ӘР ТҮРЛІ ХАЛЫҚТАРДА МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ҚАЛЫПТАСУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Тақырыбы: ӘР ТҮРЛІ ХАЛЫҚТАРДА МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ҚАЛЫПТАСУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Факультеті: Юриспруденция
Орындаған:Серікова Ж.Д.
Тексерген:Турсынкулова Д.А.
Топ: 101
ӘР ТҮРЛІ ХАЛЫҚТАРДА МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ҚАЛЫПТАСУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1. Ф.Энгельстің Отбасының, жеке меншіктің және мемлекеттің шығу тегі жұмысын зерттеу негізінде Афины, Рим және Германия мемлекетінің пайда болуының салыстырмалы кестесін жасаңыз. 1, 2,3,4,5,6,9 тарауларын оқыңыз. 2. Ф.Энгельстің Отбасының, жеке меншіктің және мемлекеттің шығу тегі жұмысын зерттеңіз. Логикалық схема жасап, келесі сұрақтарды қарастырыңыз: :: Мәдениеттің тарихқа дейінгі кезеңдерін қысқаша сипаттаңыз және оларға анықтама беріңіз: жабайылық, тағылық (варварлық), өркениет. :: Отбасы түсінігі мен түрлерін ашыңыз. Алғашқы жүйенің ыдырауы мен мемлекеттің пайда болу себептерін ашып көрсетіңіз :: Рудың түсінігін және белгілерін ашып көрсетіңіз (үлгі ретінде ирекез руын алыңыз). :: Афина мемлекетінің шығу себептері мен ерекшеліктерін көрсетіңіз және Афина мемлекетінің басқару органдарын қарастырыңыз. :: Рим мемлекетінің шығу себептері мен ерекшеліктерін көрсетіңіз және Рим мемлекетінің басқару органдарын қарастырыңыз. :: Германия мемлекетінің шығу себептері мен ерекшеліктерін көрсетіңіз және Германия мемлекетінің басқару органдарын қарастырыңыз. :: Мемлекеттің белгілерін бөліп көрсетіңіз. Ф. Энгельстің мемлекеттің болашағы туралы негізгі тұжырымын табыңыз. Ф. Энгельстің мемлекет тағдыры туралы тұжырымына сыни талдау жасаңыз. Ф. Энгельстің мемлекет жоғалып кетеді және оны мұражайға жіберу керек деген тұжырымы ақталды ма? Өз пікіріңізді білдіріңіз.
3. С.С. Сартаев, Д. Нұрпейісовтің Мемлекеттің белгілері, Мемлекеттің түсінігі және Ф. Энгельстің Мемлекеттің түсінігі мен белігелері зерттеулерін салыстырып, кесте құрастырыңыз.
4. Мемлекеттің пайда болу себептерін анықтаңыз. Мемлекет белгілерінің кестесін жасаңыз.
5. Мемлекеттердің формациялық және өркениеттік типтерін салыстырыңыз, көшпелі мемлекеттердің ерекшеліктері туралы кестені құрыңыз.
6. Көшпелі мемлекет пен батыс мемлекеттерінің айырмашылықтарын анықтаңыз. Н.Ә. Назарбаевтың Тарих толқынында кітабын пайдаланыңыз. Қазақстан Республикасының егеменді мемлекет ретіндегі даму кезеңдерін бөліп көрсетіңіз. Қазақстан Республикасының дамуындағы Тұңғыш Президент - Елбасының рөлін айқындаңыз.
1.Ф.Энгельстің Отбасының, жеке меншіктің және мемлекеттің шығу тегі жұмысын зерттеу негізінде Афины, Рим және Германия мемлекетінің пайда болуының салыстырмалы кестесін жасаңыз. 1, 2,3,4,5,6,9 тарауларын оқыңыз.
Мемлекет қалай дамыды, ішінара рулық жүйенің органдарын өзгертті, бір бөлігі оларды жаңа органдарды енгізу арқылы ығыстырды және соңында оларды нағыз мемлекеттік органдармен алмастырды; өз ұрпақтарында, фратрийлерде және тайпаларда өзін -- өзі қорғаған шынайы "Қарулы халықтың" орны ретінде осы мемлекеттік органдарға бағынатын Қарулы "қоғамдық билік" алды, сондықтан оны халыққа да қолдануға болады-мұның бәрі, кем дегенде, бастапқы кезеңде біз ежелгі Афиныға қарағанда жақсы байқай алмаймыз. Формалардың өзгеруін негізінен Морган бейнелейді, бірақ мен оның экономикалық мазмұнын талдаймын, көбіне қосуым керек.
Батырлық дәуірде Афиналықтардың төрт тайпасы Аттикада әлі де бөлек аудандарды иемденді; тіпті олардың он екі фратриясын құрғандар да Кекроптың он екі қаласы түрінде бөлек елді мекендерге ие болған сияқты. Басқаруды ұйымдастыру батырлық дәуірге сәйкес келді: халықтық жиналыс, Халықтық кеңес, Басиль. Жазбаша тарих басталған дәуірде жер бөлініп, жеке меншікке өтті, өйткені бұл варваризмнің жоғарғы кезеңінің соңына қарай салыстырмалы түрде дамыған тауар өндірісіне және оған сәйкес Тауарлар Саудасына тән. Астықпен қатар шарап пен өсімдік майы да өндірілді; теңіз саудасы, Эгей теңізі финикиялықтардың қолынан көбірек алынып, көбінесе Аттика тұрғындарының қолына түсті.
Римнің құрылуы туралы аңыздан алғашқы елді мекеннің бір тайпаға Біріккен латын руларының (аңыз бойынша, олардың саны жүз болды) құрылғанын көруге болады, оған көп ұзамай бір сабель тайпасы қосылды, ол жүз рулар сияқты, содан кейін әр түрлі элементтерден тұрады.аңыз бойынша, жүз рулар болған үшінші тайпа. Бір қарағанда, бүкіл әңгіме бұл жерде табиғи түрде қалыптасқан ештеңе жоқ екенін көрсетеді, ал соңғысы кейбір жағдайларда ескі Отанында өмір сүруді жалғастырған бастапқы тұқымның бір тармағы болды. Тайпаларда жасанды формацияның мөрі жатыр, бірақ көбінесе байланысты элементтер және жасанды түрде құрылған тайпаның орнына ежелгі, табиғи түрде өсірілген; шынайы ескі тайпа үш тайпаның әрқайсысының өзегі бола алатындығы жоққа шығарылмайды. Аралық буын, фратрия, он ұрпақтан тұрды және тауық деп аталды; осылайша отыз болды.
Римдік тұқым грек тұқымымен бірдей институт болғандығы жалпыға белгілі; егер грек тегі американдық қызыл терілерде кездесетін қарабайыр пішінді сол әлеуметтік жасушаның одан әрі дамуын білдірсе, онда бұл толығымен Рим тұқымына қатысты.
