Қаржылық есептілікті талдау

Мазмұны

Кіріспе . . . 6

1. Кәсіпорынның жалпы экономикалық сипаттамасы . . . 8

1. 1 Кәсіпорынның өндірістік және технико - экономикалық сипаттамасы……8

1. 2 Кәсіпорынның бухгалтерлік есебін ұйымдастыру және есеп саясаты…… . . . 10

2. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есебін ұйымдастыру . . . 17

2. 1 Активтерінің есебі . . . 17

2. 2 Міндеттемелердің есебі . . . 40

2. 3 Табыстар мен шығыстардың есебі . . . 47

3. Кәсіпорындағы аудитті ұйымдастыру . . . 52

3. 1 Аудиторлық тексерудің мақсаттары мен ақпарат көздері . . . 52

3. 2 Активтердің аудиті . . . 56

3. 3 Міндеттемелердің аудиті . . . 69

Қорытынды . . . 77

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 80

Қосымшалар . . . 82

Кіріспе

Кәсіпорындар мен ұйымдардағы болып отыратын барлық үдерістерді алдымен бақылап, орындалған жұмыстар мен атқарылған қызметтердің нәтижесінде өндірілген өнімдерді, олар үшін жұмсалған материалдар мен шикізаттарды, қаржы-қаражаттарды сандық өлшемге келтіріп және оны арнаулы құжаттарға қарай реттеп соңынан тіркеу жұмысын жүргізетіндігі бухгалтерлік есептің басты міндеті болып табылады. Қандай да болмасын шаруашылыққа қажетті күнделікті қолданылатын есеп жұмысының белгілі бір кезеңдерге сай дамитындығы белгілі. Ал шаруашылық есеп мәліметтері өндірістің экономикалық жағдайын белгілі бір дәрежеде жан-жақты сипаттап, талдап, қандайда бір шешім қабылдаудың басты мақсаттарын жүзеге асырушы экономикалық пән болып табылады. Қандайда бір шаруашылық құбылыстарын зерттеп оларға экономикалық талдау жасау үшін белгілі бір есеп көрсеткіштеріне сүйенуімізге тура келеді. Шаруашылық есептің алғышарты материалдық өндірістің теориялық негізін зерттеуге байланысты. Қандайда болмасын есеп көрсеткіштері экономикалық жағынан маңызды мәселе болып табылады. Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметі туралы ақпараттық мәліметтерді жинақтау бухгалтерлік есеп пәні болып саналады.

Бухгалтерлік есептің негізгі мақсаты - барлық кәсіпорындарда орындалатын операциялардың уақытылы есепке алынып, олардың қазіргі күнгі уақыт талаптарына сай орындалуына, яғни жүзеге асырылуына бақылау жасау. Қоғамдық дамудың қай кезеңінде болмасын бухгалтерлік есеп кез келген кәсіпорында, яғни өнім өндіру мен оларды сату, пайдалану, бөлу үдерістерімен айналысу барысында жүргізілгендігі бүгінгі таңда дәлелденіп отыр. Бухгалтерлік есептің негізгі бағыты - кәсіпорындардағы есеп жұмысының сапасын арттыруға, есептеу жұмысының барысында қолданылатын, яғни толтырылатын құжаттардың қарапайым әрі түсінікті болуына және ондағы көрсеткіштердің пайдаланушыларға ыңғайлы болуына реттеліп жүргізіледі. Қоғамымыздың даму кезеңдерінің қай сатысында болмасын дамудың объективті экономикалық заңдылықтарын анықтау және ол заңдарды пайдалану шараларын дұрыс белгілеу үшін есеп жұмыстарын, әсіресе бухгалтерлік есеп жұмыстарын дұрыс ұйымдастырудың маңызы зор. [1]

Қоғамдық нәтижесінде бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуына қойылатын талаптардың өсіп, міндеттерінің даму үстінде болғаны, оған сәйкес бухгалтерлік есеп формаларының үнемі жетілдіріп отырғаны бухгалтерлік есептің даму тарихынан белгілі.

Ұйымның іс-әрекеттерін қамтамасыз етудегі міндетті шарт, қолда бар айналым қаражаттарының болуы.

Ағымдағы активтер - бұл өндірістік айналым қорларын құру, пайдалану және үздіксіз өндірістік процестермен өнімді өткізуді қамтамасыз ету үшін авансталудың ақшалай қаражаттарының жиынтығы.

Ұйымның қаржылық жағдайы, қаншалықты салынған қаражат активтерге жылдам ақша қаражатына айналады, соған байланысты.

