Информатикадан практикалық жұмыстар
Мазмұны
Практикалық жұмыс №1: Санау жүйелері 2
Практикалық жұмыс №2: Логикалық жүйелер 8
Практикалық жұмыс №3: Жүйелік блогқа құрылғының қосылуы және жүйелік блог компонеттерін меңгеру. 15
Практикалық жұмыс №4: Аналық платаның компонеттерін меңгеру. 19
Практикалық жұмыс №5: Компьютерді іске қосу тәртібін зерттеу 21
Практикалық жұмыс №6: SETUP программасының компьютерлік жүйелерінің құрылғылары. 23
Лабораторная работа 7: Установка и удаление оборудования в ОС WindowsXP (Vista) 25
Практикалық жұмыс №8: Локалды жүйеге қосылу. Желілік картаны құру және баптаулары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
Практикалық жұмыс №1: Санау жүйелері.
Мақсаты:Сандардың әр-түрлі санау жүйелеріндегі көрінісін, оларды өзгерту әдістерін және негізгі операцияларды білу.
Қажетті құрылғы:Дербес компьютер.
Өткізу орны: Компьютерліксынып.
Уақыт: 2 сағат.
Санау жүйесі деп сандарды жазу мен атауын қабылдау жиыныайтамыз. Кез келген санау жүйесінде сандарды көрсету кейбіреуінде символдармен таңдалады, ал қалған сандарды көрсету сандарға операцияларды қолдану кезінде пайда болады.
Санау жүйесі позициялық деп аталады, егер көрсетілген әрбір сан мағынасы тізбектелген санның позициясына қатысты өзгерсе.
Санау жүйесінің позициялық негізі деп бірлік санының қандай да бір разрядын, жоғары разрядтан көп бірлікті біріктіруі аталады. Егер осындай сандардың жиыны Р - ға тең болса, онда санау жүйесі Р-лық жүйе деп аталады. Осы санау жүйесіндегі қолданылатын сандар жазбасы санау жүйесіндегі сандар жиынымен сәйкес келеді.
х еркін санының жазбасы Р-лық позициялық санау жүйесінде көпмүше түрінде неізделеді:
x = anPn + an-1Pn-1 + ... + a1P1 + a0P0 + a-1P-1 + ... + a-mP-m
Кез келген санау жүйесіне арифметикалық амал қолдану ондық жүйедегі сияқты ереже бойынша орындалады. Сондықтан мәліметтерге сәйкес келетінР - лық санау жүйесіне негізделген қосу және көбейту таблицаларын ғана қолдану керек.
Ондық санау жүйесінен P 1 жүйесіне ауыстыру үшін келесі алгоритм қолданылады:
1) егер санның бүтін бөлігі ауыстырылса, онда ол Р-ға бөлінеді, кейін бөліндіден қалған қалдық сақталынады. Алынған бөлік тағы да Р-ға бөлнеді, қалдық сақталады. Бұл процедура 0-ге тең болғанынша жалғаса береді. Р-ға бөлгендегі алынған қалдық керісінше қатарда жазылады;
2) егер де бөлшек бөлігі ауыстырылса, онда ол Р-ға көбейтіледі, кейін бүтін бөлігі сақталады және кері қайтарылады. Жаңа алынған бөлшек бөлімі Pкөбейтіледі. Бөлшек бөлігі ноль болғанша процедура жүзеге аса береді.
Есептерді шығару мысалдары :
1. Берілген санды екіліктен ондық санау жүйесіне ауыстыру:
а) 464(10); б) 380,1875(10); в) 115,94(10) (екілік түрде үтірден кейін бес мән алу).
Шешімі.
464 0 380 0 1875 115 1 94
232 0 190 0 0375 57 1 188
116 0 95 1 075 28 0 176
58 0 47 1 15 14 0 152
а) 29 1 б) 23 1 10 в) 7 1 104
14 0 11 1 3 1 008
7 1 5 1 1 1 016
3 1 2 0
1 1 1 1
а) 464(10) = 111010000(2); б) 380,1875(10) = 101111100,0011(2); в) 115,94(10) 1110011,11110(2) (осы жағдайда үтірден кейін алты мән алынды, содан кейін шешім жуықтап алынды).
Егер екілік санау жүйесідегі санды санау жүйесіне ауыстыру керек болса, негізі екінің дәрежесі болып табылатын, онда төмендегі алгоритмді қолданып, дәреже көрсетіші қанша болса сонша екілік санының сандарын топқа біріктіру жеткілікті болады.Мысалы, егер сегіздік жүйеге ауыстыру жүзеге асса, онда топ үш саннан тұратын болады (8 = 23). Сонымен, бүтін бөлікте оңнан солға қарай, бөлшек бөлігінде солдан оңға қарай топтастыру жүргіземіз. Соңғы топта сандар жеткіліксіз болса нолдеді жазмаз: бүтін бөлікте -- сол жақтан, бөлшек бөлігінде -- оң жақтан. Кейін әр бір топ жаңа жүйенің тиісті номерімен ауыстырылады. Тиісінше кетелерде көрсетілген.
P
2
00
01
10
11
4
0
1
2
3
P
2
000
001
010
011
100
101
110
111
8
0
1
2
3
4
5
6
7
P
2
0000
0001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001
1010
1011
1100
1101
1110
1111
16
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
1111010101,11(2) екілік санау жүйесінен он алтылық санау жүйесіне ауыстырымыз.
001111010101,1100(2) = 3D5,C(16).
Pнегізделуі бар санау жүйесіндегі садарды ондық санау жүйесіне ауыстырғанда оңнан солға қарай, ноліншіден бастап, бүтін бөліктің разрядын номерлеу керек,және бөлшек бөлігіндеүтірден кейінгі разрядтан бастапоңнан солға қарай (бастапқы номер -1) номерлеу қажет. Содан кейін разряд номеріне тең, дәрежедегі санау жүйесіне негізделе отырып разрядтардың тиісті мәндерінің туындылар қосындысын есептеңіз. Бұл берілген санның ондық санау жүйесіндегі көрінісі болып табылады.
2. Берілген санды ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.
а) 1000001(2).
1000001(2)=1*2[6]+0*2[5]+0*2[4]+0*2 [3]+0*2[2]+ 0*2[1]+1*2[0] = 64+1=65(10).
Ескерту.Қанайда бір разрядта ноль саны түрса, онда ол қосындыны елемеуге болады.
б) 1000011111,0101(2).
1000011111,0101(2)=1*2[9] + 1*2[4] + 1*2[3] + 1*2[2] + 1*2[1] + 1*2[0] + 1*2[-2] + 1*2[-4] = 512 + 16 + 8 + 4 + 2 + 1 + 0,25 + 0,0625 = 543,3125(10).
в) 1216,04(8).
1216,04(8)=1*8[3]+2*8[2]+1*8[1]+6*8 [0]+4*8[-2] = 512+128+8+6+0,0625 = 654,0625(10).
г) 29A,5(16).
29A,5(16) = 2*16[2]+9*16[1]+10*16[0]+5*16[-1] = 512+144+10+0,3125 = 656,3125(10).
Pнегізделуі бар санау жүйесінде арифметкалық операцияларды орындау үшін тиісті қосу және көбейту кестелері болу керек. P = 2, 8 және 16 үшін кестелер төменірек көрсетілген.
Р =2
+
0
1
0
0
1
1
1
10
0
1
0
0
0
1
0
1
Р =8
+
0
1
2
3
4
5
6
7
0
0
1
2
3
4
5
6
7
1
1
2
3
4
5
6
7
10
2
2
3
4
5
6
7
10
11
3
3
4
5
6
7
10
11
12
4
4
5
6
7
10
11
12
13
5
5
6
7
10
11
12
13
14
6
6
7
10
11
12
13
14
15
7
7
10
11
12
13
14
15
16
0
1
2
3
4
5
6
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
2
3
4
5
6
7
2
0
2
4
6
10
12
14
16
3
0
3
6
11
14
17
22
25
4
0
4
10
14
20
24
30
34
5
0
5
12
17
24
31
36
43
6
0
6
14
22
30
36
44
52
7
0
7
16
25
34
43
52
61
Р =16
+
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
2
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
3
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
4
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
5
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
6
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
7
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
8
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
9
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
A
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
B
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
C
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
D
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
1C
E
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
1C
1D
F
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
1C
1D
1E
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
2
0
2
4
6
8
A
C
E
10
12
14
16
18
1A
1C
1E
3
0
3
6
9
C
F
12
15
18
1B
1E
21
24
27
2A
2D
4
0
4
8
C
10
14
18
1C
20
24
28
2C
30
34
38
3C
5
0
5
A
F
14
19
1E
23
28
2D
32
37
3C
41
46
4B
6
0
6
C
12
18
1E
24
2A
30
36
3C
42
48
4E
54
5A
7
0
7
E
15
1C
23
2A
31
38
3F
46
4D
54
5B
62
69
8
0
8
10
18
20
28
30
38
40
48
50
58
60
68
70
78
9
0
9
12
1B
24
2D
36
3F
48
51
5A
63
6C
75
7E
87
A
0
A
14
1E
28
32
3C
46
50
5A
64
6E
78
82
8C
96
B
0
B
16
21
2C
37
42
4D
58
63
6E
79
84
8F
9A
A5
C
0
C
18
24
30
3C
48
54
60
6C
78
84
90
9C
A8
B4
D
0
D
1A
27
34
41
4E
5B
68
75
82
8F
9C
A9
B6
C3
E
0
E
1C
2A
38
46
54
62
70
7E
8C
9A
A8
B6
C4
D2
F
0
F
1E
2D
3C
4B
5A
69
78
87
96
A5
B4
C3
D2
E1
3. Қосуды орындаңыз:
а) 10000000100(2) + 111000010(2) = 10111000110(2).
б) 223,2(8) + 427,54(8) = 652,74(8).
в) 3B3,6(16) + 38B,4(16) = 73E,A(16).
10000000100 223,2 3B3,6
+ 111000010 + 427,54 +38B,4
------------ ------- -----
10111000110 652,74 73E,A
4. Азайтуды орындаңыз:
а) 1100000011,011(2) - 101010111,1(2) = 110101011,111(2).
б) 1510,2(8) - 1230,54(8) = 257,44(8).
в) 27D,D8(16) - 191,2(16) = EC,B8(16).
1100000011,011 1510,2 27D,D8
- 101010111,1 -1230,54 -191,2
-------------- ------- ------
110101011,111 257,44 EC,B8
5. Көбейтуді орындаңыз:
а) 100111(2)* 1000111(2) = 101011010001(2).
б) 1170,64(8)* 46,3(8) = 57334,134(8).
в) 61,A(16)* 40,D(16) = 18B7,52(16).
100111 1170,64 61,A
*1000111 * 46,3 *40,D
------------- -------------- ----------
100111 355 234 4F 52
+ 100111 + 7324 70 + 1868
100111 47432 0 ----------
100111 ------------- 18B7,52
------------- 57334,134
101011010001
Тапсырмалар:
1. Сандарды ондық санау жүйесіне ауыстырып, қайта ауыстыру арқылы шыққан мәнді тексеріңіз:
110100,112;
123,418;
1DE,C816.
2. Екілік санау жүйесіндегі сандарды сегіздік және он алтылық санау жүйесіне ауыстырып, қайта ауыстыру арқылы шыққан мәнді тексеріңіз:
1001111110111,01112;
1011110011100,112;
3. Сандарды қосып, тиісті ондық қосуды орындап шыққан мәнді тексеріңіз:
10112, 112 и 111,12;
7,58 и 14,68;
A,B16и E,F16;
4. Сандарды көбейтіп, тиісті ондық көбейтуді орындап шыққан мәнді тексеріңіз:
1012 и 1111,0012;
6,258 и 7,128.
5. Мәнін табыңыз:
101010 + (10616 - 110111012) - 128;
Ондық санау жүйесіндегі 59 саны басқа санау жүйесіндегі 214 санына тең. Осы санның негіздлуін табыңыз.
Практикалық жұмыс №2. Логикалық жүйелер.
Мақстаты: логикалық функцияларды жүйелер түріне келтірудің әдістерін білу, олардың өзгертілуі және логикалық операциялар.
Жұмыс мақсаты:
- логикалық элементтердің алгебра логикасы функциясының (АЛФ) элементтеріне ауысуын теориялық жағынан тану;
- К155 отандық микросхема сериясында логикалық элементтерін эксперименталды зерттеу.
2. Негізгі теориялық мағлұматтар.
2.1. Цифрлық элекрониканың және еспетеу техникасының математикалық негізі логика алгебрасы және алгебра булевасы (Джон Буль американдық математик құрметіне).
Булевалық алгебрада тәуелсіз айнымалылардың немесе (Х) аргументінің екі мәні бар: 0 немесе 1. Тәуелді айнымалылар немесе (У) функциялары екі мәннен текбіреуін қабылдай алады: 0 немесе 1. Алгебра логикасының функциясы (АЛФ)келесі түрде көрсетіледі:
Y = F (X1; X2; X3 ... XN ).
Берілген АЛФ формасы алгебралық деп аталады.
2.2. Негізгі логикалық функциялар:
- Логикалық терістеу (инверсия)
Y = ;
- логикалық қосу (дизьюнкция)
Y = X1 + X2 или Y = X1 V X2 ;
oo Логикалық көбейту (коньюнкция)
Y = X1 · X2 или Y = X1 L X2 .
Қиын алгебра логикасының функцияларына келесілер жатады:
oo Теңмәнді функция (эквивалентті)
Y = X1 · X2 + или Y = X1 ~ X2 ;
- теңмәнді емес функция (модуль арқылы қосу)
Y = X1 · + · X2 или Y = X1 X2 ;
- Пирс функциясы (терістеу арқылы логикалық қосу)
Y = ;
- Шеффер функциясы (терістеу арқылы логикалық көбейту)
Y = ;
2.3. Булевалық алгебра үшін келесі заңдар мен ережелер тәуелді:
- бөлу заңы
X1 (X2 + X3) = X1 · X2 + X1 · X3 ,
X1 + X2 · X3 = (X1 + X2) (X1 + X3) ;
- қайталану ережесі
X · X = X , X + X = X ;
- терістеу ережесі
X · = 0 , X + = 1 ;
- де Морган теоремасы
= , = ;
- тождества
X · 1 = X , X + 0 = X , X · 0 = 0 , X + 1 = 1.
2.4. Логикалық функцияларды құрастыратын жүйелерді логикалық элементтер деп атайды. Негізгі логикалық элементтердің бір шығысы (Y) және (X1;X2;X3 ... XN ) аргуметтер санына тең бірнеше кірісі болады. Электрлы сызбаларда логикалық элементтер тікбұрыш түрінде беріледі, кірістік (сол) және шығыстық (оң) ауыспалы болады. Тікбұрыштың ішінде символдар көрсетіледі, элементтің функционалды мағынасын білдіреді.
1 суретте, 10 элементтер көрсетілген, п.2.2 функциялардың орындалуы берілген. Соның ішінде кестенің күйі немесе ақиқаттық кестесі, екілік кодтағы логикалық функцияның кірістік және шығыстық өзгерістерін бейнелейді. Ақиқат кестесі ФАЛ тапсырмасының кестелік түрі болып табылады.
1 суретте "НЕ" эементті көрсетілген, логикалық терістеу Y = .
1 сурет
Элемент "НЕМЕСЕ" (2 сурет) немесе элемент "ЖӘНЕ" (3 сурет), функцияның логикалық бөлуін және логикалық көбейтуін орындайды.
2 сурет
3 сурет
Пирс және Шеффер функциясы "НЕМЕСЕ-НЕ" и "ЖӘНЕ-НЕ" элементтерімен орындалады, 4 және 5 суретте көрсетілген
4 сурет
5 сурет
Пирс элементін "НЕМЕСЕ" және "НЕ" (6 сурет) элемент түрінде көрсетуге болады, ал Шеффер элементі кезекті қосылғыш элемент "ЖӘНЕ" және "НЕ" элемент түрінде болады (7 сурет).
8 және 9 суретте "Ерекшелеу НЕМЕСЕ" және "Ерекшелеу НЕМЕСЕ - НЕ" элементтері көрсетілген, мұнда функцияның теңсіздік функциясы және терістеу тенсіздігі орындалады.
8 сурет
9 сурет
2.5. Логикалық элементтер, коньюкция, дизьюнкция, Пирс және Шеффер функциялардың орындау операциясы, ортақ жағдайда болуы мүмкін, n - кірісі. Мысалға, үш кірісті логикалық элементтер, Пирс функциясын орындайды, 10 суретте көрсетілген.
10 сурет
Ақиқат кестесінде (10 сурет) п.2.4 кестесінен қарағанда Y айнымалының сегіз шығысық мағынасы бар. Бұл комбинация N айнымалылардың кірістік комбинациялары арқыла анықталады, ортақ мағынада, тең: N = ... жалғасы
Практикалық жұмыс №1: Санау жүйелері 2
Практикалық жұмыс №2: Логикалық жүйелер 8
Практикалық жұмыс №3: Жүйелік блогқа құрылғының қосылуы және жүйелік блог компонеттерін меңгеру. 15
Практикалық жұмыс №4: Аналық платаның компонеттерін меңгеру. 19
Практикалық жұмыс №5: Компьютерді іске қосу тәртібін зерттеу 21
Практикалық жұмыс №6: SETUP программасының компьютерлік жүйелерінің құрылғылары. 23
Лабораторная работа 7: Установка и удаление оборудования в ОС WindowsXP (Vista) 25
Практикалық жұмыс №8: Локалды жүйеге қосылу. Желілік картаны құру және баптаулары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
Практикалық жұмыс №1: Санау жүйелері.
Мақсаты:Сандардың әр-түрлі санау жүйелеріндегі көрінісін, оларды өзгерту әдістерін және негізгі операцияларды білу.
Қажетті құрылғы:Дербес компьютер.
Өткізу орны: Компьютерліксынып.
Уақыт: 2 сағат.
Санау жүйесі деп сандарды жазу мен атауын қабылдау жиыныайтамыз. Кез келген санау жүйесінде сандарды көрсету кейбіреуінде символдармен таңдалады, ал қалған сандарды көрсету сандарға операцияларды қолдану кезінде пайда болады.
Санау жүйесі позициялық деп аталады, егер көрсетілген әрбір сан мағынасы тізбектелген санның позициясына қатысты өзгерсе.
Санау жүйесінің позициялық негізі деп бірлік санының қандай да бір разрядын, жоғары разрядтан көп бірлікті біріктіруі аталады. Егер осындай сандардың жиыны Р - ға тең болса, онда санау жүйесі Р-лық жүйе деп аталады. Осы санау жүйесіндегі қолданылатын сандар жазбасы санау жүйесіндегі сандар жиынымен сәйкес келеді.
х еркін санының жазбасы Р-лық позициялық санау жүйесінде көпмүше түрінде неізделеді:
x = anPn + an-1Pn-1 + ... + a1P1 + a0P0 + a-1P-1 + ... + a-mP-m
Кез келген санау жүйесіне арифметикалық амал қолдану ондық жүйедегі сияқты ереже бойынша орындалады. Сондықтан мәліметтерге сәйкес келетінР - лық санау жүйесіне негізделген қосу және көбейту таблицаларын ғана қолдану керек.
Ондық санау жүйесінен P 1 жүйесіне ауыстыру үшін келесі алгоритм қолданылады:
1) егер санның бүтін бөлігі ауыстырылса, онда ол Р-ға бөлінеді, кейін бөліндіден қалған қалдық сақталынады. Алынған бөлік тағы да Р-ға бөлнеді, қалдық сақталады. Бұл процедура 0-ге тең болғанынша жалғаса береді. Р-ға бөлгендегі алынған қалдық керісінше қатарда жазылады;
2) егер де бөлшек бөлігі ауыстырылса, онда ол Р-ға көбейтіледі, кейін бүтін бөлігі сақталады және кері қайтарылады. Жаңа алынған бөлшек бөлімі Pкөбейтіледі. Бөлшек бөлігі ноль болғанша процедура жүзеге аса береді.
Есептерді шығару мысалдары :
1. Берілген санды екіліктен ондық санау жүйесіне ауыстыру:
а) 464(10); б) 380,1875(10); в) 115,94(10) (екілік түрде үтірден кейін бес мән алу).
Шешімі.
464 0 380 0 1875 115 1 94
232 0 190 0 0375 57 1 188
116 0 95 1 075 28 0 176
58 0 47 1 15 14 0 152
а) 29 1 б) 23 1 10 в) 7 1 104
14 0 11 1 3 1 008
7 1 5 1 1 1 016
3 1 2 0
1 1 1 1
а) 464(10) = 111010000(2); б) 380,1875(10) = 101111100,0011(2); в) 115,94(10) 1110011,11110(2) (осы жағдайда үтірден кейін алты мән алынды, содан кейін шешім жуықтап алынды).
Егер екілік санау жүйесідегі санды санау жүйесіне ауыстыру керек болса, негізі екінің дәрежесі болып табылатын, онда төмендегі алгоритмді қолданып, дәреже көрсетіші қанша болса сонша екілік санының сандарын топқа біріктіру жеткілікті болады.Мысалы, егер сегіздік жүйеге ауыстыру жүзеге асса, онда топ үш саннан тұратын болады (8 = 23). Сонымен, бүтін бөлікте оңнан солға қарай, бөлшек бөлігінде солдан оңға қарай топтастыру жүргіземіз. Соңғы топта сандар жеткіліксіз болса нолдеді жазмаз: бүтін бөлікте -- сол жақтан, бөлшек бөлігінде -- оң жақтан. Кейін әр бір топ жаңа жүйенің тиісті номерімен ауыстырылады. Тиісінше кетелерде көрсетілген.
P
2
00
01
10
11
4
0
1
2
3
P
2
000
001
010
011
100
101
110
111
8
0
1
2
3
4
5
6
7
P
2
0000
0001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001
1010
1011
1100
1101
1110
1111
16
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
1111010101,11(2) екілік санау жүйесінен он алтылық санау жүйесіне ауыстырымыз.
001111010101,1100(2) = 3D5,C(16).
Pнегізделуі бар санау жүйесіндегі садарды ондық санау жүйесіне ауыстырғанда оңнан солға қарай, ноліншіден бастап, бүтін бөліктің разрядын номерлеу керек,және бөлшек бөлігіндеүтірден кейінгі разрядтан бастапоңнан солға қарай (бастапқы номер -1) номерлеу қажет. Содан кейін разряд номеріне тең, дәрежедегі санау жүйесіне негізделе отырып разрядтардың тиісті мәндерінің туындылар қосындысын есептеңіз. Бұл берілген санның ондық санау жүйесіндегі көрінісі болып табылады.
2. Берілген санды ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.
а) 1000001(2).
1000001(2)=1*2[6]+0*2[5]+0*2[4]+0*2 [3]+0*2[2]+ 0*2[1]+1*2[0] = 64+1=65(10).
Ескерту.Қанайда бір разрядта ноль саны түрса, онда ол қосындыны елемеуге болады.
б) 1000011111,0101(2).
1000011111,0101(2)=1*2[9] + 1*2[4] + 1*2[3] + 1*2[2] + 1*2[1] + 1*2[0] + 1*2[-2] + 1*2[-4] = 512 + 16 + 8 + 4 + 2 + 1 + 0,25 + 0,0625 = 543,3125(10).
в) 1216,04(8).
1216,04(8)=1*8[3]+2*8[2]+1*8[1]+6*8 [0]+4*8[-2] = 512+128+8+6+0,0625 = 654,0625(10).
г) 29A,5(16).
29A,5(16) = 2*16[2]+9*16[1]+10*16[0]+5*16[-1] = 512+144+10+0,3125 = 656,3125(10).
Pнегізделуі бар санау жүйесінде арифметкалық операцияларды орындау үшін тиісті қосу және көбейту кестелері болу керек. P = 2, 8 және 16 үшін кестелер төменірек көрсетілген.
Р =2
+
0
1
0
0
1
1
1
10
0
1
0
0
0
1
0
1
Р =8
+
0
1
2
3
4
5
6
7
0
0
1
2
3
4
5
6
7
1
1
2
3
4
5
6
7
10
2
2
3
4
5
6
7
10
11
3
3
4
5
6
7
10
11
12
4
4
5
6
7
10
11
12
13
5
5
6
7
10
11
12
13
14
6
6
7
10
11
12
13
14
15
7
7
10
11
12
13
14
15
16
0
1
2
3
4
5
6
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
2
3
4
5
6
7
2
0
2
4
6
10
12
14
16
3
0
3
6
11
14
17
22
25
4
0
4
10
14
20
24
30
34
5
0
5
12
17
24
31
36
43
6
0
6
14
22
30
36
44
52
7
0
7
16
25
34
43
52
61
Р =16
+
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
2
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
3
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
4
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
5
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
6
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
7
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
8
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
9
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
A
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
B
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
C
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
D
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
1C
E
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
1C
1D
F
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
1C
1D
1E
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
2
0
2
4
6
8
A
C
E
10
12
14
16
18
1A
1C
1E
3
0
3
6
9
C
F
12
15
18
1B
1E
21
24
27
2A
2D
4
0
4
8
C
10
14
18
1C
20
24
28
2C
30
34
38
3C
5
0
5
A
F
14
19
1E
23
28
2D
32
37
3C
41
46
4B
6
0
6
C
12
18
1E
24
2A
30
36
3C
42
48
4E
54
5A
7
0
7
E
15
1C
23
2A
31
38
3F
46
4D
54
5B
62
69
8
0
8
10
18
20
28
30
38
40
48
50
58
60
68
70
78
9
0
9
12
1B
24
2D
36
3F
48
51
5A
63
6C
75
7E
87
A
0
A
14
1E
28
32
3C
46
50
5A
64
6E
78
82
8C
96
B
0
B
16
21
2C
37
42
4D
58
63
6E
79
84
8F
9A
A5
C
0
C
18
24
30
3C
48
54
60
6C
78
84
90
9C
A8
B4
D
0
D
1A
27
34
41
4E
5B
68
75
82
8F
9C
A9
B6
C3
E
0
E
1C
2A
38
46
54
62
70
7E
8C
9A
A8
B6
C4
D2
F
0
F
1E
2D
3C
4B
5A
69
78
87
96
A5
B4
C3
D2
E1
3. Қосуды орындаңыз:
а) 10000000100(2) + 111000010(2) = 10111000110(2).
б) 223,2(8) + 427,54(8) = 652,74(8).
в) 3B3,6(16) + 38B,4(16) = 73E,A(16).
10000000100 223,2 3B3,6
+ 111000010 + 427,54 +38B,4
------------ ------- -----
10111000110 652,74 73E,A
4. Азайтуды орындаңыз:
а) 1100000011,011(2) - 101010111,1(2) = 110101011,111(2).
б) 1510,2(8) - 1230,54(8) = 257,44(8).
в) 27D,D8(16) - 191,2(16) = EC,B8(16).
1100000011,011 1510,2 27D,D8
- 101010111,1 -1230,54 -191,2
-------------- ------- ------
110101011,111 257,44 EC,B8
5. Көбейтуді орындаңыз:
а) 100111(2)* 1000111(2) = 101011010001(2).
б) 1170,64(8)* 46,3(8) = 57334,134(8).
в) 61,A(16)* 40,D(16) = 18B7,52(16).
100111 1170,64 61,A
*1000111 * 46,3 *40,D
------------- -------------- ----------
100111 355 234 4F 52
+ 100111 + 7324 70 + 1868
100111 47432 0 ----------
100111 ------------- 18B7,52
------------- 57334,134
101011010001
Тапсырмалар:
1. Сандарды ондық санау жүйесіне ауыстырып, қайта ауыстыру арқылы шыққан мәнді тексеріңіз:
110100,112;
123,418;
1DE,C816.
2. Екілік санау жүйесіндегі сандарды сегіздік және он алтылық санау жүйесіне ауыстырып, қайта ауыстыру арқылы шыққан мәнді тексеріңіз:
1001111110111,01112;
1011110011100,112;
3. Сандарды қосып, тиісті ондық қосуды орындап шыққан мәнді тексеріңіз:
10112, 112 и 111,12;
7,58 и 14,68;
A,B16и E,F16;
4. Сандарды көбейтіп, тиісті ондық көбейтуді орындап шыққан мәнді тексеріңіз:
1012 и 1111,0012;
6,258 и 7,128.
5. Мәнін табыңыз:
101010 + (10616 - 110111012) - 128;
Ондық санау жүйесіндегі 59 саны басқа санау жүйесіндегі 214 санына тең. Осы санның негіздлуін табыңыз.
Практикалық жұмыс №2. Логикалық жүйелер.
Мақстаты: логикалық функцияларды жүйелер түріне келтірудің әдістерін білу, олардың өзгертілуі және логикалық операциялар.
Жұмыс мақсаты:
- логикалық элементтердің алгебра логикасы функциясының (АЛФ) элементтеріне ауысуын теориялық жағынан тану;
- К155 отандық микросхема сериясында логикалық элементтерін эксперименталды зерттеу.
2. Негізгі теориялық мағлұматтар.
2.1. Цифрлық элекрониканың және еспетеу техникасының математикалық негізі логика алгебрасы және алгебра булевасы (Джон Буль американдық математик құрметіне).
Булевалық алгебрада тәуелсіз айнымалылардың немесе (Х) аргументінің екі мәні бар: 0 немесе 1. Тәуелді айнымалылар немесе (У) функциялары екі мәннен текбіреуін қабылдай алады: 0 немесе 1. Алгебра логикасының функциясы (АЛФ)келесі түрде көрсетіледі:
Y = F (X1; X2; X3 ... XN ).
Берілген АЛФ формасы алгебралық деп аталады.
2.2. Негізгі логикалық функциялар:
- Логикалық терістеу (инверсия)
Y = ;
- логикалық қосу (дизьюнкция)
Y = X1 + X2 или Y = X1 V X2 ;
oo Логикалық көбейту (коньюнкция)
Y = X1 · X2 или Y = X1 L X2 .
Қиын алгебра логикасының функцияларына келесілер жатады:
oo Теңмәнді функция (эквивалентті)
Y = X1 · X2 + или Y = X1 ~ X2 ;
- теңмәнді емес функция (модуль арқылы қосу)
Y = X1 · + · X2 или Y = X1 X2 ;
- Пирс функциясы (терістеу арқылы логикалық қосу)
Y = ;
- Шеффер функциясы (терістеу арқылы логикалық көбейту)
Y = ;
2.3. Булевалық алгебра үшін келесі заңдар мен ережелер тәуелді:
- бөлу заңы
X1 (X2 + X3) = X1 · X2 + X1 · X3 ,
X1 + X2 · X3 = (X1 + X2) (X1 + X3) ;
- қайталану ережесі
X · X = X , X + X = X ;
- терістеу ережесі
X · = 0 , X + = 1 ;
- де Морган теоремасы
= , = ;
- тождества
X · 1 = X , X + 0 = X , X · 0 = 0 , X + 1 = 1.
2.4. Логикалық функцияларды құрастыратын жүйелерді логикалық элементтер деп атайды. Негізгі логикалық элементтердің бір шығысы (Y) және (X1;X2;X3 ... XN ) аргуметтер санына тең бірнеше кірісі болады. Электрлы сызбаларда логикалық элементтер тікбұрыш түрінде беріледі, кірістік (сол) және шығыстық (оң) ауыспалы болады. Тікбұрыштың ішінде символдар көрсетіледі, элементтің функционалды мағынасын білдіреді.
1 суретте, 10 элементтер көрсетілген, п.2.2 функциялардың орындалуы берілген. Соның ішінде кестенің күйі немесе ақиқаттық кестесі, екілік кодтағы логикалық функцияның кірістік және шығыстық өзгерістерін бейнелейді. Ақиқат кестесі ФАЛ тапсырмасының кестелік түрі болып табылады.
1 суретте "НЕ" эементті көрсетілген, логикалық терістеу Y = .
1 сурет
Элемент "НЕМЕСЕ" (2 сурет) немесе элемент "ЖӘНЕ" (3 сурет), функцияның логикалық бөлуін және логикалық көбейтуін орындайды.
2 сурет
3 сурет
Пирс және Шеффер функциясы "НЕМЕСЕ-НЕ" и "ЖӘНЕ-НЕ" элементтерімен орындалады, 4 және 5 суретте көрсетілген
4 сурет
5 сурет
Пирс элементін "НЕМЕСЕ" және "НЕ" (6 сурет) элемент түрінде көрсетуге болады, ал Шеффер элементі кезекті қосылғыш элемент "ЖӘНЕ" және "НЕ" элемент түрінде болады (7 сурет).
8 және 9 суретте "Ерекшелеу НЕМЕСЕ" және "Ерекшелеу НЕМЕСЕ - НЕ" элементтері көрсетілген, мұнда функцияның теңсіздік функциясы және терістеу тенсіздігі орындалады.
8 сурет
9 сурет
2.5. Логикалық элементтер, коньюкция, дизьюнкция, Пирс және Шеффер функциялардың орындау операциясы, ортақ жағдайда болуы мүмкін, n - кірісі. Мысалға, үш кірісті логикалық элементтер, Пирс функциясын орындайды, 10 суретте көрсетілген.
10 сурет
Ақиқат кестесінде (10 сурет) п.2.4 кестесінен қарағанда Y айнымалының сегіз шығысық мағынасы бар. Бұл комбинация N айнымалылардың кірістік комбинациялары арқыла анықталады, ортақ мағынада, тең: N = ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz