Археологиялық жазба мәлімметтер, түркі тілдес халықтардың халық ауыз әдебиеті шығармашылығының ескерткіштері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан тарихы
Археологиялық жазба мәлімметтер,түркі тілдес халықтардың халық ауыз әдебиеті шығармашылығының ескерткіштері.
Түркі дәуіріндегі Орталық Азия халықтарының рухани мәдениетінің дамуы мен әдеби дәстүрлерінің қалыптасуы.
Археологиялық ескерткіштер -халықтардың ежелгі тарихына қатысты материалдық мәдениетінің ескерткіштері.Оған қалашықтар мен қалалар, ежелгі қоныстардың қалдықтары,обалар,қабір үстіне орнатылған ескерткіштер мен салт- дәстүрлік құрылыстар,адамның еңбек қызметін сипаттайтын ескерткіштер,тасқа және үңірге қашап жазылған жазулар,табылған жекеленген қазбалардың орындары жатады.
Ежелгі мәдениет ескерткіштерінің ең бір кереметі, бүкіл әлемге әйгілі болған ақын тас, жыршы тас - Орхон ескерткіштері (VІІІ ғ.). V-IX ғасырларда түркілер қоныстанған Алтай, Сібір, Орта және Орталық Азия жерінде жазу, сызу, егін, әдебиет өнері, тарих ғылымдарының, діни сенімдердің, Орхон жылнамасы мен Талас аңғарынан табылған ескерткіштер айғақ.Орхон-Енисей жазу ескерткіштері табылған уақыт түркі тілдерінің даму тарихындағы Көне түрік дәуірінде сай келеді. Шығыс Түркі құрамында өмір сүрген тайпалар осы Орхон - Енисей жазуын қолданып, осы жазу тілінде сөйлеген. Орхон-Енисей жазу ескерткіштерінің ең көп табылған жері - Орхон, Енисей, Селенгі және Талас бойы. Орхон жазуы көне түркі мұраларының ішінде қазіргі түркі тектес халықтардың бәріне ортақ көне түркі әдеби тілінде жазылған. Ол кезде сонау Cібірден бастап Орта Азия мен Қазақстан аймағы тұтастай Түркі қағандығының қол астына қараған болатынОрхон ескерткіштері оқиғалар мерзімі, жазу стилі жағынан ескі түркі жазуының соңғы - жаңа дәуірін танытады. Оның бер жағында Орхон жазуы, сірә, халық арасына кеңінен тараған болу керек. Күлтегін ескtрткіштерінде мынадай сөйлемдер кездеседі: Түркі салқын тиып, ел еткендеріңді де мұнда бастым, жаңылып кеткендеріңді де мұнда бастым. Барлық сөзімді айтар мәңгілік тасқа бастым, бұдан қарап біліңдері түркінің қазіргі халқының бектері - дейді. Шамамен VІ ғасырдың орта кезінде Жетісу, Алтай, Орталық Азияны мекен еткен түрлі ру-тайпалар бірігіп, Түрік қағанаты деп аталатын мемлекет құрғаны тарихтан жақсы мәлім. Міне, сол ежелгі түркі дәуірінің қоғамдық, әдеби мәдени өмірін жыр еткен ғажайып дастандар бар. Бұлар - Күлтегін, Білге қаған, және Тоныкөк жырлары деп аталады. Бұдан 1250 жыл бұрын үлкен құлпытастарға қашап жазылған осы әдеби ескерткіштер идеялық мазмұны жағынан да, көркемдік шеберлігі тұрғысынан да күні бүгінге дейін оқушысын таңдандырып, тамсандырып келеді.Руна жазуындағы жәдігерліктер жанры туралы соңғы кезге дейін әртүрлі пікірлер айтылып жүр. Бұларды біресе прозалық шығарма десе, екінші жолы поэзиялық туынды деп келеді. Ал кейінгі кезде, әсірее, көрнекті совет ғалымы И. В. Стеблеваның VІ - VІІІ ғасырлардағы түркі поэзиясы деген еңбегі басылып шыққаннан кейін руна жазуындағы әдеби мұралар поэзиялық туынды деп танылады. Сонымен қатар дәл Стеблеваның ұғымындағыдай, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.