Ағымдағы қаражаттарының айналым жылдамдығы олардың қажеттілігін азайтады: «шикізаттың керектігін азайтады оның ішінде материалдар, отын, аяқталмаған өндірістің бастамасын және сақтауға арналған шығындарды азайтады, ең соңында рентабельділік жоғарлатуға ықпал жасайды» сонымен қатар ұйымның қаржылық жағдайын жасқсартады.

Айналым қаражаттары - бұл өндірістік айналым қорларын құру, пайдалану және үздіксіз өндірістік процестер мен өнімді өткізуді қамтамасыз ету үшін авансылаудың ақшалай қаражаттарының жиынтығы. Айналым қаражаттарының мәні - ұдайы өндірістік процестердің қажеттілігін қамтамасыз етудегі экономикалық рөлімен анықталады. Айналым қаражаттарының өндірістік процеске бірнеше рет қатысатын негізгі қорларға қарағандағы айырмашылығы, ол тек бір ғана өндірістік кезеңде қызмет етеді және өндірістік тұтыну тәсіліне тәуелсіз өзінің құнын тікелей дайын өнімге апарады. Қандай болмасын бизнес қолма-қол ақша бар болғанда басталады, олар ресурстарға айналып, өнім өндіруге немесе тауарды қайта сақтауға пайдаланады.

Одан кейін өндірістік фирмадан айналым капиталы тауарлық фирмаға, одан кейін ақшаға айналады.

Айналым капиталының айналу шеңбері негізгі шаруашылық операцияларға байланысты:

сатып алу шикізат қорларын материалдарды, тауарларды және кредиторлық борыштарды көбейтуге әкеліп соғады;

өндіріс, дебиторлық борыштың ақша қаражаттарының кассада және есеп айырысу шотында көбеюге ықпал жасайды.

Сондықтан да дипломдық жұмыстың басты мақсаты Қапшағай қаласы әкімдігінің шаруашылық жүргізу құқығындағы «Қапшағай Су құбыры» мемлекеттік коммуналдық кәсіпорын материалдары негізінде кәсіпорындардың бухгалтерлік есебін дұрыс жүргізілуін және ұйымдастырылуын, сондай-ақ аудиторлық тексеру жүргізуді теориялық тұрғыдан зерттеу болып табылады.

Дипломдық жұмыс кіріспе, үш бөлімнен және қорытынды мен қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. Кәсіпорынның жалпы экономикалық сипаттамасы

1. Кәсіпорынның өндірістік және технико -

экономикалық сипаттамасы

Қапшағай қаласы әкімдігінің шаруашылық жүргізу құқығындағы «Қапшағай Су құбыры» мемлекеттік коммуналдық кәсіпорын (одан әрі-кәсіпорын) Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі, Қазақстан Республикасының Су кодексі және «Мемлекеттік кәсіпорын туралы» Заңдары бойынша заңды тұлға болып табылады.

Серіктестіктің атауы: Мемлекеттік тілде: Қапшағай қаласы әкімдігінің шаруашылық жүргізу құқығындағы «Қапшағай Су құбыры» мемлекеттік коммуналдық кәсіпорын.

Орыс тілде: Государственное коммунальное предприятие на праве хозяйственного ведения «Қапшағай Су құбыры» акимата города Капшагай.

Кәсіпорынның орналасқан мекен-жайы: Алматы облысы, Капшағай қаласы.

Кәсіпорынның қызметі мен құру мақсаты қоғамдық тұтынысты қанағаттандырып, алатын табыстары негізінде кәсіпорынның қатысушылары мен қызметкерлерінің әлеуметтік және экономикалық мүддерін жүзеге асыру болып табылады.

Кәсіпорын өз мақсаттарына жету үшін келесі қызметті жүзеге асырады:

• сумен қамтамасыздандыру.

Тізімі заңды актілермен анықталатын әрекеттік жеке түрлерімен серіктестік лицензия негізінде ғана айналыса алады.

Кәсіпорын мемлекеттік тіркеуден өткен сәттен бастап заңды тұлға құқықтарына ие болады.

Кәсіпорынның мөрі, жеке балансы, банкілерде шоттары, өз атауы жазылған құжаттары бар.

Кәсіпорын өз әрекетінің мақсаттарына жету үшін өз атынан мәміле жасауға, мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтарға ие болуға, міндеттерді атқаруға, сотта талапкер және жауапкер болуға құқығы бар.