Афина ең таза, барынша классикалық пошымды көрсетеді: мұнда мемлекет тікелей және негізінен рулық құрылыстың өз ішінде дамитын кереғарлықтан өсіп шығады. Римде рулық қоғам сол қоғамнан тыс тұрған саны көп, құқығы жоқ, бірақ міндеттері бар плебс қоршаған тұйық аристократияға айналады; плебстің жеңісі ескі рулық құрылысты күл-талқан етіп, соның жұртында мемлекет туғызады, онда көп ұзамай рулық аристократия да, плебс те сіңіріліп кетеді. Ақыр соңында, Рим империясын германдық талқандаушыларда мемлекет басқаның ұлан-ғайыр аумағын басып алудың тікелей нәтижесі ретінде өсіп шығады, ондай аумаққа үстемдік ету үшін рулық құрылыс ешқандай құрал бермейді. Бірақ осынау жаулап алумен бұрынғы тұрғын халықпен байыпты күрес те, неғұрлым прогресті еңбек бөлінісі де байланысты болмағандықтан; бағындырылған халықтар мен жаулап алушылардың экономикалық даму деңгейі бірдей дерлік болғандықтан, демек, қоғамның экономикалық негізі бұрынғы күйінде қала беретіндіктен, рулық құрылыс өзгертілген, маркалық құрылыс түрінде аумақтық пошымда тұтас бір жүзжылдықтар бойында өмір сүре бере алады және тіпті неғұрлым әлсіз пошымда аса кейінгі дворяндық, патрицийлық руларда, тіпті, мысалы, Дитмаршенде болғандай, шаруалар руында біршама уақытқа қалпына келтіріле алады.
Бүл саладағы ең жаңа, өз тұсында әмірші де, қарауындағылар да бірдей күлкілі көрінетін жетістік бисмарктік ұлттың жаңа Герман империясы: онда бір-біріне қарсы тұрған капиталистер мен жұмысшылар арасындағы тепе-теңдік сақталып отырады да, олар кедейленген Пруссия юнкерлерінің мүддесі үшін бірдей алдап соғылады.
Мұның үстіне, тарихта белгілі мемлекеттердің көпшілігінде азаматтарға құқықтар олардың мүліктік жағдайына сәйкестендіріп беріледі, және осы арқылы мемлекет -дәулетті таптың оны дәулетсіз таптан қорғау үшін құрылған ұйымы екендігі тікелей мәлімделеді. Тәуліктік категорияларға бөлінген сонау Афина мен Римде солай болды. Саяси ықпал дәрежесі жер иелігінің көлемімен анықталған орта ғасырлардағы феодалдық мемлекетте солай болды. Бұл осы заманғы өкілдікті мемлекеттердің сайлау цензінен көрінеді. Алайда мүліктік жағдайдағы айырмашылықтарды осынау мойындау тіпті де елеулі емес. Керісінше, ол мемлекеттік дамудың ең төменгі сатысын сипаттайды.
Өркеният үшін және мынау тән: бір жағынан бүкіл қоғамдық еңбек бөлінісінің негізі ретінде қала мен деревня арасындағы кереғарлықты беркіте түсу; екінші жағынан, меншік иесі өз меншігін өлгеннен кейін де билеп-төстей алуына көмектесетін өсиетті енгізу. Ежелгі рулық құрылысқа тікелей қайшы бүл институт Афинада Солонға дейін белгісіз болған еді; Римде ол әлі ерте сатыда енгізілді, жақсы германдық өзінің мирасын шіркеуге кедергісіз өсиет ете алуы үшін енгізді.
2. Ф.Энгельстің Отбасының, жеке меншіктің және мемлекеттің шығу тегі жұмысын зерттеңіз. Логикалық схема жасап, келесі сұрақтарды қарастырыңыз
* Мәдениеттің тарихқа дейінгі кезеңдерін қысқаша сипаттаңыз және оларға анықтама беріңіз: жабайылық, тағылық (варварлық), өркениет.
Мәдениет - адамзат қауымының белгілі бір тарихи кеңістіктегі қызметі мен өзіндік ерекшеліктері (палеолит мәдениеті, критмекен мәдениеті, қазақ мәдениеті және т.б.); Мәдениет ұғымы тарихи қалыптасудың ұзақ даму жолынан өтті, оны алғашқы рет ғылыми тұрғыдан анықтауға ұмтылған философтар болды.
Ең бастапқы кезеңі жайлы өте аз белгілі жабайылық кезеңді салыстырмалы түрде 3-кіші кезеңге бөлуге болады, оларды ежелгі, орта және кеш жабайылық кезеңі деп атауға болады. Олардың әрқайсысындағы қоғам жағдайын осыған сәйкес жабайылықтың төменгі, орта және жоғарғы сатысы деп бөлуге болады. Осылайша, жабайылықтың кезеңі 3 жартылай кезеңге бөлінеді. Олардың әрқайсысындағы қоғам жағдайы осыған сәйкес төменгі, орта және жоғарғы жабайылық деп атауға болады.
1. Жабайылықтың төменгі сатысы.
Бұл кезең адамзат нәсілінің сәбилігінен болады және барлық тағамдарын енгізгеннен және отты пайдалануды үйренген кезең болды.
2. Жабайылықтың орта сатысы.
Ол тамаққа балықты қолдана бастағаннан және отты қолдануды үйренгеннен басталып және садақ пен жебе ойлап табылған кезеңмен бітті. Адамзат бұл жағдайында өзінің алғашқы тіршілік еткен жерлерінен жер бетінің үлкен бөлігіне тарады. Өмір сүрген тайпалардан жабайылықтың орта кезеңінде тайпалы австриялықтар және каленизиалықтардың үлкен бөлігі қалды. Осы екі сатының әрқайсысына бір немесе бірнеше мысал келтіру жеткілікті.
3. Жабайылықтың жоғарғы сатысы.
Ол садақ пен жебені ойлап табудан басталып және қыш өндірісін ашумен аяқталды. Жабайылықтың жоғарғы сатысында Гудсон шығанағындағы атапаск тайпалары Колумбия жазығының тайпалары және солтүстік және оңтүстік Американың жағындағы кейбір тайпалар болды. Осымен жабайылық кезең аяқталды.
Мәдениет ұғымын тереңірек түсіну үшін, оған мағыналық жақындығы бар кейбір басқа ұғымдармен арақатынасын қарастырып өтейік. Осы сыйпатта біздің зердемізге түсетін бірінші ұғым - өркениет.Өркениет (цивилизация) семантикалық жағынан алғанда латынның civilis сөзі азаматтық дегенді білдіреді. Римдіктер бұл ұғымды варварлықтар деп өздері атаған басқа халықтар мен мемлекеттерден айырмашылықтарын көрсету мақсатында қолданған. Яғни, өркениет олардың түсініктері бойынша, азаматтаық қоғамы, қалалық мәдениеті, заңға негізделген басқару тәртібі бар Рим империасының даму дәрежесін көрсетеді.
* Отбасы түсінігі мен түрлерін ашыңыз. Алғашқы жүйенің ыдырауы мен мемлекеттің пайда болу себептерін ашып көрсетіңіз.
Отбасы мен неке мәселесі ежелден зерттеліп келеді. Антикалық дәуірден-ақ Платон және Аристотель сынды ойшылдар ерлі-зайыптылар мен отбасына қатысты өз пікірлерін білдіріп, өз дәуіріндегі отбасыларды сынға алып, оны құрудың жобаларын ұсынған болатын.
Қоғам тарихында некелік-отбасылық қатынастардың дамуы рулардың өмірге төзімді ұрпақты қажетсіну және шаруашылық-өндірістік қатынастарға сай өндіруші іс-әрекетті дамыту себептеріне айналды. Адамзат тарихында некелік-отбасылық қатынастардың дамуының келесі кезеңдерін бөлуге болады [Зацепин, 1991]:
промискуитет(аралас, ортақ) - жыныстар арасындағы әдепсіз, әлеуметтік бақыланбайтын байланыс, ол адамзат қоғамының дамуының ежелгі кезеңдеріне тән;
эндогамия - әлеуметтік тыйымдармен шектелмейді, некеге дейін қауым ішіндегі жыныстар арасындағы (некесіз) бірге тұрушылық;
экзогамия - қандас туыстар арасында сексуалды байланыстарға тыйым салынатын жыныстар арасындағы әлеуметтік қадағаланатын қатынастар түрі. Экзогамияның бекітілуі адамзаттың өмірдің инстинктивті-биологиялық түрінен әлеуметтік-мәдени-тарихи түріне өтуінің жалпы заңдылықтарымен, сонымен қатар адам мінез-құлқын басқарудың инстинктивті-биологиялық механизмдерін ығыстырумен және оларды әлеуметтік реттеушілермен ауыстырумен шарттасқан(Л.С. Выготский, П.Я. Гальперин).
Отбасы басқару принципі бойынша екіге бөлінеді:
1) Эгалитарлы отбасы ерлі зайыптылар тең басқарады
2) Авториталды отбасы ерлі зайыптыладың біреуі басқарады
Құрамына қарай отбасылар үшке бөлінеді:
1) Нуклеарлы отбасы бір некелік жұп және балаларынан тұратын отбасы.
2) Күрделі отбасы нуклеарлы отбасы мүшелері ата, әжелері, ерлі зайыптылардың туысқандары, достары, т.б.
3) Толық емес отбасы ерлі зайыптылардың біреуінің болмауы
Бала санына байланысты отбасы төртке бөлінеді: көп балалы (үш не одан да көп), орташа (екі балалы), бір баласы бар, баласыз отбасы
* Рудың түсінігін және белгілерін ашып көрсетіңіз (үлгі ретінде ирекез руын алыңыз).
Бұл бастапқы тұқымның классикалық формасы ретінде Морган руларды ирокездерден, атап айтқанда сенека тайпасынан алады. Бұл тайпада жануарлардың сегіз ұрпағы бар: 1) Қасқыр, 2) аю, 3) Тасбақа, 4) кемпір, 5) бұғы, 6) құмсалғыш, 7) Герон
Әр тұқымда келесі әдет-ғұрыптар басым:
Род сахемді (бейбіт уақыттағы ақсақал) және көшбасшыны (әскери жетекші) таңдайды. Сахем рудың құрамынан сайлануы керек еді және оның лауазымы ру ішінде мұра болды, өйткені босату арқылы ол бірден ауыстырылуы керек еді; әскери басшыны Ру мүшелерінен таңдауға болады, бірақ кейде ол мүлдем болмауы мүмкін. Сахем ешқашан алдыңғы сахемнің ұлын сайламады, өйткені мохавк ана құқығына ие болды, сондықтан ұлы басқа тұқымға жататын, бірақ көбінесе алдыңғы сахемнің ағасы немесе әпкесінің ұлы сайланды. Сайлауға барлығы-ерлер мен әйелдер қатысты. Бірақ сайлау қалған жеті рудың мақұлдауына алынды, содан кейін сайланған адам салтанатты түрде қызметке енгізілді, сонымен қатар бүкіл ирокуа Одағының жалпы кеңесі. Бұл актінің мәні одан әрі көрінеді. Тұқым ішіндегі сахемнің күші әкелік, таза моральдық тәртіп болды; ол мәжбүрлеу құралдарына ие болмады. Сонымен бірге, ол Сенека тайпалық кеңесінің, сондай-ақ ирокуа Одағының жалпы кеңесінің мүшесі болды. Әскери басшы тек әскери жорықтар кезінде тапсырыс бере алады.
Руда жерлеудің жалпы орны бар. Нью-Йорк штатының ирокездері барлық жағынан ақ түсті, ол қазір жоғалып кетті, бірақ бұрын болған. Басқа үнділерде ол әлі де сақталған, мысалы, тускарордың ирокездерімен тығыз байланысты, олар мәсіхшілер болғанына қарамастан зиратта әр ұрпақ үшін ерекше қатар бар, сондықтан анасы балалармен бірге жерленеді, бірақ әкесі емес. Ирокоздарда қайтыс болған адамның бүкіл отбасы жерлеуге қатысады, қабірге, қабір тастарына және т. б. қамқорлық жасайды.
* Мемлекеттің белгілерін бөліп көрсетіңіз
Мемлекет саяси-құқықтық ғылымдардың зерттеу объектісі болып табылады. Мемлекет өзінің мыңдаған жылдарға созылған тарихи даму үрдісіне саясатшылар тарапынан түрліше бағаланып келеді. Мемлекеттің анықтамасын да түрлі көзқарастағы саяси қайраткерлер түрліше тұжырымдайды.
Мемлекеттің белгілері мыналар:
* мемлекеттің орталық және жергілікті билік органдары жүйесі болады, оған заңды, атқарушы және сот органдары, әскер, полиция жатады;
* мемлекеттің тұрғындары әкімшілік-аумақтық бірлестіктерге (облыс,аудан,...) бөлінеді(ол бірліктер әр елде түрліше аталады);
* мемлекеттің шекарасы анық белгіленген аумағы болады;
* мемлекеттің ең маңызды белгісі- оның өзге мемлекеттерден тәуелсіздігі, егемендігі;
* мемлекет әскерді полицияны, сотты, басқа мемлекеттік мекемелердеқызмет істейтін шенеуніктерді ұстау үшін салық жинайды;
* мемлекет заңдар және басқа нормативтік- құқықтық актілершығарады, солардың көмегімен қоғамда тәртіп орнатады;
* 3. С.С. Сартаев, Д. Нұрпейісовтің Мемлекеттің белгілері, Мемлекеттің түсінігі және Ф. Энгельстің Мемлекеттің түсінігі мен белігелері зерттеулерін салыстырып, кесте құрастырыңыз.
С.С.Сартаев, Д.Нұрпейісов
Ф.Энгельс
Мемлекеттің түсінігі
Мемлекет- басқару тетіктерін пайдалану арқылы қоғамның қорғалуы мен тұтастығын қамтамасыз ететін және жалпыға бірдей ортақ міндеттерге басым құқық бере алатын егемендікке ие қоғамдағы саяси ұйым.
Мемлекет дегеніміз- белгілі даму сатысындағы қоғам жемісі; мемлекет- сол қоғамның шешілмейтін өз қайшылықтарына белшесінен батқандығын мойындағандық.
Мемлекеттің белгілері
Біріншіден, мемлекет бүкіл ел көлеміндегі аумақтық ұйым ретінде танылуы керек. Аумақ мемлекеттің белгісі ретінде жердің бір бөлігінде мемлекеттік іс-шараларды қалыптастыруға себепші болады және мемлекеттік билік осы аумаққа толық жүргізіледі. Мемлекеттік билікті жүргізудің айрықша жүйелерінің қатарына заң шығару, атқару, сот ұйымдары жатады. Мемлекет бұйрық беру мен оның орындалуын қадағалауға ие болады.
Мемлекет таптардың қарама- қарсылықтарын ауыздықтап ұстау керектігінен туғандықтан; сонымен қатар ол осы таптардың соқтығысуларының өзінен туғандықтан ең күшті мемлекет болып саналады экономикасы жағынанда. Мемлекет мәңгі жасап келе жатқан жоқ, мемлекеттің не екенін білмейтін қоғам да бар. Мүмкін болашақта мемлекеттің де дәл осыған дейінгі қоғамдар, таптар сияқты жоғалып кетуі мүмкін.
Мемлекеттің шығу себептері
Мемлекет қандай да бір өсіп- өнген әулеттен құралады. Белгілі бір адамдар тобының басқаруы нәтижесінде мемлекет мемлекет болып отыр.
Жеткілікті аумағы , тұрғындары болғандықтан, бір адамның билігімен басқарылатын қоғам. Мемлекет болу үшін белгілі ішіп-жем болып, халықтардың денсаулығын сақтау керек.
Мемлекеттің мақсаты, міндеті
Мемлекеттің ең басты атқаратын міндеті қоғамдық іс- қимылдарды басқаруда заңдылықтарды, құқықтық тәртіп пен қоғам қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Мемлекет - күрделі құрам.
Мемлекеттің ең басты мақсаты халықтардың тыныштығына себепші болып, таптардың, топтардың арасында қайшылық тудырмай, бейбіт өмір сүру.
4. Мемлекеттің пайда болу себептерін анықтаңыз. Мемлекет белгілерінің кестесін жасаңыз.
Мемлекеттің пайда болу, даму себептері:
* қоғамды басқаруды жақсарту, дамыту: қоғамның жұмысының көлемі де, шеңбері де молайып, кеңейіп ескі басқару аппараты тиісті дәрежеде жұмыс жасай алмады. Жаңа мемлекеттік аппарат қажет болды;
* қалың бұқараның, қаналушы таптың үсемдік тапқа, топқа қарсы іс-әрекетін әлсірету, жою үшін күшті мемлекеттік аппарат керек болды;
* қоғамды, экономиканы дамыту үшін, әлеуметтік жағдайды жақсарту үшін басқарушы аппаратты нығайту керек болды;
* қоғамның қорғанысын күшейту үшін, заңдылықты, құқықтық тәртіпті қатаң сақтау үшін мемлекет керек болды.
№
Белгілері
Түсінігі
1
Аумақтық (территориялық) бөліну.
Алғашқы қауымдық қоғамда халық қандас туысқандығы жағынан ұйымдасып, ру-ру, тайпа-тайпа болып тұратын. Жоғарғы өкімет халық жиналысының қолында болған, яғни ол не шешсе, сол орындалатын. Ер-азаматтар қаруын қасында сақтаған, тосыннан жау шапса, дер кезінде тойтарыс беру керек болған. Сондықтан халықтан оқшау қарулы күштер болмаған.
2
Ерекше өкімет аппараты.
Құлдық дәуірінде құл иеленушілер мен құлдардың арасында тап күресі күшейді. Аз ғана құл иеленушілерге мыңдаған құлдарды бағындырып, дегенін істету үшін бұқара халықтан бөлек, оның үстінен қарайтын айрықша өкімет аппараты керек болды. Ол өзінің үстемдігін қарулы әскер, шенеуніктік аппарат, полиция, сот, барлау, шіркеу, баспасөз және т.б. құралдары арқылы жүзеге асырды. Алғашқы қауымдық қоғамда олар болмаған.
3
Мемлекеттің егемендігі.
Ол - ішкі және сыртқы істерін атқарудағы толық тәуелсіздігі, дербестігі. Сондықтан ол бүкіл қоғам атынан ресми істі жүргізе алады. Өзінің аумағындағы барлық адамдарға, ұйымдар мен мекемелерге міндетті заңдар мен ережелерді шығаруға мемлекеттің ғана құқығы бар.
4
Ашық күш қолдану, зорлықпен еріксіз көндіру.
Қылмыс жасағандары еркінен айырудан бастап, өлім жазасына дейін кесе алады. Оны орындауға жоғарыда екінші белгісінде көрсетілген құралдары бар.
5
Салық салу.
Орасан үлкен мемлекеттік аппаратты ұстау үшін халықтан салық алынады. Бертін келе қазынаның тапшылығын толтыру үшін заем шығарып жаздыртады. Салық пен заем рулық құрылысқа жат құбылыс болатын.
6
Мемлекеттің міндетті түрде мүшесі, азаматы болуы.
Мысалы, партияға, кәсіподаққа, т.т. кірсең де, кірмесең де өз еркінде. Ал мемлекетің аумағында тұрған соң, сол елде туған соң, сол елдің азаматы боласың. Азаматтығы жоқ адам (апатридизм) құқықтық жағынан қорғансыз келеді. Ал азамат болсаң сол елдің заңын орындауға мәжбүрсің. Орындамасаң мемлекеттің күштеу органдары жауапқа тартады. Осы көрсетілген белгілер мемлекетті басқа ұйым, мекеме бірлестіктерден ерекшелендіреді.
5. Мемлекеттердің формациялық және өркениеттік типтерін салыстырыңыз, көшпелі мемлекеттердің ерекшеліктері туралы кестені құрыңыз.
Мемлекеттің табиғатын тану үшін ең маңызды ғылыми типология болып табылады. Ғылыми еңбектерде мемлекеттердің бірнеше ... жалғасы
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Тақырыбы: ӘР ТҮРЛІ ХАЛЫҚТАРДА МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ҚАЛЫПТАСУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Факультеті: Юриспруденция
Орындаған:Серікова Ж.Д.
Тексерген:Турсынкулова Д.А.
Топ: 101
ӘР ТҮРЛІ ХАЛЫҚТАРДА МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ҚАЛЫПТАСУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1. Ф.Энгельстің Отбасының, жеке меншіктің және мемлекеттің шығу тегі жұмысын зерттеу негізінде Афины, Рим және Германия мемлекетінің пайда болуының салыстырмалы кестесін жасаңыз. 1, 2,3,4,5,6,9 тарауларын оқыңыз. 2. Ф.Энгельстің Отбасының, жеке меншіктің және мемлекеттің шығу тегі жұмысын зерттеңіз. Логикалық схема жасап, келесі сұрақтарды қарастырыңыз: :: Мәдениеттің тарихқа дейінгі кезеңдерін қысқаша сипаттаңыз және оларға анықтама беріңіз: жабайылық, тағылық (варварлық), өркениет. :: Отбасы түсінігі мен түрлерін ашыңыз. Алғашқы жүйенің ыдырауы мен мемлекеттің пайда болу себептерін ашып көрсетіңіз :: Рудың түсінігін және белгілерін ашып көрсетіңіз (үлгі ретінде ирекез руын алыңыз). :: Афина мемлекетінің шығу себептері мен ерекшеліктерін көрсетіңіз және Афина мемлекетінің басқару органдарын қарастырыңыз. :: Рим мемлекетінің шығу себептері мен ерекшеліктерін көрсетіңіз және Рим мемлекетінің басқару органдарын қарастырыңыз. :: Германия мемлекетінің шығу себептері мен ерекшеліктерін көрсетіңіз және Германия мемлекетінің басқару органдарын қарастырыңыз. :: Мемлекеттің белгілерін бөліп көрсетіңіз. Ф. Энгельстің мемлекеттің болашағы туралы негізгі тұжырымын табыңыз. Ф. Энгельстің мемлекет тағдыры туралы тұжырымына сыни талдау жасаңыз. Ф. Энгельстің мемлекет жоғалып кетеді және оны мұражайға жіберу керек деген тұжырымы ақталды ма? Өз пікіріңізді білдіріңіз.
3. С.С. Сартаев, Д. Нұрпейісовтің Мемлекеттің белгілері, Мемлекеттің түсінігі және Ф. Энгельстің Мемлекеттің түсінігі мен белігелері зерттеулерін салыстырып, кесте құрастырыңыз.
4. Мемлекеттің пайда болу себептерін анықтаңыз. Мемлекет белгілерінің кестесін жасаңыз.
5. Мемлекеттердің формациялық және өркениеттік типтерін салыстырыңыз, көшпелі мемлекеттердің ерекшеліктері туралы кестені құрыңыз.
6. Көшпелі мемлекет пен батыс мемлекеттерінің айырмашылықтарын анықтаңыз. Н.Ә. Назарбаевтың Тарих толқынында кітабын пайдаланыңыз. Қазақстан Республикасының егеменді мемлекет ретіндегі даму кезеңдерін бөліп көрсетіңіз. Қазақстан Республикасының дамуындағы Тұңғыш Президент - Елбасының рөлін айқындаңыз.
1.Ф.Энгельстің Отбасының, жеке меншіктің және мемлекеттің шығу тегі жұмысын зерттеу негізінде Афины, Рим және Германия мемлекетінің пайда болуының салыстырмалы кестесін жасаңыз. 1, 2,3,4,5,6,9 тарауларын оқыңыз.
Мемлекет қалай дамыды, ішінара рулық жүйенің органдарын өзгертті, бір бөлігі оларды жаңа органдарды енгізу арқылы ығыстырды және соңында оларды нағыз мемлекеттік органдармен алмастырды; өз ұрпақтарында, фратрийлерде және тайпаларда өзін -- өзі қорғаған шынайы "Қарулы халықтың" орны ретінде осы мемлекеттік органдарға бағынатын Қарулы "қоғамдық билік" алды, сондықтан оны халыққа да қолдануға болады-мұның бәрі, кем дегенде, бастапқы кезеңде біз ежелгі Афиныға қарағанда жақсы байқай алмаймыз. Формалардың өзгеруін негізінен Морган бейнелейді, бірақ мен оның экономикалық мазмұнын талдаймын, көбіне қосуым керек.
Батырлық дәуірде Афиналықтардың төрт тайпасы Аттикада әлі де бөлек аудандарды иемденді; тіпті олардың он екі фратриясын құрғандар да Кекроптың он екі қаласы түрінде бөлек елді мекендерге ие болған сияқты. Басқаруды ұйымдастыру батырлық дәуірге сәйкес келді: халықтық жиналыс, Халықтық кеңес, Басиль. Жазбаша тарих басталған дәуірде жер бөлініп, жеке меншікке өтті, өйткені бұл варваризмнің жоғарғы кезеңінің соңына қарай салыстырмалы түрде дамыған тауар өндірісіне және оған сәйкес Тауарлар Саудасына тән. Астықпен қатар шарап пен өсімдік майы да өндірілді; теңіз саудасы, Эгей теңізі финикиялықтардың қолынан көбірек алынып, көбінесе Аттика тұрғындарының қолына түсті.
Римнің құрылуы туралы аңыздан алғашқы елді мекеннің бір тайпаға Біріккен латын руларының (аңыз бойынша, олардың саны жүз болды) құрылғанын көруге болады, оған көп ұзамай бір сабель тайпасы қосылды, ол жүз рулар сияқты, содан кейін әр түрлі элементтерден тұрады.аңыз бойынша, жүз рулар болған үшінші тайпа. Бір қарағанда, бүкіл әңгіме бұл жерде табиғи түрде қалыптасқан ештеңе жоқ екенін көрсетеді, ал соңғысы кейбір жағдайларда ескі Отанында өмір сүруді жалғастырған бастапқы тұқымның бір тармағы болды. Тайпаларда жасанды формацияның мөрі жатыр, бірақ көбінесе байланысты элементтер және жасанды түрде құрылған тайпаның орнына ежелгі, табиғи түрде өсірілген; шынайы ескі тайпа үш тайпаның әрқайсысының өзегі бола алатындығы жоққа шығарылмайды. Аралық буын, фратрия, он ұрпақтан тұрды және тауық деп аталды; осылайша отыз болды.
Римдік тұқым грек тұқымымен бірдей институт болғандығы жалпыға белгілі; егер грек тегі американдық қызыл терілерде кездесетін қарабайыр пішінді сол әлеуметтік жасушаның одан әрі дамуын білдірсе, онда бұл толығымен Рим тұқымына қатысты.
Афина ең таза, барынша классикалық пошымды көрсетеді: мұнда мемлекет тікелей және негізінен рулық құрылыстың өз ішінде дамитын кереғарлықтан өсіп шығады. Римде рулық қоғам сол қоғамнан тыс тұрған саны көп, құқығы жоқ, бірақ міндеттері бар плебс қоршаған тұйық аристократияға айналады; плебстің жеңісі ескі рулық құрылысты күл-талқан етіп, соның жұртында мемлекет туғызады, онда көп ұзамай рулық аристократия да, плебс те сіңіріліп кетеді. Ақыр соңында, Рим империясын германдық талқандаушыларда мемлекет басқаның ұлан-ғайыр аумағын басып алудың тікелей нәтижесі ретінде өсіп шығады, ондай аумаққа үстемдік ету үшін рулық құрылыс ешқандай құрал бермейді. Бірақ осынау жаулап алумен бұрынғы тұрғын халықпен байыпты күрес те, неғұрлым прогресті еңбек бөлінісі де байланысты болмағандықтан; бағындырылған халықтар мен жаулап алушылардың экономикалық даму деңгейі бірдей дерлік болғандықтан, демек, қоғамның экономикалық негізі бұрынғы күйінде қала беретіндіктен, рулық құрылыс өзгертілген, маркалық құрылыс түрінде аумақтық пошымда тұтас бір жүзжылдықтар бойында өмір сүре бере алады және тіпті неғұрлым әлсіз пошымда аса кейінгі дворяндық, патрицийлық руларда, тіпті, мысалы, Дитмаршенде болғандай, шаруалар руында біршама уақытқа қалпына келтіріле алады.
Бүл саладағы ең жаңа, өз тұсында әмірші де, қарауындағылар да бірдей күлкілі көрінетін жетістік бисмарктік ұлттың жаңа Герман империясы: онда бір-біріне қарсы тұрған капиталистер мен жұмысшылар арасындағы тепе-теңдік сақталып отырады да, олар кедейленген Пруссия юнкерлерінің мүддесі үшін бірдей алдап соғылады.
Мұның үстіне, тарихта белгілі мемлекеттердің көпшілігінде азаматтарға құқықтар олардың мүліктік жағдайына сәйкестендіріп беріледі, және осы арқылы мемлекет -дәулетті таптың оны дәулетсіз таптан қорғау үшін құрылған ұйымы екендігі тікелей мәлімделеді. Тәуліктік категорияларға бөлінген сонау Афина мен Римде солай болды. Саяси ықпал дәрежесі жер иелігінің көлемімен анықталған орта ғасырлардағы феодалдық мемлекетте солай болды. Бұл осы заманғы өкілдікті мемлекеттердің сайлау цензінен көрінеді. Алайда мүліктік жағдайдағы айырмашылықтарды осынау мойындау тіпті де елеулі емес. Керісінше, ол мемлекеттік дамудың ең төменгі сатысын сипаттайды.
Өркеният үшін және мынау тән: бір жағынан бүкіл қоғамдық еңбек бөлінісінің негізі ретінде қала мен деревня арасындағы кереғарлықты беркіте түсу; екінші жағынан, меншік иесі өз меншігін өлгеннен кейін де билеп-төстей алуына көмектесетін өсиетті енгізу. Ежелгі рулық құрылысқа тікелей қайшы бүл институт Афинада Солонға дейін белгісіз болған еді; Римде ол әлі ерте сатыда енгізілді, жақсы германдық өзінің мирасын шіркеуге кедергісіз өсиет ете алуы үшін енгізді.
2. Ф.Энгельстің Отбасының, жеке меншіктің және мемлекеттің шығу тегі жұмысын зерттеңіз. Логикалық схема жасап, келесі сұрақтарды қарастырыңыз
* Мәдениеттің тарихқа дейінгі кезеңдерін қысқаша сипаттаңыз және оларға анықтама беріңіз: жабайылық, тағылық (варварлық), өркениет.
Мәдениет - адамзат қауымының белгілі бір тарихи кеңістіктегі қызметі мен өзіндік ерекшеліктері (палеолит мәдениеті, критмекен мәдениеті, қазақ мәдениеті және т.б.); Мәдениет ұғымы тарихи қалыптасудың ұзақ даму жолынан өтті, оны алғашқы рет ғылыми тұрғыдан анықтауға ұмтылған философтар болды.
Ең бастапқы кезеңі жайлы өте аз белгілі жабайылық кезеңді салыстырмалы түрде 3-кіші кезеңге бөлуге болады, оларды ежелгі, орта және кеш жабайылық кезеңі деп атауға болады. Олардың әрқайсысындағы қоғам жағдайын осыған сәйкес жабайылықтың төменгі, орта және жоғарғы сатысы деп бөлуге болады. Осылайша, жабайылықтың кезеңі 3 жартылай кезеңге бөлінеді. Олардың әрқайсысындағы қоғам жағдайы осыған сәйкес төменгі, орта және жоғарғы жабайылық деп атауға болады.
1. Жабайылықтың төменгі сатысы.
Бұл кезең адамзат нәсілінің сәбилігінен болады және барлық тағамдарын енгізгеннен және отты пайдалануды үйренген кезең болды.
2. Жабайылықтың орта сатысы.
Ол тамаққа балықты қолдана бастағаннан және отты қолдануды үйренгеннен басталып және садақ пен жебе ойлап табылған кезеңмен бітті. Адамзат бұл жағдайында өзінің алғашқы тіршілік еткен жерлерінен жер бетінің үлкен бөлігіне тарады. Өмір сүрген тайпалардан жабайылықтың орта кезеңінде тайпалы австриялықтар және каленизиалықтардың үлкен бөлігі қалды. Осы екі сатының әрқайсысына бір немесе бірнеше мысал келтіру жеткілікті.
3. Жабайылықтың жоғарғы сатысы.
Ол садақ пен жебені ойлап табудан басталып және қыш өндірісін ашумен аяқталды. Жабайылықтың жоғарғы сатысында Гудсон шығанағындағы атапаск тайпалары Колумбия жазығының тайпалары және солтүстік және оңтүстік Американың жағындағы кейбір тайпалар болды. Осымен жабайылық кезең аяқталды.
Мәдениет ұғымын тереңірек түсіну үшін, оған мағыналық жақындығы бар кейбір басқа ұғымдармен арақатынасын қарастырып өтейік. Осы сыйпатта біздің зердемізге түсетін бірінші ұғым - өркениет.Өркениет (цивилизация) семантикалық жағынан алғанда латынның civilis сөзі азаматтық дегенді білдіреді. Римдіктер бұл ұғымды варварлықтар деп өздері атаған басқа халықтар мен мемлекеттерден айырмашылықтарын көрсету мақсатында қолданған. Яғни, өркениет олардың түсініктері бойынша, азаматтаық қоғамы, қалалық мәдениеті, заңға негізделген басқару тәртібі бар Рим империасының даму дәрежесін көрсетеді.
* Отбасы түсінігі мен түрлерін ашыңыз. Алғашқы жүйенің ыдырауы мен мемлекеттің пайда болу себептерін ашып көрсетіңіз.
Отбасы мен неке мәселесі ежелден зерттеліп келеді. Антикалық дәуірден-ақ Платон және Аристотель сынды ойшылдар ерлі-зайыптылар мен отбасына қатысты өз пікірлерін білдіріп, өз дәуіріндегі отбасыларды сынға алып, оны құрудың жобаларын ұсынған болатын.
Қоғам тарихында некелік-отбасылық қатынастардың дамуы рулардың өмірге төзімді ұрпақты қажетсіну және шаруашылық-өндірістік қатынастарға сай өндіруші іс-әрекетті дамыту себептеріне айналды. Адамзат тарихында некелік-отбасылық қатынастардың дамуының келесі кезеңдерін бөлуге болады [Зацепин, 1991]:
промискуитет(аралас, ортақ) - жыныстар арасындағы әдепсіз, әлеуметтік бақыланбайтын байланыс, ол адамзат қоғамының дамуының ежелгі кезеңдеріне тән;
эндогамия - әлеуметтік тыйымдармен шектелмейді, некеге дейін қауым ішіндегі жыныстар арасындағы (некесіз) бірге тұрушылық;
экзогамия - қандас туыстар арасында сексуалды байланыстарға тыйым салынатын жыныстар арасындағы әлеуметтік қадағаланатын қатынастар түрі. Экзогамияның бекітілуі адамзаттың өмірдің инстинктивті-биологиялық түрінен әлеуметтік-мәдени-тарихи түріне өтуінің жалпы заңдылықтарымен, сонымен қатар адам мінез-құлқын басқарудың инстинктивті-биологиялық механизмдерін ығыстырумен және оларды әлеуметтік реттеушілермен ауыстырумен шарттасқан(Л.С. Выготский, П.Я. Гальперин).
Отбасы басқару принципі бойынша екіге бөлінеді:
1) Эгалитарлы отбасы ерлі зайыптылар тең басқарады
2) Авториталды отбасы ерлі зайыптыладың біреуі басқарады
Құрамына қарай отбасылар үшке бөлінеді:
1) Нуклеарлы отбасы бір некелік жұп және балаларынан тұратын отбасы.
2) Күрделі отбасы нуклеарлы отбасы мүшелері ата, әжелері, ерлі зайыптылардың туысқандары, достары, т.б.
3) Толық емес отбасы ерлі зайыптылардың біреуінің болмауы
Бала санына байланысты отбасы төртке бөлінеді: көп балалы (үш не одан да көп), орташа (екі балалы), бір баласы бар, баласыз отбасы
* Рудың түсінігін және белгілерін ашып көрсетіңіз (үлгі ретінде ирекез руын алыңыз).
Бұл бастапқы тұқымның классикалық формасы ретінде Морган руларды ирокездерден, атап айтқанда сенека тайпасынан алады. Бұл тайпада жануарлардың сегіз ұрпағы бар: 1) Қасқыр, 2) аю, 3) Тасбақа, 4) кемпір, 5) бұғы, 6) құмсалғыш, 7) Герон
Әр тұқымда келесі әдет-ғұрыптар басым:
Род сахемді (бейбіт уақыттағы ақсақал) және көшбасшыны (әскери жетекші) таңдайды. Сахем рудың құрамынан сайлануы керек еді және оның лауазымы ру ішінде мұра болды, өйткені босату арқылы ол бірден ауыстырылуы керек еді; әскери басшыны Ру мүшелерінен таңдауға болады, бірақ кейде ол мүлдем болмауы мүмкін. Сахем ешқашан алдыңғы сахемнің ұлын сайламады, өйткені мохавк ана құқығына ие болды, сондықтан ұлы басқа тұқымға жататын, бірақ көбінесе алдыңғы сахемнің ағасы немесе әпкесінің ұлы сайланды. Сайлауға барлығы-ерлер мен әйелдер қатысты. Бірақ сайлау қалған жеті рудың мақұлдауына алынды, содан кейін сайланған адам салтанатты түрде қызметке енгізілді, сонымен қатар бүкіл ирокуа Одағының жалпы кеңесі. Бұл актінің мәні одан әрі көрінеді. Тұқым ішіндегі сахемнің күші әкелік, таза моральдық тәртіп болды; ол мәжбүрлеу құралдарына ие болмады. Сонымен бірге, ол Сенека тайпалық кеңесінің, сондай-ақ ирокуа Одағының жалпы кеңесінің мүшесі болды. Әскери басшы тек әскери жорықтар кезінде тапсырыс бере алады.
Руда жерлеудің жалпы орны бар. Нью-Йорк штатының ирокездері барлық жағынан ақ түсті, ол қазір жоғалып кетті, бірақ бұрын болған. Басқа үнділерде ол әлі де сақталған, мысалы, тускарордың ирокездерімен тығыз байланысты, олар мәсіхшілер болғанына қарамастан зиратта әр ұрпақ үшін ерекше қатар бар, сондықтан анасы балалармен бірге жерленеді, бірақ әкесі емес. Ирокоздарда қайтыс болған адамның бүкіл отбасы жерлеуге қатысады, қабірге, қабір тастарына және т. б. қамқорлық жасайды.
* Мемлекеттің белгілерін бөліп көрсетіңіз
Мемлекет саяси-құқықтық ғылымдардың зерттеу объектісі болып табылады. Мемлекет өзінің мыңдаған жылдарға созылған тарихи даму үрдісіне саясатшылар тарапынан түрліше бағаланып келеді. Мемлекеттің анықтамасын да түрлі көзқарастағы саяси қайраткерлер түрліше тұжырымдайды.
Мемлекеттің белгілері мыналар:
* мемлекеттің орталық және жергілікті билік органдары жүйесі болады, оған заңды, атқарушы және сот органдары, әскер, полиция жатады;
* мемлекеттің тұрғындары әкімшілік-аумақтық бірлестіктерге (облыс,аудан,...) бөлінеді(ол бірліктер әр елде түрліше аталады);
* мемлекеттің шекарасы анық белгіленген аумағы болады;
* мемлекеттің ең маңызды белгісі- оның өзге мемлекеттерден тәуелсіздігі, егемендігі;
* мемлекет әскерді полицияны, сотты, басқа мемлекеттік мекемелердеқызмет істейтін шенеуніктерді ұстау үшін салық жинайды;
* мемлекет заңдар және басқа нормативтік- құқықтық актілершығарады, солардың көмегімен қоғамда тәртіп орнатады;
* 3. С.С. Сартаев, Д. Нұрпейісовтің Мемлекеттің белгілері, Мемлекеттің түсінігі және Ф. Энгельстің Мемлекеттің түсінігі мен белігелері зерттеулерін салыстырып, кесте құрастырыңыз.
С.С.Сартаев, Д.Нұрпейісов
Ф.Энгельс
Мемлекеттің түсінігі
Мемлекет- басқару тетіктерін пайдалану арқылы қоғамның қорғалуы мен тұтастығын қамтамасыз ететін және жалпыға бірдей ортақ міндеттерге басым құқық бере алатын егемендікке ие қоғамдағы саяси ұйым.
Мемлекет дегеніміз- белгілі даму сатысындағы қоғам жемісі; мемлекет- сол қоғамның шешілмейтін өз қайшылықтарына белшесінен батқандығын мойындағандық.
Мемлекеттің белгілері
Біріншіден, мемлекет бүкіл ел көлеміндегі аумақтық ұйым ретінде танылуы керек. Аумақ мемлекеттің белгісі ретінде жердің бір бөлігінде мемлекеттік іс-шараларды қалыптастыруға себепші болады және мемлекеттік билік осы аумаққа толық жүргізіледі. Мемлекеттік билікті жүргізудің айрықша жүйелерінің қатарына заң шығару, атқару, сот ұйымдары жатады. Мемлекет бұйрық беру мен оның орындалуын қадағалауға ие болады.
Мемлекет таптардың қарама- қарсылықтарын ауыздықтап ұстау керектігінен туғандықтан; сонымен қатар ол осы таптардың соқтығысуларының өзінен туғандықтан ең күшті мемлекет болып саналады экономикасы жағынанда. Мемлекет мәңгі жасап келе жатқан жоқ, мемлекеттің не екенін білмейтін қоғам да бар. Мүмкін болашақта мемлекеттің де дәл осыған дейінгі қоғамдар, таптар сияқты жоғалып кетуі мүмкін.
Мемлекеттің шығу себептері
Мемлекет қандай да бір өсіп- өнген әулеттен құралады. Белгілі бір адамдар тобының басқаруы нәтижесінде мемлекет мемлекет болып отыр.
Жеткілікті аумағы , тұрғындары болғандықтан, бір адамның билігімен басқарылатын қоғам. Мемлекет болу үшін белгілі ішіп-жем болып, халықтардың денсаулығын сақтау керек.
Мемлекеттің мақсаты, міндеті
Мемлекеттің ең басты атқаратын міндеті қоғамдық іс- қимылдарды басқаруда заңдылықтарды, құқықтық тәртіп пен қоғам қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Мемлекет - күрделі құрам.
Мемлекеттің ең басты мақсаты халықтардың тыныштығына себепші болып, таптардың, топтардың арасында қайшылық тудырмай, бейбіт өмір сүру.
4. Мемлекеттің пайда болу себептерін анықтаңыз. Мемлекет белгілерінің кестесін жасаңыз.
Мемлекеттің пайда болу, даму себептері:
* қоғамды басқаруды жақсарту, дамыту: қоғамның жұмысының көлемі де, шеңбері де молайып, кеңейіп ескі басқару аппараты тиісті дәрежеде жұмыс жасай алмады. Жаңа мемлекеттік аппарат қажет болды;
* қалың бұқараның, қаналушы таптың үсемдік тапқа, топқа қарсы іс-әрекетін әлсірету, жою үшін күшті мемлекеттік аппарат керек болды;
* қоғамды, экономиканы дамыту үшін, әлеуметтік жағдайды жақсарту үшін басқарушы аппаратты нығайту керек болды;
* қоғамның қорғанысын күшейту үшін, заңдылықты, құқықтық тәртіпті қатаң сақтау үшін мемлекет керек болды.
№
Белгілері
Түсінігі
1
Аумақтық (территориялық) бөліну.
Алғашқы қауымдық қоғамда халық қандас туысқандығы жағынан ұйымдасып, ру-ру, тайпа-тайпа болып тұратын. Жоғарғы өкімет халық жиналысының қолында болған, яғни ол не шешсе, сол орындалатын. Ер-азаматтар қаруын қасында сақтаған, тосыннан жау шапса, дер кезінде тойтарыс беру керек болған. Сондықтан халықтан оқшау қарулы күштер болмаған.
2
Ерекше өкімет аппараты.
Құлдық дәуірінде құл иеленушілер мен құлдардың арасында тап күресі күшейді. Аз ғана құл иеленушілерге мыңдаған құлдарды бағындырып, дегенін істету үшін бұқара халықтан бөлек, оның үстінен қарайтын айрықша өкімет аппараты керек болды. Ол өзінің үстемдігін қарулы әскер, шенеуніктік аппарат, полиция, сот, барлау, шіркеу, баспасөз және т.б. құралдары арқылы жүзеге асырды. Алғашқы қауымдық қоғамда олар болмаған.
3
Мемлекеттің егемендігі.
Ол - ішкі және сыртқы істерін атқарудағы толық тәуелсіздігі, дербестігі. Сондықтан ол бүкіл қоғам атынан ресми істі жүргізе алады. Өзінің аумағындағы барлық адамдарға, ұйымдар мен мекемелерге міндетті заңдар мен ережелерді шығаруға мемлекеттің ғана құқығы бар.
4
Ашық күш қолдану, зорлықпен еріксіз көндіру.
Қылмыс жасағандары еркінен айырудан бастап, өлім жазасына дейін кесе алады. Оны орындауға жоғарыда екінші белгісінде көрсетілген құралдары бар.
5
Салық салу.
Орасан үлкен мемлекеттік аппаратты ұстау үшін халықтан салық алынады. Бертін келе қазынаның тапшылығын толтыру үшін заем шығарып жаздыртады. Салық пен заем рулық құрылысқа жат құбылыс болатын.
6
Мемлекеттің міндетті түрде мүшесі, азаматы болуы.
Мысалы, партияға, кәсіподаққа, т.т. кірсең де, кірмесең де өз еркінде. Ал мемлекетің аумағында тұрған соң, сол елде туған соң, сол елдің азаматы боласың. Азаматтығы жоқ адам (апатридизм) құқықтық жағынан қорғансыз келеді. Ал азамат болсаң сол елдің заңын орындауға мәжбүрсің. Орындамасаң мемлекеттің күштеу органдары жауапқа тартады. Осы көрсетілген белгілер мемлекетті басқа ұйым, мекеме бірлестіктерден ерекшелендіреді.
5. Мемлекеттердің формациялық және өркениеттік типтерін салыстырыңыз, көшпелі мемлекеттердің ерекшеліктері туралы кестені құрыңыз.
Мемлекеттің табиғатын тану үшін ең маңызды ғылыми типология болып табылады. Ғылыми еңбектерде мемлекеттердің бірнеше ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz