетін атлант-шүйде мембранасының артқы болігімен тығыз байланысады. Томен карай катты кабық кеңейіп, І-ІІІ бел омырткасына
ҚАТТЫ ҚАБЫҒЫ дейін жетеді. Жүлын деңгейінен томен жүлындық жіпиіегс, Уши terminate externum, отеді. Жүлынның катты қабығын жүлын нервтерінің мн қабықтарының тармактары нервтенеді. Омыртқа артериясының тармактарымен жэне қолканың кеуде жэне қүрсак боліктерімен канмен қамтамасыз етіледі. Веналық қан омырткалык веналық орімдерде жннақталады.

Жұлынми нерв өрімдері

ЖYenЛЫН НЕРВТЕРІНІҢ АРТҚЫ ТАРМАҚТАРЫ
Жүлын нервтерінің арткы тармақтары, rami dorsales nn. spinali, екі жогаргы мойын нервтерінен баска, алдыңгы тармақтардан ұсақтау. Барлык арткы тармактар басталган сон буындык өсінділердің латералді бетімен омыртқалардың колденең осінділері арасы- нан артка багытталады, сегізкоз аймагы тұсында артқы сегізкөз тесіктері аркылы өтеді.
Әрбір арткы тармак медиалді тармакка, ramus medialis, жэне латералді тармакка, ramus lateralis, бөлінеді. Екі тармактың күрамында сезімтал жэне қимыл талшыктар өтеді. Арткы тармақтардың соңгы тармактары түлганың дорсалді аймагының шүйдеден сегізкөз айма- гының терісінде, арқаның үзын жэне қыска бүл- шықеттерінде жэне шүйде бүлшыкеттерінде аякталады

ЖҰЛЫН НЕРВТЕРІНІҢ АЛДЫҢҒЫ ТАРМАҚТАРЫ
Жүлын нервтерінің алдыңгы тармактары, rami ventrales nn. spinalium, бірінші мойын нервтерінен баскаларында, арткы тармактардан ірілеу. Кеуде нервтерінен баска алдыңгы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.