Кәсіпорын Қазақстан Республикасының аймағында және шетелде филиалдар мен өкілдіктер ашуға, өзге заңды тұлғалармен бірлестіктерге (одақтарға) кіруге, өзге заңды тұлғалардың қатысушысы болуға қақылы.

Кәсіпорын заңдарға сәйкес есеп және есеп беру шынайылығы мен тәртібі сақталмағаны үшін жауапкершілік артады.

Кәсіпорынның директорының қаржылық-шаруашылық әрекетіне бақылауды жүзеге асыру үшін қатысушы тексеру комиссиясын құра алады.

Тексеруді жүргізу үшін сыртқы аудитор жұмысқа кірісе алады. Тексеру комиссиясының жұмыс тәртібі серіктестіктің ішкі әрекетін ретке келтіретін ережелер мен өзге құжаттармен белгіленеді.

Кәсіпорын жұмысшыларға Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленетін барлық әлеуметтік-экономикалық құқықтармен қамтамасыз етуге кепілдік береді.

Кәсіпорын еңбек ақыны төлеу формасы мен жүйесін жеке анықтайды, мемлекеттік тарифті жұмысшылар мен сәйкес мамандардың еңбек ақысының төлеунің ең аз мөлшердегі кепілі ретінде қарастыра отырып, еңбек келісім-шарттарында тарифтік қойылым мен еңбек ақысының мөлшерін қарайды. [2]

Кәсіпорын барлық жұмысшыларды қауіпсіз еңбек жағдай үшін еңбек шарттарымен қамтамасыз етуге міндетті және заңдармен белгіленген тәртіпте олардың денсаулығы мен еңбек қабылетіне тигізген зияны үшін жауапкершілік артады.

Жалпы ұйымның экономикалық жағдайын көрсету үшін негізгі көрсеткіштерді пайдаланамыз.

Кесте 1.

Кәсіпорынның негізгі қаржы экономикалық көрсеткіштері

Кестенің талдау қызметке байланысты 2009 жылы қызметтерді сатудан түскен кірісі 9125, 0 мың теңге өскенін көрсетеді, барлығы 151350, 0 мың теңгені құрайды. Көрсетілген қызметтердің өзіндік құны 20821, 0 мың теңгеге азайғанның алып келеді, жалпы 142348, 0 мың теңгені құрайды. Жұмысшылар саны 12 адамға азайған, ал еңбек өнімділігі 172, 7 мың теңгеге өсті немесе 1210, 8 мың теңге болды. Жалпы табыс 9002 мың теңгеге болды, бірақ 2008 жылда кәсіпорынның жалпы зияны 20944, 0 мың теңге болды. Кәсіпорының кезең шығындары 29309, 0 мың теңгені құрайды, осының әсерінен ұйымның 2008 және 2009 жылдарда табыстылығы жоқ деп айтуға болады. Өзге табыстар 2795, 0 мың теңгеге өсуін әкеледі. Сонда екі жылдың нәтижелері кәсіпорынның зияндылығын көрсетеді. Егер 2008 жылда зиян 37569, 0 мың теңге болса, бірақ 2009 жылда ол 11687, 0 мың теңге болды. Негізгі құралдардың орташа жылдық құны 296, 5 мың теңгеге азайғандығын көрсетеді, 16861, 7 мың теңгені құрайды.

1. 2 Кәсіпорынның бухгалтерлік есебін

ұйымдастыру және есеп саясаты

Қазақстан Республикасының Президентінің 28. 02. 2007 жылы «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру туралы» Заңына сәйкес және құқықтық нормативтік актілер, Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру жүйесін реттеп отырушы, басты принциптері мен есептің жалпы ережелерін бекітетін, субъектілер үшін ішкі бақылау мен сыртқы аудитке мынандай талап қойылады:

- бухгалтерлік есеп туралы жарлық;

- халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттары (ХҚЕС) ;

- методикалық нұсқаулар;

- субъектінің есеп саясаты;

- типтік шот жоспары.

Есеп саясаты - ұйымның бухгалтерлік есепті жүргізу әдісінің жиынтығынан, яғни алғашқы бақылау, құндық өлшеу, ағымдағы топтау мен шаруашылық қызметінің фактілерін жинақтап қорытындылау жолдарын айтады.

«Қапшағай Су құбыры» кәсіпорынның бухгалтерлік есеп журналды-ордерлі жүйе бойынша ұйымдастырылған.

Директор жұмысшылардың санын (тізімін) анықтайды, ұйымы - үкім шығару және қаржы-есептік құжатқа жазылуға құқы бар, жыл сайынғы қызметі бойынша бір тұлғаны екіншінің орнына қою және ауыстыру.

Құжат қозғалысының келесі кездегі, атқарушылар тізімі, бухгалтерияға түскен мерзімі, есеп аппарады ішінде құжаттың өңделуі және есеп беру кезеңдегі барлық жұмыстың, яғни бухгалтерлік баланс құруға дейінгі және есептеу құжат айналымды көрсетеді. Олар құжатты толтыратын және танысымдары, жұмысына қатысты, құжат айналымының графигі бойынша. Ол үшін әрбір қызметшіге график жазылып беріледі, онда бірінші кезектегі құжаттар тіркелген, сол қызметке байланысты құжатты таныстыру мерзімі мен орны белгіленеді. [3]

Бухгалтерлік есеп өзінше жиналық жүйесін білдіреді, активтер туралы ақпаратты тіркеу, меншік капитал, міндеттемелер, шығыстар мен кірістер, регламентталған бухгалтерлік есеп стандартты және т. б. нормативті актілері мен Қазақстан Республикасынның үкіметінің жарлығы.

Есеп саясатының қалыптасуы өте қажет және міндетті процедура, ол қаржылық есеп беруге үлкен әсер етеді. Есеп саясатының қалыптасуы басшы субъектінің міндетіне жатады.

Ерекше орында ол есеп саясаты ашып көрсету, оның ішіне аспектілер суреттемесі кіреді.

Есеп саясатын ашып көрсеткенде қаржылық есеп және ақпараттар сыртқы қолданушыларға әсер етеді.

Субъектінің есептік және салықтық саясаты мынаны қамтамасыз етуі керек:

• шаруашылық бухгалтерлік есептің толық қамтылуын;
• бухгалтерлік есептің шығындары мен пассивтеріне үлкен дайындық, ал мүмкін болатын кірістер мен активтерге қарағанда.
• бухгалтерлік есепте шаруашылық белгісінің болуы, бірақ экономикалық шаруашылық мазмұны;
• әрбір айдың бірінші күні синтетикалық есептік шоттар айналымы соған қоса синтетикалық және аналитикалық есеп бухгалтерлік есеп беру көрсеткіші;
• бухгалтерлік есепке рационалды және экономикалық кіріспе, осыдан шыға келе шаруашылық дайындық пен кәсіпорын көлемі - рационалдықты қажет етеді.

Есеп саясатын қолданып форматтарға бухгалтерлік есеп принциптерін мұқият орындау керек:

1. Үздіксіз қызмет. Субъект үздіксіз қозғалушы ретінде суреттеледі, яғни функцияланған болашақта көзделіп жалғастырушы.
2. Аударым. Кірістер мен шығыстар бухгалтерлік есепте бекітіледі және субъектінің қаржылық есеп беруінде байқалады және пайда бола бастағанда, қажеттілікті төлеу және қолма-қол түрінде емес.
3. Анықтылық. Ақпарат, шаруашылықтағы субъектінің қаржылық есеп беру ұсынымы барлық қолданушыларға түсінікті болуы керек.
4. Мағналылық. Қаржылық ақпарат үлкен және аса мағыналы болуы керек, қолданушылардың қажеттіліктерін қанағатандыру үшін және оларға дұрыс шешім қабылдауға көмек көрсету.
5. Маңыздық. Есеп саясаты қаржылық есеп беру ақпаратын ашып көрсету үшін бағытталған және ол өте маңызды болуы керек, оның дұрыс болмай және қате кетуі қаржылық есеп беру пайдаланушыларының экономикалық шешімдеріне кері әсер тигізу мүмкін.
6. Сенімді анықтылық. Ақпарат анық болып табылады, егер онда маңызды қателіктер кетпесе оған пайдаланушылар сенім артуға болады.
7. Бейтараптылық. Ақпарат, ұсынылып отырған қаржылық есеп беру еркін бейтарапта болуы өте маңызды.
8. Байқаушылық. Шаруашылық шешім беру кезінде мұқияттылық, активтер мен кірістер аса бағаланып, ал міндетті іспен шығындар байқалмай қалуын қадағалау қажет.
9. Аяқтау. Қаржылық есеп беруді қамтамасыз ету мақсатында ақпарат сенімді толық болу керек.
10. Салыстыру. Қаржылық ақпарат қажетті және мағыналы болу үшін, ол бірінші кезеңнен екіншіге өту үшін салыстырмалы болуы керек.
11. Бір ізділік. Есеп саясаты, субъектпен таңдалған, есеп берудің бір кезеңнен келесіге өту үшін қолданылады.
12. Шындық ұсыным. Қаржылық есеп беру қолданушыларға қаржылық қалып туралы шындық ұсыным қалдыру керек, субъектінің ақша қозғалысының, қаржы - шаруашылық іскерлігінің қорытындысы.
13. Өз нақты уақытындылығы. Ақпарат өз уақытында қалыптасып ұсынылуы керек.
14. Түсім мен ұстаным арасындағы баланс. Берілген ақпараттан түскен түсім, өзінің алған бағасынан жоғары болуы керек. Басқа сөзбен айтқанда, керек ақпаратты өз мөлшердегі шығынмен алу керек.
15. Принциптер балансы. Жоғарыда көрсетілгендердің оптималды үйлесімділігі болу керек, мақсаттар мен тапсырмаға есеп беру.

Есеп саясатын құрудың негізгі қағидалары мен талаптары №8 ХҚЕС-те жан-жақты берілген. Атап айтқанда, есеп саясатын әзірлеген кезде кәсіпорын өз мүліктері мен міндеттемелерін басқа кәсіпорынның мүліктері мен міндеттемелерінен бөліп көрсетуі тиіс, кәсіпорын өзінің көз жетерлік болашақ кезеңінде өз қызметін жалғастыруды көздейтін болса, яғни өз қызметін тоқтату жөнінде ниетінің жоқтығын білдірсе, онда толассыздық, үздіксіздік қағидасын сақтағаны болып табылады. Кәсіпорын өзі таңдап алған бухгалтерлік есепті жүргізудің тәсілін жүйелі пайдаланып, тек тиімді түзетулерді ғана жасап отырса, онда ол жүйелілік қағидасын сақтағаны, ал егер де кәсіпорында орын алған барлық шаруашылық фактілерін сол кезеңіне жатқызатын болса, онда мерзімділігі анықталған қағидасын ұстағаны болып табылады. [4]

Сонымен қатар, есеп саясатында бухгалтерияның басқа қоғамдық бөлiмдермен өзара қарым-қатынасы көрсетiледi. Қаржы бөлiмiнiң қызметкерлерi жалдық т. б. келiсiмдер бойынша шоттар ұсыну үшiн есептемелер жүргiзедi және ақшалай қаржылар қозғалысы жөнiнде есеп беру үшiн қаржы бөлiмi бухгалтерияға ақпарат бередi.

Жоспарлы бөлiмнен жылдық, кварталдық, бюджеттiк көрсеткiштер алады және бухгалтерияға шаруашылық қызметiн талдауға қажеттi, басқа да бөлiм сұранысына қажеттi қоғамды ұстауға кеткен шығындар жөнiнде ақпарат бередi.

Еңбек және жалақы бөлiмiнен қызметкер бойынша бұйрық, табель, әлеуметтiк жеңiлдiктер, сыйақы беру жөнiндегi бекiтiлген ережелер т. б. алады және сұранысы бойынша жалақы қорын пайдалану жөнiнде мәлiметтер, материалдық көмек, әлеуметтiк игiлiктер жөнiндегi мәлiметтердi бередi.

Басқалай бөлiмдерден бухгалтерлiк есеп және құжатты бақылау үшiн қажеттi мәлiмет, бұйрық, нұсқау, келiсiм-шарттар, сметалар, нормативтер алады.

Бөлiмнiң ұйымдық құрылымы және штаттың санын ұйым басшысы анықтайды.

Қаржылық қорытынды есеп дайындау мен тапсыру жөніндегі жекелеген факторларға сай жалпы бухгалтерлік есеп ережелеріне ауытқымайтын жағдайда дайындалатын есеп саясатының атқаратын рөлі өте зор.

Есеп саясаты көпсатылы бухгалтерлік есеп ережелерінің жалпы талабына сай жасалынып, мұның өзі ұйымдардың бухгалтерлік есеп жөніндегі ішкі ереже мен әдістер жүйесіне жатады.

Ұйымдар мен мекемелерде жасалынып қалыптасатын есеп саясаты бухгалтерлік есеп жөніндегі принциптерден, ереже-нұсқаулардан, әдістер мен әртүрлі ішкі операциялар маңызынан құрылады. Мұның барлығы қаржылық есеп жүйесін жүйелеп тапсыру мақсатындағы шындық көрсеткіштерді дәлелдеу мақсатында іске асырылады.

Қаржылық жағдай және мұндағы болып тұратын өзгерістерді, шаруашылық қызметінің жағдайын дәлелді түрде іске асырып, алдын-ала қойылған талаптарға жауап беру үшін ұйымдар басшылары бухгалтерлік есеп жөніндегі көпсатылы принциптер мен әдістер ішінен ең қажеттілерін таңдап, бұларды қолдану жөніндегі тұжырымдама (концепция) дайындауға міндетті.

Есеп саясатының түпкі мақсаты - нарық пен базарлы саудаға түсетін ұтымды жолдарды анықтау, өндірісті ары қарай модернизациялау, жаңа және сапалы өнімдер өндіруге ықпал ету, қаржылық күйреу жағдайын болдырмау, материалды активтер мен басқа да құндылықтарды дұрыс бағалау мен есептен шығару, резервтік қорлар көздерін көбейту, өндірістік шығындар тиімділігін ұтымды басқару болып табылады. Түпкі мақсаттың ең дәлелдісі ұйымдардың таза пайдамен қызмет атқаруын қамтамасыз ету.

Сондықтан, қандайда болмасын ұйымдардың таза пайдамен қызмет атқарып жұмыс істеуіне ең әуелі ұйымдардың өзі, үлес қосушы акционерлер мен қаржы салымшы инвесторлар, дайын өнімдерді сатып алушылар, несиелендірушілер мүдделі болып табылады.

Тәжірибе тұрғысынан қарағанда, ұйымдардың есеп саясаты ішкі есеп жүргізу варианттарын таңдау құқысын толық түсіну мен игеру, негізгі және айналым қаражаттарын бағалау мен есептен шығару, материалды емес және материалды активтерге амортизация мен тозу сомаларын есептеу, қолданылатын қажетті синтетикалық шоттар тізімін жасау, тауарлы-материалды құндылықтарды бағалау мен сату, шығындарды реттеу, басқару жөніндегі көптеген әдістер ішінен осы ұйымға тән қолданбалы әдістердің ең тиімдісін таңдай отырып, бухгалтерлік есеп жүйесін жүргізу мақсаты қойылады.

«Қапшағай Су құбыры» кәсіпорынның есеп саясатының анықтылығы:

Жылдық амортизациялық құн шегірімдері түзу әдіс бойынша анықталады. Материал шегеру тәртібі сатылған жұмыс арқылы ФИФО әдісімен шегеріледі.

Басқарушылық есебіне кірістіру мақсаты компания басшысымен жедел толық және нақты ақпаратпен анықталады, қажетті басқарушылық шешім қабылдау үшін.

Тауар - материал қорын қайта өңдеу шығындары (жұмыс, қызмет) өзіне өндірісте шикізат, мұнай, энергия, еңбек ресурстары және т. б. шығындарды қосады.

Негізгі құралдардың келіп түсуі құрылған комиссияның жасайтын «Негізгі құралдарды қабылдау-тапсыру актісімен» (үлгі НҚ-1) рәсімделеді, актілерге берілген объектінің техникалық құжаттары (төлқұжаты) тіркеледі, мынадай жазу беріледі: Дт 2410, Кт 3310 «Жабдықтаушылар мен мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық қарыз» немесе 4110 «Жабдықтаушылар мен мердігерлерге ұзақ мерзімді кредиторлық қарыз».

Негізгі құралдардың есептен шығарылған объектісінің баланстық құнына келесі шоттар корреспонденциясы жасалады: Дт 7410, Кт 2410, жинақталған тозу сомасына: Дт 2420, Кт 2410.

Жоюдың нәтижесінде алынған жеке бөлшектердің құнына мынадай корреспонденция құрылады: 1350 «Басқа да босалқылар», Кт 6210 «Активтердің есептен (істен) шығуы бойынша табыстар», 6280 «Басқа да табыстар».

«Ғимараттар мен үйлердің тозуы», «Машиналар мен жабдықтардың, өткізгіш құрылғылардың тозуы», «Көлік құралдарының тозуы», «Басқа да негізгі құралдардың тозуы» 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы» шоттарында негізгі құралдардың бүкіл нормативтік пайдалы қызмет ету мерзімі ішінде әрбір есептік жылға амортизациялық аударымдар сомасы есепке алынады және кәсіпорынның шығыстары ретінде танылады. [5]

Серіктестіктің материалдық емес активтері бағдарламалық қамтамасыз етуден және техникалық құжаттардан тұрады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс